VakıfBank Haftalık Ekonomi 3 Ocak 2122 Bu Haftaki Yazımız... Raporu Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Reel faizin düşüş trendi sürüyor... TCMB yılın ilk toplantısında beklentilere paralel olarak faiz oranlarında bir değişikliğe gitmemiştir. Ocak ayı toplantılarıı ile Brezilya, Romanya, İsrail ve Şili merkez bankalarının ise faiz indirimlerine gittikleri görülmektedir. Bu haftaki raporumuzda Türkiye ve gelişmekte olan ülke politika faiz oranlarının seyri ve politika tercihlerindeki temel belirleyici unsurlar ele alınmıştır. Buna ek olarak, Türkiye de reel faizin seyri diğer gelişmekte olan ülkelerin reel faizleri ve kurlarındaki gelişmeler ile birlikte incelenmiştir. Raporun son bölümünde ise küresel faizlerdekii düşük seyrin cari işlemler açığının finansmanına yansımaları ele alınmıştır. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler.... TCMB yılın ilk toplantısında faiz oranlarını değiştirmedi... Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 212 yılının ilk Para Politikası Kurulu toplantısında faiz oranlarında bir değişikliğe gitmemiştir. Politika faiz oranı beklentilere paralel olarak, %.7 seviyesinde sabit bırakılırken, borç alma ve borç verme faiz oranları % ve %12. olarak sabit tutmuştur. Kurul gün içi döviz satım ihalelerinin düzenli döviz satım ihalelerine kıyasla daha etkili ve para politikası amaçlarına daha uygun olacağı değerlendirmesinde bulunurken, 2 Ocak 212 tarihinden itibaren düzenli döviz satım ihalelerine son verilmesine karar verilmiştir. Para Politikası Kurulu bu toplantısında ayrıca 21 Şubat 212 tarihli toplantıya kadar miktar ihalesi açılacak normal günlerde fonlama tutarının 3 milyar TL ile 7 milyar TL arasında devam etmesini kararlaştırmıştır. IMF, Türkiye için büyüme tahminin düşürdü... IMF, geçtiğimiz hafta Mexico City de düzenlenen G 2 Temsilcileri toplantısı için "Küresel Ekonomik Beklentiler ve Politika Değişiklikleri" başlıklı bir rapor hazırladı. Eylül ayında önce Türkiye nin 212 de %2.2 büyüyeceğini açıklayan, sonra rakamı Türkiye temsilcisinin açıklamasıyla %2. e çeken IMF, son hazırladığı raporda ise büyüme oranını %.4 olarak aşağı yönlü revize etti. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre azaldı... İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre.1 puan artarak, bir önceki aya göre ise.8 azalarak %74.77 seviyesinde gerçekleşti. Sektörlere göre, en yüksek kapasite kullanım oranı, %82. ile kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatında gerçekleşirken, en düşük alanların başında ise %9.8 ile tütün ürünleri imalatı sınıfı geldi. Merkez Bankası'nın Ocak ayı iktisadi yönelim anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi'ni açıkladı. Reel kesim güven endeksi, 212 yılı Ocak ayındaa bir önceki aya göre 4.6 puan artarak 11.8 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 2. puan azalarak 14.9 seviyesinde gerçekleşti. Gelecek üç aydaki üretim hacmi, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam, son üç aydaki toplam sipariş miktarı ve genel gidişat endeksi artış yönünde etkilerken, sabit sermaye yatırım harcaması, mevcut mamul mal stok miktarı ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilendi. ABD ekonomisi, geçen yılın dördüncü çeyreğinde yıllık bazda %2.8 büyüdü... ABD ekonomisinin dördüncü çeyrekte ise %3 olan beklentilerinn bir miktar altında %2.8 oranında büyüyerek 211 yılının en yüksek büyüme oranını gösterdi. Ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılası geçen yılın tamamında ise %1.7 artış gösterdi. ABD Merkez Bankası (Fed), en az 214 yılının sonuna kadar faizlerde herhangi bir artış olmayacağını belirtti.. Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC), 212 yılınınn ilk toplantısında politika faiz oranını değiştirmeyerek %.2 aralığındaa sabit bıraktı. Fed, iki gün süren toplantınınn sonunda, 214 yılının dördüncü çeyreğine kadar faiz hadlerini rekor seviyede düşük tutma kararında olduğunu bildirdi. ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE
Reel faizin düşüş trendi sürüyor... Grafik 1 Türkiye İsrail Endonezya Güney Kore Peru Romanya Brezilya Rusya Tayland Çin Polonya Macaristan Kolombiya Şili Hindistan GOÜ Politika Faiz Oranlarındaki Değişimler (baz puan) Oca.12 21 Aralık 211 Aralık Grafik 2 GOÜ PolitikaFaiz Oranları (%) Türkiye İsrail Güney Kore Peru Romanya Brezilya Rusya Tayland Çin Polonya Macaristan Kolombiya Şili Hindistan 2. 3.2 4.2 3.2 4. 4..7.7 6.6 7 8 8. 1. Kaynak: Reuters 7 2 12 22 Kaynak: Reuters 4 8 12 211 yılında Gelişmiş Ülkelerdeki (GÜ) ılımlı büyüme oranlarına karşın, Gelişmekte Olan Ülkelerin (GOÜ) güçlü büyüme performansı sergilediği görülmüştür. Büyüme oranları bakımından GÜ lerden ayrışan bir tablo çizen GOÜ lerde güçlü yurt içi talebe bağlı olarak enflasyonist baskıların da daha kuvvetli olduğu görülürken, uygulanan para politikası bakımından da farklılıklar dikkat çekmektedir. GOÜ merkez bankalarının pek çoğunun 211 yılının ilk yarısında faiz artırımına gittiği görülmesine karşın, 211 yılının ilk yarısında faiz indiren tek merkez bankası Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) olmuştur. TCMB nin 21 yılının sonundan itibaren finansal istikrarı gözetecek şekilde geleneksel olmayan para politikası uygulamaya başlaması ile faiz dışı para politikası araçlarını da kullandığı görülmüştür. Artan sermaye akımlarının bir takım finansal riskleri beraberinde getirdiği bir ortamda proaktif davranan merkez bankası enflasyonist risklerin de zayıflaması ile zorunlu karşılıkları artırırken, politika faizini indirerek farklı bir para politikası bileşimi uygulamaya koymuştur. Ayrıca TCMB, pek çok GOÜ merkez bankasının faiz artırmaya devam ettiği 211 yılının Ağustos ayında Euro Bölgesi ne ilişkin risklere dikkat çekerek Brezilya ile birlikte faiz indiren merkez bankası olmuştur. 211 yılının son çeyreğinde Euro Bölgesi ne ilişkin belirsizliklerinin devam etmesi ve bu belirsizliklerin küresel ekonomi üzerindeki riskleri, pek çok GOÜ merkez bankasının faiz artırma yönündeki politikalarından vazgeçmelerine neden olmuştur. Ocak ayının son haftası ile birlikte GOÜ merkez bankalarının 212 yılının ilk faiz toplantıları da neredeyse tamamlandı. Brezilya, Romanya, İsrail ve Şili merkez bankalarının yılın ilk ayında faiz indirimine giden GOÜ merkez bankalarının arasında yer aldığı görülürken, Euro Bölgesi endişelerinin enflasyonist baskılara üstün geldiği görüldü. Faiz artırımına gitmesi beklenen Macaristan Merkez Bankası nın ise faiz artırım beklentilerine karşın politika faiz oranını sabit tutarak beklemeye geçmesi dikkat çekti. TCMB ise geçtiğimiz haftaki toplantısının ardından enflasyonun kısa vadede yüksek seyretmeye devam edeceğini yineleyerek para politikasının bir süre daha sıkı kalması yönünde sinyal vermesine karşın, küresel piyasalara ilişkin risklere karşı bir miktar daha temkinli bir tavır sergilemesi dikkat çekti. Euro Bölgesi ne ilişkin zayıf büyüme görünümünün GOÜ ler açısından da dış ticaret, finansal piyasalar ve risk algılamaları aracılığı ile doğuracağı olumsuz tablo merkez bankalarını para politikalarını gevşetmeye sevketmektedir. Özellikle önümüzdeki dönemde tablonun bir miktar daha 2
kötüleşmesi ihtimali, bununla birlikte Euro Bölgesi büyümesine ilişkin olumsuz beklentilerin Euro Bölgesi için bir resesyona işaret etmesi, GOÜ lerin para politikaları açısından odak noktası olmaktadır. Reel faiz 1 ve uluslarası karşılaştırma... Grafik 3 14 12 1 8 6 4 2 2 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Kaynak: Bloomberg Eki.8 Oca.9 Nis.9 Reel Faiz (%) Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 23 yılından itibaren Türkiye ekonomisinde sağlanan istikrar ortamı faizlerin önemli ölçüde gerilemesine olanak sağlamıştır. Küresel kriz ve izleyen süreçte Türkiye ekonomisinin görece güçlü yanları hızlı bir toparlanmayı beraberinde getirmiş ve global olarak düşük seyreden faiz ortamında reel faizlerin aşağı yönlü trendini devam ettirmesine yol açmıştır. 28 yılı Mayıs ayında %1.27 seviyesinde bulunan reel faizler izleyen süreçte aşağı yönlü bir trend izlemiştir. 21 yılı içinde negatif değerlerin görüldüğü reel faizlerde 21 yılının son çeyreğinden itibaren Avrupa daki risklerin yoğunlaşmasının yarattığı endişelerin faizlerde yukarı yönlü baskıları arttırması ile yükseliş yaşanmıştır. Son dönemde piyasa faizlerinde yükselişe karşın enflasyonda da eş anlı görülen artışlar reel faizlerin gerilemesine neden olmaktadır. Eki.11 DÖNEMLER İTİBARİYLE DEĞİŞİM (PUAN) 28:1 211:12 28:1 29:6 29:6 211:12 21:12 211:12 Reel Faiz Kur 2 Reel Faiz Kur 2 Reel Faiz Kur 2 Reel Faiz Kur 2 Güney Afrika.27 8.8 1.93 3.73 1.66.12 3.21 21.43 Brezilya 3.94.87 2.7 1.89 1.24.2 2.27 11.43 Polonya 1.48 41.18.13 3.29 1.61 1.89 1.4 19.3 Macaristan 3.79 4.4.26 12. 1.47 28.4 1.81 2.8 Rusya 6.89 31.4.23 27.32 1.66 4.22 3.16 6.6 Çek Cum. 2.6 12.33.1.61 2.3 6.72.2.86 Türkiye 8.38 61.46 2.18 31.92 6.2 29.4.68 29.8 Kaynak: Bloomberg, Vakıfbank Reel faizlerin gelişimini gelişmekte olan ülkeler perspektifinde döviz kurlarındaki değişimleriyle birlikte karşılaştırmalı olarak incelediğimizde dikkat çekici sonuçlara ulaşıyoruz. Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi 28 yılının başı ile 211 yılı sonuna kadar olan süreçte Brezilya, Polonya ve Türkiye de reel faizlerin gerilediği görülmektedir. Söz konusu ülkeler arasında reel faizi en çok gerileyen ülkenin ise Türkiye olduğu dikkat çekmektedir. Söz konusu süreçte döviz kurlarının seyri ele alındığında ise 1 Reel faiz, 2 yıl vadeli DİBS faizi ve gerçekleşen enflasyon oranı kullanılarak hesaplanmıştır. 2 Nominal döviz kurları 27=1 olacak şekilde endekslenmiştir. 3
incelenen tüm ülkelerde para birimlerinin değer kaybettiği görülmektedir. Reel faizlerde sert bir düşüş görülen Türkiye de, TL en çok değer kaybeden para birimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kriz sonrası süreçte ise Avrupa da sorunlu ülkeler arasında yer alan Macaristan ve Polonya da ise para birimlerindeki değer kaybının hızlandığı görülmektedir. Grafik 4 Faiz Ödemeleri (yıllık milyar $) Küresel faizlerdeki düşüş trendinin Türkiye ekonomisine bir diğer yansıması da cari 9 işlemler açığının finansmanı tarafında 8 görülmektedir. Küresel kriz ile birlikte 7 6 gelişmiş ülke merkez bankalarının düşük faiz ve bol likidite politikaları cari işlemler 4 açığının finansmanında ödenen faizin 3 2 gerilemesine yol açmıştır. Son dönemde 1 söz konusu faiz ödemelerinde bir yükseliş görülmesine karşın, beklentilere paralel olarak düşük faiz ortamının devam etmesi ve yeni parasal genişleme önlemlerinin alınması durumunda söz konusu ödemelerde yeniden bir düşüsün yaşanması mümkün olacaktır. Bu durum, gerek ekonomik aktivetedeki yavaşlama gerekse yüksek ihracat performansı ile daralmasını beklediğimiz cari işlemler açığına ilişkin risk algılamalarının daha da azalmasını sağlayacaktır. 1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Kaynak: TCMB Sonuç olarak, TCMB 212 yılının ilk PPK toplantısında faiz oranlarını değiştirmemiştir. Ocak ayı toplantılarında ise aralarında Brezilya, Romanya, İsrail ve Şili gibi ülkelerin bulunduğu pek çok gelişmekte olan ülke merkez bankalarının faiz oranlarında indirime gittikleri görülmektedir. Söz konusu indirim kararlarında Euro Bölgesi ülkelerinde yaşanan borç sorununun yarattığı endişenin enflasyonist baskılara göre daha baskın olduğu görülmüştür. Son dönemde enflasyonda görülen yükseliş piyasa faizlerinin arttığı bir ortamda reel faizlerde yeniden aşağı yönlü bir trendin oluşmasına neden olmuştur. Reel faizlerin gelişimi, seçilmiş GOÜ lerin döviz kurları ile birlikte incelendiğinde, TL nin en çok değer kaybeden para birimi olmasına karşın, Türkiye nin 28 211 döneminde reel faizlerde en büyük düşüşün gerçekleştiği ülke olduğu görülmektedir. Küresel krizin ardından hızlı bir toparlanma sürecine giren Türkiye ekonomisinde reel faizdeki düşüş devam etmiştir. 21 yılının başından itibaren ise Euro Bölgesi nin sorunlu ülkelerinden olan Polonya ve Macaristan da para birimlerinde sert değer kayıpları görülmüştür. 4
Bu Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Ekonomi Gündemi (3 Ocak 3 Şubat 212) Ülke Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti 3.1.212 ABD Çekirdek Kiş. Tük. Harc. Endeksi (Aralık, a a) %.1 %.1 Euro Bölgesi İş Dünyası Güven Endeksi (Ocak).31.21 İtalya İş Dünyası Güven Endeksi (Ocak) 92. 92.8 31.1.212 Türkiye Dış Ticaret Dengesi (Aralık) 7. milyar dolar 7.9 milyar dolar Enflasyon Raporu I ABD Chicago PMI Endeksi (Ocak) 62. 63 Case Shiller Konut Fiyat Endeksi (Kasım, y y) %3.4 %3.3 Conference Board Tüketici Güven Endeksi (Ocak) 64. 68 Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Aralık) %1.3 %1.4 Almanya Perakende Satışlar (Aralık, a a) %.9 %.9 Fransa ÜFE (Aralık, a a) %.4 %.1 İngiltere Para Arzı (Aralık, a a) %.6 Japonya PMI İmalat Endeksi (Ocak).2 İşsizlik Oranı (Aralık) %4. %4. Hanehalkı Harcamaları (Aralık) %3.2 %.2 1.2.212 Türkiye PMI İmalat Endeksi (Ocak) 2 ABD ADP Özel İstihdam (Ocak) 32 bin 18 bin ISM İmalat Endeksi (Ocak) 3.9 4. Haftalık Mortgage Verileri 77.6 Euro Bölgesi PMI İmalat Endeksi (Ocak) 48.7 48.7 TÜFE (Ocak, y y) %2.7 %2.7 Almanya PMI İmalat Endeksi (Ocak).9.9 2.2.212 ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları 377 bin 37 bin Euro Bölgesi ÜFE (Aralık, y y) %.3 %4.3 3.2.212 Türkiye TÜFE (Ocak, a a) %.7 %.46 ÜFE (Ocak, y y) %1. ABD İşsizlik Oranı (Ocak) %8. %8. Tarımdışı İstihdam (Ocak) 2 bin 1 bin ISM Hizmetler Endeksi (Ocak) 2.6 3 Fabrika Siparişleri (Aralık) %1.8 %1. Euro Bölgesi PMI Hizmetler Endeksi (Ocak).. Perakende Satışlar (Aralık, a a) %.8 %.3 Almanya PMI Hizmetler Endeksi (Ocak) 4. 4.
TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 Reel GSYİH (y y, %) 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y y, %) 1 1. 1 1 2 8.2... 1. 1. 2. 1999Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 1999Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (y y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör 21 21 211 211 211 Payları III. IV. I. II. III. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım 1.2.9 4. 7.2.7 4.4 Sanayi 21.8 7.2 11.2 14.3 8.1 8.9 İnşaat. 22.1 17. 14.7 13. 1.6 Ticaret 12. 7. 13.3 18.6 13.2 9.6 Ulaş. ve Haber. 14. 6.7 13.6 13. 11.7 9.7 Mali Kur. 11.8 6.3 1.3 9.1 14.1 1.8 Konut Sah. 4.2 2.6 1.3 2.1 1.9 1.4 Eğitim 2.8.7.9 4.3 4.8 7.8 Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.1 1.4.6 3.8 3.1 6.6 Vergi Süb. 8.2 8.1 13. 17.6 11.2 1. GSYİH.3 9.2 12. 8.8 8.2 3. 2. 1.. 1. 2. 3. Sektörel Büyüme Hızları (y y, %) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK 6
Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Yer. Hanehalkı Tük. Har. Dev. Nihai Tük. Har. Gay. Safi Ser. Oluş. Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH Sektör Payları (%) 21 III. Çey 21 IV. Çey 211 I. Çey. 211 II. Çey. 211 III. Çey. 66. 6.7 9. 12.2 8.8 8.2 9.6.9 3.2 7.2 9.4 13.7 23.4 3. 42.1 33.6 29. 1.2 3.8 13. 17.1 4.7 4. 6.2 19.6 34.2 49. 38.4 34.1 17.2 23.9 1.6 4.3 8.8.6 1.8 26.6 16.2 2.4 27.3 19.2 7.3.3 9.2 11.8 8.8 8.2 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 4 3 2 1 1 2 3 4 Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 3 2 1 1 2 3 1 8 6 4 2 2 4 6 8 1 12 3. 2. 1.. 1. 2. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 Sanayi Üretim Endeksi (y y, %) 3. Mar.7 May.7 Tem.7 Eyl.7 Kas.7 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Eyl.11 Kas.11 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a a, %) (Sağ Eksen) Kaynak:TÜİK TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. (y y, %) 7
Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi 4 3 2 1 1 2 3 4 6 Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Ağu.11 Ara Malı İmalatı (y y, %) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y y, %) Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Kasım Ayı 21 211 Petrol Ürünleri 1.9 6.9 Tekstil 1.9 1.2 Gıda 1.4 8.4 Kimyasal Madde 8.3 3. Ana Metal Sanayi 17. 4. Metalik Olm. Diğ. Mineral 12.4 4. Taşıt Araçları 26.7 1. Elektrikli Teçhizat 2. 16.2 Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y y, %) Sermaye Malı İmalati (y y, %) Giyim 6.3 3. Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 24. 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. 26. 24. 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi 7 6 4 3 2 1 21 19 17 1 13 11 9 7 Oca.1 Eyl.1 May.2 Oca.3 Eyl.3 May.4 Oca. Eyl. May.6 Oca.7 Eyl.7 May.8 Oca.9 Eyl.9 May.1 Eyl.11 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Eyl.11 Kas.11 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Eyl.11 Kas.11 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak: OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 8
Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 7 6 6 74.7 9 8 7 6 4 Kaynak: TCMB Kapasite Kullanım Oranı (%) Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Üretim Endeksi Verilen İnşaat Ruhsatları 13 12 12 11 11 1 1 9 9 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Çalışan Kişi Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi 13. 12. 12. 11. 11. 1. 1. 9. 9. 8. 6 4 4 3 3 Haziran Ekim Şubat 6 Haziran 6 Ekim 6 Şubat 7 Haziran 7 Ekim 7 Şubat 8 Haziran 8 Ekim 8 Şubat 9 Haziran 9 Ekim 9 Şubat 1 Haziran 1 Ekim 1 Şubat 11 Haziran 11 Ekim 11 Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 9
ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE 14 12 1 8 6 4 2 2 2 1 1 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 TÜFE (y y, %) Çekirdek I Endeksi (y y, %) Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 ÜFE (y y, %) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (y y, %) Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz İçecekler, Vakıfbank Yıllık Aylık 1 1 2 3 4 3 3 2 2 1 1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Eyl.11 Kas.11 Gıda Enerji Tüfe ÜFE Alt Sektörler (y y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3 3 2 2 1 1 1 26 24 22 2 18 16 14 12 1 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Ocak Temmuz Aralık Mayıs 6 Ekim 6 Mart 7 Ağustos 7 Ocak 8 Haziran 8 Kasım 8 Nisan 9 Eylül 9 Şubat 1 Temmuz 1 Aralık 1 BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 1
İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1 1 Nis. Eki. Nis.1 Eki.1 Nis.2 Eki.2 Nis.3 Eki.3 Nis.4 Eki.4 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Eki.11 Kaynak: İTO İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y y,%) 8 6 4 2 2 4 Ocak 6 Mayıs 6 Eylül 6 Ocak 7 Mayıs 7 Eylül 7 Ocak 8 Mayıs 8 Eylül 8 Ocak 9 Mayıs 9 Eylül 9 Ocak 1 Mayıs 1 Eylül 1 Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu ( a a, %) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 9. 9 8. 8 7. 7 6. 6. 4. 1.1.28 1.4.28 1.7.28 1.1.28 1.1.29 1.4.29 1.7.29 1.1.29 1.1.21 1.4.21 1.7.21 1.1.21 1.1.211 1.4.211 1.7.211 1.1.211 1.1.212 12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 1 9 8 7 6 4 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 11
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. Haziran 9.4 9.1 Aralık Haziran 6 Aralık 6 Haziran 7 Aralık 7 Haziran 8 Aralık 8 Haziran 9 Aralık 9 Haziran 1 Aralık 1 Haziran 11 Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı 28, 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı.. 4. 4. 3. 3. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı İşkur İstatistikleri 3. 2. 2. 1. 1... Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 Tarım İnşaat Sanayi 4. 2.. 48. 46. 44. 42. Hizmetler (Sağ Eksen) Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, 11 18 16 14 12 1 98 96 94 92 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 12
Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 12. 12. 11. 11. 1. 1. 9. 2 I III 26 I III 27 I III 28 I III 29 I III 21 I III 211 I III Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 13
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi 2 2 1 1 2 4 6 8 1 Ağustos 3 Şubat 4 Ağustos 4 Şubat Ağustos Şubat 6 Ağustos 6 Şubat 7 Ağustos 7 Şubat 8 Ağustos 8 Şubat 9 Ağustos 9 Şubat 1 Ağustos 1 Şubat 11 Ağustos 11 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 12 Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y y, %) Sermaye Malları (y y, %) Tüketim Malları (y y, %) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y y, %) Sermaye Malları (y y, %) Tüketim Malları (y y, %) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6 4 14 24 34 44 4 64 74 84 3 1 1 3 7 9 11 4 3 2 1 1 2 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 14
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 11 11 1 1 9 9 8 8 7 7 6 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 1 1 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Ç1 1999Ç3 2Ç1 2Ç3 21Ç1 21Ç3 22Ç1 22Ç3 23Ç1 23Ç3 24Ç1 24Ç3 2Ç1 2Ç3 26Ç1 26Ç3 27Ç1 27Ç3 28Ç1 28Ç3 29Ç1 29Ç3 21Ç1 21Ç3 211Ç1 Reel Hanehalkı Tüketimi (y y, %) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2. 2. 1. 1... 4 4 3 3 2 2 1 1. 4. 3. 2. 1... CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Bireysel ve Ticari Krediler Kaynak:BDDK Krediler (y y, %) Kaynak:BDDK Bireysel Krediler (y y, %) Ticari Krediler (y y, %) 1
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları 1 2 3 4 33 31 29 27 2 23 21 19 17 1 6 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge 6 4 3 2 1 1 2 3 7 47 37 27 17 7 3,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal y y, %) Vergi Gelirleri (Reel y y, %) Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku.. 4. 4. 3. 3. 38. 36. 34. 32. 3. 28. 26. 24. 22. 2. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. 6. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Borç Stoku (milyar TL) İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 16
Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 1 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3 2 2 1 1 22 23 24 2 26 27 28 29 21 TCMB (milyar dolar sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2.. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 3 3 2 2 1 1 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nisan 1 Ağustos 1 Aralık 1 Nisan 11 Ağustos 11 Aralık 11 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) 2 2 1 1 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı 8 7 6 4 3 2 1 17 1 13 11 9 7 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL sağ eksen) 17 Kaynak: TCMB
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH* (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 1.6 3 3.24.2 64. Euro Bölgesi 1.3 2.7.28 1. 2.6 Almanya 2.6 2.3.69 1. 98 Fransa 1. 2.7 1.74 1. 36. İtalya. 3.7 2.8** 1. 91.6 Macaristan 1.4 4.1 2.6 7. 6.6 Portekiz 1.7 3. 9.89 1. 6. İngiltere.7 4.2 1.71**. 33. Japonya.7.2 3.8.1 42.7 Çin 8.9 4.1.19 6.6 97. Rusya 4.8 6.1 4.8 8. Hindistan 6.9 9.34 2.62 8. Brezilya 2.12 6. 2.26 1. 113.4 G.Afrika 3.1 6.1 2.78.. Türkiye 8.2 1.4 6.8.7 92.4 *Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 21 verileridir. **29 Verileri Beklentiler 211 IMF Beklentisi (Eylül 211) Reel Büyüme (y y. %) Enflasyon (y y. %) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH Gelişmiş Ülkeler 1.61 2.61.29 7.93 13.73 Gelişmekte Olan Ülkeler 6.39 7.46 2.36 36.21 Tüm dünya 3.9 4.9.66 79.6 ABD 1.2 2.98 3.1 9.9 1.4 Euro Bölgesi 1.62 2.1.12 9.93 88.7 Almanya 2.72 2.36.3 6. 82.64 Fransa 1.6 2.14 2.66 9.1 86.81 İtalya 1.63 2.61 3.48 8.2 121.6 Macaristan 1.8 3.7 2.2 11.2 76.12 Portekiz 2.1 3.44 8.64 12.21 16.3 İngiltere 1.13 4.1 2.71 7.7 8.76 Japonya.46.37 2.1 4.87 233.1 Çin 9.47.49.1 4. 26.88 Rusya 4.28 8.87.1 7.3 11.68 Hindistan 7.83 1. 2.18 62.43 Brezilya 3.76 6.8 2.32 6.7 64.98 G.Afrika 3.39.92 2.7 24. 36.6 TÜRKİYE 6.8 6.1 1.2 1.4 4.34 18
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 29 21 En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 212 Yılsonu Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) 92 9 1 13 7 348 82 (211, 3Ç) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) 4.8 9. 8.2 (211, 3Ç) 2. Sanayi Üretim Endeksi (y y. %) 9. 13.9 8.4 (Kasım 211) Kapasite Kullanım Oranı (%) 67.6 72.8 74.7 (Ocak 212) İşsizlik Oranı (%) 13. 11.9 9.1 (Ekim 211) 1.7 21 211 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y y. %) 6.4 1.4 1.4 (Aralık 211) 6.6 ÜFE (y y. %) 8.87 13.33 13.33 (Aralık 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 133,88 148,4 139,37 (13.1.212) M2 87,81 66,642 66,23 (13.1.212) M3 61,88 7,491 69,82 (13.1.212) Emisyon 44,368 49,347 48,146 (13.1.212) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 8,696 78,33 7,297 (2.1.212) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 1... (3.1.212) TRLIBOR O/N 6.4 1.89 9.7 (3.1.212) 29 21 Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 13,991 47,11,188 (Kasım 211) 62,1 İthalat 14,928 18,44 18,647 (Kasım 211) İhracat 12,143 113,883 11,11 (Kasım 211) Dış Ticaret Açığı 38,786 71,661 7,33 (Kasım 211) 8,3 Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 21,6 24,28 23,9 (Aralık 211) Bütçe Giderleri 267,27 293,628 4,974 (Aralık 211) Bütçe Dengesi 2,21 39,6 17,879 (Aralık 211) Faiz Dışı Denge 986 8,697 16,62 (Aralık 211) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 33. 32.8 368.8 (Aralık 211) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 111. 12. 149. (Aralık 211) Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) 39.8 317.4 293.8 (211 III. Çeyrek) 19
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 312 4 7 87 Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 212 398 18 98 Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 212 398 19 2 Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 212 398 18 99 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 212 398 18 9 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 212 398 18 92 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 212 398 18 91 İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 212 398 19 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar