10 Nisan 2015 Haftanın Gündemi-Beklentiler Yurtdışında ECB toplantısı izlenirken; yurtiçinde bütçe ve işsizlik verileri var... Paskalya tatilinden sonra küresel piyasalarda bu hafta en önemli gündem maddesi Fed tutanaklarının açıklanmasıydı. Avrupa da ise Yunanistan IMF e olan borcunu ödedi. Ayrıca, İran ile 6 büyük ülke arasında yapılan ön anlaşmadan sonra artan petrol fiyatları bu hafta oldukça dalgalı bir seyir izledi. Euro/dolar paritesi ABD de açıklanan Fed tutanaklarının bu yıl içinde bir faiz artırımı konusundaki beklentilere aykırı bir görüş oluşturmaması ve ABD den gelen son işsizlik maaş başvurusu verilerinin ABD de istihdam görünümünde Mart ayında yaşanan bozulmanın geçici olduğunu göstermesinden sonra dolar küresel piyasalarda artış eğilimine girdi. Euro/dolar paritesi 1.06 nın altına indi, daha sonra 1.06 nın hemen üstünde dengelendi. Dolar/yen paritesi ise 120 yenin üzerinde kaldı. Yunanistan ile kreditörleri arasındaki görüşmelerde henüz bir sonuç alınamadı ve 7.2 milyar euroluk yardım serbest bırakılmadı. Görüşmelerin 24 Nisan da yapılacak olan Euro Bölgesi maliye bakanları toplantısına kadar sonuçlanması beklenmiyor. Bu arada Yunanistan IMF e olan 450 milyon euroluk borç taksidini ödedi. Ancak ülkenin gelecek haftalarda daha büyük ödeme yükümlülükleri bulunmakta. 15 Nisan da Avrupa Merkez Bankası nın para politikası toplantısı yapılacak. İran ile 6 büyük ülke arasında İran ın nükleer gücünün sınırlanması konusunda ön anlaşmaya varılmasından sonra azalan petrol fiyatları bu hafta dalgalı bir seyir izledi. Suudi Arabistan ın Asya piyasalarına ihraç ettiği petrol fiyatına zam yapması hafta başında fiyatları artırdı, ancak daha sonra yine Suudi Arabistan ın üretimindeki rekor artış fiyatlar üzerinde tekrar baskı yarattı. Son olarak ise Almanya dan gelen olumlu sanayi verileri ve Iran a yönelik Batı yaptırımlarının kısa zaman içinde kalkmayacağının belli olması fiyatlarda artış eğilimine yol açtı. Brent ham petrolünün varili 57.65 dolar; ABD hafif ham petrolünün varili ise 51.30 dolar civarında. Altın fiyatları ise hafta içinde yükselmesine ragmen dolardaki güçlenme nedeniyle tekrar 1200 dolara doğru hareket etti. Türkiye de bu hafta açıklanan Şubat sanayi üretimi verileri %1 artışa işaret ederek sanayi üretiminde hafif bir kıpırdanma olduğuna işaret etti, ancak 1
düşük büyümenin de sürdüğü görüldü. Şubat ayı cari açığı ise 3.2 milyar dolar ile beklentilerin üzerinde açıklandı. Buna rağmen, 12 aylık toplam açık Ocak ayındaki 43 milyar dolar olan seviyesinden 42.8 milyar dolara geriledi. Bu hafta küresel piyasalarda doların güçlenmesi ve bu akşam açıklanacak olan Moodys in Türkiye değerlendirmesi öncesi liranın dolar karşısında değer kaybettiğini görmekteyiz. Dolar/TL paritesi son olarak 2.64 ü gördü, daha sonra hafif geriledi. İki yıllık bileşik tahvil faizleri de %8.85 e yükseldi. Haftaya yurtiçinde Ocak ayı işsizlik ve Mart ayı bütçe verileri açıklanacak. Sonuçta, Moody s den bu akşam gelecek Türkiye kredi notu değerlendirmesinde notun düşürülmesini beklemiyoruz. Ancak yapılacak yorumlar para piyasalarının bundan sonraki eğiliminde etkili olacaktır. Küresel piyasalarda dolardaki güçlenme eğilimi devam ettiği ve Moody s in açıklamalarında da piyasalar açısından olumsuz değerlendirmeler olduğu takdirde dolar/tl paritesinin 2.65 e doğru hareket etmesi mümkün görünüyor. Değerlendirmenin olumlu algılanması ve euro/dolar paritesinde daha fazla düşüş olmaması ise dolar/tl nin 2.60-2.64 aralığında kalmasını sağlayabilir. Gösterge tahvilin bileşik faizinin ise %8.60-8.90 arasında hareket edeceğini tahmin ediyoruz. TÜRKİYE DE BU HAFTA Son ekonomik gelişmeler... Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi Şubat'ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1 artış kaydetti. Arındırılmamış sanayi üretimi ise Şubat'ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0.97 arttı. TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Şubat'ta bir önceki aya göre yüzde 1.7 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilere göre, Şubat'ta bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 5.8, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1.7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0.3 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış verilere göre ise sanayi üretiminin alt sektörleri incelendiğinde, Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 0.7 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0.7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 3.2 arttı. Cari açık Şubat ayında 3.2 milyar dolar ile 2.75 milyar dolar olan beklentilerin üzerinde gerçekleşirken; enerji fiyatlarında devam eden düşüşle 12 aylık birikimli cari işlemler açığı Ocak ayındaki 42.97 milyar dolardan 42.82 milyar dolara geriledi. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, yılın ilk iki ayında cari açık 5.2 milyar dolar oldu. Merkez Bankası Başkanı Başçı'nın da belirttiği üzere cari açıkta iyileşmenin Mart'ta 2
otomotiv ithalatındaki yükselme nedeniyle geçici olarak duraksaması bekleniyor. TCMB'nin cari açık açıklamasında ise kümülatif cari açıktaki düşüş için "Bu gerilemede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 346 milyon dolar azalarak 3.14 milyar dolara düşmesi ve net hizmet gelirlerinin 38 milyon dolar artarak 724 milyon dolara yükselmesi etkili olmuştur. Ancak, birincil geliraçığının 238 milyon dolar artarak 853 milyon dolara yükselmesi cari işlemler açığında görülen gerilemeyi sınırlandırmıştır" denildi. Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK), yeni hesaplama yöntemine göre Mart ayında 104.05'e indi. Eski yönteme göre Şubat ayında 113.22 değerini alan endeks, yeni yönteme göre 105.44 değerini aldı. Yeni yönteme göre REK endeksinin ağırlık hesaplamasında kullanılan dönemler genişletilirken, ülke sayısı da artırıldı. Reel efektif döviz kuru endeksleri Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanıyor. Denklemde reel efektif kurun artışı TL'nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının arttığını gösteriyor. Fitch e göre kurda baskı oluşması en çok Türk şirketleri için risk yaratabilir... Fitch e göre, Türk bankaları yatırımcı algısındaki değişimlere karşı hâlâ kırılgan... Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Avrupa ekonomisinin içinde bulunduğu koşulların iyileştiğini ve bu sayede bölgedeki şirketler nakit akışlarının güçlenerek borçluluk oranlarının azalacağını belirtti. Buna karşılık ekonomik toparlanmanın gecikmesi halinde düşük kredi notuna sahip şirketlerin olumsuz etkileneceği belirten Fitch, döviz kurlarında stres oluşması halinde Türk şirketlerinin en büyük tehlikelere maruz kalacak şirketler arasında bulunduğuna dikkat çekti. Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'da (EMEA) faaliyet gösteren şirketlerin ekonomik görünümü hakkında hazırlanan raporda, söz konusu bölgedeki şirketler için bu yıl ana makro riskleri "yavaşlayan büyüme, gelişmekte olan ülke kurlarındaki oynaklık ve euro bölgesindeki deflasyon sürecinin uzaması olasılığı" olarak niteledi. Raporda döviz kurunda baskı oluşan bir senaryo göz önüne alındığında Türk şirketlerinin en yüksek risk altında bulunan şirketler olacağı belirtilerek, "bu durum görece yüksek döviz cinsi borçlanma ve korunma araçlarını kullanmamalarından kaynaklanmaktadır, ancak genel olarak bakıldığında gelişmekte olan ülke piyasalarında geniş çaplı finansal baskı olasılığının. düşük olduğunu düşünüyoruz" denildi. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'de yurtdışından edinilen finansmanın en büyük bölümünün bankalar tarafından sağlandığını ve bu nedenle bankaların yatırımcı algısındaki keskin değişiklikler karşısında kırılgan olduğunu belirtti. Fitch Türk bankaları hakkında yayımladığı değerlendirmede, Türkiye'nin belirgin büyüklükteki cari açığının başlıca finansman kaynağının bankaların dış borçlanmaları olduğuna dikkat çekildi. Bankaların risk profilleri açısından toplam dış borçlar içinde uzun vadeli olanların payının artmasını olumlu olarak niteleyen Fitch, buna karşılık mevcut dış yükümlülüklerinin büyük bölümünün kısa vadeli olduğuna dikkat çekti. Raporda, "Geçmişteki yüksek borç çevirme oranları göz önüne alındığında, baz senaryoda beklentimiz Türk bankalarının dış kredi piyasalarına iyi erişimi muhafaza edeceği şeklinde. Döviz likiditesinin de 3
piyasalara kısa süreli erişim yaşanamayan dönemlerle baş etmek için yeterli olduğuna inanıyoruz. Ancak daha uzun süreli erişim kesintilerine bankaların kırılganlığı hâlâ yüksek" denildi. Hazine eurobond ihracında 1.5 milyar dolar borçlandı... Eximbank döviz kredilerinde faizleri itibariyle indirdi, kısa vadeli kredilerin vadesini uzattı... Hazine 14 Nisan 2026 vadeli dolar cinsi eurobond ihracında 1.5 milyar dolar borçlanma gerçekleştirirken, nihai getiri benzer vadedeki ABD tahvili getirisi artı 250 baz puan (yaklaşık yüzde 4.4) olarak gerçekleşti. İhraca yaklaşık 8 milyar dolar talep geldi. İhraçta ilk getiri beklentisi benzer vadedeki ABD tahvili artı 265 baz puan olarak açıklanmıştı. Dış finansman programı çerçevesinde 2015'te ön finansmanlar haricinde uluslararası piyasalardan 4.5 milyar dolar tutarında dış borçlanma gerçekleştireceğini açıklayan Hazine, Ocak ayında gerçekleştirdiği Nisan 2043 itfalı eurobond ihracında 1.5 milyar dolar borçlanma gerçekleştirmişti. Hazine ayrıca 2014'te 2015 için 1.45 milyar dolar ön finansman sağlamıştı. Bu verilere göre Hazine bu ihracın nihai fiyatlamasının tamamlanmasıyla birlikte 2015 dış borçlanma programının uluslararası piyasalardan sağlayacağı bölümünün üçte ikisini de tamamlamış olacak. İlgili tutar Hazine hesaplarına 14 Nisan'da geçecek. Türk Eximbank ihracatçı şirketlere verdiği döviz kredilerinde faizleri itibariyle indirirken, azami vadeyi de uzattı. Eximbank'ın yayımladığı bültende temin edilen kaynakların maliyetindeki düşüşün kredilere yansıtıldığı ifade edilerek, kısa vadeli döviz kredilerinin faizlerinde 75 baz puana varan indirim yapıldığı belirtildi. Buna göre ihracatçılar Libor artı 50 baz puan ve Euribor artı 25 baz puandan başlayan faizlerle döviz kredisi kullanılabilecek. Küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ) verilen kredilerin faizleri de 50 baz puan indirildi. Buna göre bir yıl vadeli KOBİ kredilerinde faiz Libor artı 50 baz puana indi. Kısa vadeli döviz kredilerinin azami vadesi ise 2 yıla uzatıldı. Yatırım ve işletme sermayesi ihtiyaçları için verilen azami 7 yıl vadeli orta ve uzun vadeli kredilerde faizler ise vadelere göre 55 ile 75 baz puan arasında düşürüldü. DÜNYA EKONOMİSİ IMF gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızının azalacağını öngördü... Uluslararası Para Fonu (IMF), 2015-2020 döneminde, daha önceki 6 yıllık döneme göre gelişmiş ülkelerin büyüme hızının artacağı, gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızının ise azalacağı öngörüsünde bulundu. IMF, 2015 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nun analitik bölümlerini yayımladı. Buna göre, 2015-2020 döneminde gelişmiş ülkelerin ortalama büyüme hızı yüzde 1,6'ya yükselirken, gelişmekte olan ülkelerinki yüzde 5,2'ye düşecek. Gelişmiş ülkeler, 2008-2014 yılları arasında ortalama yüzde 1,3, gelişmekte olan ülkeler ise yüzde 6,5 büyümüştü. Gelecek 5 yıla ilişkin büyüme beklentilerinin finansal kriz öncesine kıyasla düşük olduğuna işaret eden IMF raporu, bunun başlıca nedenlerini "yaşlanan nüfus", "azalan 4
toplam faktör verimliliği" ve "sermaye artışını engelleyen yapısal kısıtlamalar" olarak sıraladı. Raporda, ayrıca orta vadeli büyüme beklentilerinin, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin mali sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyeceği kaydedildi. Bu durumun, denge faiz oranlarını aşağı çekebileceği belirtilirken, özellikle gelişmiş ülkelerin ters büyüme şokları yaşanması halinde sıfır faiz sorunuyla yeniden karşılaşabileceği öngörüsüne yer verildi. ABD ekonomisinde gelişmeler... ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bu hafta yayımlanan toplantı tutanaklarında, merkez bankası yetkililerinin dış piyasaların ABD için oluşturduğu riskin ve ekonominin yıla zayıf bir başlangıç yaptığının farkında olduğu, ancak bu yıl içinde faiz artırımı yapılmasının temelini hazırlamaya devam edecek kadar ABD ekonomisindeki toparlanmaya güvendikleri görüldü. Fed'in para politikasını belirleyen Açık Piyasa Kurulu'nun geçen ay ortasında yaptığı ve merkez bankasının faizlerin Haziran ayında artırılmasına kapıyı araladığı toplantının tutanaklarına göre "bazı üyeler" önümüzdeki döneme ait ekonomik verilerin Haziran ayında faiz artırımına imkan vereceğini ifade etti. Buna karşılık faizlerin Haziran ayından itibaren artırılması konusunda emin olmayan üyelerin bile ekonomideki toparlanmanın faizlerin artırılmasını toplantıdan toplantıya değerlendirilmesine imkan verecek kadar iyileştiğini düşündüğü görüldü. New York Fed Başkanı William Dudley, ABD'de yaklaşık 10 yıldır ilk defa yapılacak faiz artırımının ne zaman yapılacağının belirsiz olduğunu ifade etti. Dudley, yakın dönemde ABD ekonomisinde görülen şaşırtıcı zayıflığın daha geniş kapsamlı bir yavaşlamaya işaret edip etmediğinin izlenmesi gerektiğini söyledi. Dudley, konuşmasında faiz artırımının bu yıl ortası itibariyle gerçekleşebileceğine dair görüşünü tekrar etmedi. ABD'de Mart ayı tarım dışı istihdam verisinin yanı sıra son aylarda beklentilerin altında kalan imalat ve perakende satış verilerinin büyük ölçüde sert kış koşulları gibi geçici etkenleri yansıttığını belirtti. Dudley, buna karşılık ABD Merkez Bankası'nın "Mart ayı istihdam verisindeki zayıflığın, istihdam piyasasında şu anda öngördüğümden daha kapsamlı bir yavaşlama hakkında ipucu olup olmadığını" tespit etmesi gerektiğini ifade etti. Minneapolis Fed Başkanı Narayana Kocherlakota, ABD ekonomisinin olağan enflasyon ve istihdam seviyelerine ulaşmak için birkaç yıl daha geçmesi gerektiğini ifade ederek, Fed'in faiz artırmak için gelecek yılın ikinci yarısına kadar bekleyebileceğini kaydetti. Faizleri Aralık 2008'den bu yana sıfıra yakın seviyede tutan Fed'in eninde sonunda yapacağı faiz artırımlarına karar verirken sıradışı düzeyde sabırlı olması gerektiğini düşündüğünü belirten Kocherlakota, faiz artırımlarının gelecek yılın ikinci yarısında yapılması ve 2017 sonunda faizlerin ancak yüzde 2'ye kadar yükseltilmesinin gerektiğini belirtti. Fed yönetim kurulu üyesi Jerome Powell, finansal krizin etkileri nedeniyle Fed'in ABD ekonomisindeki atıl kapasiteyi tespit etmekte zorlandığını, bu nedenle yapılacak faiz artışlarının son derece yavaş gerçekleşmesi gerektiğini ifade etti. Powell, Fed'in sekiz yıldan uzun bir süredir ilk defa gireceği faiz artırma sürecinin bu yılın devamında başlayacağını tahmin ettiğini ve ilk faiz artışının Haziran ayındaki Fed 5
toplantısından itibaren yapılabileceğini belirtti. Powell, para politikası kararlarının ekonomiyi gecikmeli olarak etkilediğine dikkat çekerek, Fed'in tam istihdam ve yüzde 2 düzeyinde istikrarlı enflasyon şeklindeki iki temel hedefine ulaşmadan çok önce faizleri artırması gerektiğini belirtti. ABD'de ISM hizmetler endeksi Mart'ta 56.5 ile beklentilere paralel açıklandı. Endeks Şubat ayında 56.9 değerini almıştı. ABD'de işsizlik maaşı başvuruları 4 Nisan'da sona eren haftada 281,000'e yükselmesine karşılık beklentilerin altında açıklanırken, işsizlik maaş başvurularının dört haftalık hareketli ortalaması 282,250'ye gerileyerek Haziran 2000'den bu yana en düşük seviyeye indi. Dört haftalık ortalamadaki düşüş istihdam artışında Mart ayında görülen yavaşlamanın geçici olabileceğine işaret ediyor. Oynaklığın daha az olduğu dört haftalık ortalamanın 300,000'in altında olması istihdamın arttığı şeklinde yorumlanıyor. İşsizlik maaşı başvurularının 285,000 olması bekleniyordu. Önceki hafta için 268,000 olarak açıklanan işsizlik maaşı başvuru sayısı 267,000'e revize edildi. AB ekonomilerinde gelişmeler... AB: Euro bölgesinde hizmet sektörü satın alma yöneticisi endeksi (PMI) Mart'ta nihai 54.2'ye yükselerek sektörün sekiz ayın en hızlı büyümesini kaydettiğini gösterdi. Şubat ayında nihai 53.7 değerini alan hizmetler PMI'ın Mart'ta nihai olarak öncü seviye olan 54.3 seviyesine yükseleceği tahmin ediliyordu. Hem hizmet hem de imalat sektörünü izleyen bileşik PMI ise Şubat ayındaki 53.3 düzeyinden 54'e yükselerek yaklaşık bir yılın en hızlı büyümesine işaret etti. Almanya: Almanya'da hizmet sektörü satın alma yöneticisi endeksi (PMI) Mart ayında nihai 55.4 düzeyine yükseldi. Şubat ayında 54.7 seviyesinde olan hizmetler PMI'ın Mart'ta öncü seviye olan 55.3 değerini alacağı tahmin ediliyordu. Almanya'da sanayi üretimi Şubat'ta yüzde 0.2 ile beklentiler seviyesinde artış kaydetti. Sanayi üretiminin Şubat'ta yüzde 0.2 artması bekleniyordu. Daha önce Ocak için yüzde 0.6 açıklanan sanayi üretimindeki artış yüzde 0.4 düşüşe revize edildi. Almanya fabrika siparişleri Şubat ayında beklenmedik şekilde ve ikinci kez düşerken, ekonominin hala risklere açık olduğu izlenimi verdi. Mevsimsel dalgalanmalar ve enflasyona göre düzenlenmiş fabrika siparişleri verisi, Ocak ayında yüzde 2.6 azalmasının ardından yüzde 0.9 geriledi. Veri için yüzde 1.5 lik bir artış öngörülüyordu. Siparişler bir yıl öncesine göre yüzde 1.3 düşüş gösterdi. İngiltere: İngiltere nin ticaret açığı, ABD ve Avrupa Birliği (AB) dışındaki diğer ülkelere satışların sert şekilde gerilemesi ile Şubat ayında 7 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Ticaret açığı, Şubat ta 10.3 milyar pounda (15 milyar dolar) yükseldi. Ticaret açığı Ocak ayında yukarı 8.4 milyar pounddan yönlü revize edilerek 9.2 milyar pounda gelmişti. Şubat ayı için yapılan tahminler 9 milyar pound seviyesindeydi. Açıklanan veriler, ticaretin ilk 6
çeyrekte ekonomik büyümeye katkı sağlamaya devam etmesi ile ilgili soru işaretleri yarattı. Aralık ve Şubat ayları arasında hizmetler dahil olmak üzere toplam ticaret açığı 6.5 milyar dolara daraldı. İngiltere hizmet sektörü büyümesi, ekonominin 2015 yılın ilk üç ayında hız kazanması ile 7 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Markit Economics in açıkladığı Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Şubat ayındaki 56.7 seviyesinden Mart ayında 58.9 a yükseldi. Markit e göre açıklanan veri, geçtiğimiz haftaki imalat sanayi ve inşaat verileri ile birlikte ekonominin bu çeyrekte yüzde 0.7 büyüyeceğine işaret ediyor. İngiltere ekonomisi 2014 ün sonunda yüzde 0.6 yükselmişti. İngiltere'de sanayi üretimi Şubat'ta bir önceki aya göre yüzde 0.1 ile beklentilerin altında artış kaydetti. Sanayi üretiminin yüzde 0.3 artması bekleniyordu. İngiltere Merkez Bankası (BOE) politika faizini beklendiği gibi yüzde 0.5'te bırakarak, faizi rekor düşük seviyede tutma politikasını devam ettirdi. İngiltere'de politika faizi Mart 2009'dan bu yana yüzde 0.5'te bulunuyor. BOE varlık alım programının büyüklüğünü de değiştirmeyerek 375 milyar sterlinde bıraktı. Yunanistan: Yunan Maliye Bakanı Yanis Varoufakis, ülkesinin kreditörlerle 24 Nisan'da yapılacak olan euro bölgesi maliye bakanları toplantısında ön anlaşmaya ulaşmak istediğini söyledi. Birkaç hafta içinde nakit sıkıntısına düşecek olan Yunanistan, mali yardım alabilmek için geçen hafta yeni bir reform paketi taslağını kreditörlerine gönderdi. Ancak paket Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu (IMF) henüz onay almadı. Yunanistan ın, IMF e Perşembe günü yapması gereken ödemeyi gerçekleştirdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yunan bankalarına tahsis edilen acil likidite yardımı (ELA) imkanının üst sınırını 1.2 milyar euro yükseltti. Bu artışla birlikte ELA imkanı üst sınırı 73.2 milyar euroya yükseldi. ECB üst sınırda sadece kademeli artışlara giderek, mali yardım müzakerelerinde sonuca ulaşması için Atina yönetimini baskı altında tutuyor. Yunanistan Başbakanı Tsipras, Putin ile yaptığı görüşmede Rusya ya yönelik AB yaptırımlarının ekonomik savaş olduğunu söyledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Yunanistan Başbakanı Alexis Tsipras, Rusya ya Ukrayna krizi ile ilgili uygulanan yaptırımların sürdürülmesi konusunda bazı Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında bölünme işaretleri görülmesi ile birlikte ülkeleri arasındaki bağları canlandırmak istediklerini belirttiler. Tsipras Putin ile yaptığı toplantının ardından Çarşamba günü Moskova da yaptığı açıklamada, Yunanistan vazgeçilemez hakları olan bağımsız bir ülkedir dedi. Rusya ya uygulanan yaptırımları ekonomik bir savaş olarak tanımlayan Yunanistan başbakanı, yaptırımların mantığıyla hem fikir olmadığını belirtti ve Rusya ve Yunanistan arasında bağlarda yeni bir bahar çağrısında bulundu. Putin, Yunanistan ın Türkiye üzerinden geçecek olan yeni boru hattı ile ilgili Rus gaz ihracatları için bir Avrupa enerji merkezi olarak büyük bir rol oynayabileceğini söyledi ve hacimlerin 7
geçtiğimiz yıl yüzde 40 a gerilemesinin ardından iki ülkenin ticarette büyüme hızının artırılması konusunda görüşmesi gerektiğini dile getirdi.bu arada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yunanistan Başbakanı Alexis Tsipras'ın mali yardım talebinde bulunmadığını söyledi. Diğer ekonomilerde gelişmeler... Japonya: Japonya Merkez Bankası (BOJ), Başkan Haruhiko Kuroda nın para politikasında değişikliğe gitmedi. Merkez bankası, parasal tabanı yıllık bazda 80 trilyon yen (666 milyon dolar) seviyesinde genişletme planını korudu. Çin: Çin, hükümetin daha sürdürülebilir bir büyümeye yönelme çabaları kapsamında, temiz enerji, turizm ve yaşlılara yönelik sağlık hizmetleri dahil olmak üzere yeni büyüme sektörleri için tahvil piyasasından daha fazla finansman teşvikinde bulunuyor. Çin in ekonomik planlama kurumu olan Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, petrol ve gaz boru hatları da dahil olmak üzere stratejik endüstrilerden tahvil ihraçlarının hızlandırılması için yönetmelikler yayımladı. Buna göre, bankalar bu tip işletmelerin tahvil ihraç etmelerine yardımcı olmalı ve geleneksel kredilendirme ile destek olmalı. Kurum ayrıca bankaların stratejik sektörlere ve projelere kombine tahvil ve kredi finansmanı sağlamaları gerektiğini belirtti. Hindistan: Hindistan Merkez Bankası politika faizini beklendiği gibi yüzde 7.5'te tuttu. Merkez bankasından yapılan açıklamada para politikasındaki genişlemeci duruşun korunacağı belirtildi. Hindistan ın kredi görünümü uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s tarafından pozitife yükseltildi. Moody s in açıklamasına göre ülkenin Baa3 seviyesinde olan kredi notu teyit edildi ve görünümü durağan dan pozitif e yükseltildi. Hindistan en düşük yatırım notu ile derecelendirilmiş durumda ve Endonezya, İzlanda ve Türkiye ile eşit seviyede. Moody s konu ile ilgili, Politika yapıcılar tarafından atılım adımların ülkenin ekonomik ve finansal gücünü artırmasına yönelik ihtimaller yükseliyor. Hindistan, elverişli demografisi, ekonomik çeşitliliği yanı sıra yüksek tasarruf seviyesi ve yatırım oranları ile geçtiğimiz 10 yılda benzer kredi notuna sahip denklerine göre daha hızlı bir büyüme gösterdi açıklamasında bulundu. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Hindistan'ın kredi notunu BBBolarak teyit etti ve görünümün "durağan" olduğunu açıkladı. Brezilya: Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Brezilya'nın kredi not görünümünü durağandan negatife çevirdi, notunu "BBB" olarak teyit etti. Fitch'den yapılan yazılı açıklamada, "Brezilya ekonomisinin performansındaki negatif ayrışma, mali görünümündeki bozulma ve hükümetin borçluluğundaki artış ülkenin kredi görünümü üzerindeki aşağı yönlü baskıları artırıyor" görüşüne yer verildi. 8
04.01.2007 01.03.2007 27.04.2007 25.06.2007 20.08.2007 17.10.2007 13.12.2007 12.02.2008 08.04.2008 05.06.2008 31.07.2008 25.09.2008 26.11.2008 28.01.2009 25.03.2009 25.05.2009 20.07.2009 14.09.2009 12.11.2009 11.01.2010 08.03.2010 30.04.2010 28.06.2010 20.08.2010 20.10.2010 22.12.2010 16.02.2011 12.04.2011 07.06.2011 02.08.2011 30.09.2011 30.11.2011 25.01.2012 21.03.2012 18.05.2012 13.07.2012 12.09.2012 12.11.2012 08.01.2013 05.03.2013 02.05.2013 28.06.2013 28.08.2013 31.10.2013 26.12.2013 21.02.2014 17.04.2014 17.06.2014 15.08.2014 14.10.2014 10.12.2014 05.02.2015 02.04.2015 İran: İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, altı büyük devletle yürütülen müzakerelerde nihai anlaşmanın ancak ülkeye uygulanan ekonomik yaptırımların tümünün kaldırılması halinde ulaşılabileceğini belirtti. İran nükleer programını sınırlaması karşılığında ülkeye uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılması için geçen hafta Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesi beş ülke ve Almanya ile ön anlaşmaya vardı. İran yaptırımların bir an önce kaldırılmasını istiyor. Buna karşılık Beyaz Saray en son Pazartesi günü yapılan açıklamayla nihai anlaşma sağlandıktan sonra yaptırımların ancak kademeli olarak kaldırılacağını belirtiyor. İran ile ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya arasındaki müzakerelerde nihai anlaşmanın 30 Haziran'a kadar sağlanması hedefleniyor. Görüşmelerin bir sonraki turunun birkaç gün içinde başlaması bekleniyor. Uluslararası Enerji Ajansı (EIA), İran la sağlanacak nihai nükleer anlaşmayı takiben ülkeye uygulanan yaptırımların kaldırılması halinde petrol fiyatlarının varil başına 15 dolar düşebileceği açıklamasında bulundu. EIA, İran ın petrol üretimini günlük en az 700,000 varil artırabileceğini ifade etti. Ülke Mart ayında günlük 2.85 milyon varil üretim gerçekleştirdi. BU HAFTA PİYASALAR Dolar/TL ve faiz arttı... % 25 22 19 16 13 10 7 4 Tahvil/bono piyasası gösterge faiz oranları (16.11.16 tahvili, % bileşik) ABD piyasasının hafta başında açılmasına karşın Avrupa'nın büyük bölümünde Paskalya tatilinin Pazartesi günü de devam etmesi nedeniyle işlem hacminin düşük kaldığı piyasada dolar/tl, ABD faiz artırımlarının ötelenebileceği beklentisiyle diğer gelişmekte olan piyasa para birimlerine paralel değer kazandı, faiz geriledi. Dolar/TL hafta başında 2.56 nın altına gerilerken, seepet bazında TL de 2.69 seviyesindeydi. 16 Kasım 2016 itfalı iki yıllık gösterge tahvilde bileşik faiz %8.67 olurken; 12 Temmuz 2025 itfalı 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi %8.28 düzeyindeydi. Salı günü ise ABD ekonomisine ilişkin verilerin beklentilerden kötü gelmesine karşın yatırımcıların hâlâ ABD ekonomisinin diğer ülkelerden pozitif ayrışarak ilk faiz artıran gelişmiş ülke olacağına ilişkin aldıkları pozisyonlarla dolar değer kazanırken, dolar/tl yeniden 2.60'a yükseldi. İki yıllık tahvil faizleri de hafif yükseldi ve tekrar %8.70 in üstüne çıktı. Çarşamba günü ise kur hafif geriledi. TL'de son üç aydır devam eden 9
gelişmekte olan ülkelerden negatif ayrışma ise hafta içinde de devam etti. Perşembe günü ABD Merkez Bankası'nın zaman zaman zayıf ABD istihdam verilerine rağmen ilk faiz artışını bu yıl yapacağına ilişkin beklentileri kuvvetlendiren tutanaklarının ardından kur yükseldi ve dolar/tl paritesi de 2.61 i geçti. Son gelen ABD işsizlik maaş başvuruları verisinin beklentilerden daha düşük çıkması ise ABD deki zayıf gelen son istihdam verisinin geçici olduğuna ilişkin görüşleri güçlendirdi. Sepet bazında TL de 2.70 e yükseldi. Haftanın son gününde ise Moody s in Türkiye ye ilişkin kredi notu değerlendirmesini açıklaması beklenirken, Türk Lirası dolar karşısında değer kaybetmeye devam etti ve dolar/tl bir ara 2.64 ü gördü, daha sonra tekrar 2.63 e doğru geriledi. Bunda euro/dolar paritesinin hızla 1.05 e doğru gerilemesi ve beklentilerden biraz daha yüksek gelen cari açık verisi de etkisi oldu. Faizlerde de Cuma günü yükseliş kaydedildi. Öte yandan, Hazine'nin Nisan ayı borçlanma programı çerçevesinde gerçekleştirdiği 8 Haziran 2016 itfalı kuponsuz tahvilin ilk ihracında bileşik yüzde 9.03 ile yüzde 8.97 olan beklentilerin hafif üzerinde gerçekleşti. Kuponsuz tahvilde net satış 293.6 milyon TL, nominal teklif 891.5 milyon TL oldu. Sonuçta 3 Nisan da Merkez Bankası kurlarıyla 2.5952 olan dolar/tl paritesi, 10 Nisan da 2.6291 TL e yükseldi; 2.8249 TL düzeyinde olan euro/tl paritesi ise 2.7889 TL ye indi. 3 Nisan da %8.77 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %8.85 e yükseldi. Döviz, petrol ve altın fiyatları... Döviz: Dolar hafta başında ABD'de beklentilerin çok altında kalan tarım dışı istihdam verisinin ardından Fed'in yılın ikinci yarısından önce faizleri artırmayacağı beklentisinin kuvvetlenmesiyle değer kaybetti. 10 yıl vadeli ABD Hazine tahvilinin getirisi de %1.8 e kadar geriledi. Euro/dolar paritesi hafta başına 1.0980 düzeyinde başlarken, dolar/yen paritesi 119 düzeyindeydi. Hafta içinde ise Paskalya tatilinin sona ermesiyle birlikte euro, dolar karşısında gerilemeye başladı. Geçen haftalarda 1.10'un üzerini tekrar tekrar deneyen euronun tutunamaması bu düzeyin üzerinde satış talebinin yüksek olduğuna işaret etmekte. Euro/dolar paritesi 1.08 lere doğru geriledi. Japon Merkez Bankası BOJ'un para politikasında değişiklik yapmamasına piyasadan belirgin bir tepki gelmedi. Dolar haftanın ilerleyen günlerinde Fed yetkililerinin açıklamalarının ardından faiz artırımının bu yıl içinde yapılacağı beklentilerinin güçlenmesiyle değer kazanarak yükselmeye devam etti. Bu arada dolar/yen paritesi haftanın son gününde 120.74 nin üzerine yükseldi ve üç haftanın zirvesini gördü. Euro ise haftanın son gününde dolar karşısında değer kaybını sürdürdü ve euro/dolar paritesi 1.0590 a kadar geriledi, daha sonra biraz toparlandı. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.0615; Dolar/yen paritesi 120.15 düzeyindedir. Petrol: Ham petrol vadeli fiyatları, Suudi Arabistan'ın Asya'ya ihraç ettiği petrolün fiyatını art arda ikinci defa artırmasının ardından bölgede arz görünümünün iyileştiğine yönelik beklentilerle hafta başında artış kaydetti. Brent petrolünün fiyatı, geçen 10
hafta İran'ın nükleer programı hakkında nihai olmayan çerçeve anlaşmasının sağlanmasının ardından İran'a dönük uluslararası yaptırımın ileride kalkacağı ve petrol arzının artacağı beklentisiyle yüzde 5 kadar düşüş kaydetmişti. Bu hafta başında ise Brent petrolünün varili 55.75 dolara çıkarken; ABD hafif petrolünün varilşi 50 doların üzerine yükseldi. Fiyatlar hafta içinde de artış eğilimini sürdürdü ve Brent petrolü 57 doların üstüne, ABD petrolü de 51 doların üstüne çıktı. Petrol fiyatları daha sonra ABD ham petrol stoklarındaki yükseliş ve Suudi Arabistan'ın üretiminin rekor seviyeye yükselmesinin ardından hafif geriledi. ABD ham petrol stokları 14 yılın en keskin yükselişini kaydederek, geçen hafta 10.95 milyon varil artışla 482.4 milyon varile yükseldi. Suudi Arabistan'ın petrol üretimi ise Mart ayında günde 10.3 milyon varile yükselerek petrol fiyatları üzerinde baskı yarattı. Haftanın son gününde ise Brent petrolü, Almanya'nın iyi durumda olduğunu gösteren sanayi üretimi ve dış ticaret verisinin ardından talebin güçleneceği beklentileriyle yükselirken, İran'ın nükleer programını sınırlamaya razı olmasının ardından ülkenin petrol ihracatının hemen artacağına yönelik endişeler de hafifledi. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili 57.65 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 51.30 dolar civarında seyretmektedir. Altın: Altın ABD'de geçen hafta Cuma günü yayımlanan zayıf istihdam verisin ardından Fed'in faiz artırmaya öngörülenden daha geç başlayacağı beklentisiyle değer kazandı. Altının ons fiyatı 1220 doların üstüne yükseldi. Fiyatlar daha sonra ise gerileme eğilimine girdi. Altın fiyatları ABD ekonomisindeki zayıf seyire rağmen Haziran'da faiz artırılmasının hâlâ ihtimaller dahilinde olduğunu gösteren Fed yetkililerinin açıklamaları ve toplantı tutanaklarının ardından 1200 doların altına düştü. Hafta başında 1,224.1 dolar ile yedi haftanın zirvesini gören altın, haftayı 1200 dolar seviyelerinde kapatıyor. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1209 dolar civarındadır. DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (2) (3) 31.03.15 10.04.15 (1) 31.12.14 (2)/(1) % değişim (2)/(1) reel % değişim (3)/(2) % değişim ABD doları/tl* 2,3311 2,6181 2,6291 12,3 9,0 0,4 Euro/TL* 2,8323 2,8125 2,7889-0,7-3,6-0,8 Döviz Sepeti ** 2,5817 2,7153 2,7090 5,2 2,1-0,2 Euro-dolar Paritesi 1,2150 1,0743 1,0608-11,6 - -1,3 * TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar + 0.5 euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır. Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: veyis.fertekligil@tbank.com.tr Tel: 0212 368 35 20 UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. 11