ADIM ADIM YGS-LYS 47. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-7 MANTARLAR ALEMİ
MANTARLAR (FUNGİ) ALEMİ Genellikle çok hücreli olan ökaryot canlılardır. Kloroplastları yoktur. Bu nedenle fotosentez yapamazlar.parazit ya da saprofit olarak heterotrof olarak beslenirler. Hücre duvarları vardır. Yapısı kitinde oluşmuştur. Depo polisakkaritleri glikojendir. Kök, gövde yaprak gibi organlara sahip değillerdir. Spor oluşturarak metagenez ile ürerler. Çok hücreli mantalar HİF denilen dallanmış yapılardan oluşmuşlardır. Hiflerin bir araya gelmesiyle MİSELYUM denilen yapılar oluşur. Depo polisakkaritlerinin glikojen olması, kitin taşımaları ve heterotrof beslenmeleri yönüyle HAYVANLARA; hücre çeperine sahip olmaları, aktif olarak hareket edememeleri ve sporla çoğalmaları yönüyle de BİTKİLERE benzerler.
1) MAYA MANTARLARI Tek hücreli mikroskobik mantarlardır. Tomurcuklanma ya da ikiye bölünerek ürerler. Hif ve miselyumlara sahip değillerdir. Hem fermantasyon hem de oksijenli solunum yapabilirler. Etil alkol fermantasyonu yapabildiklerinden ekonomik olarak çok önemli canlılardır. Alkollü ürünlerin üretimi ve ekmek gibi unlu mamüllerin üretiminde kullanılırlar.
2) KÜF MANTARLARI Toprak, hayvan gübresi ve daha bir çok madde üzerinde saprofit olarak yaşayan çok hücreli mikroskobik canlılardır. Bu organizmalar çoğalmak için sporları kullanırlar. Sporlar hava yolu ile açıkta bırakılan salça, ekmek, limon ve peynir gibi maddelerin üzerinde gelişerek küflenmeye yol açarlar. Bir kısmı insan ve hayvanlarda parazit olarak yaşar ve hastalıklara neden olur. (patojen) Penicillium denilen küf mantarı peynir üzerinde küf oluşturur. Bu küf ilaç olarak kullanılır.
3) ŞAPKALI MANTARLAR Orman, çayır ve gübre karışmış humuslu topraklarda saprofit olarak yaşarlar. Şemsiye ya da huni şeklinde tepe kısmı spor oluşturarak üreme yapma işlevi görür. Zehirli ve zehirsiz olan türleri vardır. Zehirsiz olanları hayvan ve insanlar tarafından besin olarak kullanıldığından ekonomik değeri yüksektir. Kültür ortamında çoğaltılırlar. Zehirli olanları özellikle sinir sistemi üzerine etkilidir. Zehirli ve zehirsiz türleri birbirlerine çok benzer ve genellikle yan yana ürerler ancak uzman ya da tecrübeli biri tarafından ayırt edilebilir.
MANTARLARIN BİYOLOJİK VE EKONOMİK ÖNEMİ İLE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ Saprofit olduklarından ölü ve canlı organik maddeleri parçalayıp bunların toprağa kazandırılmasını sağlar. Böylece madde döngülerinin gerçekleşmesinde rol oynar. Bazı mantarlar bitki köklerinde yaşar. Bitkilerin topraktan su ve mineral almasını kolaylaştırır. Fermantasyon endüstrisinde, ilaç sanayisinde ve çeşitli ürünlerin elde edilmesinde kullanılır. Alkollü ürün, un mamülleri, B1 vitamini, B7 vitamini, B12 vitamini gibi bazı vitaminler ile kortizon hormonunun üretilmesinde kullanılırlar.penisilin antibiyotiği, penicillium mantarında üretilir ve birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Şapkalı mantarlar besin olarak kullanılır. Besin içerikleri çok zengindir. Bazı mantarlar bitkiler üzerinde parazit olarak yaşarlar. Tarım bitkilerine çok büyük zarar verirler. Küf mantarları ekmek, meyve, sebze ve diğer yiyeceklerin çürümesine neden olurlar. Mantarlar insanlarda birçok hastalığa neden olurlar. SAÇKIRAN; bölgesel saç dökülmesine yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. PAMUKÇUK; ağızda oluşan bir enfeksiyondur. Genellikle bebeklerde görülür. Deri, tırnak ve ayaklarda kaşıntı kızarıklık gibi şikayetlere neden olurlar. Mantar sporları hayava karışarak alerji ve astıma neden olabilirler.
1. Fotoototrof 2. Kemoototrof 3. Parazit 4. Saprofit Yukarıda verilen beslenme şekillerinden hangisi ya da hangileri mantarlar aleminde canlılarda kesinlikle gözlenmez? A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3 D) 1 ve 4 E) 3 ve 4 1. Ökaryot hücre yapısına sahip olma 2. Heterotrof beslenme 3. Eşeysiz olarak üreme 4. Çok hücreli olma Yukarıdakilerden hangileri mantarlar alemindeki canlıların tamamını kapsayan özelliklerdir? A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3 D) 2 ve 4 E) 1, 3 ve 4 Aşağıda verilen özelliklerden hangisi mantarlar alemindeki canlılara ait özelliklerden biri değildir? A) Glikojen depolama B) Selüloz içeren hücre çeperine sahip olma C) Aktif hareket etmeme D) Hif denilen yapılardan oluşma E) Heterotrof olarak beslenme I. Glikoz sentezi II. Glikojen sentezi III. Maltoz sentezi IV. Kitin sentezi V. Yağ sentezi Yukarıda verilen molekülerden hangileri bir mantar hücresi tarafından üretilebilir? A) I ve II B) II ve III C) I, II ve V D) II, IV ve V E) I, II, III ve IV