Spesifik bir cerrahi girişimin herhangi bir düzeyinde ortaya çıkan post operatif enfeksiyonlardır.
Cerrahi kliniklerinde yatan hastalar içinde en sık görülen nozokomiyal enfeksiyondur (%38). Önemi; Hastanede kalış gününü 7-10 gün kadar uzatır, Hastane masraflarını 2000-3200 $ artırır, Daha yüksek mortaliteye neden olur
Yüzeyel (superficial) insizyonel enfeksiyonlar Derin insizyonel enfeksiyonlar Organ/boşluk enfeksiyonları
1. Cerrahiden sonraki 30 gün içinde ortaya çıkar, 2. Sadece cilt ve ciltaltı (fasya üzeri) etkilenmiştir, 3. Aşağıdakilerden biri vardır; Yüzeyel yaradan pürülan drenaj, Yaradan yapılan kültürde üreme, Aşağıdakilerden en az biri; Duyarlılık, Lokalize şişlik, Kızarıklık, Isı artışı
Aşağıdaki durumlar CAE olarak tanımlanamaz: Sutür absesi (sutür penetrasyon yeriyle sınırlı minimal inflamasyon veya drenaj) Lokalize bıçak yarası enfeksiyonu (deri ve yumuşak doku enfeksiyonu olarak bildirilmelidir) Sünnet bölgesinde gelişen enfeksiyon (sünnet enfeksiyonu olarak tanımlanmalıdır. Sünnet NHSN ye (National Healthcare Safety Network) göre bir ameliyat kategorisi değildir) Enfekte yanık yarası (yanık enfeksiyonu olarak bildirilmelidir)
1. Herhangi bir protez kullanılmamışsa 30 gün içinde görülen, kullanılmışsa 1 yıl içinde görülen ve klinik görünüm olarak cerrahi işlem ile ilgili olan enfeksiyonlardır. 2. Enfeksiyon fasya ve kas tabakalarını içerir. 3. Pürülan drenaj veya histopatolojik ve radyolojik olarak enfeksiyon bulguları veya bir cerrahın enfeksiyon tanısı koyması
1. Herhangi bir protez kullanılmamışsa 30 gün içinde görülen, kullanılmışsa 1 yıl içinde görülen ve klinik görünüm olarak cerrahi işlem ile ilgili olan enfeksiyonlardır. 2. Enfeksiyon cerrahi sırasında açılmış veya manuple edilmiş insizyon dışı alanlarda olmalıdır. 3. Aşağıdakilerden biri olmalıdır; Bir organ veya bir alandan pürülan materyalin drenajı veya aspirasyonu, Apse veya enfeksiyonun diğer işaretlerinin direkt olarak veya reoperasyon anında saptanması, Histopatolojik veya radyolojik olarak enfeksiyon belirtileri.
Cerrahi alanın mikrobiyal kontaminasyonu Endojen flora Eksojen kontaminasyon: Cerrahi ekip, ameliyathane ortamı, aletler vb. Bakteriyel kontaminasyonun miktarı Mikroorganizmanın virulansı Konakçı direnci
CAE riski = bakteriyel kontaminasyon düzeyi x virülans /Konakçı direnci
Temiz yara: Aseptik kuralların bozulmadığı, Elektif, primer kapatılan ve açık dren konmayan, İnflamasyon bulunmayan, Gastrointestinal, solunum, genitoüriner veya orofaringeal sistemlerin açılmadığı ameliyatlar Beklenen enfeksiyon hızı: %1.5-2.9
Temiz-kontamine yara: Gastrointestinal, solunum, genitoüriner veya orofaringeal sistemlerin, bu dokularda enfeksiyon olmaması koşuluyla, kontrollü olarak açıldığı ve majör bir kontaminasyonun ya da teknik sorunun olmadığı ameliyatlar Beklenen enfeksiyon hızı: %2.9-7.7
Kontamine yara: Açık, taze, travmatik yaralarla ilgili cerrahi işlemler, Gastrointestinal sistemden gözle görülebilir bulaşın olduğu, Akut, pürülan olmayan inflamasyon ile karşılaşılan, Aseptik kurallarda majör hata yapılan ameliyatlar Beklenen enfeksiyon hızı: %8.5-15.2
Kirli yara: Ölü doku içeren eski travmatik yaralarla ilişkili cerrahi işlemler Klinik enfeksiyon veya organ perforasyonu varlığında yapılan ameliyatlar Beklenen enfeksiyon hızı: %12.6-40.0
Hastaya ait faktörler Yaş Malnutrüsyon Diabetes mellitus Sigara Obezite Vücudun başka bir yerinde enfeksiyon bulunması Mikroorganizmalarla kolonizasyon İmmünsupresyon Uzamış preoperatif hospitalizasyon süresi Fizyolojik durum (ASA SKORU -American Society of Anesthesiologists)
ASA Skoru: 1: Sağlıklı kişi (sistemik hastalığı yok) 2: Orta ciddiyette sistemik hastalığı olan kişi 3: Ciddi ancak genel durumu bozmayan sistemik hastalığı olan kişi 4: Genel durumu bozan, hayatı tehdit eden ciddi hastalığı olan kişi 5: Ameliyat olsun/olmasın 24 saat içinde ölmesi olası kişi. NNIS Risk İndeksi (National Nosocomial Infection Surveillance 1.ASA Skoru >2 (3-5) 2.Kontamine veya kirli yara 3.Operasyon süresinin beklenenin %75 ini aşması
Ameliyata ait faktörler Cerrahi el yıkama süresi Preoperatif cilt hazırlığı (asepsi, traş) Ameliyat süresi Antimikrobiyal profilaksi Ameliyathane havalandırması Aletlerin yetersiz sterilizasyonu Cerrahi alanda yabancı cisim Cerrahi drenler
Kötü hemostaza bağlı kanama/pıhtı varlığı. Ölü boşlukların kapatılmasındaki yetersizlik. Ameliyatta doku travması oluşturulması.
Preoperatif hastanede kalma süresinin uzaması 1 gün enfeksiyon riski %6 artar 21 gün %14 artar.
Operasyondan bir gün önce operasyon alanının traşı Jiletle traş %5,6 Makine ile traş %1,4 Kıl dökücüler %0,6 Hiçbirşey yapmama %0,6
Operasyon süresinin uzaması Operasyon 1 saat Enfeksiyon riski %1,3 2 saat %2,7 3 saat %3,6
Profilaktik abdominal drenlerin kullanılması En sık üreyen mikroorganizmalar; Staf. aureus Staf. epidermidis
Cerrahın mekanik temizlik yaptığı madde Hastanın mekanik cilt temizliğinin yapıldığı madde Cilt drapelerinin kullanımı Laminar akım sisteminin kullanılması (15-20 kez/saat hava değişecek)
1. Yarada bakteriyel kontaminasyon olası ise. 2. Riski yüksek olan veya protez yerleştirilecek temiz yaralar. 3. Travmatik yaralar. 4. Bir yaralanma sonucu gastrointestinal kanalı açılanlar. 5. Barsak ve kolonu ilgilendiren elektif ameliyat geçirecek olanlar. 6. Yüksek riskli safra yolları operasyonlarına tabi tutulanlar. 7. Jinekolojik operasyonlar.
Doğru antibiyotik: Ucuz, bakterisidal, muhtemel patojenler üzerinde etkili, dar spektrumlu Sefazolin Doğru zamanlama: İnsizyondan önceki bir saat içinde (anestezi indüksiyonu) Yeterli süre: Tek doz yeterli, maksimum 24 saat Tüp ve drenler kaldığı sürece profilaksiye devam etmek enfeksiyon hızlarında azalma sağlamaz.
Ameliyatın uzaması veya fazla kan kaybı olması durumunda ek doz yapılmalı Sefazolin için 3-4. saat Rutin cerrahi profilakside glikopeptidler (vankomisin, teikoplanin), 3. kuşak sefalosporinler ve diğer geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılmamalı
CERRAHİ ALAN İNFEKSİYONLARININ ÖNLENMESİ
İnsizyon bölgesindeki kıllar ameliyat açısından bir olumsuzluk yaratmadığı sürece temizlenmemelidir Kılların temizlenmesi gerekiyorsa bu işlem ameliyat öncesinde (ameliyat gününde) yapılmalı ve kıllar elektrikli aletler kullanılarak kesilmelidir
Tüm diabetik hastalarda kan glukoz düzeyinin yeterli kontrolü sağlanmalı, özellikle preoperatif dönemde hiperglisemi önlenmeli Hastalar ameliyattan bir önceki gece antiseptikli bir solüsyonla banyo yapmalı veya duş alması tercih edilmeli Antiseptik cilt hazırlığına başlamadan önce insizyon bölgesindeki deri iyice yıkanarak temizlenmeli ve kirlerden arındırılmalı.
Cilt hazırlığı için uygun bir antiseptik ajan (%10 uk povidon iyot, %4 lük klorheksidin glukonat, %60-95 etil alkol, veya %50-91 izopropil alkol) kullanılmalı Preoperatif cilt hazırlığında kullanılan antiseptik ajan insizyon yapılacak alanın ortasından perifere doğru konsantrik daireler halinde uygulanmalıdır.
Cerrahi personel, bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığına ait belirti ve bulguları olduğunda (akıntılı cilt lezyonu, vb.) bu durumu amirlerine ve personel sağlığı bölümüne haber vermeleri konusunda eğitilmeli ve bu şekilde davranmaya özendirilmelidir.
S. aureus (burun, eller veya vücudun başka bir bölgesi) veya grup A streptokoklar gibi mikroorganizmalarla kolonize olan personelin epidemiyolojik olarak sağlık kurumunda bu mikroorganizmanın yayılımı ile ilişkili olduğu gösterilmediği sürece rutin olarak görevden uzaklaştırılmasına gerek yoktur.
Antimikrobiyal profilaksi sadece gerçekten endike olduğu durumlarda kullanılmalı Profilaktik antimikrobiyal ajanın ilk dozu, ilacın insizyon yapıldığı sırada serumda ve dokularda bakterisidal konsantrasyona ulaşmış olmasını sağlayacak şekilde uygulanmalıdır. Ameliyat süresince ve en fazla ameliyathanede insizyonun kapatılmasından sonraki birkaç saat boyunca serumda ve dokularda terapötik antimikrobiyal ajan düzeyi korunmalıdır.
Elektif kolorektal ameliyatlar öncesinde kolonun lavman ve katartik ajanlar kullanılarak mekanik hazırlığı yapılmalıdır. Vankomisin rutin antimikrobiyal profilakside kullanılmamalıdır.
Sıcaklık 20 23 0 C Rölatif nem % 30- % 60 Hava akımı Hava değişimi Temiz alandan daha az temiz alana Saatte en az üç kez temiz hava ile değişim
Ameliyat odalarında koridorlara ve diğer komşu alanlara göre pozitif basınç sağlanmalıdır Hava girişi tavandan, çıkışı ise yere yakın bir yerden olmalıdır Ortopedik implant yerleştirilen cerrahi girişimler ultra-temiz havaya sahip ameliyat odalarında yapılmalıdır.
Cerrahi Yara Sınıflaması na göre Kontamine veya Kirli-Enfekte sınıfına giren ameliyatlardan (gazlı gangren dahil) ve Hepatit B, Hepatit C veya HIV ile enfekte hastaların ameliyatlarından sonra ameliyathanede diğer ameliyatlardakinden farklı özel bir temizlik yapılmamalı, ameliyat odası veya ameliyathane kapatılmamalıdır.
Enfeksiyon kontrolü için ameliyathanenin veya ameliyat odalarının girişine yapışkan paspaslar veya kumaş örtüler konulmamalıdır CAE lerin önlenmesi için galoş giyilmesine gerek yoktur. Galoş, sadece kan ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ihtimaline karşı kullanılabilecek bir bariyerdir Ameliyathanede rutin ortam kültürleri alınmasına gerek yoktur
İntravasküler aletlerin (örneğin, santral venöz kateter), spinal ve epidural anestezi kateterlerinin yerleştirilmesi veya intravenöz ilaçların hazırlanması ve uygulanması sırasında asepsi prensiplerine uyulmalıdır. Steril malzemelerin paketleri/bohçaları kullanımdan hemen önce açılmalı ve kullanım öncesinde paket/bohça üzerindeki maruziyet indikatörü ve paket/bohça içindeki integratör veya çok parametreli indikatör kontrol edilmelidir. Sterilitesi, konusunda şüpheye düşülen malzemeler kullanılmamalıdır.
Primer olarak kapatılmış bir insizyon ameliyat sonrasında 24-48 saat süreyle steril bir örtü ile kapalı tutulmalıdır. Pansumandan ve yara ile her türlü temastan önce ve sonra el hijyeni sağlanmalıdır.
Pansuman değiştirilirken steril teknik kullanılmalıdır Hasta ve ailesi doğru insizyon bakımı, CAİ semptomları ve bu semptomların bildirilmesinin gerekliliği konusunda eğitilmelidir