PDR BÜLTENİ Sayı:2 Bülten Tarihi: Aralık 2014 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Birimi Yayınıdır.
ETKİLİ DERS ÇALIŞMA Hızlı şekilde değişen ve bilginin her geçen gün arttığı bir dünyada, yaşam boyu ve kendi kendine öğrenme çağdaş yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Dolayısıyla ders çalışma becerileri, her yaştaki bireyler için yaşam boyu gerekli olan beceriler olarak kabul edilmeye başlamıştır. Bu becerilerin okul yıllarında edinilmesinin ve alışkanlık haline getirilmesinin, okul sonrası yaşamdaki başarıya da yansıyacağına inanılmaktadır. Başarılı bir okul hayatında, etkili ders çalışma ve öğrenme yollarını kullanmayı bilme önemli bir yere sahiptir. Öğrencinin etkili ders çalışma alışkanlıklarına sahip olmamasının ya da yanlış çalışma alışkanlıkları geliştirmiş olmasının okul başarısını doğrudan etkilediği kabul edilmektedir. Etkili çalışma belli bir amaç doğrultusunda zamanı planlı ve programlı kullanmaktır Ders çalışmada önemli olan zamanı, ortamı, olanakları, araç-gereç ve kaynakları öğrenme amacına yönelik olarak en etkili biçimde kullanmaktır. Ders çalışma sürecinde hedef belirleme, ders çalışmaya istekli olma ve sorumluluk alma dikkate alınması gereken basamaklardandır. Çalışma zamanının ve neye çalışılacağının planlanması, ödevlerin düzenli yapılması, günlük-haftalıkaylık tekrarlar, derse aktif katılım, etkin dinleme, etkili not tutma ve etkin okuma gibi alışkanlıklar ise ders başarısını etkileyen ve geliştirilmesi gereken becerilerdir. Günlük hayatımızda yaptığımız eylemlerin tamamı için motive olmaya ihtiyaç duyarız. Motivasyon, insanı belli bir amaç için harekete geçiren güçtür ve öğrenmeye karşı olan tutumumuzdan etkilenir. Eğer çocuk ders çalışmayla ilgili sıkıcı, zor ve gereksiz vb. biçimde bir bakış açısına sahipse motivasyonu düşer ve sorumluluk alması güçleşir. Çocukların ders çalışmayı çalıştıkça hoşlanılan, sonucunda başarı getiren, başardıkça çalışma isteğini artıran ve hedefe yakınlaştıran bir etkinlik gibi görmesini sağlamak etkili çalışma alışkanlıklarını kazanabilmesinin ön koşuludur. Sayfa 2
ÖDEVLER Ödevler her ne kadar gün içinde sınıf ortamında öğrenilen bilgileri pekiştirme ve öğrenmeyi kalıcı hale getirme, çocukların sorumluluk alma ve plan yapma becerilerini geliştirme amacıyla verilse de zaman zaman ev ortamında aile ile çocuk arasındaki ilişkilerin bozulmasına, çocuğun okuldan soğumasına, okula gelmek istememesine neden olabilmektedir. Ödev yapma süreci çocuk ve ebeveyn için zorlayıcı olmaya başladığı zaman ebeveyn de uygun olmayan tutumlar sergileyebilmektedir. Bu uygun olmayan tutumları şöyle sıralayabiliriz: * Ödevi sık sık hatırlatmak. * Ödevleri, telefonla çocuğunuzun öğretmeninden ya da sınıf arkadaşlarından öğrenmek. *Haftada bir gün okula gelerek çocuğunuzun eksik ödevlerini sırasından ya da dolabından almak. *Ödev yaparken çocuğunuzu yalnız bırakmamak. *Ödevleri düzeltmek, hataları eleştirel bir şekilde çocuğunuz ile paylaşmak. *Hataları silip ya da sildirip, tekrar yazdırmak. *Ödevlerle hiç ilgilenmemek, kontrol etmemek. *Ödev sorumluluğunu çocuğunuza ve öğretmenine bırakmak. * Yapılmayan ödevlerde çocuğunuzla uzun uzun konuşmak, aşırı tepki göstermek. *Çocuğunuzun yanında ödevlerle ilgili olumsuz konuşmak. Yukarıdaki tutumlardan bir tanesinin dahi sergilenmesi ödev sorunu yaşanmasına, çocuğunuzun ödevlerle ilgili olumsuz tutum geliştirmesine neden olabilmektedir. Dengeli Bir Ödev Sistemi İçin ÇOCUĞUN GÖREVLERİ AİLENİN GÖREVLERİ Ödevleri tam ve doğru olarak almak. Ödeve belirlenen saatte başlamak. Ödevi belirlenen zaman diliminde bitirmek. Ödev için uygun zaman belirlemek. Ödeve belirlenen saatte başlanıp başlanmadığını denetlemek. Sınırlı yönlendirme yapmak ve yardım etmek Ödevi zamanında öğretmenine teslim etmek. Ödevleri tamamlama konusunda motive edici olmak. Kontrol edilen ödevler üzerindeki düzeltmeleri incelemek. Ödevin yapılıp yapılmadığını kontrol etmek. Ödevin sorumluluğunu almak. Ödevin sorumluluğunu çocuğa bırakmak. Sayı:2 Sayfa 3
ÖDEVLERLE İLGİLİ AİLELERE ÖNERİLER Ödevlerin ev ortamında kabusa dönüşmemesi ve çocuğunuzun sosyal etkinliklerine zaman kalması için aşağıdaki notlar size yardımcı olacaktır: * Genellikle çocuklar en büyük zorluğu ödeve başlama aşamasında yaşarlar. Çocuk okuldan eve geldiğinde belli bir dinlenme süresine ihtiyaç duyar. Dinlenirken; bir şeyler atıştırabilir, sizin ile sohbet edebilir, hobisiyle ilgilenebilir. Bu sürede televizyon izlemek ya da bilgisayar oynamak uygun olmayabilir. Çocuğunuz televizyondaki programa ya da bilgisayar oyununa takılabilir ve ödeve başlaması gecikebilir. * Çocuğunuzun hangi saatte, nerede ve ne kadar çalışması gerektiğine birlikte karar vermek çocuğunuzu ödev yapmada daha istekli kılacaktır. * Ödevler sırasında kullanılacak tüm araç gereci önceden çocuğunuzla birlikte hazırlamak, ödeve zaman kaybetmeden başlanmasını sağlayacaktır. ÖDEV KUTUSU: Ödevler sırasında tüm araç gerecin depolandığı sade bir kutuyu birlikte hazırlayın. Ödev kutusu için özel bir alışverişe çıkmanız çocuğunuzun ödevlerle ilgili motivasyonunu arttıracaktır. Zaman zaman kutuyu birlikte kontrol ederek esikleri tamamlayabilirsiniz. *Çocuğunuzun hangi ödevi önce yapması gerektiğine çocuğunuzun bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurarak birlikte karar verin. Bazı çocuklar kolay olan ödevlerden başlamayı tercih ederler, bu onların ödev yapmaya kolay başlamasını ve motive olmasını sağlar. Bazı çocuklar ise zorlandıkları derslerin ödevlerinden başlamayı tercih ederler. Dikkatlerinin en yoğun olduğu zaman diliminde zorlandıkları derslerin ödevlerini yapmaya zaman ayırabilirler. *Sorunlar karşısında kendiniz çözüm yolları bulmaya çalışmayın. Çocuğunuz ile işbirliği içinde olun.birlikte çözüm üretin. ÖDEV SORUNLARI LİSTESİ: *Çocuğunuzla birlikte ödevleriyle ilgili yaşadığınız sorunların listesini çıkartın. *Tek tek sorunlar üzerine konuşun ve nasıl önlem alacağınızı tartışın. *Çözüm yollarını, listede sıralanmış olan sorunların karşısına yazın. *Sorunlarla karşılaştığınızda oradaki çözüm yollarını uygulayın. *Düzenli ödevini yapan çocuklar da zaman zaman ödev yapmak istemeyebilirler. Bu durumda çocuğunuzu ödev yapmaya zorlamak yerine öğretmeni ile işbirliği içinde olarak ödev yapmamanın sonucunu okulda yaşamasını sağlayın. *Eşler, ödevler konusunda birbirinden farklı düşünebilir. Eşler arasındaki tartışmaları çocuğun önünde yapmak taraf tutmasına, belki de ödevleri yapmamasına neden olacaktır. Bu nedenle kararlı ve tutarlı olun. *Çocuğunuzun ödev yapma konundaki girişimlerini takdir edin; ancak zorlandığı durumlarda onu desteklemeye çalışın. Ona övgü dolu notlar yazın, kendisinin en beğendiği ödevini evin bir köşesinde sergileyin. *Beklentilerinizi çocuğunuzun yapabilirliğinin üzerinde tutmayın.
DERS ÇALIŞMA SÜRECİNDE ANNE BABA OLMAK Çocuklar okula yeni başladıklarında, ders çalışma alışkanlıklarını kazanabilmeleri için ailelerin desteğine ve yönlendirmesine ihtiyaç duymaktadırlar. İlk başlarda, çocuğunuz ödev yaparken onun yanında zaman zaman bulunmak gerekli olurken, daha sonra sadece ihtiyaç duydukça size danışması yeterli olacaktır. Çalışma alışkanlıklarının kazanılması ve geliştirilmesi sürecinde ailenin rehberliği büyük önem taşımaktadır. Uygun Ortam Hazırlamada Anne Babalara Düşen Görevler 1) Çalışma ortamının sade, havalandırılmış, ders çalışmaya uygun ısıda (çok sıcak ya da çok soğuk olmayan) sadece çocuğunuza ayrılmış mekan olmasına özen gösterin. 2) Çalışma ortamının çocuğunuzun dikkatini dağıtmayacak düzende olmasına özen gösterin. 3)Çocuğunuzun çalışma masasının sade olmasına ve elektronik cihazların ortamda bulunmamasına özen gösterin. 4) Çocuğunuza ders çalışması için özel bir mekan ayırdığınız halde, ders çalıştığı mekanı çok sık değiştirme (bir gün salon, bir gün mutfak vb.) gibi bir alışkanlığı varsa sabit bir yerde ve aynı mekanda çalışmasını sağlayın. Ders Çalışma Sürecinde Anne Babalara Düşen Görevler 1)Çocuğunuzun ders çalışmaya başlamadan önce tüm fiziksel ihtiyaçlarını giderdiğinden emin olun. 2) Çocuğunuz okuldan eve geldiğinde bir süre dinlendikten sonra ders çalışmasını isteyin. 3) Çocuğunuzun uzanarak değil çalışma masasında oturarak, ders çalışmasını sağlayın. 4) Çocuğunuzun çalışma zamanlarını planlarken, ders arası vermesine dikkat edin. 5) Çocuğunuzun ödevlerini yapmasının yanı sıra ders tekrarı yapmasının da önemli olduğunu hatırlatın. 6) Çocuğunuzun soru çözerken süreyi etkili kullanmayı alışkanlık haline getirmesini destekleyin. 7) "Doğru dürüst çalışmıyorsun", "Az çalışıyorsun" şeklinde uyarıların yerine "Çalışmalarını gözden geçir, eksiklerini beraber belirleyelim, bu süre bu ders için yeterli mi?" şeklinde iletişim dili kullanın. Etkili ders çalışma becerilerini geliştirebilmek için küçük yaşlardan itibaren çocuklara tek başına hareket etme fırsatının verilmesi çok önemlidir. Erken dönemde sorumluluk almaya başlayan çocuklar, okul ortamına girdiklerinde yeni bir sorumluluk olan ders ve ödev sorumluluğunu almakta da güçlük çekmeyeceklerdir. Ders çalışmada doğru davranış, tavır ve alışkanlıklar ne kadar erken yıllarda kazanılırsa, gelecek yıllardaki eğitim ve öğretim süreci de o kadar kolaylaşacaktır. Kaynakça Baltaş, A. (2012). Üstün Başarı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Çolakoğlu, C. (2007). Ev Ödevlerine Genel Bakış. Çoluk Çocuk Dergisi, 67, 29-30. Özbey, N. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Ders Çalışma Alışkanlıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Sayılgan, M.A. (2007). Ödev Yapma Alışkanlığı Kazandırılırken. Çoluk-Çocuk Dergisi, 67, 31-32. Sürücü, Ö.(2003). Ana-Baba-Öğretmen El Kitabı. Ankara: YA-PA Yayıncılık. Yıldırım, A., Doğanay, A., Türkoğlu A. (2000). Okulda Başarı İçin Ders Çalışma ve Öğrenme Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.