Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Cüneyt Öztürk (*) 29 Mart gecesi canlý yayýn arabalarý parti genel merkezlerinden eli boþ olarak dönmek zorunda kaldý. Daha önceki seçimlerin aksine, partilerde özel bir hareketlilik göze çarpmadý, kalabalýklar toplanmadý, balkonlardan konuþmalar yapýlmadý, parti bayraklý arabalar klaksonlar çalarak dolaþmadý, sloganlar eþliðinde mutlu ve gururlu yöneticiler basýna beyanatlar vermedi. 29 Mart seçimlerinden birinci olarak çýkan AKP nin sonuçlardan memnun olmadýðýný bizzat Baþbakan, seçim gecesi yaptýðý açýklamada, Deðerlendirmemizi enine boyuna yapacaðýz, nerede eksiðimiz, nerede yanlýþýmýz var, niçin bu noktaya düþtük, daha fazla olmadý, bunun deðerlendirmesini yapacaðýz. Ha bu oranlar sizi tatmin etti mi derseniz, þu andaki görüntüye 1 bakarsanýz, tatmin etmiþ deðil. ifadeleriyle dile getirmiþtir. 2007 seçimlerine DSP ile birlikte giren CHP'nin oyu 29 Mart'ta bir önceki seçime nazaran 1.918.000 adet artmýþtýr. Ancak buna raðmen ne CHP genel merkezinde bir zafer havasý esmiþ, ne de Genel Baþkan Deniz Baykal medya karþýsýna çýkarak büyük bir baþarýdan söz etmiþtir. Hürriyet Gazetesinden Fatih Çekirge ile yaptýðý telefon görüþmesine yansýyan düþüncesi; Seçim üzerine polemiðe girmek, sen þunu aldýn ben bunu 2 aldým demek doðru deðil þeklinde olmuþtur. Diðer partiler gibi, seçim gecesini sönük bir þekilde geçiren MHP, 2007 seçimlerinde aldýðý %14,27 oranýndaki oyunu %16,05'e çýkartmýþtýr. Devlet Bahçeli'nin yaptýðý yazýlý açýklamanýn satýr aralarýna, seçim sonuçlardan duyulan memnuniyetsizlik, Yandaþ medya unsurlarýna kadar uzanan karart- (*) 21. Yüz Yýl Türkiye Enstitüsü Yönetin Kurulu Üyesi 1 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/11320374.asp?gid=229 2 http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=11323562&tarih=2009-03-30 [9]
ma, dayatma ve yönlendirmelerin seçmenin eðilimlerine nispeten yan- 3 sýdýðý anlaþýlmaktadýr. ifadelerinde kendini göstermiþtir. Seçimlerde %5,67 oranýnda oy alan DTP, bazý kesimler tarafýndan baþarýlý olarak sunulmaya çalýþýlsa da, adý geçen partinin son girdiði seçim, DEHAP adýyla 2002 yýlýnda girdiði seçim olup, bu seçimlerde aldýðý oy oraný %6,14'tür. Dolayýsýyla bu partinin Türkiye genelinde oy oranýnýn düþtüðü çok açýktýr. Seçim sonuçlarýndan mutluluk duyan tek partinin Saadet Partisi olduðunu söylemek mümkündür. Gerek 2007 seçimlerindeki oylarýný %2,34'- ten, %5,16'ya yükselterek tabanýna gelecek için umut vermiþ, gerekse yeni Genel Baþkaný Numan Kurtulmuþ seçmen karþýsýnda bir nevi rüþtünü ispat etmiþtir. DP açýsýndan sonuçlarýn memnuniyet verici olmadýðý Genel Baþkan Süleyman Soylu'nun istifa kararýyla sabit hale gelmiþtir. 29 Mart seçim sonuçlarýnýn, partilerin beklentilerini karþýlamamasý sebebiyle, bütün partiler tarafýndan hýzla gündemden düþürüldüðü ortadadýr. Bu yazý içerisinde özellikle il genel meclisi bazýnda alýnan oylardan hareketle, hararetli geçen, ama sonuçlarý hiçbir parti için tatmin edici bulunmayan seçim süreci farklý boyutlarýyla deðerlendirilecektir. Seçim Öncesi Görünüm Ekonomi Cüneyt Öztürk Türkiye 29 Mart seçimlerine giderken, birinci gündem maddesi hiç tereddütsüz ekonomiydi. Baþbakan tarafýndan küresel ekonomik krizin ülkemizi doðrudan etkilemediði ve teðet geçtiði ifade edilmiþ olsa dahi, böyle bir iyimserlik taþýmayan bazý veriler þunlardý; Aðustos 2008 sonu itibariyle TCMB USD Döviz alýþ kuru 1.1738 iken, 9 Mart 2009 tarihinde, %52,88'lik artýþla en yüksek seviyesi olan 1.7945 4 TL'ye çýkmýþtýr. 2007 yýlýný 55.538,13 ile kapatan IMKB 100 Endeksi hisse senetleri 5 %51,6'lýk deðer kaybederek 2008 yýlýný 26.864,07 seviyesinde kapatmýþtýr. 2009 yýlý Ocak ayýnda; 2008 yýlýnýn ayný ayýna göre ihracat %25,7 aza- 3 http://www.mhp.org.tr/haber.php?id=2580 4 http://www.tcmb.gov.tr 5 http://www.imkb.gov.tr/ [10] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Þanlýurfa, Erdoðan ýn ceketini koysa seçtiremeyeceðini baðýmsýz adayý seçerek gösterdi larak 7.891 Milyon Dolar, ithalat %43,3 azalarak 9.271 Milyon Dolar olarak gerçekleþmiþtir.6 n Ocak2009 ayý itibariyle Türkiye genelinde iþsiz sayýsý geçen yýlýn ayný dönemine göre 1 milyon 59 bin kiþi artarak 3 milyon 650 bin kiþiye yükselmiþtir. Ýþsizlik oraný ise 3,9 puanlýk artýþ ile % 15,5 seviyesinde gerçekleþmiþtir.7 n 2008 yýlýnýn dördüncü üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný döne- mine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasýla %6.2'lik azalýþla 24.448 Milyon YTL olmuþtur. Türkiye'nin en aðýr ekonomik krizlerinden birini yaþadýðý 2001 yýlýnda küçülme %5,7 olarak gerçeklemiþtir.8 n Aylýk Sanayi Üretim Endeksi, 2009 yýlý Þubat ayýnda, 2008 yýlý Þubat ayýna göre % 23,7 azalýþ göstermiþtir.9 Özetle, dövizin 6 ayda en yüksek seviyelerine çýktýðý, borsanýn yarýdan fazla deðer kaybettiði, ihracatýn hýzla düþtüðü, iþsizliðin görülmemiþ rakam6 www.tuik.gov.tr www.tuik.gov.tr 8 www.tuik.gov.tr 9 www.tuik.gov.tr 7 21. YÜZYIL Ocak - Haziran 2009 [11]
lara fýrladýðý, ekonomik küçülmenin ve üretimdeki düþüþün alarm zilleri çaldýðý bir ortamda 29 Mart seçimlerine gidilmiþtir. 2001 krizinin, dönemin hükümetindeki 3 partinin de meclis dýþýnda kalmasýna sebep olan en önemli faktörlerden olduðu ve 29 Mart öncesi ekonomik tablonun 2001 krizinden aþaðý kalýr olmadýðý göz önünde tutulduðunda, seçim sonuçlarýna etkisi kaçýnýlmazdýr, ancak hangi boyutlarda yansýyacaðý merakla beklenmiþtir. Siyasî Partilerde Yaþanan Deðiþimler 22 Temmuz 2007 seçimlerinden, 29 Mart 2009 Seçimlerine kadar geçen süre içerisinde Demokrat Parti'de genel baþkan deðiþikliði yaþanmýþ, Mehmet Aðar'dan boþalan koltuða, Süleyman Soylu oturmuþtur. 29 Mart seçimleri, hemen her yerel seçimde olduðu gibi söylemler itibariyle bir genel seçim havasýnda geçmiþse de, adaylarýn sonuçlar üzerinde büyük etkisinin olduðu seçim sonuçlarýndan anlaþýlmýþtýr Adaylar Cüneyt Öztürk Deðiþim yaþanan bir diðer parti Saadet Partisi olmuþtur. Prof. Dr. Numan Kurtulmuþ, partinin 26 Ekim 2008 tarihinde yapýlan kongresinde Genel Baþkanlýða getirilmiþtir. Genç Parti, 2007 seçimlerinde %3,04 oy almasýna raðmen 29 Mart seçimlerine katýlmayacaðýný açýklamýþtýr. 2007'de 1 milyondan fazla o- yu bulunan Genç Parti'nin yerel bazda bazý itti- 10 faklarý söz konusu olmuþ, bu çerçevede Ýzmir, 11 Muðla gibi illerde MHP'yi destekleme kararý a- lýnmýþtýr. 29 Mart seçimleri, hemen her yerel seçimde olduðu gibi söylemler itibariyle bir genel seçim havasýnda geçmiþse de, adaylarýn sonuçlar üzerinde büyük etkisinin olduðu seçim sonuçlarýndan anlaþýlmýþtýr. Bu duruma örnek o- larak MHP'nin Ankara'da aldýðý sonuçlarý göstermek mümkündür. Ankara Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý seçimlerinde %27 oy alan MHP, il genel meclisinde %25 oy almýþtýr, oysa bir önceki milletvekilli seçimlerinde %15, zirveye ulaþtýðý 1999 seçimlerinde bile %21,5 oy alabilmiþtir. MHP'nin Türkiye genelinde %1,8'lik oy artýþýna raðmen Ankara'da %10 oy artýrmasýnýn ve tarihinin en yüksek oy oranýna ulaþmasýnýn sebebi, Ankara Büyükþehir Belediye baþkan adayýnýn seçimindeki isabet ve adayýn gösterdiði yüksek performanstýr. 10 http://www.haber7.com/haber/20090205/mhpnin-izmirde-isbirligi-yapacagi-parti.php 11 http://www.internethaber.com/news_detail.php?id=184769 [12] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Aday belirleme sürecinde en sancýlý parti AKP olmuþtur. Elinde bulundurduðu 57 il belediye baþkanýnýn 19'unu yeniden aday göstermeyen AKP bu illerde yaþanan tartýþmalarla yarýþa baþlamýþtýr. Adana'da Aytaç Durak MHP'ye geçmiþ, Urfa'da Ahmet Eþref Fakýbaba SP destekli baðýmsýz aday olmuþ, Bursa'da Hikmet Þahin DP'ye katýlmýþ, Aydýn'da Ýlhami Ortekin DP adayý olmuþtur. Ayrýca aday gösterilmeyenler kadar aday gösterilenler üzerinde de spekülasyonlar yapýlmýþ, Ankara büyükþehir belediye baþkan adayý Melih Gökçek'in adaylýðý gecikmeli bir þekilde açýklanmýþ, bu süre içerisinde çok sayýda söylenti ve iddiaya muhatap olmuþ, Keçiören Belediye Baþkaný Turgut Altýnok son anda yarýþtan çekilmek durumunda kalmýþ, Gaziantep, Manisa gibi illerdeki mevcut belediye baþkanlarý hakkýnda iddialar ortaya atýlmýþtýr. Aday belirleme sürecinde en baþarýlý partilerden birisi kuþkusuz CHP olmuþtur. Ankara'- da Murat Karayalçýn'ý diðer sol partilerin ittifaký ile aday yapan CHP, Ýstanbul'da son dönemin parlayan yýldýzý Kýlýçdaroðlu'nu, Ýzmit'te eski belediye baþkaný Sefa Sirmen'i, Aydýn'da milletvekili Özlem Çerçioðlu'nu, Gaziantep'te eski bakan Mustafa Yýlmaz'ý aday göstermiþtir. Bir diðer sorunsuz parti MHP, özellikle Ankara adayý Mansur Yavaþ ile öne çýkmýþ, ayrýca yaptýðý transferlerle adýndan sýkça söz ettirmiþtir. Bir diðer sorunsuz parti MHP, özellikle Ankara adayý Mansur Yavaþ ile öne çýkmýþ, ayrýca yaptýðý transferlerle adýndan sýkça söz ettirmiþtir. Adana'da daha önce ANAP, DYP ve AKP saflarýnda siyaset yapan Aytaç Durak MHP'den aday olurken, Aydýn'da 1999 seçimlerinde ANAP, 2004 seçimlerinde CHP adayý olan Hüseyin Aksu da bu seçimlerde MHP adayý olarak seçimlere katýlmýþtýr. Mitingler, söylemler, sloganlar Günümüzün geliþen iletiþim teknolojileri ile birlikte, mitinglerin eski ö- nemini kaybettiði yaygýn bir kanaat halini almýþtýr. Ancak mitingleri sadece yapýlan konuþma ile deðerlendirmek eksik bir bakýþ açýsý olacaktýr. Miting yapacak parti günlerce önceden hummalý bir çalýþma baþlatýr. Katýlýmý azamiye çýkarabilmek için alýnacak tedbirler plânlanýr, afiþler asýlýr, ilanlar daðýtýlýr, anons arabalarý ile duyurular yapýlýr, otobüsler tutulur, miting günü konvoylarla miting mahalline intikal edilir, alan süslenir, karþýlama törenleri yapýlýr, þarkýlar, marþlar söylenerek motive olunur, toplanan kalabalýk üzerine yorumlar ve kýyaslamalar yapýlýr. Kýsacasý, miting 1 saatlik ko- 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009 [13]
nuþma süreci deðildir, öncesi ve sonrasýyla mitinglerin teþkilat dinamizmine çok önemli katkýsý vardýr. Ayrýca seçim kazanmanýn birincil þartý seçimi kazanabileceðine teþkilatý ve seçmeni inandýrmaktýr. Bu sebeple öncelikle seçmenin algý kanallarýný açmak, sahada hareketli ve iddialý bir profil ortaya koymak gerekmektedir. Bu noktada en önemli araçlardan birisi hiç kuþkusuz bütün boyutlarýyla deðerlendirildiðinde mitinglerdir. Miting faaliyetlerine en erken baþlayan parti AKP olmuþtur. Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan'ýn aralýksýz sürdürdüðü mitinglere bakýldýðýnda Türkiye'nin her bölgesinden 60 ile gittiði görülmektedir. CHP ve MHP ise belli Ayrýca seçim kazanmanýn birincil þartý seçimi kazanabileceðine teþkilatý ve seçmeni inandýrmaktýr. Bu sebeple öncelikle seçmenin algý kanallarýný açmak, sahada hareketli ve iddialý bir profil ortaya koymak gerekmektedir. yerlere uzun zamandýr olduðu gibi bu seçimde de hiç gitmemiþ, toplamda CHP 32, MHP ise 35 miting gerçekleþtirmiþtir. Mitinglere hâkim olan söylemler açýsýndan bakýldýðýnda; Recep Tayip Erdoðan'ýn muhalefet partileri ve özellikle CHP ile gerginlik oluþturmak için özel gayret sarf ettiði, ayrýca bu kamplaþmada medyayý da bir taraf olarak muhatap kabul ettiði görülmüþtür. CHP Genel Baþkaný Deniz Baykal ve MHP Genel Baþkaný Devlet Bahçeli de polemiklerin dýþýnda kalmayarak söylemleriyle namertlik tartýþmalarýna bolca giriþmiþlerdir. Miting meydanlarýnda, Türkiye'nin gerçek gündeminin lâyýk olduðu yeri bulduðu, sorunlar ve çözüm politikalarý üzerinde tartýþmalar yapýldýðý ise görülememiþtir. Muhalefet belki Recep Tayip Erdoðan'ýn bu konudaki tuzaðýna düþtüðü, belki de söyleyecek sözü olmadýðý için, ne ekonomik krizi bütün boyutlarýyla halka anlatmýþ, ne ekonomi, dýþ politika, güvenlik gibi temel konulardaki projelerinden halka bahsedebilmiþtir. 29 Mart seçimlerinde; AKP Ýþimiz Hizmet, Gücümüz Millet, Sen Türkiye'sin, Büyük Düþün sloganlarýný, CHP Önce Ýþ, Önce Ahlâk, Önce Ýnsan, MHP Ülke Senin, Karar Senin, Ülken Ýçin Yüreðini Koy, DP "Yeter Artýk, Bu Mart Sarý Kart, Vur Mührü Kýrata", SP Fark Var, Saadet Var sloganlarýyla halkýn karþýsýna çýkmýþlardýr. Açýlýmlar Cüneyt Öztürk 29 Mart seçimleri öncesi hiç kuþkusuz en çok konuþulan açýlým, CHP'- nin çarþaf açýlýmý olarak sunulan, Ýstanbul'da çarþaflý kadýnlarýn partiye [14] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 CHP Ýzmir Büyükþehir Belediyesi ni oyunu arttýrarak aldý katýlýmý, Sultanahmet Camii eski imamýnýn Sultanbeyli Belediye Baþkan adayý gösterilmesi, Ýzmit'te Sefa Sirmen'in kuran kursu vaadi, Gaziantep'te Mustafa Yýlmaz'ýn dergâh ziyareti gibi konular olmuþtur. Seçimlerden hemen önce baþlatýlan bu giriþimlerin, seçim yatýrýmý olarak algýlandýðý bir gerçektir. Ancak seçim sonuçlarýnda bu politikalarda samimî olunduðunun seçmene anlatýlabilmesi ve ýsrarla uzun vadeli olarak sürdürülmesi halinde CHP'ye yeni alanlar açabileceði veya bir baþka ifade ile kaybettiði varoþlara yeniden dönüþünü saðlayabileceði görülmüþtür. AKP'nin en önemli ataðý ise TRT 6 ile baþlattýðý Kýrmanç lehçesindeki yayýnlardýr. Ortak bir dil baðý bulunmayan vatandaþlarýmýz arasýndaki lehçe farklýlýklarýný uzun vadede gidererek milletleþme iddialarýna önemli katký yapacaðý düþünülen bu yayýnlarýn, entegrasyon sürecine olumsuz etkilerinin olacaðý da muhakkaktýr. Seçim öncesi bu adýmý atan AKP, üniversitelerde Kürt Dili ve Edebiyatý Bölümü ve Kürt Enstitüsü kurulacaðýnýn a- 12 çýklanmasý ile bu konudaki hamlelerini sürdürmüþtür. Ancak sonuç itibariyle bu giriþimlerin Güneydoðu Anadolu'da oya dönüþmediði gibi, Ýç Anadolu ve batýda AKP'ye pahalýya mal olduðu anlaþýlmýþtýr. MHP 22 Temmuz 2007 seçimleri öncesinde baþlattýðý Diyarbakýr'da 13 14 Kürtçe propaganda açýlýmýný Meclis'te DTP Genel Baþkaný Ahmet Türk 12 http://yenisafak.com.tr/egitim/?t=05.01.2009&i=160201 13 http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=4412871&tarih=2006-05-15 21. YÜZYIL O cak Haziran 2009 [15]
ve milletvekili Hasip Kaplan ile yakýn diyaloglar kurarak sürdürmüþtür. Ancak 29 Mart seçimleri öncesi açýlýmlarýn odaðýný adaylar oluþturmuþ, Adana- 'da Aytaç Durak, Aydýn'da Hüseyin Aksu, Beþiktaþ'ta Cennet Süzer Teker gibi isimler MHP saflarýnda yarýþa girmiþ, Haluk Ulusoy, Alinur Velidedeoðlu gibi isimlere Ýstanbul Büyükþehir belediye baþkan adaylýðý teklif edilmiþtir. Davos Davos Dünya Ekonomik Forumu'nda Ýsrail Cumhurbaþkaný'na yönelik sert eleþtirilerde bulunan Baþbakan, daha sonra moderatörün Peres'e 25 dakika, kendisine ise 12 dakika süre verdiðini belirterek, Daha da Davos'a gelmem diyerek podyumdan inmiþtir. 29 Mart seçimlerinde, bir önceki seçime göre geçerli oy kullanan seçmen sayýsýnda yaklaþýk 4.700.000 artýþ olmasýna raðmen, AKP oylarý yaklaþýk 850.000 azalarak, nispi olarak %7,79 oranýnda düþmüþtür. Seçim Sonuçlarý AKP Cüneyt Öztürk Metropoll araþtýrma þirketi tarafýndan 24-26 Ocak 2009 tarihlerinde yapýlan araþtýrmada AKP oylarý %38,9 çýkarken, 30 Ocak 2009 günü yapýlan araþtýrmada, yani Davos'tan sonra %49,3'e yükseldiði, 4 günde meydana gelen %10,4 lük bu ani artýþýn tek sebebinin Davos olduðu, görül- 15 mektedir. Ancak seçim sonuçlarý itibariyle deðerlendirildiðinde oylarýn Davos öncesine döndüðünün görüldüðü, dolayýsýyla anlýk duygusal yükselmelerin süre uzadýkça etkisini kaybettiði anlaþýlmaktadýr. 29 Mart seçimlerinde, bir önceki seçime göre geçerli oy kullanan seçmen sayýsýnda yaklaþýk 4.700.000 artýþ olmasýna raðmen, AKP oylarý yaklaþýk 850.000 azalarak, nispi olarak %7,79 oranýnda düþmüþtür. Belediyelerde kullanýlan oylarda ise AKP oylarýnýn % 40,12, büyükþehir oylarýnda %42,06 olarak gerçekleþtiði görülmektedir. Ýller bazýnda bakýldýðýnda; AKP en büyük düþüþü %34,1'lik kayýpla Aðrý'da yaþarken, sýrasýyla Bingöl'de %28,1, Bitlis'te %26,9 oranýnda kayýp yaþadýðý görülmektedir. En yüksek oy artýþýný ise, yapýlan yardýmlarla adýndan 14 http://www.haber7.com/haber/20060502/mhpli-bir-diyarbakir-dusluyorlar.php 15 http://www.metropoll.com.tr/upload_doc/metropoll-davos.ppt [16] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
sýkça söz ettiren Tunceli'de gerçekleþtirmiþ, oylarýný %14,7 oranýnda artýrmýþtýr. Seçimlerin ardýndan, AKP'nin kayýplarýndan duyulan memnuniyeti ifade etmek için kullanýlan, balýk zihni açar, demokrasi batýdan gelir gibi yakýþtýrmalar AKP'nin Ege, Trakya ve Akdeniz'deki kayýplarýný ifade etmek i- çin kullanýlmakta ise de, gerçekte AKP Kýrklareli'nde oylarýný %6,2, Edirne'de %5,7, Çanakkale'de %0,2 oranýnda artýrmýþtýr. Ýzmir'de AKP'nin oy kaybý sadece %0,9, Antalya'da %2,5, Muðla'da %0,2, Aydýn'da %3,2 seviyesindedir. AKP'nin 33 ilde %10'dan fazla oy kaybettiði dikkate alýndýðýnda, oylarýnda meydana gelen genel düþüþün batý kaynaklý olduðuna dair tezde bir geçerlilik olmadýðý kolaylýkla anlaþýlmaktadýr. AKP'nin aldýðý en düþük oy oranlarýnýn sýrasýyla Hakkari %20,62, Iðdýr %22,54, Ýçel %25,75 olarak gerçekleþtiði dolayýsýyla, hiçbir ilde %20'nin altýna düþmediði, en yüksek oy oranlarýna ise Konya %55,10, Aksaray %53,14, Kayseri 52,12 ile ulaþtýðý görülmektedir. 2004 seçimlerinde 12 büyükþehir ve 46 il belediyesi kazanan AKP, 29 Mart seçimlerinde; 9 büyükþehir, 36 il belediye baþkanlýðý kazanabilmiþtir. Buna karþýlýk AKP il genel meclisi oylarýnda 61 ilde birinci parti konumunu muhafaza etmektedir. AKP'nin Ýl genel meclisinde 61 ilde birinci parti olmasýna raðmen 45 ilde belediye baþkanlýðý kazanmasýnýn sebebi, kýrsal kesim oylarýnýn yoðunluðu veya yanlýþ aday tespiti ile izah edilebilir. CHP Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 AKP'nin Ýl genel meclisinde 61 ilde birinci parti olmasýna raðmen 45 ilde belediye baþkanlýðý kazanmasýnýn sebebi, kýrsal kesim oylarýnýn yoðunluðu veya yanlýþ aday tespiti ile izah edilebilir. 2007 seçimlerine DSP ile birlikte giren CHP, 29 Mart seçimlerinde oylarýný %20,88'den, %23,13'e yükseltmiþtir. Belediyeler bazýnda bu oran %28,19'a çýkarken, büyükþehir belediyelerinde %32,79'a yükselmektedir. CHP'de meydana gelen oy artýþýnýn Türkiye genelinde gerçekleþtiðini söylemek mümkün deðildir. CHP oylarý 29 Mart seçimlerinde, bir önceki seçime göre 44 ilde düþüþ göstermiþ olup, CHP halen 26 ilde %10 barajýnýn altýndadýr. Buna karþýlýk Ýzmir'de %12,7, Ýstanbul'da %6,4, Kocaeli'de %7,4, Gaziantep'te %6,4 oranýndaki artýþlar CHP'nin yükseliþinin temel sebepleri olmuþtur. CHP'nin en yüksek oy aldýðý iller sýrasýyla %48,25 Ýzmir, %45,98 Kýrk- 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009 [17]
lareli, %42,06 Edirne olarak gerçekleþirken, en düþük oy aldýðý yerler ise %0,04 Hakkari, %1,31 Diyarbakýr, %1,60 Batman olmuþtur. CHP Türkiye genelinde daha önce 2 olan büyükþehir belediye baþkanlýðýný 3'e, 6 olan il belediye baþkanlýðýný 10'a yükseltmiþtir. MHP 1999 yýlýnda yapýlan seçimlerde %18 oy almasýnýn ardýndan, 3 Kasým 2002'de %8,35 e gerileyen MHP, bu tarihten itibaren oylarýný artýrmýþtýr. 2007'de 14,27 ve son olarak 29 Mart 2009'da 16,05 oranýnda oy almýþtýr. MHP'nin oylarý belediyelerde %14,67'ye, büyükþehirlerde ise %11,95'e düþmektedir. MHP oylarý 26 ilde düþerken, 20 ilde %10 barajýnýn altýnda kalmýþtýr. En yüksek artýþ gösterdiði iller sýrasýyla Sakarya %16,4, Düzce %12,8, Yozgat %12,5 olmuþtur. MHP'nin oy artýþýný etkileyen en önemli il ise %9,7'lik artýþla Ankara olmuþtur. Buna karþýlýk Ýstanbul'daki %3,2'lik, Ýzmir'deki %4,4'lük düþüþler MHP'nin performansýný olumsuz etkilemiþ, Devlet Bahçeli'nin memleketi Osmaniye'deki %2,7'lik azalma ise psikolojik olumsuzluk olarak yansýmýþtýr. 2004 seçimlerinde 4 il kazanan MHP bu seçimlerden 1 büyükþehir ve 9 il kazanarak çýkmýþtýr. Diðer Partiler Cüneyt Öztürk Üzerinde en ciddiyetle durulmasý gereken parti hiç kuþkusuz SP'dir. Yeni Genel Baþkaný Numan Kurtulmuþ ile ilk yarýþýna giren SP oylarýný 2,82 oranýnda artýrmýþtýr. Ýstanbul'da aldýðý %7,21'lik oy oraný ile MHP'yi yakalayan SP'nin Ýzmit, Kütahya, Adýyaman, Aðrý, Bingöl, Malatya, Elazýð, Þanlýurfa, Gümüþhane gibi illerde %10 barajýný geçtiði görülmektedir. DP %3,72 oy almasýna ve 1 il belediyesi kazanmasýna raðmen, Genel Baþkan Soylu istifa kararý almýþtýr. Gerçekte oylarýnýn daðýlýmý incelendiðinde pek çok yerde DP'nin hayatiyetini sürdürdüðü, oylarýnýn Türkiye genelinden sadece birkaç ilde %1'in altýna düþtüðü, mevcut tablonun teþkilatlarýn ve marka deðerinin tükenmediði kanaati verecek nitelikte olduðu gözlemlenmiþtir. DSP %2,78 oy alarak 1 büyükþehir ve 1 il belediye baþkanlýðý kazanmýþtýr. Ancak DSP'nin aldýðý oylarda, kazanýlan Eskiþehir, Ordu ve Þiþli belediye baþkanlýklarýnýn büyük payý olduðu ortadadýr. [18] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Manisa seçmeni iktidar baskýlarýna tepkiyi MHP yi seçerek gösterdi DTP en son girdiði seçimler olan(dehap adýyla) 2002'de 6,14 oy alýrken, 29 Mart'ta oylarý 5,67'ye düþmüþ olmakla birlikte, 1 büyükþehir ve 7 ilde belediye baþkanlýðýný kazanmýþtýr. Deðerlendirmeler Seçimlerde en yakýn sonucu tahmin eden A&G Araþtýrma þirketinin, bu araþtýrmasýnda AKP seçmeninin %61,8'i parti için oy vermekte, %34,3'ü a- day için oy vermektedir. Buna karþýlýk MHP'lilerin %55,3'ü, CHP'lilerin %51,2'si aday sebebiyle oy vereceðini söylemektedir. Bu sonuçlar AKP oylarýndaki parti faktörünü, CHP ve MHP oylarýnda ise aday faktörünü öne çýkarmaktadýr. AKP kadýnlardan, CHP ve MHP ise ise erkeklerden yüksek o- randa oy almaktadýr. Seçmenlere oyunu etkileyen sebepler sorulduðunda AKP'ye oy vereceðini söyleyen seçmenlerin %47,3'ü yapmýþ olduðu hizmetler nedeniyle bu partiyi tercih ederken, CHP'lilerin %55,4'ü, MHP'lilerin %48,1'i Partinin siyasî düþüncesi sebebiyle oy verdiðini belirtmiþtir. 22 Temmuz seçimlerinde AKP'ye oy veren seçmenlerin % 8,2'si 29 Mart'ta MHP'ye oy vereceðini ifade ederken, %6,7'si SP'ye oy vereceðini söylemiþtir. CHP'ye oy vereceðini söyleyen AKP'li oraný %2,2'de kalmýþtýr. CHP seçmeninde kayda deðer bir kayma gözlemlenmemiþ, bir önceki seçimde MHP'ye oy veren seçmenlerin ise, %5,8'inin CHP'ye oy vereceðini ifade etmesi, ayrýca DP 21. YÜZYIL O cak Haziran 2009 [19]
seçmenlerinin %22'lik kýsmýnýn 29 Mart'ta CHP'ye oy vereceðini ifade et- 16 mesi de diðer ilginç sonuçlar olarak göze çarpmaktadýr. Arayýþlar GENAR araþtýrma þirketi tarafýndan 9-19 Ocak tarihleri arasýnda yapýlan ankette; Recep Tayyip Erdoðan, Deniz Baykal ve Devlet Bahçeli arasýndan hangisinin onlarý daha iyi anlayacaðýný ve onlarýn dertleriyle dertleneceðini düþündükleri sorulduðunda birinci sýrada %43.9 ile Recep Tayyip Erdoðan, ikinci sýrada %14.4 ile Deniz Baykal, üçüncü sýrada ise %13.7 ile Devlet Bahçeli gelmiþtir. Kitlenin %26.6'sý bunlardan hiçbirinin kendisini anlayacaðýný ve derdiyle dertleneceðini düþünmediði için derdini ona açma- 17 yacaðýný ifade etmiþtir. Metropoll þirketi tarafýndan yapýlan araþtýrmada, en güvendiðiniz lider sorusuna halkýn %24,2'si güvendiðim lider yok 18 þeklinde cevap vermiþtir. Seçmenin yaklaþýk %25'inin partiler veya liderleri sebebiyle memnuniyetsiz olduðu anlaþýlmakla birlikte, bu %25'lik kitleyi topyekûn arkasýna alabilecek yeni bir oluþum ihtimali ise yok denecek kadar azdýr. Cüneyt Öztürk Konda tarafýndan yapýlan araþtýrmada; Türkiye'nin en önemli ve en âcil sorunlarýný hangi parti çözer? sorusu sorulmuþtur. Deneklerin yüzde 26'sý Bu sorunlar sürer gider derken yüzde 23'ü de Yeni parti lâzým demektedir. Yani seçmenin yarýsý seçimlere gidilirken bile siyasetten umutsuzdur. Verilen cevaplarda AKP çözer diyenler yüzde 33, CHP çözer diyenler ise yalnýzca yüzde 8'dir. CHP seçmenlerinin yüzde 33'ü, MHP seçmenlerinin yüzde 25'i, AKP seçmenlerinin yüzde 10'u Sorunlarý çözebilmek için yeni parti lâzýmdýr demekte- 19 dir. A&G araþtýrma þirketi tarafýndan seçim sonrasýnda yapýlan araþtýrmada; AKP, CHP ve MHP seçmeninin sadece %25'inin partilerine gönülden oy verdiði, buna karþýlýk %25'inin gönülsüz oy verdiði anlaþýlmýþtýr. AKP'ye oy veren seçmenlerin %19,6'sý oy verecek baþka parti olmadýðý için AKP'ye 20 oy verdiðini söylemiþtir. 16 http://www.agarastirma.com.tr/arastirmalar/29mart_son_arastirma.pdf 17 http://www.genar.com.tr/genar/2008_4_ceyrek_toplum_ve_siyaset.doc 18 http://www.metropoll.com.tr/upload_doc/resim_liderlerin_ýmajý_ocak_2009.ppt 19 http://www.konda.com.tr/html/dosyalar/090326_konda_t_erdem_yerel%20secim_aciklama.pdf 20 http://www.agarastirma.com.tr/arastirmalar/milliyet_secim_sonu_arastirmasi.pdf [20] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Bütün araþtýrmalarýn bir arayýþýn izlerini taþýdýðý açýktýr. Seçmenin yaklaþýk %25'inin partiler veya liderleri sebebiyle memnuniyetsiz olduðu anlaþýlmakla birlikte, bu %25'lik kitleyi topyekûn arkasýna alabilecek yeni bir oluþum ihtimali ise yok denecek kadar azdýr. Yeni bir parti veya yeni bir genel baþkan dýþýndaki ihtimal, mevcut partilerdeki lider deðiþiklikleriyle saðlanabilecek ivme olarak düþünülebilir. Parti liderleri hakkýnda araþtýrma yapan Area araþtýrma þirketinin bulgularýna göre; AKP'lilerin %97'si liderlerinden memnundur, bu oran CHP'de %50'ye, 21 MHP'de ise %76'ya düþmektedir. Ancak Türk siyasî hayatýnýn bir gerçeði bu deðiþimin hiç kolay olmadýðýdýr. AKP'nin Durumu ve Geleceði AKP'nin 29 Mart seçimlerinde aldýðý netice f a r k l ý ke s i m l e r c e f a r k l ý þ e k i l l e r d e yorumlanmýþtýr. Bir görüþe göre, AKP çan eðrisinin zirvesini 2007 seçimlerinde yakalamýþ ve artýk iniþe geçmiþtir. 29 Marttan itibaren baþlayan bu düþüþ süreci, geri döndürülemez bir trenddir. Dolayýsýyla bu iniþ devam edecektir. 29 Mart seçimlerinin AKP için sonun baþlangýcý olup olmadýðýný ancak zaman içerisinde görmek mümkün olacaktýr. Bir diðer görüþ ise 29 Mart'ta alýnan sonucun AKP için bir maðlûbiyet olmadýðý, AKP'nin halen Türkiye'nin her yerinden oy alan birinci parti olduðu yönündeki görüþtür. 29 Mart seçimlerinin AKP için sonun baþlangýcý olup olmadýðýný ancak zaman içerisinde görmek mümkün olacaktýr. Bu seçimler itibariyle baktýðýmýzda ortaya çýkan gerçek, AKP'nin 2007 seçimlerine göre kayda deðer bir oy kaybettiðidir. Bu oy kaybýnýn gerekçeleri arasýnda öne çýkanlarý þu þekilde ifade etmek mümkündür; Seçimle tek baþýna iþbaþýna gelen iktidarlara bakýldýðýnda, 1950'de büyük bir çoðunlukla iktidara gelip, 1954'de %57 oya ulaþan DP, 1957'de 10 puanlýk düþüþle %47'ye inmiþtir. 1965'te %52 ile tek baþýna iktidara gelen AP 1973 seçimlerinde %30'a düþmüþtür. 1983'te %45 ile tek baþýna gelen ANAP 1989'da %22'ye gerilemiþtir. Olaðanüstü þartlar oluþmadýðý takdirde, Türk seçmeni ortalama 7 senede deðiþim arzular hale gelmekte, bu süreyi geçiren tek parti iktidarýndan vazgeçmeye baþlamaktadýr. 29 Mart seçimleri 21 http://yenisafak.com.tr/yazarlar/?i=15715&y=davutdursun 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009 [21]
Cüneyt Öztürk bu güne kadar gerçekleþen seçimlere paralel bir görüntü sergilemiþ, halk AKP'den vazgeçmeye baþlamýþtýr. Fetih anlayýþý AKP'ye büyük zarar vermiþtir. Fethetmek istediði her bölgede, karþý tarafta bir kenetlenmeye sebebiyet vermiþ, bunun doðal sonucu olarak, Ýzmir, Çankaya, Kadýköy, Diyarbakýr gibi yerlerde ezici maðlûbiyetler almýþtýr. Örneðin Ýzmir'de AKP'nin de bir oy kaybý söz konusu deðildir. Ancak, önemli miktardaki Genç Parti oyu ile MHP oyu CHP'ye gitmiþtir. Durumun en somut tasviri þu sloganda ifadesini bulmuþtur. Sek arsenik içeriz, yine de Ýzmir'i vermeyiz Aday tercihinde ciddî hatalar yapýlmýþtýr. Ceketle seçim kazanmanýn zorluðu anlaþýlmýþtýr. Bundan önceki seçimlerde yükü paylaþan Abdullah Gül, Abdüllatif Þener gibi isimlerin olmamasýnýn tabii bir sonucu olarak AKP'ye oy veren seçmenlerin %57,3'ü Recep Tayyip Erdoðan için AKP'ye oy verdiðini ifade 22 etmiþtir. Böyle bir cevaba ve böylesi yüksek bir orana baþka bir hiçbir partinin seçmeninde rastlanmamýþtýr. Bu durum AKP'yi örgüte, kadroya, adaya endeksli olmaktan çýkarýp, lidere baðýmlý hale getirmekte, bu durumun doðal risklerini ve olumsuzluklarýný da beraberinde taþýmaktadýr. Ekonomik kriz seçimlere bir etki yapmýþtýr. Ancak sonuçlarý sadece e- konomik krizle izah etmek mümkün deðildir. Ýstanbul, Gaziantep, Kocaeli, Kayseri, Konya, Kahramanmaraþ, Sakarya gibi ekonomik krizin en fazla vurduðu illerde AKP oy kaybetse dahi seçimleri almýþ, oy kaybý makul sýnýrlar içerisinde kalmýþtýr. Ekonomik krizin seçim sonuçlarýna bu derece düþük etkisinin olmasýnýn en önemli sebebi, muhalefetin bu konuyu yeterince i- nandýrýcý þekilde seçmene aktaramamasý, ama daha önemlisi krizin çözümü konusunda AKP kadar dahi umut verememesidir. Ege ve Akdeniz'de AKP'nin kaybetmesini, halkýn yaþam biçimini tehdit altýnda görmesine baðlayan çok sayýda yorum yapýlmýþtýr. Bu yorumlarýn da maddî hiçbir geçerliliði olmadýðý daha önceki bölümlerde izah edilmiþ o- lup, AKP belediye baþkanlýklarýný kaybetmiþ olsa dahi bu bölgelerde yaþadýðý oy kaybý Türkiye geneli ortalamalarýnýn altýndadýr. Güneydoðu'da bir yandan TRT 6, üniversitelerde Kürt dili ve edebiyatý, Kürt enstitüsü gibi kimlik siyasetine yönelik yatýrýmlar yaparken, diðer yandan kimlik deðil hizmet siyaseti yapýyoruz söylemi, hem Güneydoðuda, 22 http://www.agarastirma.com.tr/arastirmalar/milliyet_secim_sonu_arastirmasi.pdf [22] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Baþbakan Erdoðan ýn baskýlarýna raðmen Diyarbakýr büyük bir oy oraný ile DTP yi tercih etti hem de özellikle milliyetçi aðýrlýktaki Ýç Anadolu'da oy kaybýna se-bebiyet vermiþtir. n Baþbakan'ýn sert üslûbunun ve kavgalarýnýn AKP'ye oy kaybettirdiði hususu da gerekçeler arasýnda sayýlmaktadýr. Ergenekon ve korku rejimi, netice itibariyle, seçimden sonra yapýlan ankete göre seçmenin sadece %31,6'sý AKP'nin toparlanacaðýný düþünmektedir. Yaygýn kanaat AKP'nin oy kaybýnýn süreceði yönündedir. Ayný þartlarýn devam etmesi halinde hýzla olmasa bile AKP oylarýnýn aþaðýya doðru iniþi kaçýnýlmaz görünmektedir. Muhalefetin durumu ve geleceði AKP iktidarý döneminde Türkiye tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden biri yaþanmaktadýr. 8 ayda dolarýn %50 arttýðý, borsanýn 1 yýlda %50 deðer kaybettiði, iþsizliðin tarihi zirvelerine çýktýðý, üretimin durduðu, ekonomik küçülmenin boyutunun 2001 krizini aþtýðý bir dönemde vatandaþýn bu krizden etkilenmemesi düþünülemez. Krizden caný yananlarýn krizin müsebbibi küresel ekonomidir demesi de beklenemez, 2001 krizinin faturasýný iktidara yeni gelmesine raðmen MHP'ye de kesen halk, bu seçimde AKP'yi halen % 39 oranýnda destekliyorsa burada sorgulanmasý gereken 21. YÜZYIL Ocak - Haziran 2009 [23]
seçmenin davranýþýndan öte, halka umut veremeyen muhalefet partileridir. Sadece ekonomik boyutuyla deðil, her alanda eleþtirilebilecek 6,5 yýllýk bir iktidar dönemin ardýndan, muhalefet partileri iktidar için umut olamamýþsa muhalefetin kendisini sorgulamasý gerekmektedir. CHP Sonuç itibariyle CHP'nin geleceðinin, parti içindeki kadro, fikir ve söylem deðiþimini gerçekleþtirip gerçekleþtirmemesine baðlý olduðu açýktýr. CHP uzun zamandýr olduðu gibi bu seçimde de, büyük ölçüde, eðitimli, maddî durumu daha iyi seviyede olan ve kentli seçmenden oy almayý sürdürmekle birlikte, uzun zamandýr ilk defa farklý zeminlerden de oy almaya baþlamýþtýr. CHP'nin oy artýþýný sürdürebilmesi, politikasýný sadece laiklik üzerine oturtmaktan vaz geçerek, bu seçim için seçim yatýrýmý olarak algýlanan, ancak bütün anketlerde, seçmen tarafýndan olumlu bulunduðu ortaya çýkan açýlýmlarýný sürdürebilmesine, yolsuzluk üzerinden hükümeti eleþtirirken, halka umut verecek politikalar üretebilmesine baðlýdýr. CHP seçmeninin büyük bir çoðunluðu (%87,2) açýlýmlarýn ve bu modelin tüm Türkiye'- ye yayýlmasý gerektiðini düþünmektedir. CHP Türkiye'nin büyük bölümünde %10'un altýnda kalmasýnýn, Güneydoðu'da %1 civarýnda, Erzurum'da %3, Þanlýurfa'da %2, Elazýð'da %7, Çankýrý'da %4, Isparta'da %9 oy almasýnýn sebeplerini sorgulamak zorundadýr. Sonuç itibariyle CHP'nin geleceðinin, parti içindeki kadro, fikir ve söylem deðiþimini gerçekleþtirip gerçekleþtirmemesine baðlý olduðu açýktýr. Ayrýca DSP'deki Genel Baþkan ve buna baðlý vizyon deðiþimi de, CHP'nin geleceðini yakýndan ilgilendirmektedir. MHP Cüneyt Öztürk MHP 29 Mart seçimlerine girerken çok umutlu bir bekleyiþ içerisine girmiþtir. Genç Parti seçimlere girmeyeceðini açýklamýþ, bir çok yerde MHP'ye desteðini ilân etmiþtir. MHP bu seçimlerde DP tabanýndan da ciddî bir oyun kendilerine kaymasýný beklemiþlerdir. MHP tabanýndaki bir diðer beklenti ise, özellikle milli hassasiyetler açýsýndan büyük bir zaaf içerisinde gördükleri AKP'nin gerçek yüzünü anlayanlarýn artýk yuvaya dönmeye baþlamalarýydý. Sonuçta AKP'de 7,79'luk, DP'de 1,70'lýk bir kayýp yaþanmýþ, %3'lük GP seçimlere girmemiþtir. Ancak MHP bu oylarý minimum seviyede partisine kazandýrabilmiþtir. [24] 21. YÜZYIL O cak Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 MHP seçimlerden oylarýný artýrarak çýkmasýna raðmen, MHP'ye oy veren seçmenlerin sadece %40'ý bu seçimlerden kazançlý çýktýklarýný düþün- 23 mektedir. Bu oran DTP'lilerde %72, AKP'lilerde %58 seviyesindedir. 29 Mart'ta partisinin kazandýðýný düþünen en az seçmen kitlesi MHP'de bulunmaktadýr. Bu durum, 29 Mart'ta ortaya çýkan tablonun MHP seçmenini memnun etmediðini açýkça ortaya koymaktadýr. Ýstikrarlý oy artýþýnýn tek baþýna iktidarý ne zaman getirebileceðine iliþkin yapýlan simülasyon 2023'ü iþaret etmektedir. Þartlarýn hiç deðiþmediðinin varsayýldýðý ve trendin bu þekilde devam edeceði ön görüldüðü simülasyon elbette sadece bir espri olarak kabul edilebilir, ancak ortada olan gerçek MHP'nin halen tek baþýna iktidardan oldukça uzak bir konumda olduðu yönündedir. AKP'nin büyükþehirler dýþýndaki oy tabanýna bakýldýðýnda, yýllarca MHP- 'nin kalesi olarak bilinen yerler olduðu, dolayýsýyla AKP'ye oy kaybettirebilecek en önemli partinin mevcut þartlar altýnda MHP olduðu görünmektedir. AKP'nin büyükþehirler dýþýndaki oy tabanýna bakýldýðýnda, yýllarca MHP'nin kalesi olarak bilinen yerler olduðu, dolayýsýyla AKP'ye oy kaybettirebilecek en önemli partinin mevcut þartlar altýnda MHP olduðu görünmektedir. Ancak buna raðmen MHP'nin seçmen profili 1999 seçimlerinden sonra hýzla deðiþmeye baþlamýþtýr. MHP'nin Erzurum, Konya, Kayseri, Çorum, Kahramanmaraþ, Elazýð, Yozgat gibi illerde 40 yýlý aþkýn sürede oturduðu siyasî zeminini yeniden kucaklayabilmesi halinde AKP'nin oy kaybýnýn hýzlanmasý kaçýnýlmazdýr. Türkiye'de sol oylarýn sýnýrý CHP'ye kýsa vadede tek baþýna iktidar ihtimali sunmamaktadýr, buna karþýlýk AKP ile ayný tabana hitap eden MHP'nin, en azýndan teorik olarak bu þansý mevcuttur. 1989 seçimlerinde o zamanki adýyla MÇP Türkiye genelinde %4 oy almýþtýr. Buna karþýlýk Yozgat, Elazýð, Erzincan ve Kýrýkkale illerini kazanmýþtýr. Oysa bu gün Türkiye genelinde 4 kat fazla oy almasýna karþýlýk bir zamanlar kalesi olan, en kötü zamanlarýnda en büyük desteði veren bu illerde belediye baþkanlýklarýný kazanamamýþtýr. Bunun en büyük sebebi MHP'nin seçmen profilindeki deðiþimdir. MHP'nin belediye baþkanlýðýný kazandýðý yerlerin bazýlarýnda AKP'ye karþý oluþan doðal ittifaklarýn payý olmuþtur. Örneðin Balýkesir'de MHP belediye oy oraný %41'ken il genel meclisi oy oraný %22'dir. CHP oylarý 23 http://www.agarastirma.com.tr/arastirmalar/milliyet_secim_sonu_arastirmasi.pdf 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009 [25]
buna karþýlýk belediyede %13, il genel meclisinde %23'tür. Benzer þekilde Manisa'da MHP adayý belediye baþkanlýðý yarýþýnda oylarýný Ýl Genel Meclisi'ne göre yüzde 12 artýrmýþ. Buna karþýlýk, Ýl Genel Meclisi'ne göre baþkanlýk yarýþýnda CHP yüzde 5, DP yüzde 4 ve DSP yüzde 3 oy kaybýna uðramýþtýr. Bu seçimlerde en büyük baþarýlardan birisi hiç kuþkusuz Ankara- 'da Mansur Yavaþ ile kazanýlan ivmedir. Bu baþarýnýn bir diðer anlamý, kendi camiasý içinden adaylarla da baþarýya ulaþýlabileceðidir. MHP'nin bundan sonraki süreçte bir takým kararlar vermesi gerektiði a- çýktýr. Somut örnekler vermek gerekirse, DTP, PKK'nýn siyasî uzantýsý mý- 24 25 dýr? Yoksa Meclis'in tamamlanmasý gereken renklerinden birisi midir? Avrupa Birliði bir devlet politikasý ve MHP bunun destekçisi midir? Yoksa AB'ye karþý mýdýr? MHP'nin ekonomik kriz reçetesi somut olarak nedir? Konjonktürel bir parti olarak, diðer partilerdeki erimelerden seçmenin mecburen kendisine geleceðini mi hesaplamaya devam edecektir? Özetle MHP bir karar ve netleþme aþamasýndadýr. Ýlk vermesi gereken karar ise, iktidar olmak isteyip istemediðidir. DTP Bir bölgede etkin olan partiye iliþkin geniþ deðerlendirmeler bu yazýnýn kapsamý dýþýndadýr. Ancak daha önce ifade edildiði üzere, DTP parti olarak girdiði en son seçimlere göre oy oranýnda bir düþüþ yaþamýþtýr. Aldýðý oyu ise büyük ölçüde AKP'nin fetih stratejisine borçludur. Bu anlayýþ bir kemikleþmeyi de beraberinde getirmiþtir. Sandýk güvenliðinin ne derece saðlandýðý ise bir baþka tartýþma konusudur. SP Cüneyt Öztürk Türkiye genelinde örgütü en dinamik, inançlý ve çalýþkan partilerden olan SP, yeni genel baþkaný ile birlikte kazandýðý ivmeyi daha da yukarýlara taþýyabilecek gibi görünmektedir. Yapýlacak ilk genel seçimde tek baþýna veya bir baþka parti ile ittifak yaparak meclise girebilecek bir performans ortaya koyan SP'nin, gelecek seçimde alacaðý oylarýn çok büyük kýsmýný AKP'den alacaðý bir gerçektir. Ancak böyle bir tablonun çýkaracaðý muhtemel iktidar, AKP-SP koalisyonu olacaktýr. Gömleðini çýkarmýþ eski milli görüþçüler ile 24 Devlet Bahçeli'nin Star TV ana haberde 22 Temmuz öncesi yaptýðý konuþma 25 23 Nisan 2008 tarihindeki törenlerde Devlet Bahçeli'nin Öcalan'ýn avukatý, DTP milletvekili Haip Kaplan'ýn elinden tutarak yanýna oturtmasý sýrasýnda söylediði sözler. [26] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009
Galibi Olmayan Seçim 29 Mart 2009 Sivas büyük bir vefa örneði göstererek merhum Yazýcýoðlu nun partisi BBP yi seçti eskimeyen milli görüþçülerin koalisyonuna AKP gitsin de ne olursa olsun düþüncesiyle bakanlarýn yorumlarý bu günden merak konusudur. DP Genel baþkan Süleyman Soylu büyük bir özveri ve gayret ile çalýþmýþ olsa da, partiyi ayaða kaldýramamýþtýr. Gerçekçi bir bakýþ açýsý ile kaldýrmasý da mümkün deðildir. Çünkü DP tabaný iktidara aday olmaya endekslidir. Yýllardýr baþrol oynamaya alýþmýþ bir kitlenin, %5'i %6 yapalým mücadelesi içerisinde olmasýný beklemek zordur. Süleyman Demirel ile parlak günler yaþayan ve defalarca gitmesine raðmen gelmeyi bilmiþ bir partiyi, Süleyman Soylu'nun kamuoyu nezdindeki imajý, karizmasý, medya desteði, ayaða kaldýrmaya yetmemiþtir. Ancak DP önümüzdeki dönemin dikkatli takip edilmesi gereken partilerinden biri olma vasfýný sürdürmektedir. Anlamlý Bir sonuç Bu yazýnýn deðerlendirme kapsamý içerisine BBP alýnmamýþ olmakla birlikte, siyasî, matematik ve mantýk izahlarýn ötesinde, Türk Milletinin büyüklüðünü, asaletini, vefasýný ve zor þartlarda sergilemeyi baþardýðý birlikteliði göstermesi açýsýndan Sivas seçim sonuçlarý çok anlamlýdýr. 21. YÜZYIL Ocak - Haziran 2009 [27]
Sonuç Cüneyt Öztürk 29 Mart seçimlerinde; AKP iktidarý 2007 yýlýnda ulaþtýðý zirvenin ardýndan, önemli miktarda oy kaybederek iniþ eðilimine girmiþ, bizzat Baþbakanýn aðzýndan seçim öncesi açýkladýðý hedeflerine ulaþamamýþtýr. Seçmen beklentisi bu trendin, çok hýzlý olmasa bile süreceði yönündedir. Buna karþýlýk CHP ve MHP, Ýktidar partisinin yaklaþýk %8, DP'nin %1.70 oy kaybettiði, bir önceki seçimde %3 oy alan GP'nin seçimlere girmediði bir ortamda oluþan %12,5'luk yeni pastadan bile sadece %4 oy alabilmiþlerdir. Dolayýsýyla, meclisteki muhalefet partileri yaþanan bütün olumsuzluklara, halký doðrudan etkileyen, ciddi boyutlardaki ekonomik krize raðmen AKP'yi kayda deðer ölçülerde yýpratamamýþ, seçim sonuçlarýný erken seçim ve meþruiyet tartýþmasýna dönüþtürememiþ, halka umut veren alternatif bir adres hüviyeti kazanamamýþtýr. Seçim sonuçlarýnýn ve bütün araþtýrmalarýn ortaya çýkardýðý gerçek, gerek iktidar, gerekse meclis içi muhalefetten umutsuzluðun giderek yükseldiði, AKP, CHP ve MHP'ye oy verenlerin %25'inin partisine kötünün iyisi gözüyle baktýðý, buna baðlý olarak Türkiye'nin geleceðine iliþkin beklentilerin gün geçtikçe olumsuza doðru dönüþtüðüdür. Bu þartlar altýnda, milletin verdiði mesajlarý eðip bükmeden, yaftalamadan ve aþaðýlamadan doðru anlayanlar, milletle birlikte, milletin deðerleriyle ters düþmeden, millet için siyaset yapanlar, halka umut verebilenler, Türkiye'nin aðýr sorunlarýnýn altýndan kalkabilecek kadrolarý ve projeleri seçmene sunabilenler, emek harcayanlar, kýsacasý hak edenler Türkiye'nin geleceðinde söz sahibi olacaktýr. [28] 21. YÜZYIL O cak - Haziran 2009