Şirket Yönetici ve Ortklrının Şhsi Sorumluluklrı Ksım 2004 Bu metnin tüm hklrı mhfuzdur. Yzrın izni olmksızın iktibs hükümleri dışınd lıntı ypılmz, kısmen vey tmmen çoğltılmz. Bu metindeki ifdelerden hreketle yzılı uzmn görüşü lınmksızın işlem tesisi hlinde oluşbilecek herhngi bir zrrdn dolyı hiç bir sorumluluk kbul edilmez.
İÇİNDEKİLER GİRİŞ I KANUNİ TEMSİLCİ 1 Tnımı 2 Kimler knuni temsilcidir? b c d Yönetim kurulu Yetkinin yönetim kurulu üyelerinden bir kısmın vey kurul dışındn birine bırkılmsı Yönetim kurulu üyelerinden birinin vey bir üçüncü kişinin yetkili syılmsı knuni temsilcilik sıftının devri midir? Limited şirketlerin temsilcileri 3 Knuni temsilcilerin ödevleri 4 Mükelleflerin ödevleri nelerdir? II KANUNİ TEMSİLCİLERİN VERGİLERDEN SORUMLULUĞU 1 Sorumluluk 2 Geri lbilme (rücu) imknı III KANUNİ TEMSİLCİLERİN CEZALARDAN SORUMLULUĞU 1 Pr cezlrı b c d e Vergi ziyı suçu ve cezsı Hileli suçlrd cez Hileli suçlr iştirk edenlerin cezsı Usulsüzlük cezlrı Özel usulsüzlük cezlrı
2 Hpis cezlrı b c 6 y-3 yıl hpis cezsı i) Hpis cezsının pr cezsın çevrilmesi ii) Muhteviytı itibriyle ynıltıcı belge kvrmı 18 y-3 yıl ğır hpis cezsı i) Erteleme ve pr cezsın çevrilme ii) Shte belge kvrmı Pişmnlık hükümlerinden yrrlnm 3 İştirk, zmettirme b c Mddi menft gözeterek iştirk Mddi menft gözetmeksizin iştirk Azmettirme 5 Hngi hllerde pr cezlrı için knuni temsilciye gelinebilir? 6 Hngi hllerde knuni temsilci hpis cezlrı muhtp olbilecektir? 7 Thsilt knunund öngörülen cezlrı b c d e f IV Thsile engel olm suçu Gerçeğe ykırı beynd bulunm suçu Ml edinme ve rtmlrını bildirmeme suçu Vergi borçlusun it ellerindeki mllrı bildirmeme suçu Ml bildiriminde bulunmm hlinde hpsen tzyik İstenen bilgileri vermeme suçu TASFİYE DÖNEMİNDE SORUMLULUK 1 Tsfiye öncesi borçlrdn sorumluluk 2 Tsfiye döneminde kim sorumludur? 3 Tsfiyeden py ln ortğın sorumluluğu 4 Tsfiyeden py lmış bulunn lcklılrın sorumluluğu 5 Tsfiye memurlrının tsfiye dönemi sonrsınd sorumluluklrı
V ORTAKLARIN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 1 Ortklık pylrı nedeniyle sorumluluk 2 Limited şirket ortklrının sorumluluğu 3 Ortklrın şirkete oln borçlrı nedeniyle sorumluluklrı VI BAŞKASININ FİİLLERİ NEDENİYLE SORUMLULUK 1 Ödediğiniz KDV yi birkez dh ödemek zorund klbilirsiniz 2 Sizden kesilen stopjı d tekrr ödeyebilir vey indirim olrk dikkte lmybilirsiniz VII YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN (YMM LERİN) SORUMLULUĞU 1 YMM lerin Devlete krşı sorumluluğu 2 YMM lerin müşterilerine krşı sorumluluklrı 3 Rücu imknı VIII YABANCI KURUM VE ŞAHISLARIN TEMSİLCİLERİNİN SORUMLULUKLARI 1 Vergiler nedeniyle sorumluluk 2 Pr cezlrı nedeniyle sorumluluk 3 Hürriyeti kısıtlyıcı cezlr nedeniyle sorumluluk IX ZAMANAŞIMI 1 Thkkuk zmnşımı 2 Thsil zmnşımı 3 Pr cezlrınd zmnşımı 4 Hpis cezlrınd zmnşımı
X İTİRAZ 1 Henüz şirketin tm nlmıyl tkip edilmediği iddisınd bulunulbilir 2 İlgili dönemde yönetici vey ortk olunmdığı iddisı 3 Yönetim kurulu üyesi olmkl birlikte temsil yetkisinin bulunmdığı iddisı 4 Knuni ödevlerin yerine getirilmesinde kusursuzluk iddisı 5 Zmnşımı 6 İtirzın şekli b c XI İşlemi ypn mkm itirz Şikyet yoluyl bir üst mkm itirz Dv çılmsı ÖLÜM 1 Vergi cezlrı 2 Vergi slı XII XIII YURT DIŞINA ÇIKIŞ YASAĞI ZAMAN-I İDARE 1 Sorumluluğun zmn bkımındn sınırı 2 Knuni temsilciliğin son ermesi 3 Tescil ve iln zorunlu mudur? 4 Sorumluluk tüm ml vrlığı iledir SONUÇ
KAYNAKÇA 1 Vergi Usul Knunu 2 Vergi Usul Knunu Genel Tebliğleri 3 Amme Alcklrının Thsil Usulü Hkkınd 6183 Syılı Knun (AATUHK) 4 6183 syılı Knun Tebliğleri 5 Knuni Temsilcinin Vergisel Sorumluluğu Turgut Cndn, Mliye ve Hukuk Yyınlrı, Ankr, Ksım 1994 6 Psport Knunu
I KANUNİ TEMSİLCİ 1 Tnımı Bu çlışmmızd knuni temsilcileri dh ziyde limited ve nonim şirketlerin ortk ve yöneticileriyle sınırlı olrk ele lcğız. Bu çıklmy göre; vergi knunlrı bkımınd knuni temsilci, mükellef ve vergi sorumlulrının vergi ile ilgili ödevlerinin zmnınd ve eksiksiz yerine getirilmesi konusund, vergi knunlrıyl yükümlü kılınn kişi olrk tnımlnbilir. 2 Kimler knuni temsilcidir? Yönetim kurulu Genel olrk şirketin temsili yetkisi yönetim kurulun ittir. Knun vey n sözleşme ile temsil yetkisi verilen bu orgnlrın dışındkiler, örneğin, nonim şirketlerin ortklrı ve kurucu ortklrı, şirketin vergi ile ilgili ödevlerinden knuni temsilciler gibi sorumlu tutulmzlr. Temsil yetkisi, tüzel kişinin mcın ve konusun uygun her türlü işleri ve hukuki işlemleri, tüzel kişi dın, ypm ve tüzel kişinin ünvnını kullnm hkkı verir. b Yetkinin yönetim kurulu üyelerinden bir kısmın vey kurul dışındn birine bırkılmsı Knunun izin verdiği durumlrd, nsözleşme hükümleriyle y d yönetim ve genel kurullrının krrlrı ile yönetim kurulunun sınırlı syıd üyesine vey bu kurul dışınd bir kişiye bırkılbilir. Örneğin; Türk Ticret Knununun 317 nci mddesine göre, nonim şirket, yönetim kurulu trfındn temsil edilir. Bunun birlikte, şirket ess mukvelesinde, bu yetki, yönetim kurulu üyeleri rsınd tksim edilebileceği gibi, üyelerden ylnızc birine de bırkılbilir. Htt, temsil yetkisinin, şirkette py shibi olmyn müdürlere bırkılmsı d olnklıdır (TTK. Md. 319). Temsil yetkisinin yönetim kurulu üyelerinden birine vey birkçın y d yönetim kurulu üyesi olmyn müdüre, kısmen vey tmmen bırkılmsı durumund, diğer üyelerin, terkettikleri temsil yetkisini herhngi bir nedenle kullnmlrın olnk yoktur. Sdece, bu yetkinin gereği gibi kullnılıp kullnılmdığını denetleyebilirler. Anck, yetkinin gereği gibi kullnılmmsındn dolyı sorumlu tutulmzlr (TTK. Md.336). Bu nedenle, kendisine temsil yetkisi bırkılnlrın tüzel kişinin vergi ile ilgili ödevlerini yerine getirmemelerinden dolyı (temsil yetkisini devreden) diğer üyelerin sorumlu tutulmmlrı gerekir. Anck; üzerinde temsil yetkisi bulunmyn yönetim kurulu üyelerinin bu sıftlrı devm ettiğinden, yerine getirilmesi krr orgnı sıftıyl yönetim
kurulun it oln vergi ödevlerinin yerine getirilmemesinden dolyı, koşullrı vrs, bu üyeler de sorumlu tutulbilirler. c Yönetim kurulu üyelerinden birinin vey bir üçüncü kişinin yetkili syılmsı knuni temsilcilik sıftının devri midir? İlgili knun, tüzük vey nsözleşme ile kim knuni temsilci olrk belirlenmişse, temsil edilenin vergi ile ilgili ödevlerini o yerine getirmek zorunddır. Anonim şirketlerin temsil yetkisinin bir vey birkç yönetim kurulu üyesine vey yönetim kurulu üyesi olmyn müdüre devri örneğinde, idre ve temsil yetkisinin şirket yönetim kurulun it olduğunu söyleyen de (TTK Md. 317); bu yetkinin, yönetim kurulu üyelerinin bir vey birkçın y d yönetim kurulu üyesi olmyn müdüre devrine olnk sğlyn d knundur (TTK. Md. 319). Knunun öngördüğü usule uygun olrk müdür tyin edildiğinde, şirketi temsil ve idre yetkisi rtık yönetim kurulu üyelerine değil, bu müdüre ittir. Dolyısıyl; ortd, knuni temsilcilik sıftının getirdiği yükümlülük ve sorumluluklrın devri değil; sıftın kendisinin devri sözkonusudur. Knuni temsilcilik sıftı, özel knun, tüzük ve nsözleşme hükümlerine göre kimde ise, temsil edilenin vergi ile ilgili ödevlerini yerine getirme görevi ve bu ödevlerin yerine getirilmemesinden doğn sorumluluk d onddır. Essen; knuni temsilcilik sıftının devredilemeyeceği kbul edilecek olunurs, yönetim kurulu üyesi olmyn, htt ortklık sıftı dhi bulunmyn şirket müdürünün Vergi Usul Knununun 10 uncu mddesi uyrınc sorumlu tutulmsı olnksızlşır. Oys; uygulm, şirket müdürünün nıln mddeye göre sorumlu tutulbileceği yolunddır. d Limited şirketlerin temsilcileri Türk Ticret Knunun 540. mddesinin ilk fıkrsın göre, ksi krrlştırılmdıkç, ortklr, hep birlikte, müdür sıftıyl limited şirketin işlerini idreye ve şirketi temsile mezun ve mecburdurlr. Aynı mddenin ikinci fıkrsın göre de, şirket mukvelesi vey umumi heyet krrı ile limited şirketin idre ve temsilinin ortklrdn birine vey birkçın bırkılmsı olnklıdır. Görüldüğü üzere, kendilerine, knunl şirketi idre ve temsil yetki ve görevi verilen limited şirket ortklrı, yine knunun izni ile, bu yetki ve görevlerini şirket mukvelesinde vey umumi heyet krrın dynrk diğer ortk vey ortklr devredebilmektedirler. Üzerlerindeki idre ve temsil yetki ve görevini diğer ortk vey ortklr devreden limited şirket ortklrının, ortklıktn bşk sıftlrı klmmktdır. Dnışty Dördüncü Diresinin vermiş olduğu krrınd (18.09.1992 gün ve E:1991/3763, K:1992/3923) d çok çık biçimde orty konulduğu üzere, üzerinde limited şirketi idre ve temsil yetki ve görevi bulunmyn, bu yetki ve görevini sözleşme vey genel kurul krrı ile devreden ortğın, limited şirketin ödenmeyen vergi borcundn dolyı knuni temsilci gibi sorumlu tutulmsı olnklı değildir. 3 Knuni temsilcilerin ödevleri Bir tüzel kişilik oln şirketlerin vergi mükellefi vey vergi sorumlusu (bir bşksındn vergi kesip ytırmkl yükümlü) olmlrı hlinde, şirketlere düşen ödevler bunlrın knuni temsilcileri trfındn yerine getirilirler.
4 Mükelleflerin ödevleri nelerdir? Şirkete düşen ödevlerin knuni temsilci trfındn yerine getirileceğini belirtmiştik. Bu şmd kbc şirketlerin vergi ile ilgili ödevleri üzerinde durmk gerekiyor. Bildirim mükellefiyeti İşe bşlmyı bildirme, Değişiklikleri, İşi bırkmyı bildirme, Tsfiye ve iflsı bildirme, Nkli bildirme, Ölümü bildirme, Bin ve rzideki değişiklikleri bildirme, Defter tutm mükellefiyeti Vesik lm, düzenleme mükellefiyeti Muhfz ve ibrz mükellefiyeti Bilgi verme mükellefiyeti. Yukrıd n bşlıklrı itibriyle özetlediğimiz tüm bu mükellefiyetlerin mcı verginin tm ve zmnınd beyn ve ödenmesine yöneliktir. II KANUNİ TEMSİLCİLERİN VERGİLERDEN SORUMLULUĞU 1 Sorumluluk Bu ödevlerine yerine getirilmemesi yüzünden şirketten lınmyn vergi ve bun bğlı gecikme zmmı, gecikme fizi, cez vb. lcklr, knuni ödevleri yerine getirmeyen knuni temsilcilerin vrlıklrındn lınır. 2 Geri lbilme (rücu) imknı Şirketin knuni temsilcisinin, bu şekilde ödedikleri vergiler için şirkete bşvurbilme hkkı vrdır. Anck, knuni temsilciye şirketin ml vrlığındn tkibe konu borcun lınmmış olmsı nedeniyle bşvurulmuş olduğundn, uygulmd, ödenen bu tür borçlrın şirketten geri lınbilirliği şüphelidir. III KANUNİ TEMSİLCİLERİN CEZALARDAN SORUMLULUĞU Vergi knunlrınd pr cezlrı ynınd hpis cezlrı d öngörülmüştür. Cezlrın şhsiliği prensibi uyrınc hpis cezlrı fiilleri işleyenler hkkınd uygulnırken pr cezlrınd dh frklı kriterler söz konusu olcktır.
1 Pr cezlrı Vergi ziyı suçu ve cezsı: Cez, eksik ödenen verginin bir ktın, bu verginin normlde ödenmesi gerektiği trihten cezy ilişkin ihbrnmenin düzenlendiği trihe kdr ½ gecikme fizi (şu n gecikme fizi ylık %4, dolyısıyl %2) uygulnmk suretiyle hesplnır. Tespit ne kdr geç ypılırs gecikme fizi tutrı d o kdr rtcktır. b Hileli suçlrd cez: Verginin eksik ödenmesi, knund trif edilen bir kısım hileli fiillerle gerçekleştirilmiş ise vergi ziyı cezsı üç ktı lınır. c Hileli suçlr iştirk edenlerin cezsı: Hileli suçlr iştirk edenlere de sıl suçluy uygulnn vergi ziyı cezsı kdr cez uygulnır. d Usulsüzlük cezlrı: Knund trif edilmiş fiillerin işlenmesi hlinde, bu fiil için öngörülmüş cezlr uygulnmktdır. e Özel usulsüzlük cezlrı: Ftur ve benzeri evrk verilmemesi ve lınmmsı ile diğer bir kısım şekil ve usul hükümlerine uyulmmsı hlinde verilecek cezlr yrıc düzenlenmiştir. Özel usulsüzlük olrk trif edilen fiillerin cezsı usulsüzlüğe göre dh ğırdır. 2 Hpis cezlrı 6 y-3 yıl hpis cezsı: Defter ve kyıtlrd hesp ve muhsebe hileleri ypılmsı, İlgisiz kişiler dın hesp çm, Kyıtlrı bşk defterlerde izleme, Defter, kyıt ve belgeleri thrif etme vey gizleme, Muhteviytı itibriyle ynıltıcı belge düzenleme vey kullnm, hllerinde ltı ydn üç yıl kdr hpis cezsın hükmolunbilir.
i) Hpis cezsının pr cezsın çevrilmesi Bu cez pr cezsın çevrilebilir, nck ertelenemez. Hpis cezsı pr cezsın çevrilirken her bir gün için sgri ücretin bir ylık brüt tutrının yrısı ess lınır. ii) Muhteviytı itibriyle ynıltıcı belge kvrmı Muhteviytı itibriyle ynıltıcı belge, gerçek bir mumele vey durum dynmkl birlikte bu mumele vey durumu mhiyet vey miktr itibriyle gerçeğe ykırı şekilde ynsıtn belgedir. Alt, üst nüshlrd frklı tutrlr yer verilmesi, Belgenin dh yüksek vey düşük tutrl tnzimi, Belgenin dh yüksek vey düşük miktrlrl tnzimi bu durum örnek olrk verilebilir. Bu çerçevede değerlendirilebilecek işlemlerin yoğun olrk cereyn ettiğini düşünüyoruz. b 18 y-3 yıl ğır hpis cezsı: Defter, kyıt ve belgeleri yok edenler, Defter shifeleri yerine bşk yprklr koynlr, Shte belge düzenleyenler, Shte belge kullnnlr, Mliye Bknlığı ile nlşmsı olmdığı hlde belge bsnlr, Belgeyi shte olrk bsnlr, hkkınd 18 ydn üç yıl kdr ğır hpis cezsı uygulnır. i) Erteleme ve pr cezsın çevrilme Bu ceznın pr cezsın çevrilmesi vey ertelenmesi konusund genel hükümler cri olcktır. ii) Shte belge kvrmı Shte belge, gerçek mumele vey durum olmdığı hlde bunlr vrmış gibi düzenlenen belgedir. Uygulmd shte belge kullnımı d oldukç yygındır. Vergi mtrhını zltmk, Bir kısım belgelenemeyen giderler yerine kim olmk,
Dh z KDV ödemek, Dh fzl KDV idesi lmk, Diğer teşviklerden fydlnmk, Vergi idesi lbilmek vb. nedenlerle shte belge kullnılbilmektedir. c Pişmnlık hükümlerinden yrrlnm Yukrıd ve b bentlerinde özetlenen suçlrı ilgili mkmlr bildirenler hkkınd bu cezlr uygulnmz. 3 İştirk, zmettirme Mddi menft gözeterek iştirk: Hileli vergi suçlrınd, knund trif edilen fiillerin icrsın mddi bir menft temini gyesiyle iştirk hlinde iştirk eden o fiile mhsus hpis cezsı ile cezlndırılır. b Mddi menft gözetmeksizin iştirk: Hileli vergi suçun mddi bir menft gözetmeksizin iştirk edenlere, ilgili fiil için knund öngörülen ceznın ¼ ü hükmolunur. c Azmettirme: Hileli vergi suçlrını işlemeye zmettirenlere de fiile mhsus cez hükmolunur. 4 Hngi hllerde pr cezlrı için knuni temsilciye gelinebilir? Şirketin ml vrlığındn krşılnmyn pr cezlrı için, knuni ödevlerini yerine getirmeyen knuni temsilcilerin ml vrlıklrın yönelinebilecektir. 5 Hngi hllerde knuni temsilci hpis cezlrın muhtp olbilecektir? Cezlrın şhsiliği prensibi gereği, hürriyeti bğlyıcı cezlrın doğrudn fiilleri işleyenler için hükmolunck olmsı tbiidir. Anck şirketin ortk ve şirketi temsile yetkili yöneticileri her zmn, menftin trfı olmlrındn hreketle, işletmede işlenen suçlrdn dolyı kolyc suçlnbilecekler, kendilerini de svunmlrı koly olmycktır.
6 Thsilt knunund öngörülen cezlr Thsile engel olm suçu: Vergi vb. kmu lcğının thsili için tkip mumelelerine bşlnmış, thsile engel olmk vey zorlştırmk mksdıyl mllrın bir kısmı vey tmmı stılmk vey gizlenmek vb. usullerle yok edilir ve lcğın thsili mümkün olmzs bu fiilleri işleyenlere hpis cezsı uygulnır. i) Üç ydn üç yıl kdr hpis (kçırıln ml fhiş vey z değilse), ii) Dörtbuçuk ydn dört buçuk yıl kdr hpis (kçırıln ml fhiş ise), iii) Bir buçuk ydn bir buçuk yıl kdr hpis (kçırıln ml z ise) cezsın hükmolunbilir. b Gerçeğe ykırı beynd bulunm suçu: Vergi vb. kmu lcklrı için tkibe geçen idreler y borcun ödenmesini y d ml bildiriminde bulunulmsını isterler. Ml bildiriminde bulunulmuş nck bildirimin gerçeği ynsıtmdığı sonucun vrılmışs gerçeğe ykırı bildirimde bulunnlr bir ydn bir seneye kdr hpis cezsı verilir. c Ml edinme ve rtmlrını bildirmeme suçu: Ml bildiriminden sonr, vergi borcu bitene kdr edinilen ml ve gelirlerin idreye bildirilmesi zorunluluğu vrdır. Bu zorunluluk yerine getirilmezse ve bu nedenle thsilt engellenmiş vey zorlşmış ise bir ydn bir yıl kdr hfif hpis cezsı verilir. d Vergi borçlusun it ellerindeki mllrı bildirmeme suçu: Tlebe rğmen, vergi borçlusun it olup ellerinde ml bulunnlrın bu mllrı idreye bildirmemesi hlinde 15 günden 6 y kdr hfif hpis cezsı verilir. e Ml bildiriminde bulunmm hlinde hpsen tzyik: Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu 7 günlük müddet içinde borcunu ödemediği ve ml bildiriminde de bulunmdığı tkdirde ml bildiriminde bulununcy kdr bir defy mhsus olmk ve üç yı geçmemek üzere hpisle tzyik olunur.
f İstenen bilgileri vermeme suçu: Mlı olmdığını bildiren borçlu en geç 15 gün içinde en son merkez ve iş dreslerini, vrs diğer devmlı mükellefiyetleri bulunduğu idreleri bildirmek mecburiyetindedir. Mkul bir özre dynmdn bu görevi yerine getirmeyenler bir y kdr hfif hpis cezsı ile cezlndırılır. IV TASFİYE DÖNEMİNDE SORUMLULUK 1 Tsfiye öncesi borçlrdn sorumluluk Şirketin tsfiye ediliyor vey edilmiş olmsı knuni temsilcilerin tsfiyeye giriş trihinden önceki zmnlr it sorumluluklrını kldırmz. 2 Tsfiye döneminde kim sorumludur? Tsfiye memurlrı tsfiye döneminde doğn vergi vb. yükümlülüklerden ilk elde sorumludurlr. Vergi yükümlülüklerini yerine getirmeden lcklılr ödeme vey ortklr pylştırm ypmzlr. Aksi tkdirde ödenmemiş oln bu vergilerin sıl ve zmlrı ile cezlrındn şhsen ve müteselsilen sorumlu olurlr. 3 Tsfiyeden py ln ortğın sorumluluğu Vergi sıl ve zmlrı, kendilerine pylştırm ypıln ortklrdn d rnılbilir. Ortklrdn thsil edilmiş oln vergi sıllrı için yrıc tsfiye memurlrın mürct olunmz. Tsfiye memurlrı, ödedikleri vergiler nedeniyle, tsfiyeden py lmış bulunn ortklr bşvurbilir. 4 Tsfiyeden py lmış bulunn lcklılrın sorumluluğu Tsfiye memuru, şhsen krşıldığı vergileri, py lmış bulunn ortklrdn krşılymmışs, lcklrını tmmen vey kısmen thsil etmiş lcklılr bşvurbilecektir.
5 Tsfiye memurlrının tsfiye dönemi sonrsınd sorumluluklrı Tsfiye sonrsı, kurl olrk tsfiye olunn şirketin hesplrı vergi incelemesine tbi tutulur. İncelemenin neticesi tsfiye memurun bildirilir. İnceleme rporun göre thsili gereken vergilerin tmmı thsil edilene kdr tsfiye memurunun sorumluluğu devm eder. V ORTAKLARIN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 1 Ortklık pylrı nedeniyle sorumluluk Anonim şirket ortklrı, vergi borçlrı nedeniyle ilk etpt thhüt ettikleri sermye pyı nispetinde sorumludurlr. Dh önceki bölümlerde şirketi temsil yetkisi bulunn ortklrl ilgili çıklmlrımız d dikkte lındığınd bunun nlmı, şirketi temsil yetkisi bulunmyn ortklr için (limited şirket ortklrı hriç) sorumluluğun sınırlı olduğudur. 2 Limited şirket ortklrının sorumluluğu Limited şirket ortklrı, şirketten thsil imknı bulunmyn vergi borçlrındn sermye hisseleri ornınd doğrudn doğruy, tüm mlvrlıklrı ile sorumludurlr. Doğrudn doğruy sorumluluğun nlmı şhsi ml vrlığı ile sorumluluktur. Dolyısıyl, limited şirket ortklrı kusurlu olsun olmsınlr borçlrdn dolyı sorumlu tutulbileceklerdir. Bu nedenle diğer şirket tiplerine nzrn limited şirket ortklığı dh riskli hle gelmiştir. 3 Ortklrın şirkete oln borçlrı nedeniyle sorumluluklrı Şyet yönetici vey ortklrın şirkete borçlrı vrs, lcklı vergi idresi bu yöneticiler ve ortklr nezdinde de tkibe geçebileceklerdir. Böyle bir tkip için kusur, knuni ödevleri yerine getirmiş olm vey lcğın şirket ml vrlığındn thsil edilememiş olmsı vb. şrtlr rnmyck, doğrudn tkibt geçilebilecektir.
VI BAŞKASININ FİİLLERİ NEDENİYLE SORUMLULUK 1 Ödediğiniz KDV yi birkez dh ödemek zorund klbilirsiniz Ml vey hizmet stın lırken ftur bedeli ile birlikte ödediğiniz KDV, krşı trfç Devlete intikl ettirilmemişse bu KDV nin trfınızdn tekrr ödenmesi tlebi ile krşı krşıy klbilirsiniz. Mli İdrenin yklşımının ksine yrgıd bir ilişkinin vrlığı rnmktdır. Yrgı krrlrın göre, ml vey hizmet gerçekten lınmış, bedel de gerçekten ödenmiş ve bu konulrd d ihtilf yok ise KDV nin tekrr rnmycğı görüşündedir. Yönetici ve ortklr için doğrudn bir sorumluluk söz konusu olmmkl birlikte, şyet böyle bir tleple krşılşn şirket tlebe konu vergiyi ödeyemezse ortk vey yöneticilerin ml vrlıklrın yönelinilebilecektir. 2 Sizden kesilen stopjı d tekrr ödeyebilir vey indirim olrk dikkte lmybilirsiniz Aynı hukuki düzenleme çerçevesinde, Hzine ye intikl etmeyen verginin indirim y d idesi söz konusu olmz. yklşımındn hreketle, KDV dekine benzer işlemlerle krşılşmnız mümkün olbilecektir. KDV konusund yptığımız çıklmlrın burd d geçerli olduğunu düşünüyoruz. VII YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN (YMM LERİN) SORUMLULUĞU 1 YMM lerin Devlete krşı sorumluluğu 3568 syılı Knun ve Vergi Usul Knunu hükümleri çerçevesinde, YMM ler, tsdik ettikleri dönem ve konu ile sınırlı olmk üzere, tsdikini yptıklrı şirketlerin, dh sonr incelenmesi neticesinde orty çıkn ilve vergi, cez ve fizlerinden dolyı müşterek, müteselsil sorumludurlr. 2 YMM lerin müşterilerine krşı sorumluluklrı Tsdik edilen dönemle ilgili olrk dh sonr ilve vergi, cez, fiz ödemek zorund kln mükellefler, kendilerini zrr uğrttığı gerekçesi ile, özel hukuk hükümleri çerçevesinde, ödedikleri cez ve fizlerin kısmen vey tmmen YMM trfındn krşılnmsı tlebiyle yrgıy bşvurbileceklerdir. 3 Rücu imknı Müteselsil sorumluluk çerçevesinde vergi idresine vergi vey cez ödeyen YMM, hksız ödediğini düşündüğü kısım için mükelleften tlepte bulunbilecektir.
Bu konud orty çıkbilecek çekişme özel hukuk kurllrın göre yrgıd çözümlenebilecektir. VIII YABANCI KURUM VE ŞAHISLARIN TEMSİLCİLERİNİN SORUMLULUKLARI 1 Vergiler nedeniyle sorumluluk Knuni ve iş merkezi Türkiye dışınd bulunn bir kurum y d kişinin Türkiye deki temsilcisi, bu kurum vey kişinin ödenmemiş vergilerinden sorumludur. 2 Pr cezlrı nedeniyle sorumluluk Pr cezlrının tkibinde vergilerde olduğu gibi hreket edilir. İlk etpt şirketin ml vrlıklrın gidilir. Dh sonr, knuni ödevlerini yerine getirmemiş oln temsilciye yönelinilebilinir. 3 Hürriyeti kısıtlyıcı cezlr nedeniyle sorumluluk Cezlrın şhsiliği prensibi gereği, temsilci nck işlediği fiiller nedeniyle cezlndırılbilecektir. IX ZAMANAŞIMI Sorumluluk sonsuz kdr sürmeyecektir. 1 Thkkuk zmnşımı Vergi lcğının doğduğu tkvim yılını tkip eden yılın bşındn bşlyrk beş yıl içinde mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zmn şımın uğrrlr. 2 Thsil zmnşımı Vergi lcğı, vdesinin rstldığı tkvim yılını tkip eden yılın bşındn itibren 5 yıl içinde thsil edilmezse zmn şımın uğrr. 3 Pr cezlrınd zmnşımı Bşt Türk Cez Knunu olmk üzere hususi knunlrındki hükümler mhfuzdur. Vergi Usul Knunund zikredilen, Vergi ziyı, Özel usulsüzlük,
cezlrınd d zmn şımı izleyen yılın bşındn bşlyrk beş yıldır. Usulsüzlük cezlrınd ise, usulsüzlüğün ypıldığı yılı tkip eden yıldn bşlmk üzere iki yıldır. 4 Hpis cezlrınd zmnşımı Türk Cez Knunundki zmn şımı hükümleri geçerlidir. X İTİRAZ Ortğı vey yöneticisi olduğu şirketin borçlrı nedeniyle vergi idresinin tkibine mruz kln kişilerin itirz hkkı her zmn mevcuttur. 1 Henüz şirketin tm nlmıyl tkip edilmediği iddisınd bulunulbilir Öncelikle şirketin ml vrlığın yönelinmeli, borcun şirketin ml vrlığındn lınmmsı, lınm imknının bulunmmsı hlinde ortk vey yöneticinin tkibine bşlnılmlıdır. 2 İlgili dönemde yönetici vey ortk olunmdığı iddisı Gerekli belgelerle ilgili dönemde yönetici vey ortk olunmdığı orty konulbilirse tkip durdurulbilecektir. 3 Yönetim kurulu üyesi olmkl birlikte temsil yetkisinin bulunmdığı iddisı Yönetim kurulu krrlrı ve imz sirkülerleriyle, yönetim kurulund bulunmkl birlikte temsil yetkisinin bulunmdığını isptlyn yönetim kurulu üyesi tkipten kurtulbilir. 4 Knuni ödevlerin yerine getirilmesinde kusursuzluk iddisı Kusursuzluk orty konulbilirse tkipten kurtulmk mümkün olbilecektir. 5 Zmnşımı Şyet tkibi ypıln borç zmn şımın uğrmışs, bu durumun ileri sürülmesi ile tkip durur. 6 İtirzın şekli İşlemi ypn mkm itirz Yzılı olrk bşvurulmlıdır. Vergi/cez ihbrnmesi ile tkip ypılıyors 30 gün, ödeme emri tebliğ edilmiş ise 7 gün içinde idrenin kydındn geçmiş bir dilekçe ile itirzd bulunulbilir.
60 gün içinde cevp verilmemiş vey bu süre içinde olumsuz cevp verilmiş ise bir üst merciye şikyet yoluyl itirz edilebilir. b Şikyet yoluyl bir üst mkm itirz 60 günlük itirz süresini tkiben bir üst mkm yzılı bşvurud bulunulur. 60 gün içinde cevp verilmez vey olumsuz cevp verilirse dv çılmlıdır. c Dv çılmsı İtirz ve şikyetler dv çm süresini durdururlr. Anck, 60 r günlük sürelerin bitimiyle dv çm süresi durduğu yerden işlemeye devm eder. Bu nedenle şikyet yoluyl itirzın d olumsuz neticelenmesi hlinde vergi mhkemesinde dv çılmsı gerekecektir. XI ÖLÜM 1 Vergi cezlrı Ölüm hlinde vergi cezlrı düşeceğinden, ortk vey yöneticilerin terekesinin cezlr nedeniyle ölüm sonrsı tkibinin durcğını düşünüyoruz. 2 Vergi slı Borçlunun ölümü hlinde, mirsı reddetmemiş mirsçılr hkkınd d tkip devm eder. Mirsın tutuln defter mucibince kbulü hlinde, mirsçı, deftere kydedilmemiş ols dhi vergi borcundn mirstn kendisine düşen miktr ile mesuldür. XII YURT DIŞINA ÇIKIŞ YASAĞI Vergi idresi, ortk vey yöneticiyi tkibe bşldığınd bir tedbir olrk yurt dışın çıkış ysğı getirebilir. XIII ZAMAN-I İDARE Kurl olrk ortk vey yönetici ortk vey yöneticilik sıftının devm ettiği dönemle sınırlı olrk sorumludur. Diğer bir deyişle, sdece kendi zmn-ı idresinde orty çıkn vey kendi zmn-ı idresi ile ilgili dh sonr orty çıkn vergi ve cezlr nedeniyle sorumlu tutulbilecektir.
1 Sorumluluğun zmn bkımındn sınırı Knuni temsilcinin temsil edilenin vrlığındn tmmen vey kısmen lınmyn vergi borcundn (ve bu borc bğlı diğer borçlrdn) dolyı sorumluluğu, knuni temsilcilik sıftının devmı süresince sözkonusudur; bu sıftın kznıldığı trih ile yitirildiği trih rsınd kln vergilendirme dönemlerini kpsr. Bu trihten önceki ve sonrki vergilendirme dönemlerine it olup yerine getirilmeyen vergi ödevlerinden dolyı, knuni temsilci sorumlu tutulmz. Bu iki trih, knuni temsilcinin sorumluluğunun zmn bkımındn sınırını oluşturmktdır. Bununl birlikte; Dnışty ın istisni nitelikteki kimi krrlrınd, knuni temsilcinin sorumluluğunun bu zmn sınırının ötesine tşırıldığı d görülmektedir. Dn.3.D., 01.10.1991, E:1990/1774, K:1991/2451, Dnışty Dergisi, S.84-85, sh.186; Uzlşm tlep edilerek uzlşılmsı sonucund kesinleşen vergilerin şirket ml vrlığındn thsil edilememesi hlinde, uzlşn knuni temsilcinin sorumlu tutulmsı gerekeceği; bu nedenle, slt görev yptığı döneme ilişkin olmsı sebebiyle, eski knuni temsilci dın ödeme emri düzenlenmesinde isbet bulunmdığı hk. 2 Knuni temsilciliğin son ermesi Knuni temsilcilik sıftının kybedilmesi; ölüm, istif, zil, görev süresinin son ermesi, ortklıktn çıkrılm vs. ile olur. Ölüm hli dışınd, knuni temsilcinin bu sıftının son ermiş syılbilmesi için, on bu sıftı veren görevle ilişkisi özel knund, tüzükte vey nsözleşmede öngörülen usule uygun olrk kesilmiş bulunmlıdır. 3 Tescil ve iln zorunlu mudur? İstif, zil vey ortklıktn çıkrılm ile yönetim kurulu üyeliği, dolyısıyl d, knuni temsilcilik sıftının son ereceğini düşünüyoruz. Slt, iyi niyetli üçüncü kişileri korumk mcıyl Türk Ticret Knunu nd öngörülen tescil ve iln ilişkin hükümlere dynılrk, knuni temsilcilik sıftı son eren ve bu yüzden, bu sıftın gerektirdiği görevlerine yerine getirme ve yetkilerini kullnm olnğı bulunmyn üyenin, bu trihten tescil ve iln trihine kdr geçecek süre zrfınd d, Vergi Usul Knunu nun 10 uncu mddesine göre sorumlu kbul edilmesi mümkün değildir. Yönetim kurulu üyeliğinden yrıln knuni temsilci ile ilgili olrk; Durumunun ticret sicilinde tescil ve ilnındn sonrki dönemlere it vergi borcundn dolyı hiçbir biçimde sorumlu tutulmycğı, Yönetim kurulu üyeliğinden yrıldığı trih ile bu durumun tescil ve ilnının gerçekleştirildiği trih rsındki dönemlere it vergi borcundn ise, bu trihler rsınd knuni temsilcilik görevini yerine getirebilecek durumd bulunmsı (ve diğer koşullrın d gerçekleşmesi) koşuluyl sorumlu tutulbileceği,
Yönetim kurulu üyeliğini kzndığı trih ile üyelikten yrıldığı trih rsındki dönemlere it vergi borcund ise, (koşullrı vrs) sorumlu olcğı, sonucun vrılır. 4 Sorumluluk tüm mlvrlığı iledir Knuni temsilci, koşullrının bulunmsı durumund, temsil ettiği vergi mükellefi vey sorumlusunun vergi borcundn dolyı tüm mlvrlığı ile sorumludur. Temsil ettiği tüzel kişinin sermyesinde belli bir pyının bulunmsı ve özel hukuk hükümlerine göre tüzel kişinin lcklılrın krşı sermye pyı ile sorumlu olmsı, bu durumu değiştirmez. Diğer bir nltıml; knuni temsilci, sorumluluktn kurtulmk için tüzel kişinin sermyesindeki py ornını ileri süremez. Alcklı vergi diresi, temsil edilen sıl borçludn kısmen vey tmmen thsil edemediği vergi lcğının tmmen thsiline kdr knuni temsilcinin tüm ml vrlığın, lck ve hklrın bşvurbilir. SONUÇ Umrız bu çlışmmız ortk vey yöneticilerin vergi lnındki ğır sorumluluklrının nlşılmsın, bu konud gereksiz yük lmlrının engellenmesine, hklrının kullnımın yrdımcı olur.
PricewterhouseCoopers Türkiye Ofisleri ve Kontklr İstnbul Süleymn Seb Cd. No: 48 BJK Plz B Blok K.9 34357 Akretler, Beşiktş, İSTANBUL Telephone : (90-212) 326 60 60 Fcsimile : (90-212) 326 60 50 Büyükdere Cd. Kocbş İş Hnı No: 111 Kt:2-5 34394 Gyrettepe, İstnbul Telephone : (90-212) 355 58 58 Fcsimile : (90-212) 355 58 50 Ankr Pris Cd. No: 12/4 06540 Kvklıdere, Ankr Telephone : (90-312) 410 45 45 Fcsimile : (90-312) 410 45 50 İzmir Hürriyet Bulvrı, Kvl Plz No: 4/1 K. 6/605, 35210 Alsnck, İzmir Telephone : (90-232) 497 70 70 Fcsimile : (90-232) 497 70 50 Kontk İsimler : Zeki Gündüz, Ortk Tel: 0 212 326 6060 Fx:0 212 326 6050 Ezgi Türkmen ezgi.turkmen@tr.pwc.com Tel: 0 212 355 6060 Fx: 0 212 355 6050