ZEMİN ETÜT BİLGİ SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASININ ÖNEMİ: YONCALI (KÜTAHYA) ÖRNEĞİ



Benzer belgeler
ĐMAR PLANINA ESAS JEOLOJĐK-JEOTEKNĐK ETÜT RAPORU

JEOLOJİK-JEOTEKNİK BİLGİ SİSTEMİNE BİR ÖRNEK: AKSARAY İL MERKEZİ

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

Gemlik-Armutlu Karayolu nun bitişiğinden güneye doğru uzanmaktadır.

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 2 ve 3) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ (GEOTEKNİK) DEĞERLENDİRME RAPORU FORMATI

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN İNŞAAT ALANINDAKİ UYGULAMALARI

MTA Genel Müdürlüğü Tarafından Yürütülen TUCBS ve INSPIRE Standartları Çalışmaları

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 1) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ (GEOTEKNİK) VERİ VE DEĞERLENDİRME RAPORU FORMATI

MEVZİİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

Şekil 6. Kuzeydoğu Doğrultulu SON-B4 Sondaj Kuyusu Litolojisi

KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ ORMANCILIK COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ TEKNOLOJİSİ

T.C. BELEDİYE BAŞKANLIĞI İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2015 YILI DÖNER SERMAYE BİRİM FİYAT LİSTESİ

Şehir Planlama ve Danışmanlık

KARADENİZ MÜHENDİSLİK

Yalova Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. ZEMIN VE TEMEL ETÜT RAPORLARı, KARŞıLAŞıLAN PROBLEMLER

ZEMİN ETÜTLERİ "Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı'na Odamızca yeni çıkarılması Programlanan yönetmelikte değerlendirmek üzere sunduğumuz görüşümüz"

HABER BÜLTENİ DOSYA. JEOLOJİ VE JEOTEKNİK ETÜT RAPORU VE EKLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR'a göre yapılması genelgede

YAPI. inşaatı ile. yeraltı ve yerüstü bunların ilave değişiklik. içine alan tamirlerini sabit ve hareketli tesislerdir YAPI. Kuruluş veya kişilerce

İLLER BANKASI A.Ş. İHALE DAİRESİ BAŞKANLIĞI

70.DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN İŞLETME/REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ

TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 2 ve 3) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ (GEOTEKNİK) VERİ RAPORU FORMATI

2015 YILI JEOLOJİK - JEOTEKNİK ETÜT VE HİZMET İŞLERİ, JEOFİZİK ETÜT İŞLERİ, ZEMİN VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVAR DENEYLERİ BİRİM FİYAT CETVELLERİ

T.C. Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı. Afet Đşleri Genel Müdürlüğü SAYI : B.09.0.AĐŞ /12297

PLAN AÇIKLAMA RAPORU

Dr. Ayhan KOÇBAY Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı

Coğrafi Bilgi Sistemleri Çözümleri

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR İÇİN ZEMİN ETÜT HİZMETLERİ İÇİN ÖZEL TEKNİK ŞARTNAME

BURSA ĠLĠ ĠÇĠN ZEMĠN SINIFLAMASI VE SĠSMĠK TEHLĠKE DEĞERLENDĠRMESĠ PROJESĠ

DENİZLİ İL MERKEZİ YERLEŞİM ALANININ JEOLOJİK, JEOTEKNİK KENT BİLGİ SİSTEMİ (JEO-KBS)

ONDOKUZMAYIS İLÇESİ NDE (SAMSUN) AFETE YÖNELİK CBS ÇALIŞMALARI

ORMAN YOLLARININ UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE PLANLANMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

MANİSA İLİ ALAŞEHİR İLÇESİ KURTULUŞ MAHALLESİ ada 2 parsel- 10 ada 4, 5, 7 parsel -9 ada 12 parsel

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ FAALİYET VE PROJELERİ

KENT BİLGİ SİSTEMLERİ DOÇ. DR. VOLKAN YILDIRIM ARŞ. GÖR. ŞEVKET BEDİROĞLU. Kent Bilgi Sistemlerinde Veritabanı Organizasyonu Ders 3

TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI

Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi. HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA)

GİRİŞİM ŞEHİR PLANLAMA PROJE & DANIŞMANLIK

KENTSEL TASARIM MÜDÜRLÜĞÜ

MESLEKİ KAZANIMLARIMIZ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2017 YILI DÖNER SERMAYE BİRİM FİYAT LİSTESİ

T.C. ESKİŞEHİR TEPEBAŞI BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK

MAPINFO PRO TEMEL SEVİYE EĞİTİM İÇERİĞİ

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEM TARIMSAL ÜRETİMİ GELİŞTİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDE TAMAMLANMIŞ VEYA MEVCUT OLAN ÇALIŞMALAR

K f r ^ ı ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI \ / İmar ve Şehircilik D airesi Başkanlığı

BELEDİYEDE YAPILAN CBS ÇALIŞMALARINDAN ELDE EDİLEN 2 BOYUTLU VE 3 BOYUTLU TEMATİK HARİTALARIN SUNUMU

TÜRK MÜHENDĠS VE MĠMAR ODALARI BĠRLĠĞĠ JEOFĠZĠK MÜHENDĠSLERĠ ODASI

T.C. ESENLER BELEDİYESİ MECLİS BAŞKANLIĞINA

Saha Deneyleri. Saha Deneyleri. Geoteknik Mühendisliğinde. Prof. Dr. Ahmet Orhan EROL. A. Orhan EROL Zeynep ÇEKİNMEZ. Dr.

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2018 YILI DÖNER SERMAYE BİRİM FİYAT LİSTESİ

İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI PLANLAMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

BURSA İLİ ( MERKEZ ) NİLÜFER İLÇESİ BEŞEVLER MAHALLESİ

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü MADEN ARAMA PROJELERİNE YÖNELİK UYGULAMA TALİMATI

... NO'LU RUHSATA İLİŞKİN (... DÖNEM) ARAMA FAALİYET RAPORU

HRT 105 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi

2010 YILINDA UYGULANACAK ÜCRET TARİFELERİ

TÜRKİYE ULUSAL KONUMSAL VERİ ALTYAPISI STRATEJİLERİ ÇALIŞTAYI KURUMSAL BİLGİ FORMU. Bölüm 1: Kurum / Kuruluş Bilgileri

JEOLOJİ MÜHENDİSİ A- GÖREVLER

EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ. Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ

ArcGIS ile Tarımsal Uygulamalar Eğitimi

İGABİS. İGDAŞ Altyapı Bilgi Sistemi


MANİSA İLİ SARUHANLI İLÇESİ

Kentsel Alanlarda Yüksek Çözünürlüklü Ortofoto Üretimi

Karabük ili Merkezinde yapılacak ojarr Orta Öğretim Hizmet Binası yaptım Zemin Etütü YAPILACAK İŞLER LİSTESİ

Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon.

13. SONUÇ VE ÖNERİLER

Pilot Bölge Çalışması Raporu

L31-B-20-C, L31-B-25-B, L31- B-25-C, L32-A-21-A, L32-A-21-B, L32-A-21-D

BALIKESİR İLİ, BURHANİYE İLÇESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Sayısal Maden Haritalarının Oluşturulması: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Örneği

TEMATİK COĞRAFİ HARİTALARIN VERİMLİLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Jeoloji Mühendisleri için ArcGIS Eğitimi

A) PLANLAMA ALANININ TANIMI

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ

CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2. HAFTA

BALIKESİR İLİ BANDIRMA İLÇESİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU 135 PARSEL

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Sınırlarında Deprem Tehlike ve Riskinin Belirlenmesi

ALANSAL UYGULAMALAR sayılıafet RİSKİALTINDAKİALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDA KANUN ve UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

BALIKESİR İLİ, EDREMİT İLÇESİ, YOLÖREN MAHALLESİ, ADA 143, PARSEL 1 İÇİN HAZIRLANAN 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU

T.C BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İMAR VE ŞEHİRCİLİK MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI İSTANBUL 7.DÖNEM 2.TOPLANTI YILI KASIM AYI TOPLANTILARI'NIN 3.BİRLEŞİMİNE AİT M E C L İ S K A R A R I D I R

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ

TMMOB JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ KAPSAMINDA 2010 YILINDA UYGULANACAK ASGARİ BİRİM FİYAT LİSTESİ

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI 7.DÖNEM 5.TOPLANTI YILI EKİM AYI TOPLANTILARININ 3.BİRLEŞİMİNE AİT M E C L İ S K A R A R I D I R

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN ARAMA FAALİYET RAPOR FORMATI İLÇE (İL)... NUMARALI RUHSATA İLİŞKİN... DÖNEM (*) ARAMA FAALİYET RAPORU

Fethiye ÖÇK Bölgesi Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Değişim Tespiti

KIBRIS TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ YASASI (21/2005 Sayılı Yasa) Madde 18 Altında Yapılan Tüzük

ZEMİN İNCELEMELERİ. Yetersiz Zemin İncelemesi Sonucu Ortaya Çıkabilecek Kayıplar. İçin Optimum Düzey. Araştırma ve Deney

Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı. Coğrafi Bilgi Sistemleri Çalışmaları

Transkript:

ZEMİN ETÜT BİLGİ SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASININ ÖNEMİ: YONCALI (KÜTAHYA) ÖRNEĞİ THE IMPORTANCE OF CREATING GROUND SURVEY INFORMATION SYSTEMS: A CASE STUDY OF YONCALI, KÜTAHYA Ahmet Haşimoğlu, Murat Ünal Kütahya Belediyesi İmar İşleri Müdürlüğü, Planlama Servisi Kütahya ahmet_hasimoglu@hotmail.com, murat.unal@isnet.net.tr Yahya Daban Daban Mühendislik, Menderes Cad., Menderes Apt., Kütahya ydaban@hotmail.com ÖZET İletişim teknolojisinde gerçekleşen yeni gelişmeler bilgi toplumuna geçmemizi adeta zorunlu kılmaktadır. Bilgi toplumuna geçmenin en önemli şartlarından bir tanesi bilgilerin paylaşımı ilkesidir. İmar planlarının zaman içersinde revize edilmesini, zemin etüt raporlarının bir bütünlük içersinde yorumlanmasını ve raporların doğru denetlenmesini sağlamak amacıyla Zemin Etüt Bilgi Sisteminin oluşturulması gerekir. Statik projeye veri teşkil eden parsel bazında zemin etüt raporunun ilgili idarece istenmesi, 1999 Marmara depreminden sonra Bayındırlık Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmelikle zorunlu hale gelmiştir. Ekonomik nedenler, mesleki deneyim ve diğer etmenler nedeniyle birbirinden hem içerik hem de biçim olarak farklı zemin etüt raporları hazırlanmaktadır. Zemin etüt raporlarının standartları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ne göre yeniden oluşturulmalıdır (Zemin etüt raporları, 1993 tarihli genelge esaslarına göre hazırlanmaktadır). Zemin etüdünün yapılacağı alana ait imar planlarına esas jeolojik raporu ilgili idarenin vermesi kanuni bir gerekliliktir. Bu jeolojik rapora ilaveten daha önce yapılmış ve CBS teknikleri kullanılarak güncellenmiş olan zemin etüt raporlarının verilmesi, zemin etüt raporu hazırlayacak mühendisin arazi ve labaratuvar deneylerinden elde etmiş olduğu sayısal verileri daha doğru yorumlamasını sağlayacaktır. Bu konuda yasal düzenlemelerin ve sayısallaştırma kriterlerinin belirlenmesi gerekir. Zemin etüt raporları; sondaj, araştırma çukuru ve jeofizik çalışmalar neticesinde elde edilen sayısal verilerin yorumlanmasıyla hazırlanır. İnceleme alanı, Kütahya Belediye sınırları içersinde yer alan, Yoncalı Kaplıca yerleşim bölgesi olup yaklaşık 2.40km² dir. Çalışmalarda UA (Ikonos uydu görüntüsü) ve CBS teknikleri kullanılarak, yerleşim alanları, yollar, dereler, ve münhaniler ayrı coğrafi veri katmanları şeklinde, uygulamalı imar planları, jeolojik formasyonlar, faylar ve zemin etüt verileri (45 sondaj, 11 Araştırma çukuru ve 10 adet dinamik penetrasyon sondajı olmak üzere toplam 49 adet zemin etüt raporu) farklı katmanlar biçiminde sayısallaştırılarak çeşitli haritalar elde edilmiş ve Zemin Etüt Bilgi Sistemi oluşturulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: CBS, UA, Zemin Etüdü, Zemin Etüt Bilgi Sistemi, Yoncalı (Kütahya). ABSTRACT 1

Passing through to knowledge community is vital because of the improvements in communication technology. One of the most important principles of passing through to the communication community is the sharing of knowledge. Soil Exploration Knowledge System must be constituted to provide; updating the soil exploration reports and interpreting the development plans by low costs in the course of time in wholeness. Requirement of the soil exploration reports as parcels had been obligated by Ministry of Public Works, after the 17 August 1997 Marmara earthquake. Different soil exploration reports, as both content and format, are being prepared because of the economic, occupational experience and other factors. Standards of soil exploration reports must be reformed according to CBS. (Soil exploration reports are being prepared according to basis of the 1993 dated circular) Geological reports, base of the development plans, of the area which will be explored because of the soil exploration; must be given by the relevant unit, this is forced by the law. If; the soil exploration reports had been made beforehand and the soil exploration reports which had been prepared according to CBS standard are given to the engineer, the engineer who will prepare the soil exploration reports, can interpret the numerical values obtained from field and labarotory experiments with fewer errors. Legal arrangements, numerical criterions and standards about this subject must be established. Soil exploration reports are being prepared by data that obtained from the boring, exploratory sumps, and the geophysics researches. Survey area is in the residential area of Yoncalı thermal spring that is in the border of Kütahya Municipality and it is approximately 2.4 km². GIS techniques RS (Ikonos satellite displays) have been used in this study. The soil Exploration Knowledge System is constituted by digitalizing residential fields, roads, valleys, practical reconstruction plans; geological formations, faults, soil exploration data (45 boring, 11 exploratory trench and 10 dynamic penetration sounding; totally 49 soil exploration reports) as separate data layers. Key Words: GIS, RS, Ground Survey, Ground Survey Information, Yoncalı(Kütahya) 1. GİRİŞ Bilim ve teknoloji alanındaki olağanüstü gelişmeler, gerçekle hayal arasındaki sınırı kaldırmış, her şeyi olağan hale getirmiştir. Bilimin akıllara durgunluk verecek ölçüde ilerlemesi, zamanzaman onu izlemeyi, ondan yararlanmayı zorlaştırmaktadır. İletişim ve bilgisayar (donanım, yazılım) teknolojilerinin gelişmesi ve bilginin paylaşımı ilkesi bu zorluğu ortadan kaldırmıştır. Bilgi; insan beyninin ürettiği, kullanıldıkça azalmayan, aksine çoğalan, yepyeni biçimler alarak yeni bilgiler doğuran tek üründür. Bilginin hızla artışı, elde biriken bilginin düzenlenmesini ve denetim altına alınmasını ve dolayısıyla bilgilerin bilgi çöplüğüne dönüşmeden kullanıcılara sunulmasını gerektirmektedir. Bilgi teknolojisi, dağınık bilgi birikimine bir düzen getirerek, eldeki verileri değerlendirmeye yarar, kaybolup gitmesini önler. Bilgi toplumunda önemli olan yalnızca bilginin üretilmesi değil, varolan bilginin içinden seçim yapılabilmesidir. İletişim ve bilgisayar yazılım dünyasındaki yeni gelişmeler de bunu olanaklı kılmaktadır. 1957 de SSCB nin Sputnik uydusunu uzaya yerleştirmesi sonucu, bilgi devrimi evrensel boyutlara ulaşmış, yerküreyi bütünleştirmiştir(globalization) ve bununla birlikte, iletişim teknolojisinde gerçekleşen gelişmeler de, bilgi toplumuna geçilmesini zorunlu kılmıştır. Bilgi toplumunda en belirgin özellik ise, bilgiye en doğru ve en kısa zamanda ulaşmaktır. Bunu gerçekleştirmek ise, verilerin belli bir standartta toplanması, sınıflandırılması ve bilgisayar ortamına aktarılması ile mümkündür. Bugün bilgisayar ve yazılım dünyasındaki gelişmelerle bu 2

olanaklı hale gelmiştir. Bilgi çağında bilginin alınır-satılır bir meta olduğu görülmekte ve bilginin kendisi toplumların zenginlik kaynağını oluşturmaktadır. İnsanoğlu hep bilinmeyeni merak etmiştir ve yeraltı dünyasının gizemini görmek, anlamak ve çözmek için arayış içersinde olmuştur. Örneğin suyun kaç metre derinde olduğu, kaç metre derinlikte kum merceğine girileceği veya ince-iri taneli zeminlerin çizgiselliklerindeki atımların hangi depreme karşılık geldiğini sorgulamış ve araştırmacılar, yeraltı dünyasının esrarını, bilimsel metotlarla izah etmek için, etüt (sondaj, sismik vb) sonuçlarını hep heyecanla beklemişlerdir. Bir mühendise eldeki etüt verilerini yorumlayıp, öngörülen yerde yapılan sondaj sonuçlarını önceden doğru tahmin etmesinin verdiği sevinç ve haz anlatılmaz bir duygudur. İşte tüm bunlar ancak bilginin belli bir standartta toplanması ve gruplandırılıp kullanıcıların erişimine hızlı bir şekilde sunulması ile mümkün olabilmektedir. Bu da bilginin paylaşımı ilkesinin bir gereğidir. 2. ZEMİN ETÜT RAPORLARI Bir yapının sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için: zemin ve temel etütlerinin özellikle, zemin ve yapı etkileşimi gözönüne alınarak, temel tasarımı için gerekli olabilecek her türlü bilgiyi kapsayacak bir şekilde yapılmış olması, temel ve kazı sistemlerinin doğru olarak projelendirilmesi ve yapım sırasında karşılaşılabilecek çeşitli zemin problemlerine önceden çözümler getirilmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde, işin yapım aşamasında maliyeti artıran ve bazen de projenin büyük ölçüde değişmesine sebep olan durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bu sakıncaları ortadan kaldırmak ve inşaat projelerinde temel tasarımı ile zemin-temel-yapı etkileşiminin irdelenmesinde kullanmak üzere zemin özelliklerinin ve zeminin fiziksel parametrelerinin belirlendiği rapora zemin etüt raporu denir. 02/09/1999 gün ve 23804 sayılı resmi gazetenin mükerrer sayısında yayınlanarak yürürlüğe giren 3030Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 34. Maddesi 3. Fıkrası b bendinde, statik projelerin hazırlanarak ilgili idareye sunulmasında, idarece bu projeye veri teşkil eden zemin etüt raporunun istenmesi hükme bağlanmıştır. Bu yönetmeliğin uygulanması amacıyla ilgili 31/ 01/2000 gün ve 297 sayılı genelge yayınlanmıştır. Zemin etüt konusu, ülkemizde 17 Ağustos 1999 Marmara depreminden sonra ciddi anlamda tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmalarda üniversitelerimizin jeoloji, jeofizik ve inşaat mühendisliği bölümleri ile bu disiplinlerin meslek odaları taraf olmuştur. Sonuçta, farklı tarihlerde bir dizi genelge ve yönetmelikler yayınlanarak, parsel bazında zemin etüt raporunun hazırlanması kanuni bir zorunluluk haline getirilmiştir. Bugün bile, bazı yerel yönetimler zemin etüt raporlarının hangi meslek grubu tarafından hazırlanacağı hususunda tereddüde düşmektedir. Yürürlükteki 20 Ağustos 1993 tarihli, bakanlığın Zemin ve Temel Etüt Raporu Hazırlanmasına İlişkin Esaslar genelgesine göre, zemin etüt raporları hazırlanamamaktadır. Bunun nedeni ise, sosyo-ekonomik farklılıklar, tecrübe eksikliği, yetersiz eğitim ve yetersiz kontrollerdir. Zemin etüt raporlarının olması gereken normlardan (biçim, içerik) uzak olmasının diğer bir nedeni de, zemin etüt raporlarının, yapılacak yapıyı sınırlaması ve ek maliyeti ( kazıklı temel, zemin ıslahı, v.b.) sebebiyle, politikacılarımız, serbest çalışan mühendislerimiz ve vatandaşlarımız tarafından gözardı edilmesidir. 3

Zemin etüt raporu hazırlanabilmesi için, inşaatın yapılacağı zeminde temel sondajların yapılması gerekmektedir. Temel sondajların derinliği ve sayısı, yapılacak yapının önem derecesine, yapının boyutlarına ve zeminin özelliklerine ( fiziksel-mekanik) göre değişmektedir. Temel sondajlarında SPT, CPT, Veyn gibi arazi deneyleri yapılabilmektedir. Ayrıca zeminin çeşitli derinliklerinden torba, tüp veya karot örnekleri alınabilmekte ve bu örnekler zemin mekaniği labaratuvar larında analiz edilebilmektedir. Zemin etüt raporları hangi amaçla ve kim tarafından yapılırsa yapılsın, mutlaka kayda bağlanması ve kontrol edilmesi gerekmektedir. Etüt lokasyonunun (x,y,z) doğru olarak belirlenmesi, haritalanması ve arazi çalışmalarının (sondaj logları v.b.) belli bir standartta hazırlanması gerekir. 3. ZEMİN ETÜT BİLGİLERİNİN PAYLAŞIMI Zemin etüt raporunu hazırlayan mühendisin, raporu daha ekonomik ve daha hızlı hazırlaması, elde ettiği sayısal-sözel verileri daha doğru yorumlaması; kendi tecrübesine, zemin etüt veri standardına ve daha da önemlisi o bölgede daha önce yapılmış zemin etüt verilerini temin etmesine bağlıdır. Günümüzde, verilerin toplanması, sınıflandırılması, analiz-sentez edilmesi, sorgulanması ve amaca göre haritalanmasıyla ilgili bilgisayar donanımlarında ve buna bağlı olarak yazılım programlarında büyük gelişmeler olmuştur. Yerel yönetimlerin Zemin Etüt Bilgi Sistem ini oluşturup, istenildiğinde belli bir bedel karşılığında veya bedelsiz kullanıcıların erişimine sunması bilgi toplumunun bir gereğidir. Örneğin 17-18.yüzyıla ait bir imar durum belgesinin eş değeri olan bir belge, bugün için tarihi bir vesika olmanın dışında bir değer taşımaz. Çünkü imar durum belgesindeki bilgilerin geçerliliği kalmamıştır (yol görünen yerde bina, bina görünen yerde yol vardır). Fakat, aynı yüz yıla ait bir sondaj logu ( sondaj verilerini gösteren belge), tarihi bir vesika olmasının yanısıra logda yazılan bilgilerin bugün de kullanılabilir olmasından dolayı, ayrıca bir değer taşır ( örneğin 3 metre derinlikte çakıllı birim varsa bu günde vardır). Kütahya yerleşim alanının içinde kalan ovada; alüvyonun altındaki taban topografyasını (paleocoğrafya) belirlemek için, gerekli jeofizik etüt yapma imkanı, yapılaşma nedeniyle kalmamıştır. 45 yıl önce bu alanlarda DSİ tarafından jeofizik etütler yapılmıştır. Bugün bu bilgiler, gerektiğinde yeni teknoloji de kullanılarak yeniden yorumlanabilir. 1985 yılında İller Bankasının Kanalizasyon Projesi kapsamında yapılan jeoteknik raporu için yapılan sondaj verisinde, Çinigar caddesinde açılan sondajlarda 1.5-3.0 metrelerdeki birim siltli kil ise, bu gün de aynı caddede 1.5-3.0 metrelerdeki birim siltli kildir. Dolayısıyla zemin ( jeolojik-jeofizik-jeoteknik) verileri güncelliğini kaybetmeyen bilgilerdir ve gelecekte, gelişen teknoloji de kullanılarak bu verilerden tekrar faydalanılabilinir. Parsel bazında zemin etüt yapan mühendise, ilgili idarenin inşaatın yapılacağı parseli kapsayan paftadaki imar planlarına esas jeolojik rapor verilerini (rapor sonuçlarını ve jeolojik haritaları) vermesi, kanuni bir gerekliliktir. İmar planlarına esas jeolojik raporlar uygun alan, önlem şartlı alanlar, ayrıntılı jeoteknik etüt gerektiren alanlar ve uygun olmayan alanlar diye 4 e ayrılarak, yerleşime uygunluk haritası çıkartılır. Yerleşime uygunluk haritaları hazırlanırken, kullanılan veriler sınırlıdır (600m. X 800m. lik paftada yaklaşık 3 adet sondaj). Zaman içersinde bu paftada yapılacak parsel bazında zemin etüt raporları için, bir çok sondaj ve buna bağlı olarak arazi ve labaratuvar deneyleri yapılacaktır ve pafta hakkında zemin mekaniği açısından bir çok veri elde edilecektir. Etüt öncesi, planlamanın daha iyi oluşturulabilmesi için, imar planına esas jeolojik raporların yanı sıra, parsel bazında yapılan zemin etüt rapor verilerinin de verilmesi daha uygun olacaktır. 600m. X 800m. lik paftada, yaklaşık 1300 parsel ( kamu parselleri dahil) olduğu var sayılırsa ve bu parsellerin %50 sinin yapılaşmasının tamamlandığı düşünülürse, 650 adet zemin etüt raporu yapılmış olacaktır (15 sayfa x 650 adet rapor = 975 sayfa). Bu kadar zemin etüt raporun 4

kullanıcıya verilmesi, teknik olarak mümkün değildir. Bu bilgiler ancak CBS ve UA teknikleri kullanılarak verilesi mümkündür. 4.YONCALI(KÜTAHYA) ZEMİN ETÜT BİLGİ SİSTEMİNİ OLUŞTURMA ÇALIŞMASI İnceleme alanı, Kütahya Belediye sınırları içersinde yer alan, Yoncalı Kaplıca yerleşim bölgesi olup, yaklaşık 2.40km² dir ( Şekil-1). Şekil 1: Lokasyon haritası. Figure 1: Location map of the study area. Zemin etüt raporlarını daha doğru ve hızlı biçimde kontrol etmek ve zemin etüt raporlarındaki sayısal ve sözel bilgilerin bir bütünlük içersinde korelasyonunu sağlamak amacıyla, zemin etüt raporunda kullanılan sayısal ve sözel bilgiler, belli normda ve daha kullanışlı bir şekilde bilgisayara aktarılmış ve kullanıcıların erişimine sunulmuştur. 5

Çalışmada öncelikle 1/1000 ölçekli dijital topografya haritası oluşturulmuştur( şekil. 2). Bu haritada eş yükselti eğrileri, yollar, dereler, şevler ve diğer topografik veriler, ayrı-ayrı coğrafi veri katmanı şeklinde bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Daha sonra da bu harita baz alınarak, sahanın dijital yükselti modeli, jeolojik harita, yerleşime uygunluk haritası, uygulama imar planı ve diğer tematik haritalar yapılmıştır (şekil.3, şekil.4, şekil.5, şekil.6, şekil.7 ). Ayrıca zemin etüt veri katmanı adı altında, veri tabanı dosyaları oluşturulmuştur. Bu dosyalar; arazi çalışmaları (rapor no, sondaj sayısı, araştırma çukur sayısı, dinamik penetrasyon sondaj sayısı, rezistivite, sismik, örselenmemiş numune sayısı, spt örnek sayısı, kayaç blok örnek sayısı.), rapor (rapor no, etüt tarihi, oda vize tarihi, oda vize yeri, oda vize no, rapor sahibinin adı, raporu tanzim eden mühendisin adı.), etüt yeri (rapor no, pafta no, ada no, parsel no, mahalle, parsel alanı.), sonuç (rapor no, temel litolojisi, sıvılaşma, oturma problemi, oturma miktarı, şişme potansiyeli, zemin ıslahı, bina önem katsayısı, zemin grubu, yerel zemin sınıfı, yatak katsayısı, zhtp, temel derinliği, önerilen temel tipi, önerilen zegk.), sondaj (rapor no, sondaj no, koordinat y-x, sondaj derinliği, yeraltı su derinliği, örselenmiş numune sayısı, örselenmemiş numune sayısı.), spt sayıları ( sondaj no, 150cm., 300cm., 4.50cm.,...), labaratuvar (sondaj no, numune no, tarih, firma adı, numune tipi, numunenin alındığı derinlik, tane dağılımı, atterberg limitleri, özgül ağırlık, su muhtevası, kayma paremetreleri,...)dır. Sorgulama teknikleri kullanılarak örneğin sondajların belli bir derinlikteki spt sayıları, zemin grupları ve zemin sınıflandırılmasını gösterir haritalar elde edilmiştir (şekil.8, şekil.9). Çalışmalarda Netcad GİS yazılımı, Access veri tabanı yönetim sistemi ve Uzaktan Algılama teknikleri (Ikonos uydu görüntüleri) kullanılmıştır (şekil.10). Araştırmada 45 adet temel sondajı, 11 adet araştırma çukuru, 10 adet dinamik penetrasyon sondajı olmak üzere toplam, 49 adet zemin etüt raporu kullanılmıştır. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Zemin etüt raporları hazırlanırken yapılması gereken arazi ve labaratuvar deneylerinin planlaması yapılırken, Zemin Etüt Bilgi Sistemi ndeki verilerin, yapılacak olan deneylerin ve deneyde kullanılacak donanımların seçilmesindeki yararları yadsınamaz. Ayrıca ilgili mühendise, imar durum belgesiyle birlikte CBS ortamında hazırlanmış zemin etüt rapor verilerinin verilmesi, hazırlayacağı zemin etüt raporunda yapacağı arazi ve labaratuvar sonuçlarını daha doğru yorumlamasını sağlayacaktır. Bununla birlikte Zemin Etüt Bilgi Sistemi sayesinde, zemin etüt raporları bir bütünlük arz edeceği için, zemin etüt raporlarının yerel yönetimlerce daha doğru ve hızlı bir biçimde kontrol edilecektir. Bunun için; yerel yönetimler imar planı dahilindeki sahaların halihazırlarını (1/1000) ve mümkünse mücavir alanlarını 1/25000 ölçek bazında bilgisayar ortamına aktararak sayısallaştırmalı, imar planlarına esas jeolojik raporları gözlemsel olarak yapılmış ise deneysel olarak yeniden yaptırılmalı ve imar planları revize edilmeli, imar planlarına esas jeolojik raporlarda, parsel bazında yapılacak olan zemin etüt raporlarında yapılması zorunlu olan arazi ve labaratuvar deneylerinin isimleri ve minimum sayıları da verilmeli ( sondaj sıklığı, sondaj derinliği, yapılması gereken labaratuvar deneyleri, v.b.), Zemin Etüt Bilgi Sistemi nde kullanılması gereken sayısal ve sözel bilgilerin standartları belirlenmelidir. Sonuç olarak; yerel birimler, uzaktan algılama ve bilgisayar yazılımları kullanarak( CBS ortamında) Zemin Etüt Bilgi Sistemini oluşturmalıdır. Ayrıca zemin etüt raporlarındaki tüm sayısal ve sözel bilgilerin belli bir bedel karşılığında veya bedelsiz, kullanıcıların erişimine sunulması ve bu konuda gerekiyorsa yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. 6

Şekil 2: Çalışma alanının topografik haritası (1/1000 ölçekli haritalardan sayısallaştırılmıştır). Figure 2: Topographic map of the study area. 7

Şekil 3: Çalışma Alanının yükselti-sondaj lokasyon haritası. Figure 3: Elevation drill location map of the study area. 8

Şekil 4: Çalışma alanının jeoloji haritası. Figure 4: Geological map of the study area. 9

Şekil 5: Yerleşime uygunluk haritası. Figure 5: Map of suitibility. 10

Şekil 6: Jeoloji-yerleşime uygunluk ilişkisi. Figure 6: Correlation of geology with suitibility. 11

12

13

Şekil 9: Standart penetrasyon direnci. Figure 9: Standart penetration resistance. 14

Şekil 10a: Çalışma alanının uydu görüntüsü. Figure 10a: Ikonos satellite displays. 15

Şekil 10b: Çalışma alanının uydu görüntüsü (1m. Çözünürlüklü Ikonus görüntüsü). Figure 10b: Ikonos satellite displays. KAYNAKLAR Alakuş, M., 1991, Bilgi Toplumu, Kültür Bakanlığı, Ankara. Altun, Ş., 1998, Kütahya Yoncalı Kaplıcası Jeolojik Etüt Raporu İller Bankası Genel Müdürlüğü, Ankara. Haşimoğlu, A., 2003, Sondaj Bilgi Sisteminin Oluşturulmasının Önemi: Kütahya Örneği, Sondaj Sempozyumu, T.M.M.O.B. Maden Mühendisleri Odası İzmir Şubesi. Haşimoğlu, A., 2004, Yoncalı (Kütahya) Kaplıca Alanının Yerleşime Uygunluğunun İncelenmesi, T.M.M.O.B. Jeoloji Mühendisleri Odası, 57.Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara. Kütahya Belediyesi, 2004, Kütahya İli Merkez-Yoncalı-Ilıca Mevkileri Revize, Sinerköy Mevkii İlave, Parmakören Mevkii Mevzii İmar Planlarına Esas Jeolojik-Jeofizik-Jeoteknik etüt raporu, JMS Mühendislik Sondaj Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti., Ankara (yayınlanmamıştır). 16