Soru 1: Noktasal Işık kaynağı Saydam olmayan cisim perde Noktasal ışık kaynağının önüne saydam olmayan cisim konulduğunda perde üzerinde tam gölge oluşmaktadır. Tam gölgenin alanının artması için, I. Perdeyi cisme yaklaştırmak II. Engeli perdeye yaklaştırmak III. Işık kaynağını engele yaklaştırmak İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır? Çözüm : yalnız III I. Perde cisme yaklaştırıldığında gölgenin boyu küçülür. II. Engel perdeye yaklaşınca tam gölgenin alanı küçülür. III. Işık kaynağı engele yaklaştıkça alanı büyür. Soru 2: 20 cm 10 cm Perde
Noktasal bir ışık kaynağı ile yarı çapı 4 cm olan saydam olmayan bir cisim perde önüne şekildeki gibi konmuştur. Perdede oluşan tam gölgenin alanı kaç cm²dir?(π = 3) Çözüm : Perdede oluşan gölgelerin alanlarını bulmak için üçgen benzerliğinden faydalanılır.önce tam gölgenin yarı çapı R yi bulalım. O B D A 20 cm 10 cm R AB OC OA CD 4 30 20 R R 6 cm² Soru 3: Işık kaynağı Perde Noktasal ışık kaynağı ile perde arasında düşey düzlemde ok yönünde hareket eden saydam olmayan çubuğun perdede oluşan tam gölgesi nasıl değişir?
Çözüm : Cismi düşey yönde aşağı hareket ettirelim. Cisim düşey düzlemde hareket ederken görüldüğü gibi tam gölgenin boyunda bir değişiklik olmaz. Soru 4: A X X B X X ŞEKİL 2 ŞEKİL 1 PERDE Noktasal A ve B ışık kaynakları ile sırasıyla K ve L saydam olmayan farklı yarıçaplı cisimler perde önüne Şekil 1 deki gibi konulmuştur. Perde üzerinde Şekil 2 deki gibi sadece tam gölge olduğuna göre yarı çapların oranı nedir?
Çözüm : Şekil 2 deki gibi tek bir tam gölgenin oluşması için gölgenin üst üste çakışması gerekir.yani perde üzerinde oluşturdukları gölgenin yarı çapı iki kaynak içinde aynı olmalıdır. x K L A B x 3x x Üçgen benzerliklerinden Rk x Rl x r 4x r 2x r=4rk r=2rl 4Rk=2Rl Rk 1 Rl 2
Soru 5: Işık kaynağı Saydam olmayan cisimler perde Noktasal ışık kaynağı ile perde arasına saydam olmayan X ve Y engelleri şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Perde üzerinde oluşan gölgenin görünümü nasıl olur? ÇÖZÜM :
Kaynağın her engel için bir gölgesi oluşacaktır, kaynaktan ışınlar çizdiğimizde taralı alana ışık düşmediği gözlenir.kısmen ışık düşen diğer bölgede yarı gölge oluşur. Soru 6: -x + x Kaynak saydam olmayan cisim Perde Noktasal ışık kaynağının önüne saydam olmayan r yarı çaplı küresel bir cisim konuyor. Perde üzerinde oluşan gölge ile ilgili olarak, I. Cisim + x yönünde hareket ederse gölge küçülür. II. Perde x yönünde hareket ederse gölge büyür. III. Işık kaynağı + x yönünde hareket ederse gölge büyür. Yargılardan hangileri doğrudur? Çözüm : cevap I ve III dür.
Perde Işık kaynağı noktasal olduğunda perdede tam gölge gözlenir. Cisim + x yönünde hareket ettirildiğinde şekilde gösterildiği gibi tam gölgenin alanı küçülür. 1. yargı doğrudur. Perde x yönünde hareket ettirildiğinde tam gölgenin alanı küçülür.2. yargı yanlıştır. Işık kaynağı + x yönünde hareket ettirildiğinde ışıkların arası iyice açılacağından tam gölgenin alanı büyür.3. yargı doğrudur. Soru 7: Kaynak cisim 10 cm Perde
Noktasal ışık kaynağından 10 cm uzağa saydam olmayan 2 cm yarıçaplı cisim konuyor. Kaynaktan 30 cm uzaktaki perde üzerinde oluşan gölgenin alanı kaç cm² olur?( π = 3) Çözüm : 10 cm 20 cm Benzer üçgenlerden tam gölgenin yarıçapı, 2 10 r 30 r = 6 cm olur. gölgenin şekli daire olduğunda alanı; A = π.r² =3.(6)² =108 cm² Soru 8: A r B 2r
Perde A ve B noktasal kaynaklarının önüne şekildeki gibi saydam olmayan r ve 2r yarıçaplı küresel cisimler konuluyor. Perde üzerinde oluşan gölgeyi çiziniz. Çözüm : B kaynağından alınan 2r yarıçaplı saydam olmayan cisme ışınlar gönderildiğinde, perdede oluşan gölgenin yarıçapı üçgenlerin benzerliğinden, a B 2x 2r a = x a = 4r X X A kaynağından r yarıçaplı saydam olmayan cisme ışınlar gönderildiğinde perdede oluşan gölgenin yarıçapı üçgenlerin benzerliğinden, b
A r b = x 4x x b = 4r 3x A ve B kaynaklarından çıkan ışınların perdede oluşturdukları gölgelerin yarıçapları eşit olduğundan perdede yalnızca tam gölge görülür. Tam gölge Perde Soru 9: Özdeş ve noktasal K ve L ışık kaynakları ile saydam olmayan bir top perde önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor. Buna göre, noktasal çizgiler boyunca, K Perde
I. K kaynağı topa yaklaştırılırsa II. B kaynağı toptan uzaklaştırılırsa III. Top perdeye yaklaştırılırsa İşlemlerinden hangileri yapıldığında perde üzerindeki yarı gölgenin alanı azalır? Çözüm : K Yarı göl Tam göl L K ve L ışık kaynaklarından ışınlar gönderildiğinde perdede oluşan tam ve yarı gölgenin deseni şekildeki gibi olur. K kaynağı topa yaklaştırıldığında,alt kısımdaki yarı gölgenin alanı artar.1. yargı yanlıştır. L kaynağı toptan uzaklaştırıldığında,üst kısımdaki yarı gölgenin alanı azalır.2. yargı doğrudur. Top perdeye yaklaştırıldığında,her iki kısımdaki yarı gölgenin alanı azalır.3. yargı da doğrudur. Cevap II ve III dür. Soru 10 :
20 cm 10 cm Perde Noktasal bir ışık kaynağı ile yarıçapı 4 cm olan saydam olmayan bir cisim perde önüne şeklideki gibi konmuştur. Perdede oluşan tam gölgenin alanı kaç cm² dir? ( π = 3) Çözüm : O B D C R 20 cm 10 cm Perdede oluşan gölgelerin alanlarını bulmak için üçgen benzerliğinden faydalanılır.önce tam gölgelerin yarıçapı R yi bulalım. AB OA 4.30 = R.20 R = 6 cm CD OC
Tam gölge dairesel olduğundan alanı π.r² ile bulunur. Buna göre, S= π.r² S=3.(6)² =108 cm² Soru 11 : Işık kaynağı r Küresel cisim ekran Noktasal ışık kaynağının önüne saydam olmayan bir küre yerleştiriliyor. Perde üzerinde r yarıçaplı dairesel bir tam gölge elde ediliyor. Gölgenin r yarıçapının küçülmesi için, I. Küresel cismi ışık kaynağına yaklaştırmak II. Perdeyi küresel cisimden uzaklaştırmak III.Işık kaynağını küresel cisimden uzaklaştırmak işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? Çözüm: r
Işık kaynağı Küresel cisim ekran Şekildeki düzenekte ışık kaynağı küresel katı cisimden uzaklaşırsa, gölgenin alanı azalır. Cisme yaklaşırsa gölgenin alanı büyür. (I yanlış, III doğru) Eğer perde cisme yaklaşırsa gölgenin alanı küçülürken, perde cisimden uzaklaşırsa, gölgenin alanı büyür. (II yanlış) Gölgenin alanının büyümesi, yarıçapının büyümesidir. Cevap:yalnız III Soru 12: Bir ışık kaynağı ile perde arasına küresel katı bir cisim konulmaktadır. Perde üzerinde oluşan gölgeler için, I. Noktasal bir kaynak yanız tam gölge oluşturur. II. Cisimden küçük küresel bir kaynak, hem tam gölge hem de yarı gölge oluşturur. III.Cisimden büyük küresel bir kaynak ile yalnız yarı gölge oluşturulur. Yargılarından hangileri doğrudur? Çözüm: I. Noktasal bir ışık kaynağının önüne küresel bir cisim konulursa, ışık almayan bölgede tam gölge oluşur. (I doğru) II.Cisimden küçük küresel bir kaynak perde üzerinde, hem yarı gölge hem de tam gölge oluşturur. Çünkü kaynağın bazı yerlerinden ışık alan bölge olduğu gibi hiç ışık almayan bölgeler de olur. (II doğru) III.Kaynak cisimden büyük ise, perdenin bulunduğu yere göre, yalnız yarı gölgede olabildiği gibi, yarı gölge ile tam gölge birlikte de olabilir.(iii yanlış) Cevap:I ve II Soru 13: Yarıçapı r olan bir top ile noktasal ışık kaynağı perde önüne şekildeki gibi konulmuştur.
r 10 cm 20 cm perde Perdede oluşan gölgenin alanı 2700 cm² olduğuna göre, r kaç cm dir? (π =3 alınız) Çözüm: R 10 cm 20 cm r. Perdede oluşan tam gölgenin alanı 2700 cm² olduğuna göre, bu gölgenin yarıçapına R denilirse π. R² =2700 cm² olmalıdır. π=3 alındığında R² = 900 R = 30 cm olur. Şekilde verilen benzer üçgenlerden, r R eşitliği yazılabilir 10 10+20 r 30
r =10 cm olur. Demek ki topun yarıçapı 10 cm dir. 10 30 Cevap:10 Soru 14: 2 1 Işık kaynağı Saydam olmayan cisim ekran Şekildeki küresel iki ışık kaynağı ile saydam olmayan küresel cismin ekran üzerinde yalnız yarı gölgesi görünmektedir Hem yarı gölge hem de tam gölgenin ekran üzerinde gözlenebilmesi için, I. Ekran 2 yönünde hareket ettirilmelidir. II.Işık kaynağı 2 yönünde hareket ettirilmelidir. III.Ekran 1 yönünde hareket ettirilmelidir. İşlemlerinden hangileri yapılmalıdır. Çözüm: K L Tam gölge Yarı gölge
I. İlk durumda yalnız yarı gölge gözleniyorsa ekran L durumdadır. Tam gölge görünebilmesi için ekran K konumuna getirilmeli, yani ekran 2 yönünde hareket ettirilmelidir. (I doğru) II. L 2 1 Şekilde görüldüğü gibi ilk durumda, L noktasında tam gölge yoktur. Işık kaynağı 2 yönünde hareket ettirilirse, L ekranı üzerinde tam gölge oluşur. (II doğru) III. Ekran 1 yönünde hareket ettirilirse ekran üzerinde kaynaktan hiç ışık almayan bölge olmaz ve tam gölge oluşmaz.(iii yanlış) Cevap:I ve II Soru 15: 2r K r L tepsi tepsi perde d d d d
Karanlık bir ortamda yarıçapları r ve 2r olan saydam olmayan iki tepsi ile noktasal ışık kaynakları şekildeki gibi K ve L noktalarına perdeye paralel olarak yerleştirilmiştir. Perde üzerinde oluşan gölgenin görünümü nasıl olur? ( : tam gölge; :yarı gölge) Çözüm: İlk önce saydam olmayan cisimlerin meydana getirdikleri gölgelerin yarıçaplarını ayrı ayrı hesap edelim. L x d d Üçgenlerdeki benzerlikten faydalanılarak x 2r x =4r bulunur. 2d d
K r d 3d Yine benzerlikten y r y =4r bulunur. 4d d Topların perde üzerinde meydana getirmiş olduğu gölgelerin yarıçapları eşit olduğundan iki gölge üst üste gelerek tam gölge oluşur. Yarı gölge oluşmaz. Soru 16: Perde L P K Karanlık bir ortamda P noktasal ışık kaynağı ile K, L topları bir perdenin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Buna göre, perdede oluşan gölge nasıl olur? (Bölmeler eşit aralıklıdır) Çözüm: Özdeş K ve L toplarından L topu kaynağa K topundan daha uzakta olduğu için gölgesi daha küçük olur.
L P K Şekilde de görüldüğü gibi ışınlar takip edildiğinde, K ve L nin gölgeleri kısmen çakışık olur. Cevap: Soru 17: Şekildeki gibi yerleştirilmiş kaynak ile topun yarıçapları sırası ile 2r ve r dir. Topun ve ışık kaynağının perdeden uzaklığı d ve 2d dir. Perde kaynak top d d Perde ok yönünde kaydırıldığında perdedeki tam ve yarı gölgenin alanı ne olur? Tam gölge A)Değişmez B)Artar C)Azalır D)Azalır yarı gölge Değişmez Artar Artar Azalır
E)Artar Azalır CEVAP E SORU 18: Bir ışık kaynağı önüne konulan katı bir cismin yeterince büyük perde üzerinde yalnız tam gölgesi oluşuyor. Buna göre; i. ışık kaynağı noktasal bir kaynaktır. ii. Katı cisim perdeye daha yakındır. iii. Katı cisim kaynağa daha yakındır. Yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur? A)yalnız i B)yalnız ii C)yalnız iii D)i ve ii E)i ve iii Cevap A Soru 19: Yarı çapı r olan bir tepsi ile noktasal A ve B ışık kaynakları bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur.perdede oluşan tam gölgenin alanı 675 cm² olduğuna göre,yarı gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) 10 cm 10 cm 10 cm Cevap D Soru 20:
60 cm 60 cm Yarı çapı 10 cm olan küresel ışık kaynağı ile yarı çapı 20 cm olan bir tepsi perde önüne 60 cm aralıklarla şekildeki gibi konulmuştur. Buna göre; i. tam gölgenin alanı 2700cm²dir. ii. iii. Yarı gölgenin alanı 4800cm²dir. Kaynak yerinde noktasal ışık kaynağı olsaydı gölgenin alanı 4800 cm² olurdu. Yargılarından hangileri doğrudur?(π=3) A)yalnız i B)yalnız ii C)yalnız iii D)i ve iii E)i,ii ve iii Cevap E Soru 21: top Işıklı cisim K r r d d 2r Küresel ışık kaynağının önüne şekildeki gibi bir top konulmuştur.k noktasından bakan bir gözlemci ışıklı cismi aşağıdakilerden hangisi gibi görür? A) B) C) D) E
Cevap C Soru 22: Noktasal ışık kaynağından 20 cm uzağa yarı çapı 5 cm olan dairesel bir engel ve engelden 60 cm uzağa bir perde konulmuştur. Buna göre, perdede oluşan gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) Saydam olmayan engel 20 cm 60 cm perde Cevap 1200 Soru 23:Yarı çapı 5 cm olan bir tepsi ile noktasal ışık kaynağı pere önüne şeklideki gibi konulmuştur.perdede oluşan gölgenin alanı A dır.tepsi ışık kaynağına 10 cm yaklaştırıldığında A nın perdedeki gölgenin alanına oranı kaçtır? tepsi 20 cm 20 cm
Cevap 1/4 Soru 24: Noktasal I ışık kaynakları, bir tepsi ve perde 10 ar cm ara ile şekildeki gibi yerleştirilmiştir. I I tepsi 10 cm 10 cm 10 cm Tepsinin yarıçapı 1 cm olduğuna göre, perdede oluşan tam ve yarı gölge alanları kaçar cm² dir? (π=3) Cevap: yarı gölge=21/4; tam gölge=27/4 Soru:25: Karanlık bir ortamda noktasal K1, K2 kaynakları ve bir top beyaz bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur..
Buna göre perdede oluşan gölgenin şekli nasıldır? ( : tam gölge; :yarı gölge) Çözüm: Soru 26: Karanlık bir ortamda özdeş X ve Y topları ile noktasal bir ışık kaynağı beyaz bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur. Y x Buna göre perdede oluşan gölgenin şekli nasıldır? (Bölmeler eşit aralıklıdır) Çözüm: Soru 27: Karanlık bir ortamda yarıçapı 10 cm olan X yarım küresel katı cisim ile yarıçapı 5 cm olan Y topu beyaz bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur.
x Y. 10 cm 10 cm Buna göre perdede oluşan tam gölgelerin toplam alanı kaç cm² dir? (π=3 alınız) Cevap: 900 Soru 28: Karanlık bir ortamda yarıçapı 5 cm olan tepsi, noktasal ışık kaynağı ile beyaz bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur. tepsi. 10 cm 10 cm Buna göre perdedeki tam gölgenin alanı kaç cm² dir? (π=3 alınız) Cevap: 300 Soru 29: Noktasal ışık kaynağı ile uzunluğu 60 cm olan KL çubuğu perde önüne konularak çubuğun perdede çubuğa paralel bir gölgesi oluşturuluyor. Kaynağın çubuğa uzaklığı 1 m, çubuğun perdeye uzaklığı 2 m olduğuna göre, perdedeki gölgenin uzunluğu kaç cm dir? Cevap:180
Soru 30: d 1 d 2 Karanlık bir ortamda, ortasında küçük bir delik olan levhanın önüne yanmakta olan mum konuluyor ve perde üzerinde mum alevinin görüntüsü oluşuyor. Buna göre; I. Görüntü ters olarak oluşur. II. d 2 uzaklığı büyültülürse, görüntü küçülür. III. d 1 uzaklığı küçültülürse, görüntü büyür. Yargılarından hangileri doğrudur? Cevap: I ve III Soru 31: kaynak tepsi Yarıçapı 10 cm olan küresel ışık kaynağı ile yarıçapı 20 cm olan bir tepsi beyaz bir perdenin önüne 60 cm aralıklarla şekildeki gibi konulmuştur.buna göre perde üzerindeki, I. Tam gölgenin alanı 2700 cm² dir. II. III. 60 cm 60 cm Yarı gölgenin alanı 4800 cm² dir. Kaynak yerinde noktasal ışık kaynağı olsaydı gölgenin alanı 4800 cm² olurdu.
Yargılarından hangileri doğrudur? (π=3 alınız) Cevap: I doğru Soru 32: X Y K 1 K 2 10 cm 10 cm 10 cm Yarıçapları 5 er cm olan özdeş X ve Y topları ile noktasal K 1, K 2 ışık kaynakları beyaz bir perdenin önüne 10 ar cm aralıklarla konulmuştur. Perdede oluşan tam gölgenin alanı A 1, yarı gölgenin alanı A 2 olduğuna göre A1/A 2 kaçtır? Cevap: 1/3 Soru 33: 40 cm 20 cm
Yarı çapı 10 cm olan bir tepsi ile noktasal ışık kaynağı perde önüne şekildeki gibi konulmuştur. Perdede oluşan gölgenin alanı A1 dir.noktasal ışık kaynağı tepsi 20 cm yaklaştırıldığında perdedeki gölgenin alanı A2 olduğuna göre A1 in A2 ye oranı kaçtır? Cevap 9/16 Soru 34: Çapı 1 cm olan küresel ışık kaynağı ile çapı 3 cm olan küresel saydam olmayan bir top merkezleri aynı doğrultuda olacak biçimde bir perdenin önüne konulmuştur. Kaynağın cisme uzaklığı 4 cm perdeye uzaklığı 8 cm olduğuna göre perdede oluşan yarı gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) Cevap 18 Soru 35: 20 cm 20 cm Karanlık bir ortamda iç yarı çapı 4 cm,dış yarı çapı 6 cm olan içi boş dairesel tepsi ile noktasal ışık kaynağı beyaz bir perde önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.buna göre,perdede oluşan tam gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) Cevap 240
Soru 36: Karanlık bir ortamda noktasal A ve B ışık kaynakları ve bir tepsi beyaz bir perde önüne şekildeki gibi konulmuştur.perde üzerinde oluşan tam gölgenin alanı 675 cm² olduğuna göre, i. perde üzerinde yarı gölgenin alanı 525 cm²dir. ii. Tepsinin yarı çapı 5 cm dir. iii. Tepsinin yarı çapı 10 cm dir. Yargılarından hangileri doğrudur?(π=3) 10 cm 10 cm 10 cm Cevap i ve iii Soru 37: Karanlık bir ortamda A ve B noktasal ışık kaynakları ile bir top beyaz bir perdenin önüne şekildeki gibi konulmuştur.buna göre,perdede oluşan gölgenin şekli nasıldır? A B
Cevap Soru 38:Noktasal ışık kaynağından çıkan ışınlar kaynaktan 40 cm ileride bulunan 10 cm yarı çaplı saydam olmayan küresel engele geliyor.engelden 20 cm uzakta perde bulunduğuna göre perdede oluşan gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) Cevap 675 cm² Soru 39: Yarıçapı 5 cm olan elektrik ampulünden 20 cm o,uzağa yarı çapı 5 cm olan saydam olmayan küre şeklindeki bir engel konuluyor.ampul ve kürenin merkezlerini birleştiren doğruya dik olacak biçimde ampulden 40 cm uzağa bir perde konuluyor.buna göre,perdede oluşan yarı gölgenin alanı kaç cm²dir?(π=3) Cevap 600 Soru 40: perde M K L engel
K ve L noktalarında bulunan noktasal ışık kaynakları ile küresel saydam olmayan engel bir perdenin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.perdede oluşan tam gölgenin alanını artırmak için aşağıdakilerden hangisi tek başına yapılmalıdır? A)K kaynağını M noktasına getirmek B)L kaynağını M noktasına getirmek C)Engeli perdeye yaklaştırmak D)Perdeyi engelden uzaklaştırmak E)L kaynağını engele yaklaştırmak Cevap D