EĞİTİMDE AKILLI TAHTA KULLANIMINA İLİŞKİN FEN VE MATEMATİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey EĞİTİMDE AKILLI TAHTA KULLANIMINA İLİŞKİN FEN VE MATEMATİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI COMPARISON OF SCIENCE AND MATHEMATICS TEACHERS VIEWS REGARDING USE OF SMART BOARD IN EDUCATION Ayten ERDURAN Dokuz Eylül Üniversitesi Berna TATAROĞLU Dokuz Eylül Üniversitesi ÖZET: Son yıllarda tüm dünyada popüler olan ve ülkemizde de ilgi görmeye başlayan teknolojik araçlardan biri akıllı tahtadır. Akıllı tahtanın temel özelliği bilgisayar ve projeksiyon bağlantısı ile çalışan etkileşimli bir yazı tahtası olmasıdır. Tahta ekranının interaktif özellikli dokunmaya duyarlı bir yapıya sahip olması önemlidir. Çalışmanın amacı fen ve matematik öğretiminde akıllı tahta kullanan öğretmenlerin görüşlerini ve varsa görüş farklılıklarını belirlemektir. Okul yöneticileri ve öğretmenlerinin teknik ve öğretimsel faaliyetler açısından ileride karşılaşılabilecek problemleri önceden görüp gerekli önlemleri alması yönünden çalışmanın önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmada özel durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İzmir devlet ve özel okullarında görev yapan 35 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında, üç uzman görüşü alınarak hazırlanmış sekiz sorudan oluşan, yarı yapılandırılmış karşılıklı görüşme tekniği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde nitel araştırma veri analiz yöntemlerinden içerik ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Araştırma verilerinin analizinden öğretmenlere göre; akıllı tahta kullanımının öğrenme ortamı üzerinde olumlu etki yarattığı, öğrenci ilgisinin arttığı elde edilmiştir. Anahtar Sözcükler: akıllı tahta, matematik eğitimi, fen eğitimi ABSTRACT: One of technological tools which are popular worldwide in recent years and also commence to attract attention in our country is smart board. The basic feature of the smart board is that it is an interactive whiteboard operating with computer and projection link. It is important for board screen to have touch sensitive structure with interactive characteristic. The aim of this study is to determine views and, if any, difference of opinions of teachers who use the smart board in science and mathematics teaching. It is thought that this study shall make a major contribution from the point that school directors and teachers foresee future problems and take necessary precautions in terms of technical and educational activities. In the research, case study was used. Sample of the research is composed of 35 teachers serving in public and private schools in Izmir. In data gathering, the semi-structured interview technique consisting of 8 questions by being prepared with three expert opinions was used. As for the analysis of research data acquired, the content and descriptive analysis methods from data analysis methods of qualitative research were used (Yıldırım and Simsek, 2006). In accordance with teacher views acquired from research data, it has been obtained that usage of smart board created positive effect on learning environment and raised the interest of student. Keywords: smart board, mathematics education, science education 1. GİRİŞ Eğitim sürecini geliştirmek amacıyla öğrenme ortamında kullanılacak öğretim teknolojilerinin ne kadar işe yaradığını görmek ancak o aracı ortama katıp onu denemek ile mümkündür. Eğitim ve öğretim kapsamı içerisinde diğerlerinden daha çok ilgi çektiği görünen fakat sınıf ortamına başarıyla katılma dereceleri çeşitlilik gösteren bazı teknolojiler bulunmaktadır (Wood & Ashfield, 2008). Bu teknolojilerden biri olan akıllı tahta, son yıllarda tüm dünyada ilgi görmeye başlayan bir araç haline gelmiştir. İnteraktif beyaz tahta(interactive whiteboard) veya elektronik beyaz tahta(electronic whiteboard) olarak da adı geçen fakat ülkemizde sıklıkla akıllı tahta(smart board) olarak bilinen bu araç, bilgisayar ve projeksiyon bağlantısı ile çalışan büyük ve dokunmaya duyarlı ekrana sahip bir tahtadır. Akıllı tahta; öğrencilerin ve öğretmenlerin bilgiyi beceriyle kullanmalarına, tekrar etmelerine, bilgiyle etkileşmelerine ve de onların öğretime karşılık vermelerine izin veren eğitici bir

9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey 15 araç olarak da tanımlanmaktadır (Dill, 2008). İlk akıllı tahta 1991 yılında üretilmiştir (Shenton & Pagett, 2007). Eğitimde nispeten yeni bir teknoloji olması nedeniyle akıllı tahtalar hakkında İngiltere, Amerika, Kanada ve Avustralya da öğretmenler, okullar ve yüksek eğitim enstitüleri tarafından üstlenilen küçük ölçekli araştırma projelerinin çok sayıda raporları ve özetleri ve aynı zamanda profesyonel gazetelerde, dergilerde ve magazinlerde yayınlanan uygulama ve öğretme deneyimlerinin betimlemeleri bulunsa da mevcut akademik literatür sınırlıdır ve yeni yeni gelişmektedir (Smith & Higgins 2005; Wall & Miller 2005). Yine de akıllı tahta teknolojisinin öğretme ve öğrenmeyi destekleme potansiyeline işaret eden araştırmalara ulaşmak mümkündür (Kennewell & Beauchamp 2007; Smith ve arkadaşları 2005; Wall, Higgins & Smith 2005). Özellikle değerlendirme çalışmaları ve araştırma projeleri raporları, İngiltere de hükümetin bu konudaki çalışmalara kaynak sağladığını ve akıllı tahtayı pek çok okulun özelliği haline getirdiğini göstermektedir (Lewin, Somekh & Steadman 2008; Wood & Ashfield 2008). Smith, Higgins, Wall ve Miller (2005) yaptıkları değerlendirme çalışmalarında değerlendirilen literatürün akıllı tahtanın etki ve potansiyeli hakkında çok kuvvetli bir biçimde pozitif olduğunu ancak bunların öncelikli olarak öğretmen ve öğrenci görüşlerine dayalı olduğunu belirtmektedir. Bunların yanı sıra Weimer (2001) tarafından deneysel desen kullanılarak yapılan bir çalışmada, öğrencilerin bir sınıf projesine yönelik tutumları, motivasyonları ölçülmüş ve sonuçta akıllı tahta kullanılan sınıftaki öğrencilerin motivasyonunda artış olduğunu göstermiştir. Akıllı tahta geleneksel ve modern hemen hemen tüm diğer sınıf kaynaklarının (örneğin kara tahta, yazı tahtası, tepegöz, haritalar, resimler, sayı doğruları, kitaplar, hesap makineleri ve kaset ve video çalarlar) yerini almak için kullanılabilen; önceden, biriktirmesi yıllar alacak ve onları saklamak için çok büyük bir dolap gerekecek olan kaynakların bankasına öğretmenin bir dokunuşta eriştiği yararlı bir sunu aracıdır (Becta, 2006). Tahta ekranının interaktif özellikli dokunmaya duyarlı bir yapıya sahip olması, öğrenci ve öğretmene ekranda yapılanlara müdahale edebilme, yapılanlar üzerinde değişiklik yapabilme ve yapılanları kaydedebilme olanağı vermektedir. Ses klipleri, video ve animasyon gösterimleri, renkler, görüntüler, perdeleme ve büyütme küçültme gibi vurgulama imkanları ile dersleri daha görsel ve daha canlı hale getirmeyi mümkün kılar. Yapılan bir hatanın ya da ortak kavramsal yanılgıların anında görülmesi ve tahtanın bunların düzeltilmesi için geriye dönme fırsatı vermesi belki de akıllı tahtanın en önemli getirisi olarak düşünülebilir. Akıllı tahta için; öğretmen tarafından uzun bir zaman diliminde kullanıldığında, öğretmen ve öğrenciler arasındaki etkileşimde ara bulucu benzetmesi yapılmaktadır (Lewin, Somekh & Steadman, 2008). Akıllı tahtanın öğretme ve öğrenmede etkili olması isteniyorsa tüm potansiyeli ile kullanılması gerekmektedir. Öğretmen bu aracı, kullandığı yaklaşıma adapte etmeli, akıllı tahtanın sunduğu imkanları öğrenme etkileşiminde nasıl kullanabileceğini öğrenmelidir. Yeni araçlar, etkinliklerin yeni çeşitlerini yaratma imkanı sağlamakta; fakat bu yeni çeşitler araçlarla kendi kendine değil, kullanıcılar yeni araçları kullanma becerilerini geliştirdikçe kullanıcılar tarafından yaratılmaktadır (Lewin, Somekh & Steadman, 2008). Bu çalışmada amaç, ülkemizde yeni kullanılmaya başlayan akıllı tahtanın fen ve matematik öğretmenleri tarafından nasıl, hangi amaçla kullanıldığını belirlemek, karşılaştırmak, bu teknolojinin sınıf ortamı içerisindeki olumlu ya da olumsuz etkilerine ait öğretmen deneyim ve görüşlerini yansıtmaktır. 2. YÖNTEM Araştırmada özel durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İzmir de ortaöğretim kurumlarının devlet ve özel okullarında görev yapan 35 fen ve matematik öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma ortaöğretim kurumlarında yapıldığından fen olarak adlandırılan bölüm fizik, kimya ve biyoloji alanlarını içermektedir. Çalışma grubunda 4 devlet okulu ve 8 özel okul olmak üzere 12 okulda görev yapmakta olan öğretmenler yer almaktadır. Örneklemde yer alan 35 öğretmen, 4 ü kimya, 5 i fizik ve 6 sı biyoloji olmak üzere 15 i fen grubu öğretmenlerinden, 20 si matematik öğretmenlerinden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında, üç uzman görüşü alınarak hazırlanmış sekiz sorudan oluşan, yarı yapılandırılmış karşılıklı görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmeler ses kayıt cihazına kaydedilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde nitel araştırma veri analiz yöntemlerinden içerik ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2006).

16 9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey 3. BULGULAR VE YORUMLAR Öğretmenlere İlk olarak akıllı tahtayı ne kadar süre önce kullandınız? sorusu yöneltildi. Alınan yanıtlar gruplandırıldığında akıllı tahtayı 3 öğretmenin 4 yıldır, 2 öğretmenin 3 yıldır, 16 öğretmenin 2 yıldır, 13 öğretmenin 1 yıldır ve 1 öğretmenin 6 aydır kullandığı belirlendi. İkinci soru olarak öğretmenlere Akıllı tahtayı hangi sıklıkla kullanıyorsunuz? sorusu soruldu. Yanıtlar fen ve matematik öğretmenlerinin kullanma sıklıkları ayrı ayrı dikkate alınarak düzenlenerek Şekil 3.1 oluşturuldu. Buradan fen grubu öğretmenlerinin, matematik öğretmenlerine göre akıllı tahtayı daha sık kullandığı söylenebilir. Şekil 3.1: Öğretmenlerin Akıllı Tahtayı Kullanma Sıklıkları Ö ğretmen Sayısı 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 Kullanma Sıklığı (Haftada ders saati olarak) Matematik Öğretmenleri Fen Grubu Öğretmenleri Öğretmenlere üçüncü soru olarak Akıllı tahta kullandığınız sınıflardaki öğrenme ortamından bahseder misiniz? sorusu soruldu. Alınan yanıtlar ve bu yanıtı veren öğretmen sayıları aşağıdaki Tablo 3.1 ile gösterilmektedir. Tablo 3.1: Akıllı Tahta Kullanımının Öğrenme Ortamına Etkilerine İlişkin Öğretmen i Çoklu öğrenme ortamı sağlıyor. 27 Öğrenciler daha ilgili oluyorlar. 25 Dersin işleyiş hızının artıyor. 21 Öğrenci katılımı yüksek oluyor. 20 Sınıf yönetimi açısında öğretmenin otoritesi zayıflıyor. 10 Dersler eğlenceli geçiyor. 5 Sınıf yönetimi açısında öğretmenin otoritesi zayıflıyor yorumunu yapan öğretmenlerin akıllı tahta kullanımlarının hazırlanan bir zaman çizelgesine bağlı olduğu görülmektedir. Diğer öğretmenlerin değil yalnızca bu öğretmenlerin bu şekilde görüş belirtmeleri akıllı tahtayı çok sık kullanmıyor olmaları ve akıllı tahtanın nadir kullanıldığı derslerde böyle bir sorun yaşanabileceği şeklinde yorumlanabilir. Görüşmelerde bu soruya verilen cevaplardan bazı örnekler aşağıda verilmiştir: Derse öğrencinin ilgisi daha yoğun. (Öğretmen 2) Akıllı tahta öğrencileri aktif kılıyor. Dur, sus, bak demeye gerek kalmıyor. Zaten akıllı tahta ilgilerini çekiyor. (Öğretmen 5) 1 haftada anlattığım konuyu 3 günde anlatıyorum, vakit kaybı olmuyor. (Öğretmen 15) Öğretmenin programı kullanmaya odaklanması ve ışığın yalnızca tahtada var olduğu bir ortam olması nedeniyle öğretmenin otoritesi zayıflıyor. (Öğretmen 22)

9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey 17 Öğretmenlere sorduğumuz dördüncü soru şu şekilde oldu: Derslerinizde teknolojik bir araç olarak akıllı tahtanın en çok hangi özelliklerini kullanıyorsunuz?. Öğretmenlerden alınan yanıtlar sonucunda özellikler gruplar altında toplandı. Bu gruplardan kimileri aşağıdaki Tablo 3.2, Tablo 3.3, Tablo 3.4, Tablo 3.5, Tablo 3.6 da gösterilmektedir. Tablo 3.2: Akıllı Tahtanın Depolama (Veri Saklama) Özelliğine İlişkin Öğretmen i Depolama (Veri saklama) özelliği Öğrencilerin yazmaması (kaydedilenleri çıktı alıp öğrenciye verebilme) Yapılan dersi kaydetme Evde internet ortamından ders takibi yapabilme 5 (2 matematik, 3 fen) 5 (3 matematik, 2 fen) 3 (1 matematik, 2 fen) Tablo 3.3: Akıllı Tahtanın Kaynaklara Erişim Özelliğine İlişkin Öğretmen i Kaynaklara erişim özelliği Geri dönme imkanı Derste internetteki kaynaklara anında ulaşma Derste, hazırlanan linkleri rahatlıkla kullanabilme İki bilgiyi yan yana getirebilme 6 (4 matematik, 2 fen) 6 (1 matematik, 5 fen) 2 (2 fen) 1 (1 matematik) Tablo 3.4: Akıllı Tahtanın Vurgulama Özelliğine İlişkin Öğretmen i Vurgulama özelliği Perdeleme özelliği (sahne perdesi) Şekilleri ve görüntüleri büyütüp küçülterek ayrıntılarıyla inceleme Renkli kalemleri kullanabilme Spotlama (sahne ışığı) 20 (13 matematik, 7 fen) 7 (2 matematik, 5fen) 4 (2 matematik, 2fen) 3 (3fen) Tablo 3.5: Akıllı Tahtada Programın Özelliğine İlişkin Öğretmen i Programın özellikleri Kısa sürede farklı dersler için hazır olan materyallere ulaşma ve bunları kullanma (Birim kareler, noktalı kağıt, periyodik cetvel, geometrik şekiller gibi) Aynı soruyu birkaç yolla çözmede kolaylık (Farklı çözümlere olanak sağlama, şekilleri tekrar çizmeme) Boş sayfa açma (Soru ve çözümü için ayrı sayfa, tahta silmeme) 23 (15 matematik, 8 fen) 5 (4 matematik, 1 fen) 5 (4 matematik, 1 fen) Tablo 3.6: Akıllı Tahtanın Diğer Özelliklerine İlişkin Öğretmen i Diğer özellikler Animasyon, video, Powerpoint sunuları, günlük yaşamdan örnekler ve resimler gösterebilme Tahtaya müdahale edebilme (Eksik kısımlar üzerine not alma,eklemeler işaretlemeler yapma) Sanal deney yapabilme Konferans yapabilme (Tahtayı iki sınıf için aynı anda kullanma) 22 (14 matematik, 8 fen) 4 (3 matematik, 1 fen) 3 (3 fen) 2 (2 fen)

18 9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey Öğretmenlerin bu soru için verdikleri yanıtlardan bazı örnekler aşağıda yer almaktadır: Öğrenci yazmıyor, çıktı alıp verebiliyorsunuz. (Öğretmen 1) Yapılanları kayıt altına alıp internetten yayınlama avantajı var. Öğrenciler gelmediği zaman evden dersi görebiliyor. (Öğretmen 3) Görüntüyü tahta üzerinde istediğim ayrıntıları ile gösterebiliyorum. (Öğretmen 4) Soruya geri dönme özelliği önemli. Özellik ya da formüle geri dönmek, hatta iki bilgiyi yan yana getirmek mümkün. Bunu kara tahtada yapamayız. (Öğretmen 18) Bir bölüme dikkat çekmek için perdeleme işe yarıyor. (Öğretmen 21) Beşinci soru olarak görüşülen öğretmenlere Akıllı tahta kullanımının öğrenciler üzerindeki etkileri nelerdir? Olumlu, olumsuz etkilerin açıklar mısınız? şeklinde bir soru yöneltildi. Alınan yanıtlar akıllı tahtanın öğrenciler üzerindeki olumlu etkileri ve olumsuz etkileri olarak iki başlıkta toplandı. Düzenlenen verilerden öğretmenlerin sınıfta akıllı tahta kullanmanın olumlu etkileri arasında öğrencilerin dersle daha ilgili, aktif, katılımcı, motivasyonlarının yüksek, tahtaya kalkmaya hevesli olduklarının, ortamın değişmesinden, teknoloji ile iç içe olmaktan hoşnut olduklarının verilerine ulaşıldı. Olumlu olan bu yönler her iki grup öğretmenlerinin de ortak görüşleridir. Bu soruya alınan yanıtlardan bazıları şu şekildedir: Öğrenciler tahtayı ilk gördüklerinde bir etkilenme sürecinden dolayı derse fazla, gereksiz ve yoğun katılım ihtiyacı duyuyorlar. Ama zamanla idrak ediyorlar. (Öğretmen 2) Öğrenciler hep kalkmak, kullanmak istiyorlar. (Öğretmen 6) Çocuklar teknoloji ile iç içe oldukları için o sınıfa gitmek istiyorlar. (Öğretmen 7) Akıllı tahta kullanımının öğrenciler üzerindeki olumsuz etkileri de, ortamın karanlık olmasından dolayı sınıfta gürültü; öğrencilerde gevşeme, uyuma ve rahatlama olması, akıllı tahtanın ilk kullanıldığı zamanlarda yoğun ve gereksiz katılımın ve hareketliliğin olması, öğretmen tahtaya yeterince hakim değilse öğrencilerin sıkılması, özellikle öğrenciler tahtaya kalktıklarında tahtaya gölgelerinin düşmesi ve yazıları karıştırmaları, ders hızlı işlendiği için zayıf öğrencilerin zorlanması şeklinde gruplandırıldı. Sorulan altıncı soru Akıllı tahta kullanımında yaşanılan sorunlar, sizin yaşadığınız sıkıntılar var mı? Varsa nelerdir? şeklindeydi. Alınan yanıtlar teknik sorunlar, kaynak ve hazırlık sıkıntısı ve akıllı tahtadan kaynaklanan sıkıntılar olarak gruplandı. Teknik sorunlarda, kalibrasyon ile ilgili problemler, kalemin düzgün yazmaması, öğretmenin kol ya da omuzun tahtaya dokunmasının yarattığı bazı aksaklıklar, akıllı tahta-bilgisayar-projeksiyon bağlantısındaki sorunlar yer almaktadır. Kaynak ve hazırlık sıkıntılarında, akıllı tahtayı kullanma konusunda eğitim eksikliği, kullanılacak kaynak bulmada zorluk yaşama ve kaynak bulmanın uzun zaman alması ve akıllı tahta ile ders işlenişlerinde ön hazırlığın uzun sürmesi şeklinde gruplandırıldı. Akıllı tahta teknolojisinin yarattığı sıkıntılar ise, projeksiyondan yansıyan ışığın ve kalemin çıkardığı tık tık sesinin rahatsız etmesi, yazı yazarken öğretmenin gölgesinin tahtaya düşmesi ve öğrencilerin bazı yerleri görememesi şeklinde sınıflandırıldı. Bunların dışında diğer sıkıntılar arasında da akıllı tahtanın uzun süre kullanılmasından dolayı öğrencilerin bu ortamı ciddiye almamaları yer almaktadır. Bu soruya verilen yanıtlardan bazı örnekler aşağıda verilmektedir. Eğitimini çok almadığımız için kullanmakta zorluk çektik, kullana kullana öğrendik. Eğitimini alsaydık daha farklı kullanabilirdik. (Öğretmen 1) Kalibrasyon iyi yapılmazsa kalem senkronize çalışmayabiliyor. (Öğretmen 9) Kalemle yazarken her defasında çıkan tık tık sesi öğrenciler için sinir bozucu oluyor ve tepkilerine neden oluyor. (Öğretmen 10)

9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey 19 Hazırlık yapmadan akıllı tahta kullanmanın pek anlamı yok, o zaman normal tahtadan tek farkı tebeşir tozu olmaması oluyor. Bu durum öğretmenin yükünü arttırıyor. Ama bu iş ilk bir yıl için zor. Hazırlananlar daha sonraki yıllar için hazır oluyor. (Öğretmen 14) Projeksiyonun ışığının sürekli gözüme gelmesi sağlık açısından rahatsızlık yaratıyor. Elimle gözümü kapatmak için bir kolum hep havada. (Öğretmen 13) Dersin hangi aşamalarında akıllı tahta kullanılıyor? sorusu yedinci olarak sorduğumuz soruydu. Bu soruya alınan yanıtlar dört grupta toplandı. Yanıtlar aşağıda Tablo 3.7 de bir dersin işleyiş aşamalarına göre sınıflandırılmıştır. Sınıflandırmada ders işlenişlerinin her bir aşamasında öğretmenlerin hangi amaçlarla akıllı tahtayı kullandıklarına da dikkat edilmiştir. Tablo 3.7: Bir Dersin İşleyiş Aşamalarında Akıllı Tahta Kullanımına İlişkin Öğretmen i Animasyon, video gösterimi: 4 öğretmen (4 fen) Motivasyon Çizimler, günlük yaşamdan örnekler, resimler, çizimler gösterme: 7 öğretmen (2 matematik, 5 fen) Konu anlatımı: 14 öğretmen (3 matematik, 11 fen) Konu anlatımı Uygulama Konu tekrarı Çizimler, günlük yaşamdan örnekler, resimler, gösterme: 12 öğretmen (10 matematik, 2 fen) Kavram öğretimi: 5 öğretmen (5 fen) Animasyon, video gösterimi: 5 öğretmen (5 fen) Sanal ortamda deney: 3 öğretmen (3 fen) İspat yapma: 3 öğretmen (3 matematik) Grafik çizme ve yorumlama: 3 öğretmen (2 matematik, 1 fen) Soru çözümü: 32 öğretmen (20 matematik, 12 fen) Konu tekrarı yapma:12 öğretmen (10 matematik, 2 fen) Öğretmenlere yöneltilen sekizinci ve son soru Bu konuyu işlerken akıllı tahtayı kullanmak çok faydalı oldu dediğiniz konu ya da konular var mı? şeklindeydi. Alınan yanıtlarda matematik öğretmenlerinin bazı konular için böyle bir ayrım yapabildiği, fen öğretmenlerinin ise bu ayrımı yapamadığı belirlendi. Fen öğretmenlerinin pek çok konuda akıllı tahta kullandıklarını söylediği görüldü. Bu sebeple yalnızca matematik öğretmenleri ile yapılan görüşmelerden elde edilen veriler düzenlendiğinde geometri ve uzay geometri konularında akıllı tahtayı kullandıkları belirlendi. Fen öğretmenlerinden biyoloji öğretmenleri hücre bölünmesi, hücre yapısı, sistemler, organik bileşikler, kalıtım; kimya öğretmenleri gazlar, hal değişimleri, ısıtma; fizik öğretmenleri optik, atışlar, hareket, ısı-sıcaklık gibi pek çok konuda akıllı tahta kullandıklarını söylediler. 4. YORUM/TARTIŞMA Araştırmamızda 35 öğretmen ile görüşülmüş ve yapılan görüşmelerden elde edilen bulgular ışığında, akıllı tahta kullanımının öğrenci ilgisini, motivasyonunu ve katılımını arttırdığı yönünde olmuştur. Literatürde de akıllı tahtanın en geniş olarak iddia edilen avantajı, onların öğrencileri motive ettiği şeklindedir (Smith ve arkadaşları, 2005). Shenton ve Pagett (2007) de çalışmalarında, öğrencilerin akıllı tahta ile öğrenmesi üzerindeki motivasyonel etkinin hem öğretmen hem de öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda altının çizildiğini belirtmişlerdir. Aynı çalışmada bir öğretmenin akıllı tahta kullanarak işlediği bir konunun öğretiminde öğrencileri tamamen motive, tamamen ilgili ve odaklanmış olarak tarif ettiği ifade edilmektedir. Görüşülen öğretmenler akıllı tahta kullanılan sınıf ortamında çoklu öğrenme ortamı oluştuğuna değindiler. Öğrenme ortamında kullanılan sesler, animasyonlar, videolar ve powerpoint sunuları ile

20 9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey derslerin daha eğlenceli geçtiğinden bahsettiler. Öğretmenler akıllı tahtanın sağladığı geri dönebilme, hazır materyallere ulaşabilme kolaylığı gibi olanaklarını da kullandıklarını belirttiler. arasında akıllı tahta kullanımında yaşanan ortak sorunlar dikkat çekiciydi. Sınıf ortamının karanlık olmasının öğrenciler üzerinde olumsuz bir etki yarattığı; öğrencilerde rahatlama, gevşeme gibi durumların görüldüğü ifade edildi. Tahta kaleminin düzgün çalışabilmesi için yapılması gerekli olan ve tahtanın monte edildiği yüzey ile temasının ayarlanması olarak düşünebileceğimiz kalibrasyonda yaşanan sıkıntılar öğretmenlerin sıkça ifade ettiği hususlardan biriydi. Wall, Higgins & Smith (2005) de öğrenci görüşlerini aldıkları çalışmalarında öğrencilerin teknik zorlukları dile getirdiklerini, tahtanın bozulmasının, açılıp kapanmasının beklenmesinde öğrencilerin şikayet ettiklerini belirtmektedir. Araştırmamızda saptanan bir diğer sıkıntı akıllı tahta kullanımına yönelik öğretmenlere verilen eğitimin yetersiz olmasıydı. Bu durumun öğretmenlerin akıllı tahta kullanımlarını ciddi anlamda etkilediği söylenebilir. Shenton ve Pagett (2007) çalışmalarındaki çoğu öğretmenin, akıllı tahta kullanımına yönelik az eğitime sahip olduğunu, bu eğitimin genellikle tahtayı kuran firma temsilcisi tarafından organize edilen ile sınırlı kaldığını bildirmektedirler. Ayrıca akıllı tahtayı çok sık kullanmayan öğretmenlerin sınıf yönetiminde güçlük çekmesi, akıllı tahtayla sık ders işlenişlerinde bulunmayan öğrencilerin yeni bir duruma karşı tepkisi olarak değerlendirilebilir. Yaptığımız görüşmeler öğretmenlerin kullanacak kaynak ve materyal bulmada zorluk yaşadıklarını, bu kaynakları kendilerinin oluşturmalarının ise zaman aldığı ya da bunun için kendilerini yeterli donanıma sahip hissetmediklerini gösterdi. Özellikle matematik öğretmenlerinin akıllı tahtanın boş sayfa açıp herhangi bir sorunun birden fazla çözüm yolunu kolaylıkla gösterebilme ve program içinde yer alan matematikte hazır bazı şablonları kullanması fen grubu öğretmenlerin kullanımından farklılık göstermektedir. Fen grubu öğretmenlerinin ise sanal deney yapma, konferans yapabilme ve resimleri büyütüp küçültme özelliklerini matematik öğretmenlerine göre daha çok kullandıkları söylenebilir. Öğretmenlerin akıllı tahtayı özellikle konu anlatımı ve soru çözümünde kullandıkları belirlendi. En çok soru çözümünde kullanılıyor olması akıllı tahtanın dersin işleyiş hızını arttığı görüşü ile örtüşür. Ayrıca dersin motivasyon ve konu anlatımı aşamalarında fen grubu öğretmenlerinin, konu tekrarı yapmada ise matematik öğretmenlerinin akıllı tahtayı daha çok kullandıkları söylenebilir. Öğretmenlere özellikle hangi konularda akıllı tahta kullanımını daha yararlı gördükleri sorulduğunda alınan yanıtlar, matematik öğretmenlerinin belli konularda, fen öğretmenlerinin ise hemen hemen her konuda akıllı tahta kullandığı elde edilen bulgulardan söylenebilir. Matematik ve fen grubu öğretmenlerinin akıllı tahta kullanımının daha çok grafik, şekil ve görsel ağırlıklı konularda kullanıldığı yorumu yapılabilir. 5. SONUÇ ve ÖNERİLER Araştırmamızda fen grubu ve matematik öğretmenlerine göre; akıllı tahta kullanımının öğrenme ortamı üzerinde olumlu etki yarattığı, akıllı tahta kullanıldığında öğrenci ilgisinin arttığı ve öğrencilerin daha katılımcı hale geldiği belirlenmiştir. Akıllı tahta kullanımında teknik sorunlar, öğretmene verilen eğitim eksikliği gibi bazı sıkıntıların var olduğu tespit edilmiştir. Özellikle teknik sorunların öğretmenleri akıllı tahta kullanımından uzaklaştırdığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin akıllı tahta kullanımında ve materyal konusunda yaşadıkları sıkıntıları gidermede kendilerini yeterli görmemeleri bazı beceri eğitimleri almaları gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu bakımdan en azından geçiş süreci için öğretmenlerin ulaşabileceği hazır kaynaklara gereksinimleri olduğu söylenebilir. Ayrıca sınıf içinde akıllı tahta kullanırken öğrenciyi olumsuz etkileyecek durumlar dikkate alınarak gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır. Milli Eğitim Bakanlığı nın okullarda akıllı tahta kullanma konusunda çalışmalarının olduğu bilinmektedir (http://okulweb.meb.gov.tr /75/01/278319/satirici.htm). Ancak, diğer teknolojik araçların kullanımında yaşanan sıkıntıların akıllı tahtada yaşanmaması için akıllı tahtanın kullanımında bazı önlemler alınması gerekir. Örneğin okul yöneticilerine ve özellikle öğretmenlere derslerde akıllı tahtanın etkin biçimde kullanılabilmesi amaçlı uzun soluklu seminerlerin yapılması kaçınılmazdır. Özellikle her iki kesimin teknik ve öğretimsel faaliyetler açısından ileride karşılaşılabilecek problemleri önceden görüp gerekli önlemleri alması yönünden çalışmanın önemli

9th International Educational Technology Conference (IETC2009), Ankara, Turkey 21 katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Elde edilen bu ham bulgular farklı çalışmalarla desteklenerek pekiştirilebilir. KAYNAKLAR Ardahan da Bir İlk Daha Okulumuzdan: Ardahan da akıllı tahta uygulaması. İnternetten 2 Mayıs 2008 tarihinde elde edilmiştir: http://okulweb.meb.gov.tr/75/01/278319/satirici.htm BECTA (2006). Teaching Interactively with Electronic Whiteboards in the Primary Phase. İnternetten 6 Ağustos 2008 tarihinde elde edilmiştir: httppublications.becta.org.ukdisplay.cfmresid=25918. Dill, M. J. (2008). A Tool To Improve Student Achievement in Math: An Interactive Whiteboard. Doctorate Thesis, Ashland University. Kennewell, S. & Beauchamp, G. (2007). The features of interactive whiteboards and their influence on learning. Learning, Media and Technology, 32(3), 227 241. Lewin, C., Somekh, B. & Steadman,S. (2008). Embedding interactive whiteboards in teaching and learning: The process of change in pedagogic practice. Education and Information Technologies,13: 291-303. Shenton, A.& Pagett, L.(2007). From bored to screen: the use of the interactive whiteboard for literacy in six primary classrooms in England Literacy, 41 (3), 129-136. Smith, H, J., Higgins, S., Wall, K. & Miller, J.(2005). Interactive whiteboards: boon or bandwagon? A critical review of the literature. Journal of Computer Assisted Learning, 21, pp 91-101. Wall, K., Higgins, S. & Smith, H.(2005). The visual helps me understand the complicated things : pupil views of teaching and learning with interactive whiteboards. British Journal of Educational Technology, 36(5), 851 867. Weimer, M, J.(2001). The Influence of Technology Such As a SMART Board Interactive Whiteboard on Student Motivation in the Classroom. İnternetten 21 Ağustos 2008 tarihinde elde edilmiştir: http://www.smarterkids.org/research/paper7.asp. Wood, R. & Ashfield, J.(2008). The use of the interactive whiteboard for creative teaching and learning in literacy and mathematics: a case study. British Journal of Educational Technology, 39 (1), 84-96. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.