İLKÖĞRETİM 4-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMLARININ ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜREÇLERİNDE GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı İLKÖĞRETİM 4-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMLARININ ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜREÇLERİNDE GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA ANKARA - 2008

ÖĞRENME-ÖĞRETME ARACI OLARAK GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA Gazeteler, güncel bilgiye ulaşılabilecek en kolay kaynaklardan biri olması açısından öğrenme-öğretme amaçlı kullanılabilmektedir. Gazeteler içerdikleri farklı konulardaki (şehir, ülke, dünya, ekonomi, sağlık, bilişim, kültür-sanat, spor, eğitim vb.) haberler, zengin görsel unsurlar (resim, fotoğraf, şema, grafik, harita vb.) ve her düzeyde (okul öncesinden, yükseköğretime) içerdikleri bilgilerle her derste kullanılabilecek bir araçtır. Gazeteler, ders ve ders kitaplarından edinilen bilginin pekiştirilmesinde ve hedeflenen becerilerin kazanılmasında, günlük yayınlanması açısından her gün yenilenen bir kitap işlevi görmektedir. Böylece gazete kupürleri, ders kitabından daha ucuz; kesilebilmesi, yapıştırabilmesi, katlanabilmesi açısından da etkili bir kaynaktır. Bu açıdan gazetenin tamamı değil; konu ve içerik ile ilgili gazete kupürünün eğitim açısından kullanımı esas alınmaktadır. Gazete kupürlerinin derslerde bir eğitim materyali olarak kullanılması ile öğrenciler; Okul içi ve okul dışı yaşam; geçmiş ve gelecek arasında bağ kurabilir. Derste edindiği bilgiyi, güncel bilgi ile harmanlarken; okuma, konuşma, yazma, anlama, dinleme, iletişim, kendini ifade etme, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirir. Elde ettiği bilgileri farklı kaynaklarla karşılaştırırken, eleştirel bir bakış açısı edinerek; medya okuryazarlığı konusunda bilinç kazanabilir. Gerçek ve kurgu arasındaki farkı ayırt edebilir. Bu açıdan benzer amaçları olan ve İlköğretimde seçmeli ders olarak okutulan Medya Okuryazarlığı dersinde edinilen bilgiler pekiştirebilir; beceriler geliştirebilir. Gazetelerdeki güncel konuları yaşadığı yerden, Türkiye den ve dünyadan örneklerle incelerken, kendisinin de toplumun bir parçası olduğunun farkına varabilir. Ders işlenişinde kullanılacak gazete kupürleri ile toplumsal olaylara karşı duyarlı, sorumlu; içinde yaşadığı toplumu ve dünyayı tanıyan birey olma şansını kazanır. Gazete kupürleri, öğrencilerle ebeveynleri ve diğer aile bireyleri arasındaki iletişimin güçlenmesini sağlar. Öğrenciler sık sık ebeveynlerinin haber okuma davranışlarının benzerini veya daha iyisini yapmaya istekli olurlar ve haberler hakkında konuşmak ebeveynler için çocuklarını, büyüklerin sohbetlerine katmanın bir yoludur. Örneğin; çevre atıklarının denize ve akarsulara akıtılmasına ilişkin haber içeren gazete kupürünü keserek çocuğunun bu konudaki fikirlerine ilişkin sorular sorabilir. Bu konuyu Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler derslerinde öğrendikleri ile pekiştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, veliler öğrencilerle birlikte ilgili haber kupürlerini bir hafta boyunca toplayabilirler. Bu açıdan aile bireyleri gazetenin derslerde kullanımı konusunda öğrenciye model olabilir ve öğrenmeye rehberlik edebilir. Gazetenin derslerde kullanımı ile öğretmen-veli-öğrenci işbirliği eğitimsel açıdan da gerçekleşebilir. Programda bazı kazanımlar için önerilen eşleştirmelerin dışında; zümre öğretmenlerinin ve dersler arası zümrenin kararı ile okul şartları, öğrenci seviyesi, çevre şartları vb. durumlar göz önünde bulundurularak yeni eşleştirmeler yapılabilir ve etkinlikler tasarlanabilir. Öğretmenlerin gazete kupürlerini kullanarak yapacakları etkinliklerle ilgili aşağıda bazı öneriler yer almaktadır. Bu öneriler imkânlar ölçüsünde geliştirilebilir zenginleştirilebilir. 1

Gazete kupürlerinin eğitim amaçlı kullanımının etkin ve kalıcı olması için öğretmenler, zümre öğretmenleri ve diğer ders öğretmenleri ile yapacakları etkinlikler konusunda kararlar almalıdır. Bu amaçla birden fazla dersin içeriği dikkate alınarak disiplinler arası etkinlikler tasarlanabilir. Örneğin; çeşitli gazetelerden bir hafta boyunca hava tahmin raporları takip edilir. Hava tahminlerinden elde edilen sayısal veriler matematik dersinde; grafik okuma becerisinin geliştirilmesi yanında; sosyal bilgiler dersinde yaşanan şehir ya da bölgenin hava şartları ve iklim özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunmak için kullanılabilir. Gazete kupürleri kullanılarak etkili bir öğrenme-öğretme ortamı oluşturulması için; gazetelerin genel düzeni, belli bölümlerin amaçları, belli bilgilerin nereden bulunabileceği, başlıkların amacı ve kullanılması, gazetelerde yer alan resim, şekil, şema grafik ve gazetelerin nasıl okunacağı konusunda öğrenciler bilgilendirilmelidir. Öğretmenler öğrencilere (eğer mümkünse velilere) dönemin başında gazete kupürlerinden yararlanmanın önemini vurgulayan ve nasıl yararlanılacağı konusunu açıklayan bir yönerge hazırlayarak dağıtabilirler. Öğretmen pedagojik ve eğitim açısından uygunluğunu dikkate alarak farklı gazetelerden dersin amacına uygun kupürler belirleyebilir. Bu kupürleri dersin başında ya da sonunda konu ile ilişkilendirebilir. Öğretmen gazetenin hangi bölümünü, hangi kazanım için, hangi yöntem ve teknikle kullanacağını önceden belirlemelidir. Gerekirse öğrenci için; sınıf içi, sınıf dışı ve sanal ortamda hazırlanan etkinliklere yardımcı materyal hazırlayabilir. Gazete kupürlerinden yararlanırken; tartışma grupları oluşturma, haber defteri/dosyası düzenleme, sınıf ya da okul gazetesi oluşturma gibi tekniklerden yararlanılabilir. Etkinliklerde yararlanılan gazete kupürleri sınıf panosunda kullanılabilir. Okul gazetesinde de bu materyallerden yararlanılabilir. Öğrenme-öğretme sürecinde gazete kupürlerinden yararlanmaya yönelik olarak programın kazanım tablolarında konu ile ilgili ilişkilendirmeler yapılmıştır. Bu ilişkilendirmeler açıklamalar sütununda yer almaktadır. İlişkilendirilen kazanımların sınırları içinde kalınarak ilgili gazete kupürlerinin, fotokopilerinin ya da gazetenin sanal ortamda (internet) sınıfa getirilip öğrenmeöğretme sürecinde kullanılması öngörülmekte ve güncel olaylarla ilişkilendirilerek kazanımlara ulaşılması hedeflenmektedir. 2

İLKÖĞRETİM MATEMATİK DERSİ 4-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMINDA GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA İLE İLİŞKİLENDİRİLEN KAZANIMLAR SINIF ÖĞRENME ALANI/ ALT ÖĞR. ALANI KAZANIM 4. Sınıf Veri/Sütun Grafiği 2. Sütun grafiğini yorumlar. Sütun grafikleri içeren gazete kupürleri incelenerek yorumlatılabilir. 5. Sınıf 6. Sınıf Sayılar/Ondalık Kesirler Sayılar/ Yüzdeler Veri / Çizgi Grafiği Veri/ Tablo ve Şema Veri/ Aritmetik Ortalama Veri / Olasılık Sayılar/ Ondalık Kesirler Sayılar / Yüzdeler Olasılık ve İstatistik / Araştırmalar İçin Sorular Oluşturma ve Veri Toplama Olasılık ve İstatistik/ Tablo ve Grafikler Olasılık ve İstatistik /Merkezî Eğilim ve Yayılma Ölçüleri 4. Doğal sayıların ve ondalık kesirlerin önüne konulan + ve işaretlerinin ne anlama geldiğini açıklar. 3. Yüzde ile ilgili problemleri çözer ve kurar. 2. Çizgi grafiğini yorumlar. 1. İki özelliğe göre tablo oluşturur ve tabloyu yorumlar. 1.Aritmetik ortalamayı açıklar ve hesaplar. 1.Olayların olma olasılığı ile ilgili tahminler yapar. 1.Ondalık kesirlerle işlem yapmayı gerektiren problemleri çözer ve kurar. 1.Yüzde ile ilgili problemleri çözer ve kurar. 1.Bir sorunla ilgili araştırma soruları üretir, uygun örneklem seçer ve veri toplar. 2.Sütun grafiklerinin hangi durumlarda yanlış yorumlara yol açabileceğini açıklar. 1. Verilerin aritmetik ortalamasını ve açıklığını hesaplayarak yorumlar. 2.Verilere dayalı olarak tahminler yürütür. Hava sıcaklıkları, ekonomik veriler vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek + ve işaretlerinin hangi anlamda kullanıldıkları değerlendirilebilir. Bankaların bireysel kredilere uyguladığı aylık faiz oranlarıyla ilgili gazete kupürleri incelenerek güncel problemler oluşturulabilir. Otomobil, emlak, altın ve döviz fiyatlarındaki değişim vb. ilgili ve içeriğinde çizgi grafikleri bulunan gazete kupürleri incelenerek grafikler yorumlatılabilir. Okul çağı çocuklarının sağlıklı yaşam için tüketmeleri gereken besinlerle ilgili gazete kupürleri incelenerek iki özelliğe göre tablo oluşturmaları istenebilir. Çeşitli ilanlar içeren gazete kupürleri incelenerek aritmetik ortalama hesaplamaya kaynak olacak veriler toplanabilir, güncel problemler oluşturulabilir ve çözdürülebilir. Hava tahmini, ekonomik tahminler, olayların olma olasılıkları vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek tahminler yaptırılıp kontrol ettirilebilir. Eğitim, bilim, teknoloji, çevre, ekonomi vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek ondalık kesirlerle ilgili güncel problemler oluşturulabilir ve çözdürülebilir. Eğitim, bilim, teknoloji, çevre, ekonomi vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek yüzde hesaplamaları ile ilgili güncel problemler oluşturulabilir ve çözdürülebilir. Bir soruna dönük makale, araştırma-inceleme vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek bu araştırmaların örneklemi buldurulabilir ve veri toplama yöntemleri incelenebilir. Belirli bir soruna yönelik araştırma soruları üretmeleri istenebilir. Eğitim, bilim, teknoloji, çevre, ekonomi, alışveriş vb. ile ilgili ve içeriklerinde sütun grafikleri bulunan gazete kupürleri incelenerek bu grafiklerin uygun yapılandırılıp yapılandırılmadığı tartışılabilir. Bir sorunla ilgili makale, araştırma-inceleme vb. ile ilgili gazete kupürlerindeki veri gruplarının aritmetik ortalaması, açıklığı hesaplatılabilir ve yorumlatılabilir. Eğitim, bilim, teknoloji, çevre, ekonomi vb. ile ilgili araştırma-inceleme, makale vb. kupürleri incelenerek verilere dayalı tahminler yaptırılabilir. 3

SINIF ÖĞRENME ALANI/ ALT ÖĞRENME ALANI KAZANIM Sayılar/ Bilinçli Tüketim Aritmetiği 1.Alışveriş ve ticarette kullanılan yüzde hesaplamalarını yapar. 2. Basit faiz hesaplamalarını yapar. Kâr, zarar, indirim, alış-satış fiyatları vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek güncel problemler oluşturulabilir ve çözdürülebilir. Kapital, faiz, faiz fiyatı, günlük, aylık ve yıllık faiz vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek güncel problemler oluşturulabilir ve çözdürülebilir. 1.Birden fazla ölçüte göre sütun ve çizgi grafiklerini oluşturur ve yorumlar. Birden fazla ölçüte göre sütun ve çizgi grafiklerini içeren gazete kupürleri inceletilip yorumlatılabilir. 7. Sınıf Olasılık ve İstatistik/ Tablo ve Grafikler 2.Daire grafiğini oluşturur ve yorumlar. 3.İstatistiksel temsil biçimleri oluşturarak ve yorumlayarak gerçek yaşam durumları için görüş oluşturur. Daire grafiği içeren konu ile ilgili gazete kupürleri inceletilip yorumlatılabilir. İstatistiksel temsil biçimleriyle ilgili gazete kupürleri yorumlatılıp gerçek yaşam durumlarıyla ilgili görüş oluşturmaları ve tartışmaları sağlanabilir. 5.Çizgi, resim veya şekil grafiklerinin yanlış yorumlara yol açabileceği durumları açıklar. Çizgi, resim veya şekil grafikleri ile ilgili gazete kupürleri inceletilerek bu grafiklerin uygun yapılandırılıp yapılandırılmadığı değerlendirilebilir. 8. Sınıf Olasılık ve İstatistik/ Merkezî Eğilim ve Yayılma Ölçüleri Olasılık ve İstatistik/ Araştırmalar İçin Sorular Oluşturma ve Veri Toplama Olasılık ve İstatistik/ Tablo ve Grafikler 2. Verilerin merkezî eğilim ölçülerini ve çeyrekler açıklığını yorumlar. 1.İki topluluğu karşılaştıran sorular üretir ve veri toplar. 1.Histogram oluşturur ve yorumlar. Veri grupları ile ilgili gazete kupürleri inceletilerek bu veri gruplarının ortanca, tepe değer ve çeyrekler açıklığı hesaplatılabilir ve yorumlatılabilir. Araştırmalarla ilgili gazete kupürleri inceletilebilir ve bu araştırmalara ait veri topluluklarını karşılaştıran sorular üretmeleri istenebilir. Histogram içeren gazete kupürleri inceletilebilir ve yorumlatılabilir. 4

İLKÖĞRETİM FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 4-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMINDA GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA İLE İLİŞKİLENDİRİLEN KAZANIMLAR SINIF ÜNİTE KAZANIM Maddeyi Tanıyalım 2.1. Gazların bulundukları ortamda yayıldığını gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15; FTTÇ-2). 2.2. Gazların, çok küçük gözeneklerden kaçabildiğini gösteren deney tasarlar (BSB. 14, 15; FTTÇ-2). Gazdan zehirlenme (soba, şofben vb.) olayları ile ilgili gazete kupürleri toplanarak zehirleyen gazın ortama nereden ve nasıl yayıldığı tartışılır ve alınabilecek önlemler tartışılabilir. 4. sınıf Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım 2.7.Çevreyi korumak amacı ile yapılan bir çok faaliyete gönüllü olarak katılır (FTTÇ-26). 2.8. Çevreyi korumak ve geliştirmek için bireysel sorumluluk bilinci kazanır (FTTÇ-21, 22, 26). Gönüllü çevre kuruluşlarının faaliyetleri ile ilgili gazete kupürleri incelenerek bu faaliyetlerin yararları üzerinde durulabilir. Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 1.6. Dengeli beslenmeye örnek bir öğün hazırlar (BSB-21). Dengeli beslenme ile ilgili gazete kupürleri incelenip örnek bir öğün tablosu hazırlanabilir. 5. sınıf Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım 8.2.İnsan etkisi ile ülkemizde nesli tükenen veya tükenme tehlikesinde olan bitki ve hayvanlara örnekler verir (FTTÇ-18, 20) Kelaynak kuşu, Kafkas engereği, Kardelen gibi nesli tehlikede olan nadir ve endemik türler hakkındaki gazete kupürleri incelenerek bu türlerin bulundukları coğrafyalardaki gelişmeler ile canlı türlerinin etkilenme biçimleri ve alınabilecek önlemler tartışılabilir. Bu türlerle ilgili resim ve fotoğraf arşivi oluşturulabilir 5

SINIF ÜNİTE KAZANIM 6. sınıf Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme 5.3. Çiçekli bir bitkide tozlaşmayı sağlayan etkenleri belirtir. Küresel ısınma ile ilgili gazete kupürleri incelenerek iklim değişikliklerinin canlıların yaşamına olan etkileri ile türlerin birbirlerini etkileme biçimleri örneklendirilerek tartışılabilir. Kuvvet ve Hareket 2.14 Çeşitli enerji türlerini araştırır ve bunlar arasındaki dönüşümlere örnekler verir (FTTÇ-7,30,33,34; TD-3). Türkiye nin yıllık enerji tüketimi ile ilgili istatistik bilgileri özetleyen gazete kupürleri incelenerek çeşitli enerji türleri ekonomik olma ve yenilenebilirlik açısından değerlendirilebilir. 7. sınıf Maddenin Yapısı ve Özellikleri 6.10 Yağmur ve yüzey sularının kısmen iletken olmasının sebebini ve doğurabileceği tehlikeleri açıklar (FTTÇ-26, 28, 29). Enerji iletim ve dağıtım hatlarından kaynaklanan kazalarla ilgili gazete kupürleri incelenerek bu kazaları önlemek için alınabilecek önlemler tartışılabilir. 8. sınıf Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi Hücre Bölünmesi ve Kalıtım Maddenin Yapısı ve Özellikleri 2.4. Güneş sistemindeki gezegenleri, belirgin özelliklerine (birbirlerine göre büyüklükleri, doğal uydu sayıları, etraflarında halka olup olmaması) göre karşılaştırır (BSB-4, 5). 4.6.Genetik mühendisliğinin günümüzdeki uygulamaları ile ilgili bilgileri özetler ve tartışır (BSB-25, 27, 32; FTTÇ-16, 17, 30, 31, 32). 4.7. Genetik mühendisliğindeki gelişmelerin insanlık için doğurabileceği sonuçları tahmin eder (FTTÇ-5, 28, 29, 30, 31, 32, 36). 4.9. Asitlerin ve bazların günlük kullanımdaki eşya ve malzemeler üzerine olumsuz etkisinden kaçınmak için neler yapılabileceğini açıklar (BSB-9; FTTÇ-18; TD-5). İnsansız uzay araçları tarafından çekilmiş güneş sistemi fotoğraflarıyla destekli gazete kupürleri incelenerek Güneş e yakınlıkları ve boyutları bakımından gezegenler karşılaştırılabilir. Genetik özellikleri müdahale edilmiş, gıda veya başka tüketim maddesi olarak kullanılan bitkiler hakkındaki gazete kupürleri incelenerek böyle bir müdahalenin yarar ve zararları tartışılabilir. Bu konuda çalışmaları olan önemli isimler hakkında yazılar ve fotoğraflar kestirilir, bunlarla ilgili köşeler hazırlatılabilir. Günlük yaşamda kimyasal maddelerin kullanımından doğan kazalarla ilgili gazete kupürleri incelenerek kimyasal kazalara karşı alınabilecek önlemler tartışılabilir. Canlılar ve Enerji İlişkileri 2.2. Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin araştırma yapar ve sunar (BSB 1, 6, 25, 27, 32; FTTÇ 24, 26). Türkiye nin yıllık enerji tüketimi ile ilgili istatistik bilgileri özetleyen gazete kupürleri incelenerek çeşitli enerji türleri ekonomik olma ve yenilenebilirlik açısından değerlendirilebilir. 6

İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ 4-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMINDA GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA İLE İLİŞKİLENDİRİLEN KAZANIMLAR SINIF ÖĞRENME ALANI KAZANIM Görsel Okuma ve Görsel Sunu 1.2- Reklamlarda verilen mesajları sorgular. 1.3- Resim ve fotoğrafları yorumlar. 1.8- Kitle iletişim araçlarıyla (gazete, dergi, tv vb.) verilen. Reklâmlarla ilgili gazete kupürlerinde tanıtılan ürünün gerçekten tanıtıldığı gibi olup olmadığı tartışılarak ürünün gerçek niteliği hakkında bilgi sahibi olunabilir. Gazetelerden kesilen resimli ve fotoğraflı kupürler hakkında yazılar yazdırılabilir veya sunu hazırlatılabilir. Bilgi, haber, düşünce yazısı içeren gazete kupürlerindeki metinler sorgulanabilir. 1.10- Dikkatini okuduğuna yoğunlaştırır. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürlerini dikkatli okuma çalışmaları yapılabilir. 2.8- Farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek abartılı, yanlış yönlendirici kupürler üzerinde tartışmalar yaptırılabilir. 4 ve 5. sınıf Okuma 2.25- Başlık ve içerik ilişkisini yorumlar. 2.37- Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanılır. Güncel bir olaya ilişkin gazete kupürleri incelenerek başlıkla içerik karşılaştırılarak içeriğe uygun haber başlığı oluşturulabilir ve olay için manşet yazdırılabilir. Güncel bir olaya ilişkin gazete kupürleri incelenerek içeriğe uygun ve içeriğe vurgu yapan görsellerin kullanılıp kullanılmadığı değerlendirilebilir. 2.40- Dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirler. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek bu yazılardaki dil, ifade ve bilgi yanlışları buldurulabilir. 5.6- Bilgi edinmek için okur. Belirli konulara dönük farklı gazete kupürleri toplatılarak haber arşiv oluşturmaları ve arşivi paylaşmaları istenebilir. 1.9-Yazılarında noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullanır. Güncel bir olayla ilgili gazete kupürlerinin içerikleri inceletilerek noktalama işaretlerinin doğru ve yerinde kullanılıp kullanılmadığı; yanlış yazılmış kupür örnekleri verilerek düzeltmeleri istenebilir. Yazma 2.11- Mantıksal bütünlük içinde yazar. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak bir haber hakkında mantıksal bir bütünlük içinde tartışma yapılabilir. 2.17-Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürlerinden alıntılarla desteklenerek yazılar yazdırılabilir. 3.4- Duyuru, afiş vb. yazar. Duyuru, afiş vb. ile ilgili gazete kupürlerinden yararlanılabilir. 7

SINIF TEMEL DİL BECERİLERİ KAZANIM Konuşma 1.5. Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurar. 1.6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanır. Eğitim, ekonomi, trafik, çevre vb. konusu ile ilgili gazete kupürleri incelenerek kupür içerikleri tartıştırılabilir. Gazete kupürlerindeki yabancı dillerden alınmış ve dilimize henüz yerleşmemiş kelimeler belirlenerek metinlerindeki yabancı kelimelerin yerine Türkçe karşılıkları üzerinde tartışılabilir. 2.2- Metindeki anahtar kelimeleri belirler. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürleri inceletilerek metinlerdeki anahtar kelimeler belirletilebilir. 2.3- Metnin konusunu belirler. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürlerindeki konular ile başlıklar arasındaki uyum veya uyumsuzluk tartıştırılır. Okuma 2.14- Metne ilişkin sorulara cevap verir. Gazete kupürlerindeki metinlerine ilişkin olarak ne, nerede, ne zaman, niçin, nasıl kim sorularına cevaplar aranabilir. 6, 7, 8. Sınıf 2.23- Metinde ortaya konan sorunlara farklı çözümler üretir. Eğitim, ekonomi, çevre, trafik vb. gibi konularla ilgili gazete kupürleri incelenerek ele alınan soruna yönelik çözüm yolları üzerinde tartışılabilir. 5.6- Okudukları ile ilgili duygu ve düşüncelerini arkadaşlarıyla paylaşır. Belli bir konuya ilişkin makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürleri okutularak öğrencilerin duygu ve düşüncelerini paylaşmaları istenebilir. 1.7-Olayları ve bilgileri sıraya koyarak anlatır. Gazete kupürlerindeki olay ve bilgilerin yorumlanması sağlanır ve haberler hakkındaki görüşler tartıştırılabilir. Yazma 2.7-Yazdığı metni görsel materyallerle destekler. 3. 1- Olay yazıları yazar. Makale, haber, reklâm, ilan, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürlerindeki metinlerin görsel materyallerle nasıl desteklendiği incelenerek yazılan yazıların görsel materyallerle desteklenmesi istenebilir. Olay yazıları ile ilgili gazete kupürleri incelenerek olay yazıları yazdırılabilir. Yazılan olay yazısı için haber başlığı ve manşet yazdırılabilir. 3. 2- Düşünce yazıları yazar. Ekonomi, sanat, eğitim, eğlence, spor vb. konularıyla ilgili gazete kupürleri incelenerek haberler hakkında kısa düşünce yazıları yazdırılabilir. 8

İLKÖĞRETİM SOSYAL BİLGİLER DERSİ 4-7. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMINDA GAZETE KUPÜRLERİNDEN YARARLANMA İLE İLİŞKİLENDİRİLEN KAZANIMLAR SINIF 4. Sınıf ÖĞRENME ALANI/ÜNİTE Birey ve Toplum/ Kendimi Tanıyorum Kültür ve Miras/ Geçmişimi Öğreniyorum Üretim, Dağıtım ve Tüketim/ Üretimden Tüketime Bilim, Teknoloji ve Toplum/ İyi ki Var Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler/ Hep Birlikte Küresel Bağlantılar/ Uzaktaki Arkadaşlarım KAZANIMLAR 4. Başkalarının duygu ve düşüncelerini saygı ile karşılar. 5. Yaşanmış olaylardan ve görsel materyallerden yola çıkarak Millî Mücadele sürecinde yakın çevresini ve Türkiye yi betimler. 6. Millî Mücadele nin kazanılmasında ve Cumhuriyetin ilânında Atatürk ün rolünü fark eder. 4. Satın alacağı ürünleri belirlenen standartlara göre değerlendirir. 5. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır. 4. Teknolojik ürünlerin hayatımızda ve çevremizde yaptığı değişiklikleri dikkate alarak geçmişle bugünü karşılaştırır. 6. Teknolojik ürünleri kendisine, başkalarına ve doğaya zarar vermeden kullanır. 1. İnsanların belli bir amaç çerçevesinde oluşturdukları sosyal örgüt, resmî kurum ve grupları fark eder. 2. Ön bilgi ve yaşantısını kullanarak çevresindeki belli başlı sosyal problemler ya da ihtiyaçlarla grup, kurum ve sosyal örgütleri ilişkilendirir. Belli bir konuya ilişkin gazete kupürlerinden yararlanılarak öğrencilerin konuyla ilgili görüşleri alınıp tartışmaları sağlanabilir. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 19 Mayıs Atatürk ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı, mahalli kurtuluş günleri gibi belirli gün ve haftalarda ulusal ve yerel gazetelerden resim ve yazı kupürleri toplanarak yaşanmış olan dönemi tanıtıcı bir sunu hazırlanabilir. Belirli gün ve haftalarda Atatürk le ilgili resim ve yazı kupürlerinden yararlanarak Millî Mücadele nin kazanılmasında ve Cumhuriyetin ilânında Atatürk ün rolünü anlatan bir sunu hazırlanabilir. Bilinçli tüketici olmanın ilkeleriyle ilgili gazete kupürleri toplanarak tüketici haklarıyla ilgili temel özellikler belirlenebilir. Teknolojik ürünlere yönelik makale, haber, yazı dizileri, araştırma-inceleme vb. ile ilgili gazete kupürleri derlenerek öğrencilerden konuyla ilgili duygu ve düşüncelerini anlatan metin oluşturmaları istenebilir. Gazete kupürlerinden yararlanılarak toplumsal örgüt, resmî kurumlar ve grupların hangi ihtiyaçlardan doğduğu ve işlevlerini gerçekleştirme biçimleri hakkında değerlendirmeler yaptırılabilir. 1. Dünya üzerinde çeşitli ülkeler olduğunu fark eder. Değişik ülkeler hakkındaki makale, haber, yazı dizileri vb. ile ilgili gazete kupürleri toplanarak elde edilen bilgiler ışığında yazı yazdırılabilir. 9

SINIF 5. Sınıf ÖĞRENME ALANI/ÜNİTE Birey ve Toplum/ Haklarımı Öğreniyorum Kültür ve Miras/ Adım Adım Türkiye İnsanlar, Yerler ve Çevreler/ Bölgemizi Tanıyalım Üretim, Dağıtım ve Tüketim/ Ürettiklerimiz Bilim, Teknoloji ve Toplum/ Gerçekleşen Düşler Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler/ Toplum İçin Çalışanlar 4. Çocuk olarak haklarını fark eder. KAZANIMLAR 1. Çevresindeki ve ülkemizin çeşitli yerlerindeki doğal varlıklar ile tarihî mekânları, nesneleri ve yapıtları tanır. 2. Ülkemizin çeşitli yerlerindeki kültürel özelliklere örnekler verir. 4. Yaşadığı bölgedeki insanların doğal ortamı değiştirme ve ondan yararlanma şekillerine kanıtlar gösterir. 7. Yaşadığı bölgede görülen doğal afetlere neden olan uygulamaları fark eder. 5. Ekonomideki insan etkisini fark eder. 2. Buluşların ve teknolojik ürünlerin toplum hayatımıza etkilerini tartışır. 1. Toplumun temel ihtiyaçlarıyla bu ihtiyaçlara hizmet eden kurumları ilişkilendirir. 2. Kurumların insan yaşamındaki yeri konusunda görüş oluşturur. 3. Sivil toplum kuruluşlarını etkinlik alanlarına göre sınıflandırır. 4. Sivil toplum kuruluşlarının etkinliklerinin sonuçlarını değerlendirir. 5. Bireylerin rolleri açısından sivil toplum kuruluşlarını resmî kurum ve kuruluşlarla karşılaştırır. Anayasada yer alan haklar ve özgürlükler ile çocuk hakları hakkında gazete küpürlerinden elde edilen bilgilerden hareketle tartışma ve değerlendirmeler yaptırılır. Ülkemizin doğal varlıkları, tarihî mekânları, yapıtları, kültürel özellikleri vb. ile ilgili gazete kupürleri toplanarak pano oluşturulabilir. Konuyla ilgili gazete kupürlerinden yararlanarak doğal çevrenin bozulmasında ve doğal afetlerde insanların etkilerini vurgulayan bir sunu hazırlanabilir. Gazetelerin insan kaynakları, iş ilanları ve ekonomi bölümleriyle ilgili kupürlerden yararlanılarak gazetede yayınlanabilecek nitelikte konuyla ilgili bir yazı hazırlamaları istenebilir. Teknolojik ürünlerin toplum hayatına olumlu ve olumsuz etkileriyle ilgili gazete kupürlerinden yararlanarak münazara yaptırılabilir. Kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşları, kuruluş amaçları, çalışmaları vb. ile ilgili gazete kupürleri toplatılarak sivil toplum kuruluşlarını resmî kurum ve kuruluşlarla ilişkilerini içeren sunu hazırlatılabilir. Güç, Yönetim ve Toplum/ Bir Ülke, Bir Bayrak 2. Yaşadığı yerdeki merkeze bağlı yönetim birimleri ile bu birimlerin temel görevlerini ilişkilendirir. 3. Merkezî yönetim birimlerini tanıyarak bu birimleri temel görevleriyle ilişkilendirir. 4. Demokratik yönetim birimlerindeki yetki ile ulusal egemenlik arasındaki ilişkiyi açıklar. Devletin sunduğu hizmetler hakkındaki gazete kupürlerinden sağlanan bilgilerle hangi birimlerin ne türden hizmetler sunduğu bu hizmetlerin yasal dayanakları buldurulabilir. Küresel Bağlantılar/ Hepimizin Dünyası 2. Ülkeler arasında ekonomik alışveriş olduğunu fark eder. 3. Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım teknolojisinin etkisini tartışır. 6. Turizmin uluslararası ilişkilerdeki yeri konusunda bakış açısı geliştirir. Ülkeler arasındaki ekonomik ve kültürel ilişkilerle ilgili gazete kupürleri toplatılarak konuyla ilgili değerlendirmeler yaptırılabilir. 10

SINIF 6. Sınıf ÖĞRENME ALANI/ÜNİTE Birey ve Toplum/ Sosyal Bilgiler Öğreniyorum Kültür ve Miras/ İpek Yolunda Türkler Üretim, Dağıtım ve Tüketim/ Ülkemizin Kaynakları Küresel Bağlantılar/ Ülkemiz ve Dünya Güç, Yönetim ve Toplum/ Demokrasinin Serüveni Bilim, Teknoloji ve Toplum/ Elektronik Yüzyıl KAZANIMLAR 1. Yakın çevresindeki bir örnekten yola çıkarak bir olayın çok boyutluluğunu fark eder. 4. Bir soruna getirilen çözümlerin hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde olması gerektiğini savunur. 8. Örnek incelemeler yoluyla kutlama ve törenlerimizdeki uygulamaların kültürümüzü oluşturan unsurlarla ilişkisini değişim ve süreklilik açısından değerlendirir. 1. Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini ilişkilendirerek, bunların ülke ekonomisindeki yerini ve önemini değerlendirir. 3. Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve önemini savunur. 4. Doğal kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin insan yaşamına etkilerini tartışır. 5. Nitelikli insan gücünün Türkiye ekonomisinin gelişmesindeki rolünü değerlendirir. 6. İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği eğitim, beceri ve kişilik özelliklerini araştırır. 2. Ülkemizin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini, kaynaklar ve ihtiyaçlar açısından değerlendirir. 4. Ülkemizin diğer ülkelerle doğal afetlerde ve çevre sorunlarında dayanışma ve işbirliği içinde olmasının önemini fark eder. 5. Uluslararası kültür, sanat, fuar ve spor etkinliklerinin toplumlar arası etkileşimdeki rolünü değerlendirir. 3. Demokratik yönetimlerde yaşama hakkı, kişi dokunulmazlığı hakkı, din ve vicdan özgürlüğü ile düşünce özgürlüğüne sahip olunması gerektiğini savunur. 2. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki yaşam üzerine etkilerine ilişkin yaratıcı fikirler ileri sürer. 3. Tıp alanındaki buluş ve gelişmelerle insan hayatı ve toplumsal dayanışma arasındaki ilişkiyi fark eder. Adli nitelikte bir olay, çevre kirliliği, işsizlik, enerji kaynakları, eğitim, trafik vb. hakkında yazıları içeren gazete kupürleri toplanarak yazılı ve sözlü raporlar ve panel tartışmaları için kullandırılabilir. Kutlama ve törenlerimize ilişkin bilgi ve yorum içeren gazete kupürlerinden yararlanılarak değerlendirmeler yaptırılır. Ülke kaynaklarından madenler, topraklar, sular ve ormanlarla ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak ülkemizin kaynaklarının ekonomik kullanılması ile ilgili uygulamalar değerlendirilebilir. Vergi vermenin gereğine ve önemine ilişkin gazete kupürlerinden de yararlanılarak sunu hazırlatılabilir. Doğal Kaynaklar ve Tüketim ile ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak kompozisyon yazdırılabilir. İş ilanları ile ilgili gazete kupürleri inceletilerek öğrencilerin kişilik özellikleriyle seçmeyi düşündükleri mesleklerin özelliklerini karşılaştırmaları istenebilir. Diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerimizle ilgili gazete kupürleri inceletilerek ihracat ve ithalatımızla ilgili tablo ve grafikler hazırlatılabilir. Çevre sorunları ve doğal afetlerde yardımlaşma, dayanışma ve işbirliğiyle ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak konuyla ilgili değerlendirmeler yapılabilir. Gazetelerin kültür, sanat ve spor sayfalarından konu ile ilgili kupürler toplanarak pano oluşturulabilir. Hak ve özgürlüklerle ilgili haber, makale, yazı dizileri, röportaj vb. kupürlerden yararlanılarak demokratik yönetimlerde hak ve özgürlüklerin kapsamı değerlendirilebilir ve görüşler tartışılabilir. Gazetelerden organ nakli, kan bağışı, tıp alanındaki yenilikler vb. ile ilgili gazete kupürleri toplanarak konuyla ilgili sunu hazırlatılabilir. 11

SINIF 7. Sınıf ÖĞRENME ALANI/ÜNİTE İnsanlar, Yerler ve Çevreler/ Ülkemizde Nüfus Üretim, Dağıtım ve Tüketim/ Ekonomi ve Sosyal Hayat Küresel Bağlantılar/ Ülkeler Arası Köprüler KAZANIMLAR 4. Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışır. Göçün neden ve sonuçlarıyla ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak konu ile ilgili tartışmalar yaptırılabilir. 6. Eğitimin meslek edindirme hedefini kavrayarak ilgi ve yetenekleri doğrultusunda meslekî tercihlerine yönelik planlama yapar. 2. Küresel sorunlarla uluslararası kuruluşların kuruluş amaçlarını ilişkilendirir. 3. Küresel sorunların çözümlerinin yaşama geçirilmesinde kişisel sorumluluğunu fark eder. 4. Düşünce, sanat ve edebiyat ürünlerinin, doğal varlıkların ve tarihi çevrelerin ortak miras öğesi olarak yaşatılmasında insanlığın sorumluluğunun farkına varır. İnsan kaynakları, iş ilanları vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek mesleklerin istediği niteliklerle mesleki tercihlerine yönelik tercihlerini karşılaştırmaları istenebilir. Küresel sorunlara ilişkin uluslar arası düzeyde bulunan çözümler ve ilgili kuruluşların çalışmalarıyla ilgili gazete kupürlerinden yararlanılarak sunu hazırlatılabilir. Sanat, edebiyat, kültür vb. ile ilgili gazete kupürleri incelenerek kültürel değerleri geliştirmede bireysel sorumluluklar tartışılabilir. 12