BÖLÜM. 1 - Özel dahili röleler (Special memory ) - SM : Özel dahili rölelere özel hafza bitleri de denilmektedir. Özel hafza bitleri, CPU ile program arasnda iletiim salayarak çeitli kontrol fonksiyonlarn gerçekletirmeyi salar. Her ne kadar bunlar özel hafza bit'leri olarak adlandrlsa da bit, bayt, word ve double word olarak eriimi mümkündür. Yani kullanm açsndan "M" bit'lerinden fark yoktur. PLC içersinde kalc olmayan ve kalc olan olmak üzere iki ayr tipte yardmc röle vardr. PLC lerde özel yardmc röleler, enerji kesilmeden önce çalan programn, enerji kesilip geldikten sonra kald yerden devam etmesi için, ya da zaman rölesi veya sayc kumandasnda kullanlabilir. Bunlarn dnda bir çok alanda kullanlmas mümkündür. Flaörler (örnein 1 sn. lik) (SM.5), (6 sn.lik) (SM.4) kalc tip özel yardmc rölelerdir. Kalc tip olan bu özel yardmc röleler pille desteklenmektedir. Özel yardmc röleler S 2 CPU 212 serisinde SM...SM45., S 2 CPU 214 serisinde SM...SM85., S 2 CPU 215...216 serilerinde SM...SM199., S 2 CPU 221...226 serilerinde SM...SM19. olarak ifade edilir. sahiptir. SMB Durum bitleri : Özel hafza bayt' (SM...SM.) programlarda kolaylk salayacak 8 bit' e SM. : Her zaman ON (1' e set edilmitir. Bu bit kullanldnda PLC cihaz RUN konumuna geçtii andan itibaren "1" konumundadr. SM. Q. Q. a b PLC, RUN moduna alnd an STOP moduna geçinceye kadar SM. bit'i sürekli "1" dir yani aktiftir. Röleler hiçbir zaman hatta direkt olarak balanmazlar (ekil b). Eer CPU' nun RUN konumuna alnd anda bir rölenin çalmas isteniyorsa ekil a' daki gibi balanmaldr. SM.1 : lk tarama bit'i : (lk taramada- döngüde) "1"; sonrakilerde ""). PLC' nin, STOP konumundan RUN konumuna alnmasndan sonra ilk taramada (döngüde) "1" dier taramalarda (döngülerde) "" olan bit' tir. Örnein, Sayclarn ve kalc tip zaman rölelerinin çk deerleri bu bit ile reset edilir. Ya da PLC, RUN moduna alnd anda döngünün ana sayfadan (OB1) baka bir sayfaya (örnein Subroutine (SBR) yönlendirilmesi gerekiyorsa yine bu bit kullanlabilir. SM.1 SBR lk taramada SBR sayfasna geçer I. SM.1 CU R C1 CTU lk taramada C1' saycsnn çkn ve deerini sfrlar. 1 PV 9
SM.3 : Enerji verildi bit' i : (enerji verildikten sonraki ilk taramada "1" ; sonrakilerde "". SM.1' den farkna dikkat ediniz (SM.1 RUN maduna alndnda ilk döngüde "1" dir.). Bu bit, sadece PLC ye enerji verilip RUN moduna alndnda bir döngülük süre kadar aktif olur. PLC; STOP moduna alnp yeniden RUN moduna alndnda aktif (etkin yani 1 ) olmaz. SM.4 : 6 saniyelik flaör (periyodik olarak 3 saniye""; 3 saniye "1"). SM.4 3sn 3sn t 6 sn. (1dk) SM.4 Q. Q. çk rölesi, 6 saniye (1dakika) aralklarla periyodik olarak "" ve "1" olur. yani 3 saniye durur. 3 saniye çalr Ancak balangçta 3 saniyelik bir bekleme ("") süresinin bulunduu unutulmamaldr. SM.5 : 1 saniyelik flaör ( periyodik olarak,5 saniye"";,5 saniye "1"). SM.5.5 sn.5 sn t 1 sn SM.5 Q. Q. çk rölesi, 1 saniye aralklarla periyodik olarak "" ve "1" olur. Yani.5 saniye durur..5 saniye çalr. Ancak balangçta.5 saniyelik bir bekleme ("") süresinin bulunduu unutulmamaldr. SM.6 : Tarama jenaretörü (Periyodik olarak bir taramada "1"; sonrakinde ""). SM. : (Konum svic'i pozisyonu ( "" TERM, "1" RUN). PLC cihaznn STOP ya da RUN konumunda olup olmadn kontrol eder. SMB5 : Giri / çk durum bitleri : SM5. : Giri / çk arza ( "" arza yok, "1" herhangi bir giri/çk arzas var) SM5.1 : Kapasitenin üstünde dijital giri/çk(1). S 2 serisi CPU 222 PLC cihazlarnda (8x3) -2 = 22, CPU 224 ve 226 serilerinde 8x8 = 64 dijital giri-çk kullanlabilir. Eer bu giri/çk says alrsa kapasitenin üstünde kullanm olaca için bu bit devreye girer. SM5.2 : Kapasitenin üstünde analog giri/çk(1). S 2 serisi PLC cihazlarnda kapasitenin üstünde analog modül kullanlrsa bu bit devreye girer. 98
SM5.3 : Kapasitenin üstünde akll giri çk (1). SM5. : DP arzas ( arza yok, 1 arza var). SMB2 : Alnan karakter Buffer'i (Freeport) Özel hafza byte' freeport modunda alnan karakterin yazld yerdir. Yani bir iletiim durumunda (bilgisayar, barkod, vs.) kar taraftan gönderilen karakter buradan okunacaktr. SMB2 : Alnan karakter buffer' i SMB3 : Parite hatas (Freeport) Özel hafza bit' i 3. freeport modunda karakter alm srasnda bir parite (iletiim uyumsuzluu) hatas olursa "1" olur. SM3. : Parite hatas. ( hata yok, 1 hata var) SM3.1-3. : Rezerve SMB4 : Interrupt görevi tama : Interrupt ilemleri srasnda tama olursa, yani sistemin kabul edemeyecei kadar görevler arka arkaya gönderilirse özel hafza byte' 4' de bu görülebilir. SM4. : letiim interrupt görevi tama (tama = 1). SM4.1 : Giri/çk interrupt görevi tama (tama = 1). SM4.2 : Zaman kontrollu interrupt görevi tama (tama = 1). SM4.3 : Kullanc programlama hatas ( hata yok, 1 hata var) SM4.4 : Interruptlara izin verildi ( izin verilmedi, 1 izin verildi). SM4.5 : Port iletim serbest ( iletim devam ediyor, 1 iletim devrede deil). SM4.6 : Port 1 iletim serbest ( iletim devam ediyor, 1 iletim devrede deil). SM4. : Rezerve. SMB6 : CPU tipi Özel hafza byte' 6 CPU tipini gösterir. x x x x r r r r xxxx = (SBM 6.4-6.) = CPU 212 - CPU 222 rrrr : rezerve 1 = CPU 214 - CPU 224 SMB6. - 6.3 : Rezerve 1 = CPU 215 11 = CPU 216 - CPU 226 11 = CPU 221 1 = CPU 215 SMB8 - SMB21 : Giri / çk Modülü tipi ve arza byte' lar Özel hafza byte' lar 8-21 giri / çk modülleri hakknda bilgi salar. Her modül için bir byte ayrlmtr. Çift numaral byte modülün özelliklerini, tek numaral byte arza durumunu verir. Çift # m t t a i i q q c ie o b r p f t Tek # m : Modülün varl mevcut, 1 mevcut deil tt : Modül tipi : giri/çk içermeyen modül 1 : akll modül 1 : rezerve 11 : rezerve ii : : giri yok 1 : 2 AI veya 8 DI 1 : 4 AI veya 16 DI 11 : 8 AI veya 32 DI a : Giri/çk tipi dijital, 1 analog qq : c : ie : b : r : p : f : t : : çk yok 1 : 2 AQ veya 8 DQ 1 : 4 AQ veya 16 DQ 11 : 8 AQ veya 32 DQ konfigürasyon hatas akll modül hatas. hata yok, 1 hata var tama veya parite hatas çk aral hatas besleme gücü hatas sigorta atma hatas bamsz terminal hatas 99
SMW 8 : Geniletme modülü (SMB8 ve SMB9) SMW 1 : Geniletme modülü 1 (SMB1 ve SMB11) SMW 12 : Geniletme modülü 2 (SMB12 ve SMB13) SMW 14: Geniletme modülü 3 (SMB14 ve SMB15) SMW 16 : Geniletme modülü 4 (SMB16 ve SMB1) SMW 18 : Geniletme modülü 5 (SMB18 ve SMB19) SMW 2 : Geniletme modülü 6 (SMB2 ve SMB21) SMW22 - SMW26 : Tarama süresi Özel hafza word' leri 22-26 tarama süresiyle ilgili bilgileri içerir. SMW 22 : Milisaniye olarak tarama süresi (son tarama). SMW 24 : Milisaniye olarak tarama süresi (minimum). SMW 26 : Milisaniye olarak tarama süresi (maksimum). SMB28 ve SMB29: analog ayar deerleri Özel hafza byte' lar 28 ve 29 CPU üzerindeki potansiyometrelerin ayar deerlerini gösterir. Bu potansiyometrelerle zaman ayar,alarm limiti gibi deiebilir deerlerin ayarn kabaca yapmak mümkündür. Bu deerler byte olduu için ile 255 arasnda deiebilecek olmakla birlikte 1 ile 2 arasnda kullanlmas daha uygundur. SMB28 : Analog ayar ' dan okunan deer (STOP' dan RUN' a geçerken bir defa güncellenir CPU 221 ve CPU 222 de analog ayar potansiyometresi bulunmaktadr. SMB29 : Analog ayar 1' den okunan deer (STOP' dan RUN' a geçerken bir defa güncellenir CPU 216'da CPU 224' de ve CPU 226' da analog ayar ve analog ayar 1 potansiyometresi bulunmaktadr. SMB3 : Freeport iletiim port Özel hafza byte' 3, port için iletiimi düzenler. SMB3 (PORT ) SMB13 (PORT 1) p p d b b b m m pp : parite bbb : iletiim hz mm : protokol seçimi : parite yok : 38.4 baud* : PPI fabrika ayar 1 : çift (even) parite 1 : 19.2 baud 1 : freeport protokulu 1 : parite yok 1 : 9.6 baud 1 : PPI+** 11: tek (odd) parite 11 : 4.8 baud 11 : rezerve PPI d : veri (bit/kar) 1 : 2.4 baud - 8 bit/karakter 11 : 1.2 baud 1 - bit/karakter 11 : 6 baud 111 : 3 baud NOT: * CPU 212 için 384 bit/saniyelik iletiim hz seçimi 192 bit/saniye ayaryla sonuçlanr. Zira CPU 212 daha yüksek hz desteklemez. ** PPI+ modu PPI anda master olmaya karlk gelir. CPU 212 bu modu desteklemez. Bu nedenle mm = yapld varsaylr. PP+ modu seçildiinde CPU NETR (iletiim andan oku) ve NETW (iletiim ana yaz) komutlaryla iletiim kuran bir master halinde geldiinden bit 2 ile dikkate alnmaz. Ayn ekilde PPI modunda da bu bitlerin önemi yoktur. Bir baka deyile bu bitleri sadece feeport modunda ayarlamak gerekir. 1
SMB31 ve SMB32 : EEPROM' a Yaz Özel hafza byte' lar 31 ve word' ü 32, kullanc programndaki V hafza deerlerinin CPU' nun dahili EEPROM' una yazlmasn salar. Böylece pil olmadan ve süper kondansatör dearj olsa bile bu veriler saklanabilir. NOT : Bu ilem, hafza kartuundaki verileri güncellemez. Her bir ilemde bir byte, word ya da double word yazabilirsiniz. Uyar : EEPROM' larn bir yazma ömrü olduunu unutmaynz (minimum 1., tipik 1.. kez). SMB31 : SMB31 Yazlm komutlar c s s ss : yazlacak verinin boyutu c : yazdrma komutu : byte : yazma istei yok 1 : byte 1 : Kullanc, program sistemden EEPROM' a yazma istiyor, 1 : word Her yazma giriiminden sonra sistem bu bit' i sfrlar 11 : double word SMW32 : EEPROM' a yazlacak hafza adresi SMW32 15 8 V hafza adresi Belirtilen adres EEPROM' a karlk gelen hafza bölgesine yazlacaktr. Microwin 16 programnda ve 1. nesil PLC' lerde (CPU 212, 214, 215, 216) 13,14 ile 15. bit' ler sfrdan farklysa yazma ilemi yaplmaz, komut bit' i sfrlanr. Eer girilen adres (ya da word veya double word seçiminde herhangi bir byte' ) aada belirtilen EEPROM' a yazma adres snrlarnn dndaysa, yazma komutu resetlenir ve ilem yaplmaz. CPU 212 :VB - VB199 CPU 214 :VB - VB123 CPU 215/216 : VB - VB5119 Her iki hata durumunda da SM4.3set edilir, hata kodu 91 olarak gösterilir ve SMW32 deeri deimez. SMB34 ve SMB35 : Zaman kontrollü Interrupt deerleri : Özel hafza byte' lar 34 ve 35, ve 1. no' lu interruptlarn deerlerini girmek içindir. Eer interrupt'lar doru olarak tanmlanm ve izin verilmise girilen sürede bir kullanc programnda interrupt oluur. Bu zamanlar deitirmek için interrupt deiimi yapldktan sonra yeniden ilikilendirmek gerekir. Zira CPU aadaki deerlere ve dolaysyla deiimine sadece ilikilendirme srasnda bakar. SMB34 : Zaman kontrullü interrupt için zaman deeri (1-255 ms) SMB35 : Zaman kontrullü interrupt 1 için zaman deeri (1-255 ms) Bu konu ile ilgili ilerideki konularda deiik örnekler verilmitir. SMB36 - SMB65 : Hzl sayc programlama byte' lar : Bu özel hafza byte' lar ile ilgili olarak hzl sayclar konusunda detayl bilgi verilmitir. SMB66 - SMB85 : PTO/PWM fonksiyonlar : Bu özel hafza byte' lar ile ilgili olarak PTO ve PWM fonksiyonlar bölümünde geni ekilde açklama yaplmtr. 11
SMB86 - SMB94 ve SMB186 - SMB194 : Port ve port 1 mesaj alm Özel hafza byte' lar 86-94 port üzerinden mesaj alm ile ilgili durum ve kontrol bilgisini içerir. Özel hafza byte' lar 186-194 port 1 üzerinden mesaj alm ile ilgili durum ve kontrol bilgisini içerir. SMB 86 ve SMB186 : (port için SMB86, port 1 için SMB186) SMB86 ve SMB 186 Yazlm komutlar n r e t c p n : 1 - mesaj alm kullanc komutuyla kesildi: dier durumlarda n = ' dr. r : 1 - Mesaj alm sona erdi. Giri parametrelerinde, balangç veya biti durumundaki eksikler. e : 1- biti karakteri alnd: dier durumlarda e = ' dr. t : 1 - mesaj alm kesildi : belirli sürede sonuçlanmad, dier durumlarda t = ' dr. c : 1 - mesaj alm kesildi: alnabilecek maksimum karakter ulald, dier durumlarda c = ' dr. p : 1 - mesaj alm kesildi : parite hatas, dier durumlarda p = ' dr. SMB 8 ve SMB 18 : (port için SMB8, port 1 için SMB18) SMB8 ve SMB 18 Mesaj alm kontrol byte' n x y z m t bk n : RCV (AL) komutunun her icrasnda bu bit' e baklr. Eer bu bit ise alma ilemi yaplmaz. 1 ise yaplr. x : - SMB 88' i veya SMB 188' i ihmal et; 1 - balangç karakteri olarak SMB 88 veya SMB188' deki deeri kabul et. y : - SMB 89' u veya SMB 189' u ihmal et; 1 - balangç karakteri olarak SMB 89 veya SMB189' daki deeri kabul et. z : - SMW 9 veya SMW19' ihmal et; bo hat durumunu saptamak için SMW9 veya SMW19' daki deeri kullan. m : - iki karakter arsndaki süreye bak; 1 - iki mesaj arasndaki süreye bak. t : - SMW92 veya SMW192' yi ihmal et; 1 - SMW92 veya SMW192' deki süre alrsa alm sonlandr. NOT : Parite hatasnda alm, otomatik olarak sonlandrlr. bk : = Ara durumlar ihmal et 1 = Balangç mesaj alndnda ara durumlar kullan. Bir mesajn balangcn tespit etmek için mesaj kriterinin balangc "AND" lojik komutlu iki durum da doru olmal ve bir düzen içinde gerçeklemelidir.(bo satrlar veya ara komutlar balangç karakterleri tarafndan izlenmelidir.) Bir mesajn sonunu tespit etmek için aktif haldeki mesaj kriterinin sonu lojik olarak Ored olmaldr. Balangç ve biti kriterlerinin eitlikleri aada verilmitir: Mesaj balangc = il * sc + bk * sc Mesaj sonu = ec + tmr + maksimum ulalan karakter says Mesaj kriterlerinin balangcn programlama: 1.Bo(Idle) satr belirleme : il = 1, sc =, bk =, SMW9 > 2.Balangç karakteri belirleme: il =, sc = 1, bk =, SMW9 önemsiz 3.Ara durum belirleme: il =, sc =, bk = 1, SMW9 önemsiz 4.stee cevap verme: il = 1, sc =, bk =, SMW9 = (Eer cevap yoksa al sonlandrmak için mesaj zamanlaycs kullanlabilir.) 5.Ara durum ve balangç karakteri: il =, sc = 1, bk = 1, SMW9 önemsiz 6.Bo satr ve balangç karakteri: il = 1, sc = 1, bk =, SMW9 >.Bo satr ve balangç karakteri:(geçersiz) il = 1, sc = 1, bk =, SMW9 = NOT : Zaman amnda veya parite hatasnda(aktif hale getirilmise) al otomatik olarak sona erecektir. 12
SMB88 : Port : Mesaj balangç karakteri. SMB188 : Port 1 : Mesaj balangç karakteri. SMB89 : Port : Mesaj biti karakteri. SMB189 : Port 1 : Mesaj biti karakteri. SMB9-91 : Port : Milisaniye olarak bo hat zaman. Bu sürenin amndan sonra alnan ilk karakter yeni mesajn balangc kabul edilir. SMB9 sol byte' dr. SMB19-191 : Port 1 : Milisaniye olarak bo hat zaman. Bu sürenin amndan sonra alnan ilk karakter yeni mesajn balangc kabul edilir. SMB19 sol byte' dr. SMB92-93 : Port : Mili saniye olarak m' deki seçime göre iki mesaj/karakter arasnda geçebilecek süre. Bu süre alrsa alm kesilir. SMB92 sol byte' dr. SMB192-193 :Port 1 : Mili saniye olarak m' deki seçime göre iki mesaj/karakter arasnda geçebilecek süre. Bu süre alrsa alm kesilir. SMB192 sol byte' dr. SMB94 : Port : alnacak maksimum karakter says (1-255 byte). SMB194 : Port 1 : alnacak maksimum karakter says (1-255 byte). SMB 11 - SMB 115 : DP protokolü durumu Özel hafza byte' lar 11-115, PROFIBUS DP protokol durumunu ve konfigürasyon bilgilerini içerir. NOT : Bu alanlar sadece durumu izlemek içindir. Bu alanlar üzerine yazlmamaldr. Burada belirtilen byte' lar, konfigürasyon srasnda DP master' tarafndan deitirilir. SMB 11 : DP standart protokol durum byte' ( sadece CPU 215 için) SMB11 s1 s DP durum byte' : s, s1 : Enerji verilmesinden buyana DP iletiim yaplmad 1 : Kontrol/parametre hatas var. 1 : Halen veri aktarm yaplyor. 11 : Veri iletimi bitti. NOT : SMB111 ile SMB115, CPU 215 parametrelendirme bilgilerini kabul ettii her seferinde güncellenir. Parametreleme hatas olmasna ramen bu deer yine de güncellenir ve enerji kesilip yeniden gelmesinde sfrlanr. SMB111 : Port 1 : DP standart protokol - Master adresi ( - 126) SMB112-113 : Port 1 : DP standart protokol - çk veri alannn V hafzasndaki adresi. SMB112 sol byte' dr SMB114 : Port 1 : DP standart protokol - çk verilerinin byte says SMB115 : Port 1 : DP standart protokol - giri verilerinin byte says 13
.2 - Deiken hafza alan (Variable area): V V hafza alan kumanda programnn ilenii (uygulama) srasnda oluan ara sonuçlar saklamak için kullanlr. Bu hafza alanna bit, bayt (byte), word veya double word olarak erimek mümkündür. Örnek : Bit olarak : V2. Byte olarak : VB1 Word olarak : VW5 Double Word olarak : VD4.3 - Lokal hafza alan : L S- 2 CPU' larda 64 baytlk lokal hafza alan bulunmaktadr. Bu alanlarn 6 bayt' lk bölümü yaz boz alan olarak ya da alt programlara (interrup veya Subroutine gibi) deiken parametreler göndermek amac ile kullanlr. Ladder veya FBD program kullanmnda microwin32 program, L baytlarnn son dördünü kendi kullanm içinde ayrmaktadr. STL programnda ise 64 bayt alan da kullanlabilir. Lokal hafza genel olarak V hafza alanna benzer. Ancak V hafzasnn genel bir kapsam varken, L hafza bölgesel kapsama sahiptir. Genel kapsam,ayn hafza alanna deiik bölgelerden (ana program-man, Alt program, nterrupt, Soubroutine) ulamak mümkündür. Lokal kapsam ise, belirli bir adrese sahip olan bir hafza alan bir program parçasyla snrlandrlmtr. Yani örnein L hafza alan Main programnda kullanlmsa ayn hafza alanna nterrupt veya subroutne alt programlarndan eriilemez. S- 2 CPU' lar her bölge için 64 baytlk hafza alan kullanmna izin verir. Örnein ana programda 64 bayt'lk bir L alan kullanlabilirken alt programlarn tümünde ayr ayr 64 bayt' lk L alan kullanlabilir (son dört bayt' n kullanlmamas tavsiye edilir). Ana program için kullanlm olan bir L adresine alt programlardan ulamak mümkün deildir. Ayn ekilde alt programlarda kullanlm olan bir L adresine ana programdan ulamak mümkün deildir. Ayrca dier alt programlarda kullanlm olan L adreslerine de ulamak mümkün deildir. Yani L kullanm bölgeseldir. Bu hafza alanna bit, bayt (byte), word veya double word olarak erimek mümkündür. Örnek : Bit olarak : L1. Byte olarak : LB15 Word olarak : LW6 Double Word olarak : LD4 14