Kombine tafl mac l k; tafl yan n, yükü gönderenden al p al c -



Benzer belgeler
YARGITAY 15. HUKUK DA RES

YARGITAY 19. HUKUK DA RES

YARGITAY 6. HUKUK DA RES

YARGITAY 7. HUKUK DA RES

YARGITAY 14. HUKUK DA RES

YARGITAY 18. HUKUK DA RES

YARGITAY 2. HUKUK DA RES

YARGITAY 17. HUKUK DA RES

YARGITAY 14. HUKUK DA RES KARARLARI

YARGITAY 20. HUKUK DA RES

YARGITAY 8. HUKUK DA RES

YARGITAY 13. HUKUK DA RES

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

CEZAİ ŞARTIN TEK YANLI KARARLAŞTIRILAMAYACAĞI

Yarg tay Kararlar. yarg tay kararlar. Derleyen: Av. Ertan ren YARGITAY KARARI: T.C. YARGITAY 9.Hukuk Dairesi

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

gün, Esas:2011/9-193 Karar:2011/269

YARGITAY 19. HUKUK DA RES

YARGITAY 15. HUKUK DA RES KARARLARI

Garanti Belgesi. Ürüne yetkisiz kifliler taraf ndan yap lan müdahalelerde ürüne verilmifl garanti sona erecektir.

3 218 say l Serbest Bölgeler Kanunu nun 6 nc maddesinde 5084 say l

SORU - YANIT YANIT SORU VE

Mutfak Robotu Kullanma K lavuzu BKK 2154

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI

KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU

ORHAN YILMAZ (*) B SAYILI YASADA YAPILAN DE fi KL KLER:

KDV BEYAN DÖNEM, TAKV M YILININ ÜÇER AYLIK DÖNEMLER OLAN MÜKELLEFLER

T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2013/ K. 2015/1362 T

T evsik zorunlulu u Maliye Bakanl taraf ndan kay t d fl ekonomi ile

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla

GAZ OSMANPAfiA CRA HUKUK MAHKEMES

Soru ve Cevap. ÇÖZÜM Say : SORU 1

KIDEM TAZM NATI TAKS TLE VE SENETLE ÖDENEB L R M?

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

TAfiIYICININ Z YA VE HASAR HAL NDE SORUMLULUKTAN KURTULMASI

Soru ve Cevap. ÇÖZÜM Say : SORU 1:

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

Bireysel Emeklilik Sisteminden Ç k flta Uygulanan Vergi Stopaj na liflkin Son Geliflmeler. BFS /16 stanbul,

YARGITAY 11. HUKUK DA RES KARARLARI

Genel Yay n S ra No: /14 Cep Kitapl : XLV. Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun. Kapak Can Eren

YARGITAY 1. HUKUK DA RES

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT

Yarg tay Kararlar. yarg tay kararlar. Derleyen: Av. Ertan ren

D amga vergisi hukuki ve ticari ifllemler için düzenlenen ka tlara dayand r lm fl

14 May s 2014 Çar amba Günü Saat da Yap lan Mahkeme Toplant nda Görü ülen Dosyalar ve Sonuçlar (*)

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol

YARGITAY 3. HUKUK DA RES

HASAR TÜRLER NE GÖRE BAfiVURU ADETLER OCAK-ARALIK 2009/2010

YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

Yarg tay Kararlar. yarg tay kararlar. Derleyen: Av. Ertan ren T.C. YARGITAY 9. HUKUK DA RES

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES

5 535 say l Baz Kamu Alacaklar n n Tahsil ve Terkinine liflkin Kanun un

TEBLİĞ. c) Liman baģkanlığı: UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı liman baģkanlıklarını,

DEVLET MUHASEBES NDE AMORT SMAN

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

YARGITAY 14. HUKUK DA RES

Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan

Yat r m ndirimi le lgili Vergi Mahkemesi Karar ve 2009 Y l Kurumlar Vergisi Beyan nda Yat r m ndirimi stisnas. BFS /03 stanbul,

KATMA DE ER VERG S NDE PANAYIR VE FUAR ST SNASI DOLAYISIYLA ADE ED LECEK KDV N N KARfiILIKLI OLMA fiarti, UYGULAMA USUL VE ESASLARI

MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY

T.C. ANKARA 2. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2011/1810 KARAR NO : 2012/280

HAFTALIK ÇALIfiMA SÜRES SAAT ARASINDAK fiç LER HAFTA TAT L ÜCRET NE HAK KAZANIR MI?

ARAMALI VERG NCELEMES NDE CEZA MUHAKEMELER KANUNU NUN ARAMAYA L fik N HÜKÜMLER N N DURUMU. K l c n yapamad n adalet yapar. KANUN SULTAN SÜLEYMAN

YARGITAY 3. HUKUK DA RES

1890 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 81 Say : 4 Y l 2007

YARGITAY 11. HUKUK DA RES

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r.

ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

YARGITAY 12. HUKUK DA RES KARARLARI

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A..

K atma de er vergisi, harcamalar üzerinden al nan vergilerin en geliflmifl ve

ATAÇ Bilgilendirme Politikası

dan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir.

2 13 say l Vergi Usul Kanununun 215. maddesinde; bu kanuna göre tutulan

VOB-DOLAR/ONS ALTIN. VOB-DOLAR/ONS ALTIN VADEL filem SÖZLEfiMES

YARGITAY 8. CEZA DA RES KARARI

VAKIFLARA VERG MUAF YET TANINMASI HAKKINDA KANUNDA YAPILAN DE fi KL K VAKIFLARA VERGİ MUAFİYETİ

İlgili Kanun / Madde 506 S. SSK/61

SOSYAL GÜVENL K KURUMU ALACAKLARINA L fik N HT YAT HAC Z VE HT YAT TAHAKKUK UYGULAMALARI

F NANSAL K RALAMANIN VERG KARfiISINDAK DURUMU

EEE Yönetmeli ine Uygundur.

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

PTAL ED LEN HALE KARARINDA DAMGA VERG S KES NT S

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İşK. /2, 3, 6 T.C YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2012/6638 Karar No. 2014/11489 Tarihi:

Türev Ürünlerin Vergilendirilmesiyle lgili Olarak Yay nlanan Tebli ler Hakk nda. BFS /03 stanbul,

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

YARGITAY 8. HUKUK DA RES

NOTERLER N HARÇ SORUMLULUKLARINDA PROBLEML ALANLAR

K EEE Yönetmeli ine Uygundur.

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

YARGITAY 12. HUKUK DA RES

FRANSIZ CEZA USÛL KANUNUNDA YER ALAN ÜST MAHKEMELER İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

G elir Vergisi Kanunu nun 94 ncü maddesi gere ince yap lan gelir vergisi

Transkript:

CARRIER S RESPONSIBILITY IN SEALED CONTAINER TRANSPORT MÜHÜRLÜ KONTEYNER TAfiIMALARINDA TAfiIYANIN SORUMLULU U Av. / Lawyer MAHMUT KARAMAN Günümüzde eflya tafl ma ifllemlerinin büyük bir ço unlu u, multimodal veya kombine tafl mac l k ad n verdi imiz tafl ma modeli ile gerçeklefltiriliyor. Kombine tafl mac l k, Türk hukukunda bugünkü haliyle, gerek bu tafl man n koflullar n n belirlenmesi, gerekse hukuksal sorunlara çözüm bulma anlam nda ayr bir bölüm halinde düzenlenmifl de il. Ancak yeni Türk Ticaret Kanunu Tasar s nda, bu tafl ma türünün de dikkate al narak düzenleme yap ld n görüyoruz. Kombine tafl mac l k; tafl yan n, yükü gönderenden al p al c - ya teslim etmesi sürecinde deniz ve kara parkurlar nda yükün tafl nmas n anlam na geliyor. Dolay s yla, farkl ulafl m araçlar yla farkl parkurlarda yani kara, deniz ve bazen de demiryoluyla yap lan tafl maya uygulanacak hukuk normlar farkl l k gösteriyor. Karayolu ile tafl mac l kta Türk Ticaret Kanunu (TTK) nun 762 ve devam hükümleri, uluslararas alanda yap lan bir tafl ma olmas halinde, Convention On The Contract For The International Carriage Of Goods By Road/Eflyalar n Karayolundan Uluslararas Nakliyat çin Mukavele Sözleflmesi (CMR) hükümleri, Deniz yolu ile yap lan tafl malarda TTK m. 816 vd. hükümleri ile Türkiye nin taraf oldu u uluslararas anlaflmalar, Demiryolu ile yap lan ulusal tafl malarda, Rumeli Demiryollar flletme Nizamnamesi ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar Eflya Tarifesi uygulan yor. Demiryolu ile uluslararas eflya tafl nmas nda ise, Convention Concerning International Carriage by Rail/Uluslararas Demiryolu Tafl malar na liflkin Sözleflme (COTIF) ve bu sözleflmenin eflya tafl malar na iliflkin eki, Uniform Rules Concerning The Contract For International I n this article the problems relating to the delivery period of goods transported in the combined transportation area are considered at length. The legal norms applicable to land, sea and sometimes by rail transport during the stage when the goods are picked up from the sender and delivered to the recipient by the carrier are explained. After presenting the limitations to the matter of the types of identifiable container damages, the author later provides examples of provisions to be applied to actual events that have taken place regarding the carrier s responsibilies relating to land, sea and rail transportation of sealed containers. Carriage of Goods By Rail/Demiryolu ile Uluslararas Eflya Tafl ma Sözleflmesi ile lgili Bileflik Hükümler (CIM) uygulama alan buluyor. Konteyner ile yükün kara, deniz ve demiryolunda tafl nmas nda uygulanan hükümleri tespit ettikten sonra, konteynerlerde meydana gelen ve tafl yan n sorumlulu unu gerektiren hasar tiplerinden de genel olarak söz etmek gerekecek. 064

Konteyner Hasar Tiplerinin Belirlenip Konuya Özgü S n rland r lmas Konteyner hasarlar n çok farkl kategorilerde ele almak ve irdelemek mümkün. Ancak inceleme konumuzun s n r n belirlemeye yard mc olacak flekilde bir s n fland rma yapacak olursak, konteyner hasarlar n iki ana bafll a ay rabiliriz. lk olarak konteyner içerisindeki yükün hasarlanmas na da neden olacak flekilde konteynerlerin d fltan hasarlanmas örneklerini ele alal m. Bu hasar türüne birinci örnek, konteynerlerin gemiye yüklenmek üzere fabrikadan istif sahas na veya gemiye tafl nmas s - ras nda hasarlanmad r. Konteynerlerin yükü de etkileyecek flekilde d fltan hasarlanmalar n n ikinci türü, liman operasyonu s ras nda hasarlanmad r. Konteynerlerin liman sahas nda vinçlerle veya di- er kara tafl ma araçlar yla bir yerden bir yere nakledilmeleri, s - ralanmalar ve dizilmeleri s ras nda bu hasar meydana gelebilir. Konteynerin d fltan hasarlanmas nda üçüncü grubu ise, genellikle deniz tafl mas s ras nda geminin baflka bir gemiyle çarp flmas, gemide yang n ç kmas, yüklerin iyi ba lanmamas veya f rt nadan etkilenmesi türünden hasarlar oluflturur. Konteyner içindeki yükün d fltan etkiyle hasarlanmas sonucunu do uran bu etkenlerde hasar n nedenini tespit etmek ve sorumluyu belirlemek daha kolayd r. Faili ve sebebi belli bir hasarlanma söz konusudur. Bunun sonucunda tafl yan koniflmento düzenlerken d fltaki hasar görecek ve ona göre koniflmento düzenleyecektir. Konteyner tafl malar nda as l sorun, mühürlü konteynerlerin varma yerinde mühür aç ld ktan sonra içindeki yükün eksik veya hasarl ç kmas d r. Bu durumda failin ve hasarlanman n sebebi kolay tespit edilememektedir. Bu hasar türlerinin birincisi, konteynerin liman sahas ndaki elleçlenmesi s ras nda meydana gelen, anlafl lamayan hasarlard r. nceleme konumuz d fl nda kalan yukar daki örnekte, konteynerin d - fl n n da hasarlanmas yla yükün hasarlanmas söz konusudur ki, bu durumda konteynerin gemiye yüklenmesi s ras nda hasar tespit edilebilecek, temiz koniflmento verilmeyecek veya koniflmentoya kay t konacakt r. Ancak konteyner, liman içindeki operasyon s ras nda d fltan belli olmayacak flekilde darbe görmüfl, yan yatm fl, ters dönmüfl ise tafl yan temiz koniflmento verecek, fakat konteyner içerisindeki yük, hasarl olarak tafl ma arac na yüklenecektir. flte bu noktada ç kacak sorun tipi yaz m n konusuna girmektedir. kinci konu ise yükün konteyner içerisine hatal istiflenmesi sonucu, tafl ma arac na yüklenmeden veya yüklendikten sonra tafl yan n kusuru olmayacak flekilde yükün hasarlanmas d r. Üçüncü hasar türü, konteynerin yüke elveriflli olmamas sonucu taban ndaki tahtalar n çürümesi, sair nedenlerle böceklenmeye yol açmas veya yükün böceklenmifl olarak konteynerin içine yüklenmesidir. Büyük oranda yükleme öncesinde yükte minimal düzeyde var olan böceklenmenin, tafl ma s ras nda artmas sonucu varma liman nda yükün hasarlanmas ndan ve eksikli inden çok, tam ziyana u ramas söz konusu olabilecektir. Son olarak, yükün konteynere yüklenirken bilerek veya bilmeyerek beyan edilenden eksik yüklenmesi söz konusudur. Bu anlat lanlar n fl nda, flimdi mühürlü konteynerlerde tafl yan n sorumlulu unu deniz, kara ve demiryolu tafl mas bak m ndan ayr ayr tespit edip, ilgili Yarg tay kararlar n n irdelenmesine geçebiliriz. Deniz Yoluyla Mühürlü Konteyner Tafl mas nda Tafl yan n Sorumlulu u TTK m. 1061 hükmü, tafl yan n sorumlulu unu en yal n haliyle belirleyen bir hükümdür. Tafl yan n bu hükümle do an sorumlulu u, TTK m. 1100 ve m. 1110 hükmü çerçevesinde düzenlenmifl olup, koniflmento ve üzerindeki kay tlar esas tutularak belirlenir. Kanun, tafl yan n teslim borcunun kapsam n yükletenin beyanlar - na ba l tutmakla beraber, tafl yana kendisi aleyhine olabilecek beyanlara müdahale imkan da tan r. fiöyle ki; TTK m. 1110 hükmü birinci f kras nda, koniflmentonun tafl yan ile gönderilen aras ndaki hukuki münasebetlerde esas tutulaca n düzenlemifltir. f. 2 b. 2 de ise, tafl yan n koniflmentoya, çindeki belli de il veya ayn manay ifade eden bir flerhin yaz lmas flart yla kaptana ambalajl olarak veya kapal kaplar içinde tevdi edilmifl olan mallar n muhtevas hakk nda koniflmentonun tafl yan n mallar koniflmentoda belirtildi i gibi teslim ald na karine teflkil etmeyece i belirtilmifltir. Konteyner ile yap lan tafl malarda koniflmentoya ve di er tafl ma belgelerine TTK m. 1110 f. 2 b. 2 hükmünden yararlanmaya imkan sa layacak flekilde konteyner içerisindeki eflyan n yükletenin beyanlar na göre yüklendi ini ifade eden kay tlar konulmaktad r. Uygulamada s kl kla karfl lafl lan bu kay tlara flu örnekler verebilir: Said to Contain ( htiva etti i söylenmektedir.) Shipper s Load and Count (Yükleten taraf ndan yüklenmifl ve say lm flt r.) Container Sealed by Shipper (Konteyner yükleten taraf ndan mühürlenmifltir.) MARINE & COMMERCE OCTOBER 2006 065

Shipper s Weight, Load and Count (Yükleten taraf ndan tart lm fl, yüklenmifl ve say lm flt r.) Yarg tay 11. HD. 15.2.1999 tarih, 1998/9108 E., 1999/917 K. karar nda, mühürlü konteyner ile yap lan tafl mada, yüklemenin tafl tan taraf ndan yap ld ve konteynerin mühürlenmifl oldu u tespitini yaparak tafl yan n sorumlu tutulamayaca karar na varm flt r. An lan Yarg tay karar n n ilgili bölümleri flöyledir:...tafl man n konteyner içinde yap ld, varma yerinde mühürlerin sa lam olarak teslim edildi i konusunda taraflar aras nda bir uyuflmazl k yoktur. TTK n n 1110/1. maddesinde, tafl yan ile gönderilen aras ndaki münasebetlerde, koniflmentonun esas tutulaca hükme ba lanm flt r. Ancak TTK m. 1100/ 2 ve TTK m. 1110/2 maddeleri hükümlerinde, tafl tan n beyanlar hakk nda rezerv konulmas halinde koniflmentonun do rulu una iliflkin karine oluflturmaz ve emtian n koniflmento kay tlar na uygun olarak teslim edilmifl bulundu- unun kan t yükü de koniflmento hamiline düfler. Görüldü ü üzere, kapal kaplarla tafl ma yap ld nda emtian n tafl y c ya ne flekilde teslim edildi i önem kazanmaktad r. (...) Somut olayda, gönderen (tafl tan) taraf ndan konteynerlerin mühürlendi i ve bu flekilde tafl yana teslim edildi i koniflmento üzerindeki Shipper s Load and Count kayd ndan anlafl lmaktad r. Dava konusu tazminat hasara de il, noksan ç kan emtia bedeline iliflkin bulunmas na göre, daval tafl y c n n nezaret görevini yerine getirmedi inden dolay sorumlu tutulmas do ru görülmemifl ve karar n bu nedenle bozulmas gerekmifltir.. 1 fleklinde karar vermifltir. Yarg tay, tafl yan n sorumlulu unu tayin ederken TTK m. 1100/2 ve 1110/2 hükümlerini dikkate alarak varma yerinde mühürlü konteynerin eksik ç kmas halinde tafl yan taraf ndan koniflmentoya konulan yükleten taraf ndan yüklenmifl ve say lm flt r kayd n dikkate alm flt r. Yükteki eksiklik nedeniyle tafl yan n sorumlu tutulabilmesi için yükle ilgilinin tafl ma s ras nda yükte eksiklik meydana geldi ini ispatlamas gerekti ini dile getirmifltir. Kara yoluyla Mühürlü Konteyner Tafl mas nda Tafl yan n Sorumlulu u TTK m. 781 de, deniz tafl mas ile ilgili m. 1061 le ayn paralelde diyebilece imiz bir düzenleme mevcut. Yani tafl y c, eflyan n kendisine teslim edildi i tarihten gönderilene teslim olundu u tarihe kadar geçen müddet içinde; u rad ziya ve hasardan mesuldür. Yarg tay n konu karaya iliflkin bir tafl ma olunca, koniflmento üzerinde, içeri i belli de il ve benzeri kay tlar olmas na ra men, tafl yan sorumlu tutmakta daha kat davrand n görüyoruz. Ancak belirtmek gerekir ki, kara tafl malar nda da Yarg tay n farkl davranmas n gerektirmeyen denizle ilgili hükümlerde yer alan ve ispat külfetini tersine çeviren TTK m. 1110 f. 2 b. 2 hükmüyle ayn paralelde olmasa da benzer bir hüküm mevcuttur. Bu hüküm dikkate al nd nda içeri i belli de ildir kayd içeren mühürlü konteynerdeki eksiklik ve hasardan tafl yan n sorumlu olmamas gerekir. An lan TTK m. 772 flöyle: Tafl y c, tafl nacak eflyay tafl ma senedine veya ayr bir ka da, teslim ald zamandaki durumu hakk nda ihtirazi bir kay t koymadan kabul edecek olursa, d fl görünüflü itibariyle hiçbir kusuru olmad n kabul etmifl say l r. fiu kadar ki; eflyay kay ts z kabul etmifl olsa bile d fl ndan anlafl lmas kabil olmayan noksanlar n vücudunu iddia ve ispat edebilir. Kara yolu ile yap lan tafl malarda, varma liman nda, konteynerlerde yük eksikli i veya hasar ortaya ç km flsa, tafl ma senedinde yükleten taraf ndan yükün konteynere yüklendi ine dair kay tlar bulunsa bile, Yarg tay tafl y c n n TTK m. 781 uyar nca kurtulufl beyyinesi getirmesi gerekti i yönünde kararlar vermektedir. Yarg tay 11. Hukuk Dairesi 11.5.1984 tarihinde verdi i bir kararda; Tafl ma s ras nda konteyner mühürlerinin bozulmam fl olmas daval - y sorumluluktan kurtarmaz. Tafl y c n n TTK n n 781. maddesine göre kurtulufl beyyinesi getirmek durumunda oldu u kendisine bildirilerek konteyner tafl mac l n n niteli ine uygun delilleri olup olmad sorulmal, koniflmento içeri i de erlendirilerek karar verilmelidir. 2 denmektedir. Yarg tay Hukuk Genel Kurulu 20.10.1999 tarihinde benzer bir karar vermifltir. Bu kararda flöyle: Tafl y c n n aksini ispat edemedi i hallerde, mal sa lam olarak teslim ald n n kabulü gerekir. Tafl nan mal hasarl olarak teslim edilmiflse, tafl y c ancak kurtulufl beyyinesi getirip ispatlamas halinde sorumluluktan kurtulabilir. Tafl man n kapal konteyner içinde yap lmas ve konteyner mührünün bozulmadan al c ya ulaflt r lmas tek bafl na tafl y - c y sorumluluktan kurtaran bir beyyine olarak kabul edilemez. 066

Yerel mahkemede bu ilkeyi benimsemifl, ancak düzenlenen bir tutanak ile tafl y c n n kurtulufl beyyinesi getirdi ini kabul etmifltir. Oysa söz konusu tutanak sadece hasar tespitine iliflkindir. Hasarl mallar daha önce deniz yoluyla tafl nm fl ve daval tafl man n kara aya n tamamlam flt r. Daval n n çekincesiz kabul edip tafl d yükün hasarl tahliye edilmesi nedeniyle daval n n ilk tafl y c ya rücu ve kusur durumlar gerekti inden aç lacak rücu davas nda tart fl lacakt r. Aç klanan ilkeler çerçevesinde inceleme yap lmas gerekirken daval n n dayand tutanak gerekçe yap larak davan n reddine karar verilmesi hatal d r. 3 Hemen belirtelim ki bu kararlardan birincisi, deniz tafl mas s ras nda meydana gelen bir yük eksikli i meselesine kara tafl mas na ait hükümler uyguland için hatal d r. Zira ele al nan olayda, deniz tafl mas söz konusudur ve koniflmento üzerinde TTK m. 1110 f. 2 b. 2 hükmünden yararlanmas na imkan sa layacak flekilde beyana göre 300 ton dur kayd mevcuttur. Peki bu tafl ma gerçekte kara tafl mas olsayd tafl yan TTK m. 772 hükmünden TTK m. 1110 f. 2 b. 2 paralelinde yararlanabilecek midir? Hat rlanaca üzere; TTK m. 1110 hükmü koniflmento üzerinde içeri i belli de il ve benzeri kay tlar n olmas durumunda mühürlü konteyner içerisindeki eksiklik ve hasar nedeniyle tafl yan sorumlu tutmamak bak m ndan çok daha net ifadeler içermektedir. TTK m. 772 hükmü bu derece berrakl k ve kuvvet içermese de kanaatimce, tafl yan n mühürlü konteyner için içeri i belli de il türünde rezerv koymas durumunda olas hasar ve eksiklikte tafl - yan n sorumluluktan kurtulmas gerekir. Zira tafl yan n mühürlü bir konteynere rezerv olarak içeri i belli de ildir ve benzeri tarzda kay t koymaktan baflka çaresi ve imkan da zaten yoktur. Kald ki kara tafl mas ile deniz tafl mas nda tafl yan n sorumlulu- unu, kara tafl mas bak m ndan a r, deniz tafl mas bak m ndan ise hafifletilmifl görmek ve bu flekilde kabul etmek için makul bir gerekçe yoktur. TTK düzeninde durum böyle olmakla beraber, kara yolu ile yap - lan uluslararas tafl malarda s kl kla uygulanma imkan bulan CMR hükümlerine de burada k saca de inelim; Uluslararas sahada eflya tafl malar na, CMR m. 1 uyar nca, yükleme ve teslim yerinin iki ayr ülkede bulunmas ve yükleme ve teslim yerlerinden bir tanesinin CMR ye taraf bir ülke olmas halinde, CMR hükümleri uygulan r. Bu hükümleri yükte meydana gelen eksiklik nedeniyle tafl yan n sorumlulu u bak m ndan ele alacak olursak: CMR m.4 e göre, tafl ma sözleflmesi, sevk mektubunun düzenlenmesi ile kurulur. Tafl y c yükü teslim ald anda, parça say s, bunlar n üzerindeki marka ve numaralar bak m ndan sevk mektubundaki beyanlar n do rulu u ve yükün ve bunlar n ambalaj n n görünürdeki durumunu kontrol etmelidir (CMR m.8/i). Tafl mac bu beyanlar kontrol etmek için gerekli araçlardan yoksun ise, sevk mektubuna gerekçesi ile birlikte çekincesini yazmal d r. Gönderici, bu çekincelerle ba l oldu unu sevk mektubunda aç kça belirtmemiflse, bu çekinceler göndericiyi ba lamayacakt r (m. 8/2). Ayr ca gönderici yükün brüt a rl n veya bunlar n baflka türlü ifade edilmifl miktarlar n, kontrol etmesini tafl mac dan isteme hakk na sahiptir. CMR m.9/1 a göre, sevk mektubu tafl ma mukavelesinin akdine, mukavelenin koflullar na ve yüklerin tafl mac taraf ndan kabulüne karine teflkil eder. CMR m.9/2 de; tafl mac n n sevk mektubuna bir çekince koymam fl olmas halinde, aksi ispatlanmad kça tesellümde yükün ve ambalajlar n n iyi durumda oldu u, say lar n n, marka ve numaralar n n sevk mektubunda yaz l olanlara uydu u varsay laca düzenlenmifltir. Dolay s yla yükleme ve istifin gönderen taraf ndan yap lmas halinde, tafl yan n sevk mektubuna TTK m.772 de oldu u gibi bir çekince koymas gerekir. Aksi halde meydana gelen eksiklikten tafl y c sorumlu tutulacakt r. CMR de tafl yan n sorumlu tutuldu u hallerden birisi de kay p halidir. CMR m.17/4 (c) gere ince, yükün gönderici, al c veya bunlar ad na hareket eden kifliler taraf ndan al nmas, yüklenmesi, istiflenmesi veya boflalt lmas nedeniyle yükte kay p veya hasar meydana gelmiflse tafl mac sorumlu olmaz. CMR m.18/ii gere i, tafl mac durumun koflullar bak m ndan yükün gönderici taraf ndan yüklendi ini ve bu nedenle kay p veya hasar n meydana geldi- ini ortaya koyarsa kay p veya hasar n bu nedenden ileri geldi i kabul edilir. Hak iddia eden kifli kay p veya zarar n tamamen veya k smen bu risklere ba l olmad n kan tlamak zorundad r. Dolay s yla, konteynerlerin gönderen taraf ndan yüklenmesi ve mühürlenmesi halinde tafl yan eksikli in bu nedenden kaynakland - n ispatlamakla sorumluluktan kurtulacakt r. Demiryoluyla Mühürlü Vagon (Konteyner) Tafl mas nda Tafl yan n Sorumlulu una Uygulanacak Hükümler Eflya tafl mas n n demiryolunda yap lmas halinde, kara yolundaki trafik yo unlu unun azalmas, asfaltlar n bozulmas n n önlenmesi 068

gibi faydal sonuçlar herkesçe bilinmesine ra men, halihaz rdaki uygulamada, demiryolu ile eflya tafl mac l ülkemizde yayg n de- il. S kl kla karfl lafl lmayan demiryolu ile eflya tafl mac l na da k saca de inelim. Uluslararas sahada demiryolu ile vagonlar n tafl nmas halinde, bu tafl maya CIM hükümleri uygulanacakt r. CIM hükümleri, yolculu un tümü dikkate al narak düzenlenmifl bir hamule senedi uyar nca en az iki devlet aras nda ve merkez ofisi taraf ndan tutulan listeye kay tl hatlar üzerinde yap lan eflya tafl - malar na uygulan r. 4 CIM m.2 deki konvansiyonun uygulanmayaca haller belirtilmifltir. Demiryolunda konteyner vagona yüklenmek suretiyle eflya tafl nabilece i gibi, demiryolu vagonuna da eflya yüklenmesi suretiyle tafl ma yap lmaktad r. CIM m.8 paragraf 2 ye göre; konteynerlerin demiryolu ile tafl nmas hakk nda, bileflik hükümlerin III. eki olan Réglement Concernant le Transport International Ferroviaire Des Conteneurs/Konteynerlerin Demiryolu ile Uluslararas Tafl nmas na liflkin Yönetmelik ( RICO ) öngörülmüfltür. RICO m.2 paragraf 2 ye göre, RICO da hüküm bulumayan hallerde dolu veya bofl konteynerlerin tafl nmas hakk nda CIM hükümleri uygulanacakt r. 5 Demiryolu ile demiryolu vagonlar na yüklenerek eflyalar n tafl nmas nda, yük, vagonlara yüklenmekte ve vagon kapaklar mühürlenmektedir. Kurflun mühürlü bu vagonlardaki yükün varma yerinde eksik veya hasarl ç kmas halinde, tafl yan n bu ziya veya hasardan sorumlulu u CIM m.11 paragraf 4/II ye göre çözümlenecektir. Buna göre; noksanl k, tafl ma senedinde gösterilen eflyan n miktar veya kolilerin adedi fark ile ilgili de ilse demiryolu bu eksiklikten sorumlu olmayacakt r. Ayr ca vagon al c ya orijinal kurflunlar sa lam teslim edildi inde demiryolu bu eksiklikten yine sorumlu tutulmaz. Di er yandan, CIM m.36/(c) ye göre; Uygulanan hükümler veya gönderici-demiryolu aras nda yap lan ve tafl ma belgesinde belirtilen sözleflmeler veya al c ile demiryolu aras nda yap lan sözleflmeler uyar nca yükleme ifllemlerinin gönderici veya boflaltma ifllemlerinin al c taraf ndan yap lmas halinde demiryolu sorumluluktan kurtulur. Dolay s yla ele ald m z konu bak m ndan, CIM m. 11 ve m.36 da öngörülen hallerde tafl yan meydana gelen hasar ve eksiklikten sorumlu olmayacakt r. Dipnotlar 1 2 3 4 5 Yarg tay 11. HD. 15.2.1999 T., 1998/9108 E., 1999/917 K. (Kazanc Hukuk Otomasyon Mevzuat- çtihat Programlar / çtihat Bilgi Bankas ) Yarg tay 11. HD. 11.5.1984, 1984/2187 E., 1984/2760 K. ( stanbul Barosu Bilgi Bankas Arflivi). Yarg tay H.G.K. 20.10.1999 T., 1999/11-861 E., 1999/869 K. (Kazanc Hukuk Otomasyon Mevzuat- çtihat Programlar / çtihat Bilgi Bankas ). Sabih Arkan, Demiryolu ile Yap lan Uluslararas Eflya Tafl malar, Batider, Ankara 1987, s. 25. Sabih Arkan, Demiryolu ile Yap lan Uluslararas Eflya Tafl malar, Batider, Ankara 1987, s. 27. & Mahmut Karaman, 17 Eylül 1962 de Sinop ta do du. Yüksek Denizcilik Okulu nu 1983 te tamamlad ktan sonra 1 y l D.B. Deniz Nakliyat A.fi., daha sonra 1986 ve 1992 y llar aras nda Türkiye Denizcilik flletmeleri nde gemi makineleri iflletme mühendisi olarak çal flt. 1990 ve 1991 y llar nda özel flirket gemilerinde Uzakyol Bafl Mühendisi olarak görev ald. Ayn süreçte, stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ne devam etti ve 1989 y - l nda mezun oldu. 1990 y l nda stanbul Barosu na kabul edilerek avukatl k yapmaya bafllad. 1992-1994 y llar aras nda Aybay & Aybay Hukuk Bürosun'da avukat, ayn büroda 1995-1997 y llar aras nda ortak avukat olarak çal flt. 1997 y l nda kurulan Atamer Karaman Hukuk Bürosu nun kurucu ortaklar ndan olan Mahmut Karaman, Eylül 2006 itibariyle Karaman Hukuk Bürosu nu kurdu. 1999-2000 y llar nda stanbul Teknik Üniversitesi Denizcilik Meslek Yüksek Okulu nda Deniz Hukuku dersleri verdi. TÜ Denizcilik Fakültesi Mezunlar Sosyal Yard m Vakf Yönetim Kurulu Baflkan olan Karaman, ayr ca Türk Deniz Hukuku Derne i, TÜ Denizcilik Fakültesi Mezunlar Derne- i üyesi, T.M.M.O.B. Gemi Makineleri flletme Müh. Odas ve denizcilik örgütleri taraf ndan ortaklafla yay nlanan Denizcilik Dergisi nin, TÜ Denizcilik Fakültesi (eski Yüksek Denizcilik Okulu) Mezunlar Sosyal Yard m Vakf ad na mtiyaz Sahibidir. Aç k Radyo'nun (94.9) 1995-1996 y llar aras nda "Aç k Ama Sakin Deniz" haftal k program n n haz rlay c s ve sunucusudur. 070