2009 YILI ISO SIRALAMASINDA ĠLK 500 FĠRMA ĠÇĠNE GĠREN PLASTĠK FĠRMALARININ DEĞERLENDĠRMESĠ Değerlendirme Kriteri Barbaros Demirci Genel Müdür PAGEV / PAGDER Rapor, ISO - Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2009 Özel Sayısı ndaki veriler ve Endüstriyel Kodlar Anahtarı nda tarif edilen ve 356 kod no lu Başka yerde sınıflandırılmayan plastik ürünleri sanayi kod nosu altındaki firmalar baz alınarak yazılmıştır. Kısmen plastik ham maddesi veya mamullerini üreten ancak, 356 yerine değişik kod numarası altında yer almış bulunan firmalar değerlendirme dışında bırakılmıştır. ISO tarafından yapılan sıralamada, ilk 500 büyük firma içine, 356 kod numarasını taşıyan 2008 yılında 15 firma plastik mamul üretici firması girerken, 2009 yılında firma sayısı 23 e yükselmiştir. PERFORMANS KIYASLAMASI 2009 yılında ilk 500 firma içine giren 23 plastik firmasının, 2008 yılına kıyasla ve cari fiyatlarla ; Üretimden satışları toplamı : % 8,0 artmış Net satış hasılatları toplamı: % 8,7 artmış Brüt katma değerleri toplamı: % 48,8 artmış Öz sermayeleri toplamı: % 19,4 artmış Net aktifleri toplamı: % 17,0 artmış, Dönem karları toplamı: % 242,4 artmış İhracatları toplamı: % -7,9 gerilemiş Çalışan sayıları toplamı: % 7,6 artmıştır. Bu durum, ISO ilk 500 sıralaması içine giren plastik firmalarının 2009 yılında ihracat dışında tüm performans göstergelerinde önemli ölçüde olumlu artış sağlandığını ve tüm performans göstergelerinde imalat sanayi ilk 500 ortalamalarının üzerine çıktığını göstermektedir. PLASTĠK SEKTÖRÜNDE ĠLK 500 E GĠREN FĠRMALARIN PERFORMANS DEĞĠġĠMLERĠ ( 2009 / 2008 ) İSO İLK 500 Performans Değişimi ( % ) 2008 2009 2008 2009 İSO İLK 500 Üretimden Satışlar ( Net ) 4.059.750.424 4.384.047.137 238.361.798.019 205.282.176.673 8,0-13,9 Satış Hasılatı ( Net ) 4.317.496.093 4.693.868.679 280.442.901.723 244.735.255.809 8,7-12,7 Brüt Katma Değer 655.962.230 975.890.642 71.005.110.098 73.373.195.632 48,8 3,3 Öz Sermaye 1.963.333.475 2.344.699.191 111.930.840.319 116.387.409.487 19,4 4,0 Net Aktifler 3.990.254.627 4.668.074.145 233.570.123.514 230.418.729.223 17,0-1,3 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 109.339.480 374.378.474 11.167.407.696 13.520.604.312 242,4 21,1 İhracat ( 1.000 $ ) 964.575 888.249 66.109.866 44.304.653-7,9-33,0 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 8.591 9.248 521.955 466.794 7,6-10,6 Kaynak : ISO 2009 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2009 yılında ISO sıralamasında ilk 500 içine giren 23 plastik firması, toplam plastik mamul üretiminin % 21 ini, toplam plastik mamul ihracatının da % 35 ini gerçekleģtirmiģtir. 1
PLASTĠK SEKTÖRÜNÜN ĠMALAT SANAYĠĠ ĠÇĠNDEKĠ PAYI : sektöründe faaliyet gösteren ve ISO sıralamasında ilk 500 arasına giren firmaların 2009 yılında; Üretimden yaptıkları net satış hasılatları payı % 1,7 den % 2,1 e yükselmiş, Net satış hasılatları payı % 1,5 den % 1,9 a çıkmış, Yaratılan brüt katma değerin payı % 0,9 dan % 1,3 e yükselmiş, Öz sermaye toplamlarının payı % 1,8 den % 2,0 a çıkmış, Net aktifler toplamının payı % 1,7 den 2,0 a yükselmiş Vergi öncesi dönem karı payı % 1,0 dan % 2,8 e yükselmiş, İhracat toplamının payı % 1,5 den % 2,8 e yükselmiş, Ücretle çalışanlar toplamının payı % 1,6 dan % 2,0 ye yükselmiştir. Bu durum, ISO sıralamasında ilk 500 e giren plastik firmalarının 2009 yılında imalat sanayi içindeki payının her kategoride arttığını vurgulamaktadır. PLASTĠK SEKTÖRÜNDE ĠLK 500 E GĠREN FĠRMALARIN ĠMALAT SANAYĠĠ ĠLK 500 FĠRMA ĠÇĠNDEKĠ PERFORMANS PAYLARI İSO İLK 500 Payı ( % ) 2008 2009 2008 2009 2008 2009 Firma Sayısı 15 23 500 500 Üretimden Satışlar ( Net ) 4.059.750.424 4.384.047.137 238.361.798.019 205.282.176.673 1,7 2,1 Satış Hasılatı ( Net ) 4.317.496.093 4.693.868.679 280.442.901.723 244.735.255.809 1,5 1,9 Brüt Katma Değer 655.962.230 975.890.642 71.005.110.098 73.373.195.632 0,9 1,3 Öz Sermaye 1.963.333.475 2.344.699.191 111.930.840.319 116.387.409.487 1,8 2,0 Net Aktifler 3.990.254.627 4.668.074.145 233.570.123.514 230.418.729.223 1,7 2,0 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 109.339.480 374.378.474 11.167.407.696 13.520.604.312 1,0 2,8 İhracat ( 1.000 $ ) 964.575 888.249 66.109.866 44.304.653 1,5 2,0 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 8.591 9.248 521.955 466.794 1,6 2,0 FĠNANSAL ORANLAR : Cari Oran ( Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar ) sektöründe ilk 500 firma içine giren firmalarının 2009 yılında kısa vadeli borç ödeme güçleri 1,96 ile 2008 yılı düzeyinde kalmıştır. İmalat sanayi ilk 500 firmanın kısa vadeli borç ödeme güçleri aynı dönemde 1,45 den 1,54 e çıkmıştır. 2009 yılında plastik sektöründe kısa vadeli borç ödeme kabiliyeti, genel imalat sanayi 500 firma ortalamasının altında kalmıştır. Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar sektöründeki ilk 500 firma içine giren firmaların toplam varlıklarının 2008 yılında % 53 ü dış kaynakla finanse edilirken bu oran 2009 yılında % 49 a düşmüştür. 2009 yılında toplam varlıkların dış kaynaklarla finanse edilme oranı imalat sanayiindeki ilk 500 firma için ortalama % 51 dir. sektörü 2009 yılında, genel imalat sanayii ne göre daha az borçlanmıştır. Toplam Borçlar / Öz sermaye 2009 yılında ilk 500 firmanın borçlanma oranı % 120 den % 104 e gerilerken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların borçlanma oranı % 112 den % 95 e gerilemiştir. 2009 yılında plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmaların mali yapılarında, 2008 yılına kıyasla iyileşme görülmektedir. 2
Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Varlıklar 2009 yılında imalat sanayi içindeki ilk 500 firma, toplam varlıklarının % 35 ini kısa vadeli borçlarla fonlamışlar ve fonlama oranı 2008 ye göre üç puan düşmüştür. sektöründeki ilk 500 e giren firmalar ise 2008 yılında toplam varlıklarının % 33 ünü kısa vadeli borçlarla fonlarken, 2009 yılında bu oran % 34 e çıkmıştır. Toplam varlıkların kısa vadeli borçlarla fonlanma oranı, plastik sektöründe, genel imalat sanayii ne kıyasla daha düşüktür. Maddi Duran Varlıklar / Özsermaye Maddi duran varlıklar / Öz sermaye oranının % 100 den küçük olması veya küçülmesi, firmaların özsermaye yetersizliğinin bir göstergesidir. Bu açıdan bakıldığında, 2009 yılında plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmalarda özsermaye yetersizliğinin sürdüğü ve yetresizliğin arttığı görülmektedir. sektöründeki özsermaye yetersizliği, genel imalat sanayii ndki 500 firma ortalamasından daha büyüktür. Öz Sermaye/ Toplam Varlıklar 2009 yılında öz sermayenin varlık finansmanındaki payı, imalat sanayi ilk 500 büyük firma için % 46 dan % 49 a yükselirken, plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmalarda % 47 den % 51 e çıkmıştır. 2009 yılında sektöründeki firmaların, imalat sanayi geneline kıyasla, borçlanma yerine varlıklarını % 2 puan daha fazla öz sermayeleri ile finanse ettikleri görülmektedir. Kısa Süreli Borç/ Toplam Borç 2009 yılında, imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın, kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 69 le 2008 düzeyinde kalmıştır. İlk 500 e giren plastik firmalarının kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 62 den % 69 a yükselmiştir. firmaları, 2009 yılında genel imalat sanayi ile aynı oranda kısa vadeli borçlanmaya gitmişlerdir. PLASTĠK SEKTÖRÜNDE ĠLK 500 E GĠREN FĠRMALARIN FĠNANSAL ORANLARI ( % ) Ġmalat Sanayii 500 2006 2007 2008 2009 2006 2007 2008 2009 Cari Oran 200 228 196 196 166 168 145 154 Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar 45 42 53 49 48 46 55 51 Toplam Borçlar / Öz sermaye 81 71 112 95 91 85 120 104 Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Varlıklar 32 28 33 34 33 32 38 35 Maddi Duran Varlıklar / Özsermaye 58 51 75 66 59 57 99 94 Öz Sermaye/ Toplam Varlıklar 55 59 47 51 52 54 46 49 Kısa Süreli Borç/ Toplam Borç 72 68 62 69 68 70 69 69 KARLILIK ORANLARI : SatıĢ Karlılığı 2009 yılında imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın ortalama satış karlılığı % 3,9 dan % 4,8 e yükselirken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2008 yılında % 1,7 olan satış karlılıklarının % 8,5 e yükseldiği görülmektedir. 2009 yılında, plastik sektörünün genel imalat sanayii ne kıyasla daha yüksek satış karlılığı gösterdiği görülmektedir. Net Aktif Karlılığı 2009 yılında, aktif karlılığı imalat sanayi ilk 500 firmada % 5,3 den % 5,7 ye yükselmiştir. sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2008 yılında % 1,7 olan net aktif karlılığı 2009 yılında % 7,9 a yükselmiştir. 3
2009 yılında plastik sektörü, imalat sanayi ilk 500 firma ortalamasından daha yüksek aktif karlılığında çalışmıştır. Öz Sermaye Karlılığı sektöründe satış karlılığı ve aktif karlılıktaki olumlu gelişme, öz sermaye karlılığında da görülmektedir. Nitekim, ilk 500 e giren plastik sektör firmalarının 2008 % 3,6 olan özsermaye karlılıkları 2009 yılında % 15,4 e çıkmıştır. Aynı dönemde imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın öz sermaye karlılığı % 11,4 den % 11,3 e düşmüştür. sektöründe ilk 500 e giren firmalar, ilk 500 firma ortalamasına göre 2009 yılında daha yüksek öz sermaye karlılığına çalışmışlardır. Ekonomik Karlılık Yaratılan net katma değerin varlık toplamına oranı olarak ifade edilen ekonomik karlılık, konulan para karşılığında ekonomiye ne kadar ilave kıymet yaratıldığını göstermektedir. 2009 yılında imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın ekonomik karlılığı % 14,3 den % 13,9 a gerilemiştir. sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2008 de % 11,4 olan ekonomik karlılıkları 2009 yılında % 16,7 ye yükselmiştir. 2009 yılında ilk 500 e giren plastik firmalarının yarattığı ortalama katma değer artışı, imalat sanayi ortalamasının üstünde gerçekleşmiştir. PLASTĠK SEKTÖRÜNDE ĠLK 500 E GĠREN FĠRMALARIN KARLILIK ORANLARI ( % ) 2006 2007 2008 2009 Ġmalat Sanayii Ġmalat Sanayii Ġmalat Sanayii Ġmalat Sanayii SatıĢ Karlılığı 7,6 6 6 7,3 1,7 3,9 8,5 4,8 Net Aktif Karlılığı 8,6 8,2 6,7 9,4 1,7 5,3 7,9 5,7 Öz Sermaye Karlılığı 15,9 15,5 11,8 16,9 3,6 11,4 15,4 11,3 Ekonomik Karlılık 11,3 15,6 11 15,7 11,4 14,3 16,7 13,9 ĠġGÜCÜ VERĠMLĠLĠĞĠ İmalat sanayindeki 500 büyük firmanın kişi başına yarattıkları ortalama katma değer 2009 yılında 2008 yılına kıyasla cari fiyatlarla % 7, 2003 yılı fiyatları ile de % 7,7 artmıştır. sektöründe ilk 500 e giren firmalarda kişi başına yaratılan katma değer ise cari olarak % 55 2003 fiyatları ile de % 48 artış göstermiştir. 2009 yılında plastik sektöründe iģgücü verimliliği genel imalat sanayi ortalamasının üstünde gerçekleģmiģtir. 4
PLASTĠK SEKTÖRÜNDE ĠLK 500 E GĠREN FĠRMALARIN ĠġGÜCÜ VERĠMLĠLĠKLERĠ ( Net Katma Değer / ÇalıĢan Sayısı ) 2006 2007 2008 2009 % ArtıĢ Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( Cari ) 45.091 49.169 54.027 83.502 54,6 Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( 2003 Fiyatları İle ) ) 35.100 36.014 37.107 54.881 47,9 Ġmalat Sanayii ( 500 Firma ) Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( Cari ) 57.335 62.892 60.408 64.662 7,0 Net Katma Değer / Çalışan Sayısı ( 2003 Fiyatları İle ) ) 43.088 44.764 38.477 41.434 7,7 2009 yılında, plastik sektöründe karlılık ve iģgücü verimliliği yükselme eğilimine girmiģ olmasına rağmen, sektörde AR GE faaliyetlerinin arttırılarak daha yüksek katma değer yaratan mamullerin üretimine geçilmesi gerekmektedir. 5
2009 YILINDA ĠSO SIRALAMASINDA ĠLK 500 E GĠREN PLASTĠK FĠRMALARI 500 BÜYÜK FĠRMA SIRA NO 2009 500 BÜYÜK FĠRMA SIRA NO 2008 FĠRMALAR ÜRETĠMDEN SATIġLAR SATIġ HASILATI ( NET ) BRÜT KATMA DEĞER ÖZKAYNAK ( TL ) NET AKTĠFLER DÖNEM KARI / ZARARI [V.Ö.] TUTARI ĠHRACAT TUTARI ( 1.000 $ ) 53 46 Fırat Kauçuk San. ve Tic. A.Ş. 708.863.632 739.296.379 350.277.703 689.579.353 1.255.703.553 172.025.278 97.885 136 142 Advansa Sasa Polyester Sanayi A.Ş. 359.766.635 359.978.249-197.519.380 369.919.151-81.996 138 132 Naksan ve Enerji San.Ve Tic.A.Ş. 358.901.818 449.522.487 50.267.847 272.768.473 372.698.511 25.313.462 63.018 178 190 Korozo Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 278.911.315 301.705.303 56.287.428 126.026.142 211.097.863 26.478.629 105.288 192 177 Artenius Turkpet Kim. Mad.ve Pet Amb. Mlz. San. A.Ş. 262.226.134 266.031.497 25.068.107 134.557.803 229.595.830-8.936.081 18.894 228 202 Polinas Sanayii ve Ticaret A.Ş. 219.487.178 221.547.854 43.620.523 133.865.740 203.785.497 8.628.437-229 220 Süper Film Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş. 218.023.793 230.348.197 30.428.975 141.216.138 271.880.006 6.154.316 66.122 259 247 Pakpen Boru ve Yapı Elemanları San. Tic. A.Ş. 188.131.474 188.328.352 57.384.037 81.686.334 298.700.314 2.836.464 31.536 281 263 Adopen ve İnşaat San. A.Ş. 175.375.144 208.964.830 64.243.338 122.932.489 345.654.152 24.862.958 42.994 307 304 Ege Profil Tic. ve San. A.Ş. 164.611.462 192.983.770 57.718.139 69.523.911 235.144.457 13.270.230 21.189 331 376 Elif Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 148.364.253 148.600.710 40.228.185 105.410.961 115.667.629 19.693.755 40.909 338 289 PİLSA Sanayi A.Ş. 146.487.666 148.122.144 27.774.959 - - 6.726.615 41.104 400 Bento Bantçılık ve Temizlik Maddeleri San. Tic. A.Ş. 122.805.313 129.398.610 - - 84.147.547-23.012 401 407 Polibak Film San. ve Tic. A.Ş. 122.792.124 123.241.198 - - - - 24.656 408 Superlit Boru Sanayi A.Ş. 120.628.258 130.570.480 38.586.400 38.595.246 86.271.545 17.257.539 65.136 412 479 Hakan Boru ve Profil San. Tic. A.Ş. 119.899.327 125.769.188 - - - - - 423 Subor Boru San. ve Tic. A.Ş. 117.387.577 124.431.881 34.288.783 47.520.332 99.051.989 22.377.514 61.436 427 393 Vatan Sanayi ve Ticaret A.Ş. 116.518.155 118.772.525 24.174.480 49.687.746 169.666.982 1.591.574 24.601 438 Köksan Pet ve Amb.San.Ve Tic.A.Ş. 113.200.508 131.518.667 17.444.413 60.304.973 89.207.751 10.402.552 34.506 445 Bpo B-Plas Plastic Omnium Oto. Plas. ve Metal Yan. San. A.Ş. 111.915.138 131.516.834 - - 69.642.794-333 464 - - - - - - - - - 473 Bak Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 105.525.276 114.562.186 29.409.221 41.273.092 83.981.243 13.609.420 40.962 480 Form Sünger ve Yatak San. Tic. A.Ş. 104.224.957 108.657.338 28.688.104 32.231.078 76.257.331 12.085.812 2.672 Toplamı 4.384.047.137 4.693.868.679 975.890.642 2.344.699.191 4.668.074.145 374.378.474 888.249 500 Büyük Firma Toplam 205.282.176.673 244.735.255.809 73.373.195.632 116.387.409.487 230.418.729.223 13.520.604.312 44.304.653 nün 500 firma içindeki payı 2,1 1,9 1,3 2,0 2,0 2,8 2,0 6