SÖZEL BÖLÜM DÝKKAT! BU BÖLÜMDE, CEVAPLAYACAÐINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. Ýlk 45 Soru Son 45 Soru Türkçeyi Kullanma Gücü, Sosyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve Ýlkelerle Düþünme Gücü ile ilgilidir. Eþit Aðýrlýklý ÖSS puanýnýzýn yüksek olmasýný istiyorsanýz e 90 dakika ayýrmanýz yararýnýza olabilir. Sözel Aðýrlýklý ÖSS puanýnýzýn yüksek olmasýný istiyorsanýz e biraz daha fazla zaman ayýrabilirsiniz. Bu bölümdeki sorularla ilgili cevaplarýnýzý, cevap kaðýdýnýzdaki SÖZEL BÖLÜM e iþaretleyiniz. 1. Kaç kiþi, salebin ana maddesinin o güzelim orkideler olduðunu bilir? Bence çoðu bilmez ve düþünmez... Oysa içtiðimiz her fincan, kim bilir hangi dað baþýnda, kaç yabani orkidenin hayatýna mal oluyordur? Bu parçada geçen fincan sözü benzetme amacý güdülmeden kendi anlamý dýþýnda kullanýlmýþtýr. Aþaðýdakilerin hangisinde bu örnektekine benzer bir kullaným vardýr? A) Çay bardaklarýný dolabýn ikinci rafýna koyun. B) Annem tabaðýmýzý bitirmeden sofradan kalkmamýza izin vermezdi. C) Vitrinin bir bölümü porselen süs eþyalarýyla doluydu. D) Okulun yemekhanesine yeni kaþýk ve çatallar alýnmýþtý. E) Elindeki süt þiþesini bir bana bir kardeþime uzatýyordu. 3. Sophokles: Ölmeden önce hiç kimse mutlu olamaz. der. Bu cümlede Sophokles aþaðýdakilerden hangisini anlatmak istemiþtir? A) Mutlu olmanýn ölümü kabullenmekten geçtiðini B) Dünyada elde edilen mutluluklarýn kalýcý olmadýðýný C) Dünyada mutluluðu yakalamanýn mümkün olmadýðýný D) Ýnsanlarýn geçici mutluluklar peþinde koþmamasý gerektiðini E) Her insanýn mutluluk anlayýþýnýn farklý olduðunu 4. Bana hiçbir zaman, bir bardaða boþ dedirtemezsiniz. Bu sözleri söyleyen kiþi aþaðýdakilerden hangisiyle nitelendirilebilir? A) Tarafsýz B) Karamsar C) Alçakgönüllü D) Hoþgörüsüz 2. Peki ne yapýldý Necip Fazýl için, geçen yýllar boyunca? Adýnýn önüne geçmiþ birkaç þiiri, býkmadan, usanmadan tekrar edilip duruldu özel günlerde, o kadar. Bu parçada geçen Adýnýn önüne geçmek sözüyle, aþaðýdakilerden hangisi anlatýlmak istenmiþtir? A) Baþkalarý tarafýndan taklit edilmek B) Herkes tarafýndan beðenilmek C) Kusursuz bir nitelik taþýmak D) Kendisinden daha çok tanýnmak E) Kiþiliðinin bir parçasý olmak E) Ýyimser 5. (I) Kar yaðýnca hayat duracakmýþ, dursun! (II) Sanki durmayan, iþleyen bir hayatýn bize mutluluk getirdiði mi var? (III) Kar yaðsýn ve hayat dursun! (IV) Çocuklar sokaklarda pür neþe... (V) Ýnsanlarýn yüzü güleç, hayat dingin... Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde umursamama, önemsememe söz konusudur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 1
6. Bir þarkýnýn güzelliði, kalýcýlýðý nasýl dilden dile dolaþýp, yýllar boyu söylenmesiyle ölçülüyorsa, bir edebiyat eserinin deðerini belirleyen ölçütlerden biri de -----. Bu cümlede boþ býrakýlan yere düþüncenin akýþýna göre aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) okuyanlarýn zihninde her zaman tazeliðini koruyor olmasýdýr B) estetik açýdan kusursuz olmasýdýr C) biçim - içerik dengesini saðlayabilmiþ olmasýdýr D) kendinden sonrakilerce taklit edilmesidir E) devrini en iyi biçimde yansýtýyor olmasýdýr 9. (I) Bu satýrlarý okuyan, belki beni iflah olmaz bir futbol tutkunu sanýr. (II) Hayýr öyle deðilim. (III) Aksine, hayatýmda çok az yeri var futbolun. (IV) Beni sadece futbolun estetik tarafý ilgilendiriyor. (V) Futbol, güzel ve akýl dolu oynandýðýnda, yeþil çimenler üstünde seyri doyumsuz bir þölene dönüþebiliyor. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde koþula baðlýlýk söz konusudur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 10. Bu bestecimiz daha önce dinlenmiþ edasý vermeyen çok deðerli bestelere imza atmýþtýr. Bu cümledeki altý çizili sözle, bestecinin hangi yönü vurgulanmýþtýr? A) Özgünlüðü B) Evrenselliði C) Doðallýðý D) Yansýzlýðý 7. (I) Küçük Japon kýzý Sadako'nun yaþamýný, Eleanor Coerr "Sadako ve Kaðýttan Bin Turna Kuþu" adýyla romanlaþtýrmýþtý. (II) Dünyanýn pek çok ülkesinden çocuklarýn okuduðu romaný, bir yayýnevi, geçtiðimiz günlerde Türkçe ye kazandýrdý. (III) Yalnýz çocuklarýn deðil, büyüklerin de severek okuyacaðý bir kitap, gerçek bir yaþam öyküsü. (IV) Bu romaný okuyun, çocuklara da okutun. (V) Kaðýttan turna kuþu katlamayý öðretin onlara. (VI) Ömür boyu barýþa ve umuda sýmsýký sarýlmalarýný saðlayýn. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisiyle birlikte yazar, önerilerde bulunmaya baþlamýþtýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. E) Yerelliði 11. (I) Kitap fuarlarýnýn bu kadar ilgi görmesi doðrusu þaþýrtýyor beni. (II) Çünkü günümüzde artýk kitap okurlarý, yeni çýkan kitaplarý internetteki sitelerde görebiliyor. (III) Haftalýk ya da aylýk yayýmlanan kitap dergilerinden izleyebiliyor. (IV) Gazetelerin kitap sayfalarýndan kolaylýkla takip edebiliyor. (V) Kitap fuarý, bunlarýn ötesinde bir þey vaat ediyor kitapseverlere demek ki. (VI) Bu da fuarlarýn insanlara sunduðu zevk ve görsel þölendir bence. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde kitap fuarýnýn ilgi görmesinin nedeni açýklanmýþtýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 8. (I) Ýlk öykümü yazdýðýmda lisedeydim. (II) Aþaðý yukarý on yýl oluyor. (III) Önceleri yalnýz öykü yazardým. (IV) Sonra þiire, oyuna, eleþtiriye de merak sardým. (V) Ancak çok baþarýlý bir þair olduðumu sanmýyorum. (VI) Þiirlerim okuyucu önüne çýkarýlamayacak kadar kötü þeyler. (VII) Oyunlarým iyi mi, kötü mü, onu daha anlayamadým. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisiyle birlikte yazar özeleþtiri yapmaya baþlamýþtýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 12. (I) Yirmi yýldan fazla zaman geçti. (II) Güzel günler düþlediðimiz iki binlerdeyiz þimdi. (III) Sabah vakti evimin penceresinden bahçedeki çiçek açmýþ ayva aðacýna bakýyorum. (IV) Sýnýfýn penceresinde güzel günler düþleyen o lise öðrencisinin hayallerine uzanýyorum. (V) Uzak, çok uzak sandýðýmýz o yýllar gelip çatmýþ; yazýk ki ne ülke ne de dünya, beklediðimiz o güzel, güvenli ve huzurlu günlere kavuþamamýþtý. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinden yazarýn hayal kýrýklýðý içinde bulunduðu çýkarýlabilir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 2
13. Aþaðýdaki dizelerde geçen altý çizili sözcüklerin hangisinde ötekilerden farklý bir ses olayý vardýr? A) Bu karanlýk sokakta bitmesin yolculuðum B) Sevincin okunuyor buðulu gözlerinden C) Kalbimde kývrýlýp yatýyor sanki bir yýlan D) Feryat eder, baðrýmý yumruklar, aðlarým E) Gecikmiþ bir yolcunun sýklaþan adýmlarý 14. Fethiye'de, Recep Sökmen'in tersanesindeyiz: do- I II ðadaki aðaç ile metalin buluþtuðu yerde. Çevrede kimi henüz yapýlmaya baþlanmýþ, kiminin iskeleti III tamamlanmýþ, kimi de bitmek üzere olan deðiþik IV boylarda tekneler... V Yukarýdaki numaralanmýþ noktalama iþaretlerinden hangisi yanlýþ kullanýlmýþtýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 15. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde yazým yanlýþý yapýlmýþtýr? A) Yapay tepenin yüksekliði 50 metreyi aþýyordu. B) Müzik alanýnda çaðdaþlarýna esin kaynaðý olmuþlardý. C) Su kaynaklarýnýn kurumasý, tarihte büyük göçlere neden olmuþtur. D) Bugün üretilen birçok ilacýn hammaddesi baharattýr. E) Denizkaplumbaðalarý Gazimagosa plajlarýný yýl boyu terketmiyor. 16. Seben, Anadolu'da yayla geleneðinin hâlâ canlý olduðu yerlerdendir. Bu cümlede aþaðýdakilerden hangisine örnek gösterilebilir? A) Edat B) Fiil C) Zamir D) Zarf E) Baðlaç 17. Aþaðýdaki cümlelerin hangisindeki altý çizili sözcük hem yapým hem çekim eki almýþtýr? A) Kayalarýn üzerinde, batan geminin ahþabýndan kalýntý yoktu. B) Bugün hâlâ gülyaðý elde etmek için kullanýlýyor damýtma tekniði. C) Çamlý tepeleri aþýnca bir deniz ülkesi sarmalayýverir sizi. D) Bugün açýkhava gösterilerinin yapýldýðý bölüm eskiden kayýkhaneymiþ. E) Güneþ güne veda ederken, balýkçý tekneleri de denize açýlmaya baþlar. 18. Ýskele gezintimiz, akþam saatlerinde, Birol Reis'in teknesinde bitiyor. Aþaðýdaki cümlelerin hangisi öðeleri ve öðelerinin sýralanýþý yönünden bu cümleyle özdeþtir? A) Kandilli, öteden beri sanatçýlarý büyüleyen bir Ýstanbul semtidir. B) Yalý sakinlerinin hikâyeleri, baþlý baþýna bir roman konusudur. C) Geceleri gemicilere iþaret vermek için sürekli yakýlan iþaret fenerleri nedeniyle bu semte Kandilli denmiþtir. D) Çiçek cümbüþü içindeki bahçelerde, tembel ama mutlu insanlar gülümsüyor. E) Kandilli Lisesi, nihayet o eski, güzel günlerine kavuþuyor. 19. Aþaðýdaki cümlelerin hangisi nesne - yüklem iliþkisi yönüyle ötekilerden farklýdýr? A) Onlarýn öykülerini mezar taþlarýndan okuyabilirsiniz. B) Karadeniz daðlarýnýn zirveleri üç bin metreyi aþýyor. C) Ayvansaray da, ahþap evlerin arasýna asýlý çamaþýr ipleri karþýlýyor beni. D) Mahalle halký, cumbalý evlerin süslediði sokaklarda geleneklerini sürdürüyor. E) Hanýmeli kokularýný arkamda býrakarak Balat'a doðru ilerliyorum. 3
20. (I) Ýpekli dokumalar bu yörenin bir özelliði. (II) Ýpekböcekleri köyde yetiþtiriliyor. (III) Otuz kilo ham ipek için, otuz bin koza gerekiyor. (IV) Ýpek iþlenerek dastar adý verilen kumaþlar dokunuyor. (V) Dastar, günlük yaþantýmýza perde, yatak örtüsü, hatta giyim eþyasý biçiminde giriyor. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisi yapýca ötekilerden farklýdýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 24. Yazar olmak için edebiyatla ilgili bir bölümde okumak hiçbir þey ya da çok az þey ifade eder. Bu cümledeki anlatým bozukluðu aþaðýdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadýr? A) Özne eksikliðinden B) Nesne eksikliðinden C) Yüklem eksikliðinden D) Tamlama yanlýþlýðýndan E) Çatý uyumsuzluðundan 21. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde anlatým bozukluðu yapýlmýþtýr? A) Güneydeki liman, ticarî; kuzeydeki liman, savaþ gemileri için kullanýlýyor. B) Türk karasularýnda yabancý savaþ gemilerinin dolaþmasý yetkilileri tedirgin etti. C) Üç yaný denizlerle çevrili olan ülkemizde, deniz taþýmacýlýðý ne yazýk ki hiç geliþmemiþ. D) Ýstanbul dan kalkan yolcu gemisi, beyaz köpükler çýkararak Karadeniz e doðru yol aldý. E) Pendik teki tersanede, yüksek tonajlý gemiler inþa edilecekmiþ. 22. Aldýðým çocuk dergilerini bile atmaz, biriktirirdim, I II III sonra taþýnýrken yok olurdu bunlarýn bazýlarý. IV V 25. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde anlatým bozukluðu yapýlmýþtýr? A) Ortaokul yýllarýnda basketbola ilgi duymaya baþlamýþtým. B) Okulumuz þehir merkezinden yaklaþýk on kilometre uzaktaydý. C) Okul çýkýþýnda hiçbir yere uðramadan, doðru maç sahasýna giderdi. D) Köylüler yol kenarýna çýkýp minibüsün gelmesini beklediler. E) Merdiven, bütün salonu çepeçevre dolanan dar bir asma balkona çýkýyordu. Bu cümledeki numaralanmýþ sözcüklerden hangisinin atýlmasý, cümlenin anlamýnda ve anlatýmýnda herhangi bir daralmaya ya da bozulmaya neden olmaz? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 23. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde anlatým bozukluðu yapýlmýþtýr? A) Sanatçý, resimlerinde çiçeklerin, çocuk ve kadýnlarýn portrelerine yer veriyor. B) Ahmet Paþa, resim alanýnda eðitim almak için Fransa ya gitmiþ. C) Þeker Ahmet Paþa, ilk saray ressamlarýndan biridir. D) Bu resimde laleler, renk ve ýþýk coþkusu yaratarak zemine yayýlýyor. E) Seçilen renkler, resmin görsel çekiciliðini oldukça artýrmýþ. 26. Yaðmurlu, serin bir sabah, yürüdü gitti kadýn; koparýp bir ince dal, takamadý saçlarýna. Kopup geldi bahar. Parklarda, yol kýyýlarýnda, evlerin son bahçelerinde küçücük, çelimsiz fakat çýlgýn renklerle köpürmüþ aðaçlar saltanatý baþladý. Mor salkýmlar, kadifeler, pembe beyaz çiçekli oya aðaçlarý, kýsmet aðaçlarý, al kýrmýzý sýðla aðaçlarý, tomurcuk pembe saray laleleri, tomur tomur boya aðaçlarý... Göðsünde, ince bir sýzý gibi baharý duydu kadýn. Bu parçanýn anlatýmýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Kiþileþtirmeye baþvurulmuþtur. B) Karþýlaþtýrmadan yararlanýlmýþtýr. C) Düþsel öðelerden yararlanýlmýþtýr. D) Devrik cümlelere yer verilmiþtir. E) Betimleyici öðeler kullanýlmýþtýr. 4
27. Yoo, koleksiyoncularýn hakkýný yemeyelim; yaptýklarý, imrenilecek iþtir. Onlar, tam bir aþk, tutku ve merak delisidirler. Kokusunu duyduklarý, haberini aldýklarý eþyalarýn, nesnelerin peþinden bir ömür koþar dururlar. Katlanýlacak þey midir bu? Ýlle de büyük paralar gerektirmez bir koleksiyonun inþasý, ille de yüksek tutku ister buna karþýlýk. Asýl sabrýnýzý, zamanýnýzý, kesintisiz ilginizi bekler bir koleksiyon: Kýskanç, amansýz, uyku kaçýrýcýdýr. Eþini, iþini, aþýný o uðurda yitirmeyi göze alan koleksiyoncu az deðildir. Bu parçadan koleksiyoncularla ilgili aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Özenilecek bir iþ yaptýklarý B) Ömürlerini koleksiyonculuða adadýklarý C) Birbirleriyle dayanýþma içinde olduklarý D) Her þeyini koleksiyon uðruna yitirmeyi göze aldýklarý E) Sabýrlý ve tutkulu olduklarý 30. Önceki gece Melih Cevdet Anday'ýn ölüm haberini aldýðýmda, aklýmdan neler geçmedi ki... Evet, Türk edebiyatý, önemli ustalarýndan birini daha yitirdi. Anday, rahatsýzlýklarý sebebiyle uzun süredir gözlerden ýrakta yaþýyordu. Yeni kuþaklar, onun yaþadýðýnýn bile farkýnda deðildi. Ne de olsa o, artýk edebiyat tarihine, ders kitaplarýna geçmiþti. Okul kitaplarýnda yer alan Garip akýmýnýn temsilcilerinden biriydi ve adýnýn her zaman birlikte anýldýðý Orhan Veli ile Oktay Rýfat öleli de yýllar olmuþtu. Bu parçadan Melih Cevdet Anday ile ilgili aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Adýnýn okul kitaplarýna geçtiði B) Garip akýmýnýn kurucularýndan biri olduðu C) Edebiyatýmýzýn önemli sanatçýlarýndan olduðu D) Yaþadýðýnýn yeni kuþaklar tarafýndan bilinmediði E) Son zamanlarýný insanlardan uzakta geçirdiði 28. (I) Benim için müziksiz geçirilmeyecek bir zaman varsa o da yolculuklardýr. (II) Otomobille yalnýz çýkýlan yolculuklar... (III) Yolculuk dedimse Ýstanbul'un trafiðinde, sinir harbi içinde bir yerden bir yere gidiþler deðil. (IV) Þehirlerarasý ve özellikle geceleyin yapýlan yolculuklar... (V) Kývrýla kývrýla giden bomboþ yollar, hýzla geride kalan aðaçlar, daðlar, tepeler ve insaný bir masalýn içine doðru çeken zengin ve dingin bir müzik... Bu parçada düþüncenin akýþýna göre, Müziðin tadý en çok bu yolculuklarda alýnýr. sözü numaralanmýþ cümlelerin hangisinden sonra getirilmelidir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 29. Cumhuriyet kuþaðýndan alýnacak çok ders var. Onlar imkansýzlýklarýn en koyusu içinde, yatýlý okullarda büyük rüyalar görerek okumuþlar. Kimi mühendis, kimi kaymakam, kimi müfettiþ olarak kutsal saydýklarý devletin birimlerinde görev almýþlar. Yarým asra yakýn, yýlmadan, ilkelerinden taviz vermeden hizmet etmiþler. Adam kayýrmayý, devletin malýný birilerine peþkeþ çekmeyi ya da kýsa yoldan keselerini doldurmayý akýllarýndan geçirmemiþler. Bu parçada Cumhuriyet kuþaðý ile ilgili aþaðýdakilerden hangisine deðinilmemiþtir? A) Devleti kutsal bildiklerine B) Olumsuzluklar içinde yetiþtiklerine C) Devrimlerin uygulanmasý konusunda oldukça titiz olduklarýna D) Devletin çýkarlarýný kiþisel çýkarlarýndan üstün tuttuklarýna E) Ýlkelerinde ödünsüz olduklarýna 31. Edebiyat dünyasýnýn ünlü yapýtlarý sinemaya uyarlanacakmýþ. Sinema-edebiyat iliþkisi, sinemanýn icadýndan bu yana her iki alanýn da gündeminden çýkmýyor. Daha nisan ayýnda Uluslararasý Ýstanbul Film Festivali'nde bu uyarlamalarýn en iyi örneklerini seyrettik. Düzeysiz filmlerin ve dizilerin cirit attýðý televizyon ekranlarýna bir kalite gelmesi açýsýndan desteklenecek bir proje. Bu parçada aþaðýdakilerden hangisi desteklenecek bir proje olarak sunulmaktadýr? A) Televizyonlarda toplumu aydýnlatýcý filmler gösterilmesi B) Sinema - edebiyat iliþkisinin saðlam bir zemine oturtulmasý C) Film festivallerinin desteklenmesi ve sayýlarýnýn artýrýlmasý D) Edebiyat yapýtlarýnýn sinemaya uyarlanmasý E) Güncel yaþama dayalý dizilerin artýrýlmasý 32. (I) Karahayýt, kalsiyum oraný yüksek, þifalý sularýn bulunduðu bir küçük köy. (II) Türkiye'de vücut ýsýsýndaki tek kaplýca suyu burada. (III) Ayný zamanda 50-55 derece sýcaklýktaki kýrmýzý suyu ile de ünlü Karahayýt. (IV) Kaplýca turizmi ülkemizde gün geçtikçe daha çok raðbet görüyor. (V) Çeþitli hastalýklara deva olan bu þifalý sular için geliyor herkes Karahayýt'a. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisi düþüncenin akýþýný bozmaktadýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 5
33. Teknoloji öyle bir dünya ki, içine girmediðinizde, peþinden koþmadýðýnýzda sizi bulunduðunuz yerde býrakýp gidiyor. Araya bir kopukluk, bir soðukluk girdi mi, bir daha onu yakalamanýz, onunla uyum saðlamanýz mümkün olmuyor. Sadece hayranlýkla ve biraz da korkuyla izleyebiliyorsunuz onun her gün yeni bir çýlgýnlýkla karþýnýza getirdiði nimetleri. Bu parçada aþaðýdakilerden hangisinin üzerinde durulmaktadýr? A) Teknolojiye uzak durmanýn kiþiyi olumsuz etkileyeceði B) Teknolojinin, insana aradýðý huzuru getirmediði C) Teknolojik geliþmelere ayak uydurmanýn mümkün olmadýðý D) Teknolojinin, hayalin bile ulaþamadýðý bir noktaya geldiði E) Teknolojinin kültürleri birbirine yaklaþtýrdýðý 35. Aramýzda kendileriyle uzun asýrlar bulunan Yunus'u, Fuzuli'yi, Shakespeare'i, Moliere'i doðrusu merak etmeyiz, nasýl adamlardý diye. Ya da sadece fotoðraflarýndan yüzlerine aþina olduðumuz Dostoyevski'yi, Yahya Kemal'i, Tanpýnar'ý ne olurdu görseydik, demeyiz. Çünkü bütün kanlý canlýlýðýyla, ruhlarýnýn bütün kývrýmlarý, arzularý ve tutkularýyla romanlarýnda, þiirlerinde yaþamaktadýr onlar. Güçleri, ölmezlikleri de buradan gelmektedir. Bu parçaya göre sanatçýlarýn ölmezlikleri aþaðýdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadýr? A) Fiziksel özelliklerinin bilinmemesinden B) Her yönüyle yapýtlarýnda yaþamalarýndan C) Kendilerinden sonrakilerce takdir edilmelerinden D) Evrensel deðerleri ele almýþ olmalarýndan E) Okurun onlarda kendinden bir parça bulmasýndan 34. 1989'da Ýzmir'de, beþ altý arkadaþýmla harçlýklarýmýzý, burslarýmýzý birleþtirip bir edebiyat dergisi çýkarmaya soyunmuþtuk. Önümüze gelenden beþ yüz lira, bin lira topluyorduk. Yok mu bu ülkede edebiyata, þiire birkaç milyon yatýracak zengin? diye yana yakýla dolaþýyorduk. Yoktu... O günlerde nasýl olduysa, bir iþ adamý, bize yanýlmýyorsam 300 bin lira baðýþlamýþtý. Neticede, biriktirdiklerimiz ve o baðýþ ile derginin ilk sayýsýný çýkarmayý baþardýk. Bu parçada yazar aþaðýdakilerin hangisinden söz etmektedir? A) Dergiciliðin para için deðil, halka hizmet için yapýlmasý gerektiðinden B) Eskiden halkýmýzýn parasal yönden ne kadar sýkýntý içinde bulunduðundan C) Sözünü ettiði dergiyi nasýl çýkardýklarýndan D) Halkýn, edebiyatý boþ bir uðraþ olarak gördüðünden E) Edebiyata gönül verenlerin sayýsýnýn her geçen gün azaldýðýndan 36. Bir yazarýn kitabýný sadeleþtirmeye, kelimelerini deðiþtirmeye hakký var mýdýr kimsenin? Kelimeleri eski diye bir romanýn adý deðiþtirilebilir mi? Bunu yapmayý düþünenler, o sanatçýnýn hakkýna tecavüz etmiþ olmuyorlar mý? Bir yazarýn kelimeleri onun yaþadýðý dönemin dil ve gramer özelliklerini, çaðrýþýmlarýný, deðer yargýlarýný yansýtýr. O dönemin aynasýdýr bir bakýma. Roman, öykü ya da þiir, yalnýz anlattýklarýyla deðil, anlatýþ biçimiyle de devrini yansýtýr. Bu parçada aþaðýdakilerden hangisinin yanlýþlýðýndan söz edilmektedir? A) Baþka dillerden sözcük almanýn B) Eski sözcükler yerine yeni sözcükler türetmenin C) Bir yapýtýn sözcüklerini deðiþtirmeye kalkmanýn D) Dilin doðal geliþimine müdahale etmenin E) Bir yapýtýn anlatýmýndan çok anlattýklarýna önem vermenin 6
37. Nutuk'u gereði gibi anlayamýyor diye lise öðrencilerini yargýlamak, ayýplamak haksýzlýk olur. Üzerinde düþünmemiz gereken asýl konu, yazýlýþýnýn üzerinden yüz yýl bile geçmemiþ bir eserin, üstelik Cumhuriyet inkýlaplarýnýn alfabesi niteliðindeki bir kitabýn, artýk gençler tarafýndan anlaþýlmaz hale gelmesi. Dahasý, Türkçe'nin nasýl bir dönüþüm geçirdiðinin somut ve acý bir gerçekle belgelenmiþ olmasý. Türkçe'nin getirildiði yere bakýp da yanmamak mümkün mü? Bu parçada yazarýn bakýp da yanmamak mümkün mü? dediði durum aþaðýdakilerden hangisidir? A) Gençlerin Nutuk ta anlatýlanlara karþý duyarsýz olmasý B) Dilin, gençlerin yakýn dönemdeki yapýtlarý bile anlamayacak derecede deðiþim geçirmesi C) Cumhuriyet inkýlaplarýna yeterince sahip çýkýlmamasý D) Lise öðrencilerinin sözcük daðarcýklarýnýn yetersiz olmasý E) Yüzlerce yýllýk bir kültürel birikime sahip çýkýlmamasý 39. (I) Tarihin, müzelerin bir özelliði vardýr: (II) Geçmiþten bugüne uzayan çizgide, geliþmelerinizi, çöküþlerinizi gösterip bir özeleþtiri yapma olanaðý verir size bunlar. (III) Müzelerde çocuklar için bölüm açýlmasý çok ilgi çekici. (IV) Çocuk, yaþadýðý, katýldýðý etkinliðe daha çabuk ýsýnýyor. (V) Bu yüzden müzeleri gezdiðimde, orada çocuk ziyaretçilerin cývýltýsýný ararým. (VI) Sergilenen eserlere, renklere, onlarýn ses rengi katýlýr. (VII) Oraya çömelip gördükleri eserlerin resimlerini yaparlar. Bu parça iki paragrafa ayrýlmak istense ikinci paragraf numaralanmýþ cümlelerin hangisiyle baþlar? A) III. B) IV. C) V. D) VI. E) VII. 40. Sait Faik hiç þüphesiz Türk hikâyeciliðinin köþe taþlarýndan biridir. O, hepimizin içinde saklý duran basit insaný; içli, gamlý, neþeli ve sevgi dolu insaný anlatýr. Nedir istediði? Aslýnda bugün de arzulayýp durduðumuz bir dünyadýr. Sait Faik, haksýzlýklarýn olmadýðý bir dünya istiyordu. Ýnsanlarýn mesut olduðu, hiç olmazsa iþ bulduðu, doyduðu bir dünya... Hýrsýzlýklarýn, baþkalarýnýn hakkýna tecavüz edenlerin olmadýðý; para için ar, namus ve hayatýn satýlmadýðý bir dünya... Bu parçada Sait Faik ile ilgili aþaðýdakilerden hangisine deðinilmemiþtir? 38. Kimi okuyucular filmini izledikleri romaný okumaya gerek duymuyor. Ben sinemaya aktarýlan edebiyat eserlerinin okunmasýný daima savunmuþumdur. Çünkü sinema baþka, edebiyat baþkadýr. O roman, yönetmenin gördüðü, algýladýðý ve sinema kurallarý içinde bize sunduðu bir eserdir. Oysa bizim okuduðumuz baþka bir üründür; çünkü bizim yorumumuzla zenginleþmiþtir. Bu parçadan aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Filme uyarlanan romanlarý okumaya gerek duymayan okurlarýn bulunduðu B) Sinemayla edebiyatýn farklý alanlar olarak görülmesi gerektiði C) Romanýn filme aktarýlmasýnda yönetmenin romana bakýþýnýn hakim olduðu D) Okunan romanýn, okurun yorumuyla zenginleþtiði E) Edebiyat yapýtlarýnýn sinemaya aktarýlmasýnýn yanlýþ olduðu A) Hikayeciliðimizin önemli isimlerinden biri olduðuna B) Hikayelerine sýradan insaný konu ettiðine C) Haksýzlýklarýn olmadýðý bir dünyanýn hayalini kurduðuna D) Kahramanlarýný yaþadýðý çevreden seçtiðine E) Paranýn her þeyden üstün görülmediði bir dünya istediðine 41. Fakir Baykurt, "Onuncu Köy"ün vatandaþlarýndan biriydi. Orada yaþadý, orada öldü. Tanýdýklarýmýzdan çok az kimse "Onuncu Köy"e uðrar. Hele hele orada yaþama cesaretini göstermek, her ölümlünün harcý deðildir. Onuncu Köy deki gibi, doðrulardan ibaret bir hayat anayasasý, yapaný öyle bir baðlar ki, dürüstlüðün simgesi olmanýn bedelini seve seve öder o kiþi. Bu parçada Onuncu Köy adlý romanýn hangi yönü vurgulanmaktadýr? A) Dürüst insanlardan oluþan bir toplumun güzelliklerinden söz ettiði B) Güç koþullar altýnda süren bir yaþamý anlattýðý C) Tamamen doðrularý savunduðu D) Yazarýn kiþiliðinden izler taþýdýðý E) Yaþanmýþ olaylarý konu ettiði 7
42. Eskiden orkestra þefleri orkestralarýyla birlikte anýlýrdý. Þimdi öyle deðil, herkes her orkestrayý yönetiyor. Ne zaman prova yapýyorlar, ne zaman orkestranýn müzikçilerini tanýyorlar, buna vakit yetmez. Gerçekten de orkestra þefleri artýk Avrupa ile Amerika arasýnda gidip geliyorlar. Sanýrým orkestralarý, ancak uçaklarda inceleme imkaný buluyorlar. Orkestralar ortak bir dile sahip olmasalar bu mümkün olabilir miydi? Bu parçaya göre orkestra þeflerinin her orkestrayý yönetebilmesi aþaðýdakilerden hangisiyle mümkün olmaktadýr? A) Orkestrada çalan müzisyenlerin orkestra þeflerini çok iyi tanýmasýyla B) Müzik dilinin evrensel bir nitelik göstermesiyle C) Orkestra þeflerinin kendilerini çok iyi yetiþtirmiþ olmasýyla D) Orkestralar arasýnda ortak bir dilin kurulmuþ olmasýyla E) Her ulusun orkestrasýnýn kendine özgü bir dilinin olmasýyla 43. Shakespeare'in yaþamýndan yola çýkýlarak çekilen bu komedi filmi, öðrencileri bir cendereye sokmadan, sýkmadan, onlara sanatý öðretiyor. Hayatta ciddi birçok bilginin güler yüzlü, hatta gülünç biçimde verilebileceðini ispatlýyor. Bizde de þimdiye kadar sanatçýlarý konu alan iki belgesel hazýrlandý. Ancak ben, bunlarýn çekicilik, öðreticilik taþýdýðýný sanmýyorum. Çünkü salt bilgi veren bu yapýmlar, öðrencilerin ilgisini çekmez; onu ders diye dinlerler ve bir þey de öðrenmezler ondan. Bu parçaya göre sanatçýlarý tanýtan filmlerin öðrencilere çekici gelmesi aþaðýdakilerden hangisine baðlýdýr? A) Belgesel bir nesnellik taþýmasýna B) Sanatçýnýn kiþiliðinin gülünç yönlerini ortaya koymasýna C) Sanatçýlara, öðrencilerin gözünden bakabilmesine D) Sanatýn evrensel yönlerini vurgulamasýna E) Kuru bilgi aktarmaktan uzak, güler yüzlü, eðlendirici bir anlatýma sahip olmasýna 44. Aný kitaplarýný okuduðumuzda, yazarlarýn, sanatçýlarýn, bilim adamlarýnýn o günlerden kalma küçük izleri nasýl sonradan kalýn çizgilere dönüþtürdüðünü görürüz. Büyük kiþiliklerin, küçükken yaþanan unutulmaz olaylarla oluþtuðunu fark edersiniz. Bütün bunlar ----. Bu parçanýn sonuna düþüncenin akýþýna göre aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) hayal edilenlerle gerçeklerin birbirinden ne kadar farklý olabileceðinin göstergesidir bence B) çocuklarýn ruh dünyalarýnýn ne kadar kýrýlgan olduðunu kanýtlamaya yeter de artar bile C) iyi bir yazar olmanýn iyi bir gözlem gücüne sahip olmaktan geçtiðine götürüyor bizi D) sanatçýlarýn dýþ dünyaya bakýþlarýnýn öteki insanlardan ne kadar farklý olduðunu gösteriyor E) çocuklukta yaþananlarýn bireyin kiþiliðinin oluþumunda ne derece önemli olduðunu kanýtlýyor 45. Ben iþ yerime istediðim dilde, istediðim adý koyabilirim. Herhangi bir dilde olma zorunluluðunu kabul etmem. Üstelik küreselleþme kavramýnýn ýþýðýnda düþünürseniz, uluslararasý planda herkesin kolay anlayabileceði bir ad koymayý tercih ederim. Kusura bakmayýn, insanlarýn isimlerinin bile, baþka ülkelerde kolay telaffuz edilir olmasý bana aykýrý gelmiyor. Bu parçanýn yazarýnýn aþaðýdakilerden hangisini söylemesi beklenemez? A) Çocuklarýna bile Batýlý isimler koyanlar aþaðýlýk kompleksine kapýlmýþ kiþilerdir. B) Kültürlerin bu derece birbirine girdiði dünyada dillerdeki yakýnlaþma da doðaldýr. C) Bir iþyerinin uluslararasý bir adla anýlmasý, rekabet gücünü artýrýr. D) Evrensel bir bakýþ açýsýna sahip kiþiler dildeki ulusçuluðu benimseyemez. E) Irktaki ulusçuluk gibi dildeki ulusçuluk da yanlýþtýr. 46. Bölgesel olarak toplanan Erzurum Kongresi nde alýnan kararlar, Sivas ta toplanan ulusal kongrede küçük deðiþliklerle kabul edilmiþtir. Bu durum, I. Erzurum da ulusun genelini ilgilendiren kararlarýn alýnmasý II. Bölgenin henüz iþgal edilmemiþ olmasý III. Sivas ta ulusal derneklerin birleþtirilmesi geliþmelerinden hangileriyle açýklanabilir? D) I ve II E) II ve III 8
47. Uygurlarda Budizm ve Maniheizm inançlarý yöneticiler arasýnda etkili olmasýna raðmen halk arasýnda yaygýnlaþmamýþtýr. Bu durumun, I. Yerleþik yaþam biçiminin benimsenmesi II. Yöneticiler ile halk arasýndaki baðýn zayýflamasý III. Ticaret faaliyetlerinin geliþmesi sonuçlarýndan hangilerine yol açtýðý savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 50. Atatürk, Ülkesini, yüksek baðýmsýzlýðýný korumasýný bilen Türk milleti, dilini de yabancý dillerin boyunduruðundan kurtarmalýdýr. demiþtir. Cumhuriyet döneminde, I. Halk dilinden sözcüklerin toplanarak derlemeler yapýlmasý II. Dil kurultaylarýnýn düzenlenmesi III. Türklerin dünya uygarlýðýna katkýlarýnýn araþtýrýlmasý faaliyetlerinden hangilerinin bu amacý gerçekleþtirmeye yönelik olduðu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III 48. Bir savaþ sýrasýnda, I. Taraflardan birinin diðerinin kayýplarýný abartmasý II. Gerilla savaþýnýn yapýlmasý III. Milli güç unsurlarýnýn sýnýrsýz olarak kullanýlmasý geliþmelerinden hangileri genel harbe örnek olarak gösterilebilir? D) II ve III E) I, II ve III 51. Mudanya görüþmeleri sýrasýnda, Ýngiltere temsilcisi Trakya nýn TBMM ye verilmesine karþý çýkarken, Fransa temsilcisi Trakya nýn TBMM Hükümeti ne verilmesini kabul etmiþtir. Bu geliþmelere bakarak aþaðýdakilerden hangi sonuca ulaþýlabilir? A) Anlaþma Devletleri arasýnda görüþ ayrýlýklarýnýn olduðuna B) Taraflar arasýnda kesin anlaþmanýn yapýldýðýna C) Anadolu da saltanat yönetiminin sona erdiðine D) TBMM nin Fransa ya ekonomik ayrýcalýklar verdiðine E) Anlaþma Devletleri nin Anadolu topraklarýný tamamen boþalttýðýna 49. Wilson ilkelerinde, I. Barýþ anlaþmalarý açýk yapýlacaktýr. II. Osmanlý Ýmparatorluðu nun Türk olan kýsýmlarýnýn egemenliði saðlanacaktýr. III. Boðazlar bütün uluslarýn gemilerine açýk olacak ve uluslararasý garanti altýna alýnacaktýr. hükümleri yer almýþtýr. Birinci Dünya Savaþý ndan sonra Anlaþma Devletleri nin aþaðýdaki uygulamalarýndan hangisinin bu hükümlere uygun olduðu savunulabilir? A) Ýzmir in Yunanistan a verilmesi B) Boðazlar Komisyonu nun kurulmasý C) Savaþ sýrasýnda yapýlan gizli anlaþmalarýn uygulamaya konulmasý D) Türklerin çoðunlukta olduðu stratejik bölgelerin iþgal edilmesi E) Anadolu da Ermeni Devleti nin kurulmasý için çalýþmalar yapýlmasý 52. Cumhuriyet döneminde, I. Bütün Türk vatandaþlarýnýn kanunlar önünde eþit sayýlmasý II. Boðazlar Komisyonu nun kaldýrýlmasý III. Kadýnlara siyasal haklarýn tanýnmasý geliþmeleri cumhuriyetçilik, ulusçuluk ve halkçýlýk ilkeleriyle iliþki bakýmýndan aþaðýdakilerin hangisinde doðru olarak gruplanmýþtýr? Cumhuriyetçilik Ulusçuluk Halkçýlýk A) I II III B) II I III C) III II I D) II III I E) I III II 9
53. Lozan görüþmelerinde Anlaþma Devletleri nin, I. Kapitülasyonlarýn devam ettirilmesine çalýþmalarý II. Azýnlýk haklarýnýn verilip verilmediðinin denetlenmesini istemeleri III. Savaþ tazminatý isteklerinden vazgeçmeleri davranýþlarýndan hangileri Türk Kurtuluþ Savaþý ný gözönünde bulundurmadýklarýný gösterir? D) I ve II E) II ve III 56. Türkiye Selçuklularýnda yargý teþkilatý hükümet dýþýnda tutulmuþ, bu nedenle Divan da yer almamýþtýr. Bu uygulamanýn, I. Din ve devlet iþlerini birbirinden ayýrma II. Adalet sistemini siyasal baskýlardan uzak tutma III. Hükümet iþlerinin hýzlandýrýlmasýný saðlama amaçlarýndan hangilerini gerçekleþtirmeye yönelik olduðu savunulabilir? D) II ve III E) I, II ve III 54. Eski çaðlarda insanlar önceleri yaþam biçimlerini coðrafi koþullara göre belirlerken daha sonralarý yaþadýklarý bölgeleri toplumsal yaþama uygun hale getirmeye çalýþmýþlardýr. Eski çaðlarda, I. Sulama kanallarý ve bendler yapýlmasý II. Avcýlýk ve toplayýcýlýðýn geçim kaynaðý olmasý III. Maðaralarýn barýnak olarak kullanýlmasý durumlarýndan hangileri bu çalýþmalara örnek olarak gösterilebilir? D) I ve III E) II ve III 57. Birleþmiþ Milletler Teþkilatý, dünyada barýþ ve güvenliði koruma, uluslarýn kendi kaderini belirleme ilkeleri temelinde ülkeler arasýnda dostluk iliþkilerini geliþtirmek ve insani sorunlarý çözmek amacýyla kurulmuþtur. Üye ülkelerin, I. Anlaþmazlýk olan bölgelere barýþ gücü göndermeleri II. Baþka ülkelere yönetimlerini demokratikleþtirme amacýyla müdahalede bulunmalarý III. Teþkilatýn onay vermediði durumlarda çýkarlarýný korumak amacýyla savaþa giriþmeleri durumlarýndan hangileri teþkilatýn etkinliðinin azaldýðýna kanýt olarak gösterilebilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 55. Hristiyan dünyasýnda mezhep ayrýlýklarý yýllarca süren savaþlara neden olduðu halde, Ýslam dünyasýnda farklý dinlere inananlar barýþ içinde yaþamýþlardýr. Aþaðýdakilerden hangisi bu durumun nedenleri arasýnda gösterilebilir? A) Ýslam dünyasýnda düþünce ve inanç özgürlüðünün olmasý B) Halifeliðin saltanata dönüþmesi C) Ýslam dünyasýnda siyasal birliðin bozulmasý D) Fethedilen ülkelerdeki bilimsel eserlerin Arapça ya tercüme edilmesi E) Türklerin Ýslam dünyasýnýn siyasal lideri haline gelmesi 58. XVII. yüzyýlýn baþlarýndaki Osmanlý - Ýran savaþlarý sýrasýnda Ýran, Osmanlý Devleti nin ipek ticaretini engellemiþ, Osmanlý Devleti de Ýran a bakýr ve deðerli madenler ihraç edilmesini yasaklamýþtýr. Buna göre iki devletin, I. Rakip devleti ekonomik yönden zayýflatma II. Avrupalý devletler ile ittifak kurma III. Savaþý geniþ alanlara yayma hedeflerinden hangilerine ulaþmak istedikleri savunulabilir? D) II ve III E) I, II ve III 10
59. Osmanlý Devleti, XVIII. yüzyýlda geniþleme siyasetini terk etmesine raðmen askeri alanda yeni birlikler kurma çalýþmalarý baþlatmýþtýr. Bu durum, I. Avrupa nýn önemli merkezlerinde elçilikler açýlmasý II. Toprak kayýplarýnýn artmaya baþlamasý III. Avrupalý devletlere ekonomik ayrýcalýklar verilmesi geliþmelerinden hangileri ile açýklanabilir? D) I ve II E) II ve III 62. Atatürkçü düþünce sisteminde devletçilik, güçlü ve çaðdaþ bir devlet meydana getirme amacýnýn bir aracý olduðu kadar, halkçýlýk ilkesinin de zorunlu tamamlayýcýsýdýr. Cumhuriyet döneminde, I. Halkýn ihtiyaç duyduðu sahalarda modern geliþmelerin gözönünde tutularak yatýrýmlarýn yapýlmasý II. Bölgeler arasýndaki ekonomik farklýlýklarýn giderilmesi için çalýþmalar yapýlmasý III. Din ile devlet iþlerinin birbirinden ayrýlmasý uygulamalarýndan hangileri devletçilik ilkesinin bu yönüne örnek olarak gösterilebilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 60. Osmanlý Devleti nde, I. Azýnlýklarýn koruyuculuðunun Avrupalý devletlere býrakýlmasý II. Azýnlýklara sosyal ve siyasal haklar verilmesi III. Askeri alanda Avrupalý uzmanlarýn görevlendirilmesi geliþmelerinden hangilerinin yabancý devletlerin içiþlerine karýþmasýný önlemeye yönelik olduðu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III 63. I. TBMM nin, I. Kapitülasyonlara karþý çýkmasý II. Düzenli orduyu kurmasý III. Misak-ý Milli yi gerçekleþtirmeye çalýþmasý aþaðýdaki ilkelerden hangisini benimsediðini gösterir? A) Çaðdaþlýk B) Eþitlik C) Baðýmsýzlýk D) Demokrasi E) Batýcýlýk 61. Osmanlý Devleti nde XIX. yüzyýlda devletin yaptýðý yenilikleri yetersiz bulan ve her alanda deðiþim isteyen bir aydýn grubu ortaya çýkmýþtýr. XIX. yüzyýlda, I. Avrupa ya öðrenci gönderilmesi II. Avrupa tarzýnda eðitim veren okullarýn açýlmasý III. Avrupa da sürekli elçilikler açýlmasý durumlarýndan hangilerinin bu aydýn grubunun oluþmasýna ortam hazýrladýðý savunulabilir? A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 64. Avusturya, 1533 yýlýnda imzalanan Ýstanbul Antlaþmasý ile elinde bulundurduðu Macar topraklarýna karþýlýk Osmanlý Devleti ne vergi vermeye baþlamýþtýr. Bu durum aþaðýdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Avusturya imparatorunun Osmanlý padiþahýna denk hale geldiðinin B) Avrupa da Hristiyan birliðinin parçalandýðýnýn C) Osmanlý Devleti nin batýda en geniþ sýnýrlarýna ulaþtýðýnýn D) Antlaþmada devletlerin eþitliði ilkesine uyulduðunun E) Avusturya nýn Macar topraklarý üzerindeki Osmanlý haklarýný kabul ettiðinin 11
65. Dünya üzerinde olduðu varsayýlan 180 paralel dairesi, baþlangýç paralelinden baþlayarak 90 ý kuzeyde, 90 ý güneyde olmak üzere ayrýlmýþ, 90 paralelleri ayný zamanda kutup noktalarý olarak kabul edilmiþtir. Yalnýzca bu bilgilere dayanarak, iz düþüm uzaklýðý baþlangýç paralelinden 2220 km kuzeyde olan bir nokta için; I. Baþlangýç meridyenine göre zaman farký II. Kuzey Kutup Noktasý na uzaklýðý III. Dört mevsimi yaþayabilme durumu lv. Yýl içerisinde güneþ ýþýnlarýný dik alma durumu bilgilerinden hangilerine ulaþýlamaz? A) Yalnýz l B) l ve lll C) ll ve lll D) lll ve lv E) Yalnýz lv 66. Aþaðýdaki grafiklerde, iki bölgede denize bakan yamaçlarýn orman katlarý görülmektedir. Ýðne yapraklýlar Karýþýk yapraklýlar Geniþ yapraklýlar 2500 2000 1500 1000 500 0 I. Bölge Ýðne yapraklýlar Karýþýk yapraklýlar Geniþ yapraklýlar II. Bölge 2500 2000 1500 1000 500 0 Bu bölgelere düþen yaðýþ miktarlarýnýn ayný olduðu göz önüne alýnýrsa, orman katlarýnýn farklý yükseltilerde yer almasý aþaðýdakilerden hangisinin sonucudur? A) Toprak türü B) Enlem C) Yer þekilleri D) Jeolojik yapý E) Yaðýþ rejimi 68. Aþaðýda, Karadeniz kýyýlarýnda yer alan Sinop ilinin rüzgâr frekans gülü verilmiþtir. KB 260 113 B 125 34 GB KD 71 D 95 246 GD Yalnýzca rüzgâr frekans gülündeki bilgilere göre, aþaðýdakilerden hangisine ulaþýlamaz? A) Kuzey yönlü rüzgârlar, güney yönlü rüzgârlara göre daha fazla esmektedir. B) Hakim rüzgâr yönü kuzeybatýdýr. C) Geneybatýdan esen rüzgârlar en az etkilidir. D) Kuzeyden esen rüzgârlar atmosfer basýncýný düþürür. E) Kuzeybatý ve güneydoðu yönlerinden esen rüzgârlar, diðer yönlere göre daha etkilidir. 69. Türkiye, ortalama yükseltisi fazla ve yer þekilleri çok engebeli bir ülkedir. Bu durum Türkiye de; I. Gerçek alan ile iz düþüm alan arasýndaki farkýn fazla olmasý II. Dört mevsimin belirgin olarak yaþanmasý III. Akarsularýn hidroelektrik enerji potansiyelinin fazla olmasý gibi sonuçlardan hangilerini etkilemiþtir? 59 G A) Yalnýz l B) Yalnýz ll C) Yalnýz lil D) l ve II E) I ve lll 67. Yüksek kesimler Güneþ ten daha çok enerji aldýklarý hâlde, ýþýma ile daha çok enerji kaybettiklerinden sýcaklýk deðiþimi daha fazladýr. Aþaðýdakilerden hangisi buna örnek olarak gösterilebilir? A) Yükseklerde günlük sýcaklýk farkýnýn fazla olmasý B) Atmosfer basýncýnýn yükseklere doðru çýkýldýkça azalmasý C) Bulutlarýn yükseklerde, sislerin yeryüzüne yakýn katlarda olmasý D) Havanýn nem taþýma kapasitesinin alçak kesimlerde fazla olmasý E) Kalýcý karlarýn yükseltisi fazla olan daðlarda görülmesi 70. Bir yerin deniz seviyesine indirgenmiþ sýcaklýk deðeri, yükseltisi dikkate alýnarak deniz düzeyine göre hesaplanýr. Bu hesaplamada her 100 metre yükseklik için 0,5 C eklenerek indirgenmiþ sýcaklýk bulunur. Buna göre, deniz seviyesine indirgenmiþ sýcaklýk deðeri bilinen bir yerin yükseltisini bulabilmek için, I. Ekvatora olan uzaklýðý II. Gerçek sýcaklýk deðeri III. Denize göre konumu bilgilerinden hangisine gereksinim vardýr? A) Yalnýz l B) Yalnýz ll C) Yalnýz lil D) l ve II E) I ve lll 12
71. Toplu yerleþmeler, evlerin birbirine yakýn olduðu yerleþme biçimidir. Türkiye de Ýç Anadolu ve Güneydoðu Anadolu bölgelerinde toplu yerleþmeler fazladýr. Buna göre, toplu yerleþmelerin yaygýn olarak görüldüðü yerlerde; I. Karstik þekiller yaygýndýr. II. Arazi genelde düzdür. III. Su kaynaklarý azdýr. lv. Yaygýn bitki örtüsü ormandýr. bilgilerinden hangilerine ulaþýlabilir? 72. A) l ve ll B) ll ve lll C) ll ve lv V D) lll ve lv E) l ve lv IV Yukarýdaki haritada iþaretli noktalardan hangisinin yükselti deðeri 500 600 metre arasýnda yer alýr? A) l B) ll C) lll D) lv E) V 73. Okyanus akýntýlarýnýn balýkçýlýk üzerinde çok büyük etkileri vardýr. Çünkü sýcak ve soðuk akýntýlarýn karþýlaþtýðý yerlerde bol miktarda oksijen, yosun ve plankton bulunur. Buna göre, aþaðýda verilen enlemlerden hangisinin çevresindeki denizlerde balýkçýlýk daha fazla geliþme göstermiþtir? A) 0 ekvator B) 10 güney C) 10 kuzey D) 45 kuzey E) 85 güney 74. Göllerin büyüklüðü gölün derinliðine göre yýl içinde deðiþiklik gösterir. Ýklim özellikleri düþünüldüðünde, aþaðýdaki göllerin hangisinde yaz ve kýþ mevsimleri arasýnda sularýn kapladýðý alan en fazla deðiþir? A) Van gölü B) Tortum gölü C) Tuz gölü D) Eðirdir gölü E) Manyas gölü III I II 75. Dünya nýn eksen eðikliði ve yýllýk hareketine baðlý olarak, güneþ ýþýnlarýnýn düþme açýsý yýl boyunca deðiþir. Aþaðýda verilen tarihlerden hangisinde, güneþ ýþýnlarý eþleþtirildiði yere daha büyük açýyla düþer? A) 21 Mart 45 güney B) 21 Aralýk 23 kuzey C) 23 Eylül 60 kuzey D) 21 Aralýk 23 güney E) 21 Haziran 40 güney 76. Aþaðýdaki tabloda, 1988 1997 yýllarý arasýnda Türkiye de meydana gelen orman yangýný sayýsý ve yanan alan verilmiþtir. Yýllar Yangýn Sayýsý Yanan Alan (Hektar) 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1372 1633 1725 1448 2110 2547 3221 1768 1645 1339 18 210 12 610 13 000 7 590 12 312 13 734 20 982 4 790 14 922 6 315 Bu tablodaki bilgilere dayanarak aþaðýdaki sonuçlardan hangisine ulaþýlamaz? A) 1997 yýlýnda orman yangýný sayýsý ve yanan alan miktarýnda bir önceki yýla göre azalma olmuþtur. B) 1990 yýlýndaki orman yangýný sayýsý bir önceki yýla göre artýþ göstermiþtir. C) 1988 1997 yýllarý arasýnda orman yangýnlarýnýn alan olarak en fazla olduðu yýl 1994 tür. D) Verilen yýllarda orman yangýný sayýsýnýn en fazla olduðu yýl 1994 tür. E) 1995 yýlýnda hem orman yangýný sayýsý hem de yanan alan miktarý en azdýr. 77. Aþaðýdaki tabloda, bir bölgede kesilen hayvan türlerinin sayýsý ve et üretimi verilmiþtir. Hayvan türü I II III IV V Kesilen hayvan sayýsý (Bin baþ) 3 000 100 10 000 1 500 150 Et üretimi (Ton) 360 000 15 000 170 000 30 000 2 250 Buna göre, kaç numara ile gösterilen hayvan türünde hayvan baþýna elde edilen et üretimi en yüksektir? A) l B) ll C) lll D) lv E) V 13
78. Aþaðýdaki grafikte, dört ilde çalýþan nüfusun iþ kollarýna göre daðýlýmý verilmiþtir. Kiþi (Bin kiþi) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Samsun Ýzmir Þanlý Urfa Kars Tarým Sanayi Hizmet Aþaðýdakilerden hangisi bu grafikten çýkarýlacak bir sonuç deðildir? A) Samsun da tarýmda çalýþanlarýn payý, sanayi ve hizmetler sektörünün toplamýndan fazladýr. B) Samsun, Þanlý Urfa ve Kars ta sanayide çalýþanlarýn toplamý, Ýzmir den daha azdýr. C) Dört ilde de tarýmda çalýþanlarýn sayýsý diðer sektörlere göre daha fazladýr. D) Þanlý Urfa ve Kars ta çalýþanlarýn iþ kollarýna göre daðýlýmý birbirine benzemektedir. E) Dört ilde de sanayide çalýþanlarýn sayýsý en azdýr. 79. Aþaðýdaki tabloda, Türkiye nin 1993-2001 yýllarý arasýnda ürettiði, ihraç ettiði ve iç piyasada sattýðý otomobil sayýlarý verilmiþtir. Yýllar 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Üretim (Bin adet) 381 227 258 239 288 299 272 430 285 Ýhracat (Bin adet) 7 13 35 35 23 26 78 91 193 Ýç piyasada satýþ (Bin adet) 502 250 257 290 465 449 367 688 263 Tablodaki bilgilere göre, aþaðýdaki yargýlardan hangisi söylenemez? A) Üretim miktarýna göre ihracatýn en az yapýldýðý yýl 1993 tür. B) Üretim miktarýyla iç piyasa satýþý arasýnda paralellik yoktur. C) Otomobil satýþlarý en fazla 2000 yýlýnda gerçekleþmiþtir. D) Otomobil satýþlarý bütün yýllarda üretimden daha fazladýr. E) 2001 yýlýnda üretilen otomobilin büyük bir kýsmý ihraç edilmiþtir. 80. Ege Bölgesi nde tarým yapýlan alanlarýn oraný, Akdeniz Bölgesi nden daha fazladýr. Bu durum, Akdeniz ve Ege bölgelerinin hangi özellikleriyle daha çok ilgilidir? A) Yer þekilleri B) Ýklim koþullarý C) Jeolojik yapýlarý D) Doðal bitki örtüleri E) Yerleþim biçimleri 81. Bir düþünüre göre, gerçek güzellik sadece renkte, biçimde, boyada aranmamalýdýr. Renkte, biçimde veya boyada görünen güzellikler duyu organlarýna yöneliktir. Duyu organlarý ise doyumsuzdur; bugün güzel olarak nitelendirdiðimiz þeyler, yarýn alýþkanlýklardan dolayý çirkin gelebilir. Güzellik, duyularý aþan aklýn belirlediði ölçülerde olursa deðiþmez. Bu parçada, düþünür aþaðýda verilenlerden hangisini vurgulamaktadýr? A) Duyu organlarýna haz veren nesneler güzeldir. B) Gerçek güzellik duyusal verilerde ortaya çýkar. C) Aklýn ölçüleriyle belirlenmeyen varlýklarýn güzellikleri mutlak deðildir. D) Güzelliðin fark edilmesi, uzun uðraþlardan sonra baþarýlabilir. E) Güzellik kavramý sadece sanat eserleri için geçerlidir. 82. Olgular, bizim dýþýmýzda bize baðlý olmadan var olan doðal, toplumsal, tarihsel vb. gerçeklerdir. Deðer yargýlarý ise, bize baðlý olarak ortaya çýkan olgular üzerine verdiðimiz hükümlerdir. Olgu kendi baþýna bir deðer yargýsý taþýmaz. Olgular üzerine iyi ve kötü olarak verdiðimiz yargýlar, o olguyu deðerli veya deðersiz yapar. Bu parçada aþaðýdakilerden hangisi anlatýlmaktadýr? A) Bilimlerin inceleme konusu yaptýklarý olgular farklýdýr. B) Deðerlere iliþkin kavramlar göreceli olduðundan, bunlar hakkýndaki açýklamalara güvenilemez. C) Olgular, sürekli deðiþim halinde olan gerçeklerdir. D) Bilimsel düþünme sürecine girildiðinde, duygu ve deðer yargýlarýndan arýnmýþ bir çaba sergilenir. E) Olgunun deðeri, onu inceleyen, gözleyen ve yorumlayana göre belirlenir. 14
83. Duyu deneyi yoluyla tecrübe ettiðimiz her þey, uyurken bir düþte sahip olduðumuz deneyimlere her bakýmdan benzer. Uyurken gördüðümüz düþler de, týpký uyanýkken olduðu gibi belli þeyleri görür, bazý yiyeceklerin tadýna bakar, bir takým sesleri iþitir ve yaþadýðýmýz bu deneyimlerden kesinlikle emin oluruz. Uyanýklýðý uyku halinden ayýracak bir ölçüt bulunmadýðýna göre, uyanýkken sahip olduðumuz deneyimlerin gerçekte uyku halinde yaþadýklarýmýzýn bir parçasý olmadýðýna nasýl emin olabiliriz? Bütün bu yaþadýklarýmýz niçin sürekli bir düþ olmasýn? Bu parçada savunulan görüþ aþaðýdakilerden hangisiyle özetlenebilir? A) Duyular vasýtasýyla, kendilerinden þüphe edilemeyecek bilgilere ulaþýlýr. B) Tüm duyu deneyimleri hayali olabileceðinden, onlardan kuþku duyma olanaðý vardýr. C) Her þeyden þüphe etmek, gerçeðe ulaþmayý engeller. D) Her þeyden þüphe etmek, bilimsel düþünüþe kapý açar. E) Nesnelerin gerçek yapýsý duyularla kavranýr. 85. Bir þeyin herkes tarafýndan kabul edilmesinden, mantýksal olarak onun doðru olduðu sonucu çýkmaz. Herkesin yanýlmýþ olmasý pekala mümkündür. Bir þeyin herkes tarafýndan bilinmesi durumunda, buradan, söz konusu bilginin doðuþtan olduðu sonucu mantýksal olarak hiçbir þekilde çýkmaz. Bu bilgiler aþaðýdaki görüþlerden hangisini destekler? A) Bir fikrin hem doðuþtan olduðunu hem de zihnin onun bilgisine sahip olmadýðýný söylemek çeliþkidir. B) Herkes tarafýndan üzerinde uzlaþýlan ilkelerin doðuþtan bilindiði ortaya çýkmaktadýr. C) Doðuþtan fikirlerin varoluþuna inananlarýn kullandýklarý düþünce türlerini tespit etmek olanaklýdýr. D) Ýnsanlarýn bir bilgi üzerinde ortak görüþe varmasý, o bilginin doðuþtan veya doðru olduðunu kanýtlamaz. E) Zihnin hiç bilmediði, hiç farkýna varmadýðý bir önermenin zihinde olduðu söylenemez. 84. Düþünürü ve düþünceyi zamandan baðýmsýz ele alýp incelemek, temeli olmayan bir bina yapmak gibidir. Ýnsan belli bir zaman ve mekan içerisinde yaþamaktadýr; bulunduðu yer ve zamana göre felsefe yapmaktadýr. Hatta bunu desteklemek için Nietzsche gibi bir filozof: Her filozof çaðýnýn ürünüdür. demiþtir. Bu parçaya dayanarak aþaðýdaki yargýlardan hangisine varýlabilir? A) Felsefi düþünce, içinde geliþtirildiði dönemin özelliklerini yansýtýr. B) Toplumsal yaþam, felsefi akýmlardan yoðun olarak etkilenir. C) Her felsefi düþünce, kendinden sonra ortaya çýkan felsefi görüþleri etkiler. D) Toplumsal yaþamda etkili olan, önceki dönemlerin felsefe akýmlarýdýr. E) Döneminin özelliklerine aykýrý olan düþünceler, varlýklarýný sürdüremez. 86. Descartes, maddenin öz niteliðinin yer kaplama ; Newton, kuvvet ; Einstein, enerji olduðunu söylemektedir. Maddenin bu özelliklerinin neler olduðu araþtýrýlýrken, bilimlerin bu konuda saðladýklarý verileri hiçbir filozof gözardý edemez. Bu parçada aþaðýdakilerden hangisi vurgulanmaktadýr? A) Her bilim adamýnýn ayný zamanda bir filozof olduðu B) Bilimlerin, felsefeden daha deðerli olduðu C) Bilimlerin baþlangýçta felsefenin içinde yer aldýðý D) Felsefenin olgulara dayanmasý gerektiði E) Felsefenin, bilimlerin sonuçlarýna kayýtsýz kalamayacaðý 15
87. Yeni bilimsel kuramlar göstermiþtir ki, evrende Newton'un öne sürdüðü gibi katý bir nedensellik hüküm sürmemektedir. Evrende bir nedensellik vardýr; ancak modern bilime göre doða yasalarý birer olasýlýk yasalarýdýrlar. Onu katý bir nedensellik gibi göstermek, týpký geometride olduðu gibi, bir yaklaþtýrmayý tam doðru bir ilke gibi göstermek olur. Bu parçaya dayanarak aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlabilir? A) Bilime ait olan bütün bulgular evrensel bir içerik taþýmaktadýrlar. B) Bilimsel yasalar herkes tarafýndan kabul edilen nesnel kurallardan oluþmaktadýr. C) Bilimsel çalýþmalar, evrende her þeyin bir nedene dayandýðýný kanýtlamaktadýr. D) Bilimin açýklamalarý kesinlik kazanmadýðýndan, mutlak bir gerekircilikten söz edilemez. E) Genelleme yardýmýyla, bilimsel veriler farklý alanlarda kullanýlabilir. 89. Bilimsel fikirlerin zamanla herkesin malý olmasý nedeniyle, bilimde öncelik konusu özellikle önemlidir; çünkü fikrin sahibi olan bilim adamýna kalan, onu ilk düþünen kiþi olmasý, çözümü herkesten önce bulma þerefidir. Her konuda olduðu gibi bilim alanýnda da sahiplenme, cimrilik, gizlilik ve bencillik hoþ görülmeyen özelliklerdir. Ancak hak edilen bir þey için gurur duymanýn yanlýþ bir tarafý olmamalýdýr. Bir bilimcinin haklý olarak gururlanmasýný kýnamak, insan doðasýný anlamada üzücü bir eksikliðe iþarettir. Bu parçada aþaðýda verilenlerden hangisi anlatýlmaktadýr? A) Bilimsel bir buluþtan herkes yararlansa da, sahibine bir övgü payý kalmalýdýr. B) Bilim, her zaman toplumsal refahý artýrma çabasýný taþýr. C) Ýnsan her türlü düþüncesini deðerlendirerek, yeni buluþlara kapý aralamalýdýr. D) Bilimsel buluþlarda, yeni durumlara geçiþlerde mutlaka bir sýra takip edilmelidir. E) Bilimde buluþu yapan kiþi, yaptýðý iþle ilgili olarak her türlü söz hakkýna sahiptir. 90. Her insan, doðuþtan bir vicdana sahiptir. Ýnsan dünyaya geldiðinde, diðer yeti ve güçleriyle birlikte ona verilmiþ bir vicdan da vardýr. Vicdaný, insanýn yaþamý boyunca içinde bulunduðu aile, toplum, kültür, din ve yasalar belirler. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi bu görüþlerden sadece birini desteklemektedir? 88. Dünyanýn her yerinde nasýl ki tek bir geometrik yasa varsa, törel yasalar da böyledir. Töre, boþ inançlarda veya dinsel dogmalarýn akýl dýþý yöntemlerle kutsanmasýnda deðil, insanýn özündedir. Nepal'de yaþayan bir Budist de, Afrika'da yaþayan bir Bushmen de haklýyý, haksýzý, doðruyu, eðriyi bilir. Voltaire'in bu sözünde vurguladýðý düþünce aþaðýdakilerden hangisidir? A) Özgürlük ve eþitlik kavramlarý iç içe geçmiþtir. B) Ýnsan her yerde, baþkasýnýn gücüne ve emeðine gereksinim duymadan yaþar. C) Yaþama iliþkin ilkeler insanýn doðasýnda yer alýr ve evrenseldir. D) Ýnsaný doðuþtan suçlu duruma düþürecek pek çok öðreti vardýr. E) Özgürlük tutkusu, insaný köleleþtirmekte ve kötüleþtirmektedir. A) Vicdan, insana yaþamý boyunca eþlik ederek eylemlerini belirler. B) Vicdan, bireyin yetiþme tarzýna baðlý davranýþlarla geliþir. C) Ýnsan vicdan yetisini, hem doðuþtan getirdikleriyle hem de sonradan edindikleriyle kazanýr. D) Vicdan, insanýn doðasýnda hazýr olabileceði gibi, sonradan da geliþebilir. E) Vicdanýn kaynaðý hakkýnda farklý görüþler vardýr. SÖZEL BÖLÜM BÝTTÝ. SAYISAL BÖLÜME GEÇÝNÝZ. 16