21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 213 214 HAFTALIK RAPOR 22 Temmuz 213 Çin Ekonomisi Yavaşlamaya Devam Ediyor Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin yakaladığı yüksek büyüme oranları ile dünya ekonomisindeki yavaşlamayı kompanse edebilecek bir güç olarak görülüyordu. Ancak son dönemde Çin in öncül büyüme göstergelerinde ortaya çıkan yavaşlama belirtileri, Çin in de bundan sonra yüksek büyüme oranlarını yakalayamayacağı ve büyümesinin %6 seviyelerine inebileceği tartışmalarını da beraberinde getirdi. Uluslararası kuruluşlar Çin için 213 ve 214 büyüme beklentilerini aşağı yönlü revize ederken, bazı Çinli yetkililerden ve ekonomistlerden de Çin in artık eski büyüme oranlarını yakalayamayacağı açıklamaları geldi. Bununla birlikte Çin de ortaya çıkan likidite sıkışıklığı da Çin in büyümesine ilişkin endişeleri artırdı. FED in çıkış stratejisine başlama ihtimalinin ortaya çıkması özelikle gelişmekte olan ülkeler için yeni bir döneme girilmesine neden oldu. Bu ülkelerden fon çıkışları başlarken, dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin de ortaya çıkan likidite sıkışıklığı Çin in hali hazırda uygulamakta olduğu sıkılaştırıcı para politikasına ilişkin eleştirileri de gündeme getirdi. Çin de ekonomik büyümenin yavaşlaması, gelişmekte olan ülkelere olan olumlu bakış açısının da bir miktar değişmesine neden oldu. Ayrıca Çin in yüksek cari fazla verdiği dönemlerde rezervlerinde ABD tahvili tutmasının ABD faizlerine yaptığı olumlu etki, FED in çıkış stratejisi uygulamaya başlamasıyla birlikte ortadan kalkabilir. Bununla birlikte, Çin in rezervlerinde euro lehine yaptığı çeşitlendirmeyi, cari fazlasındaki düşüşle birlikte azaltması doların değer kazanmasına, euronunsa değer kaybının önümüzdeki dönemde artmasına neden olabilecektir. Bu haftaki raporumuzda Çin in büyüme performansı değerlendirildikten sonra para politikası ve Çin de son dönemde uygulamaya başlanan reformlar ele alınacaktır. Büyüme Performansı 1.4 1.2 1..8.6.4.2. Grafik 1 Çin Ekonomisinin Küresel Büyümeye Katkısı.4.2..2 Kaynak: IMF * Yuvarlanmış rakamlar.4.6.9 1.3 1.3.9 1.3 1.2.8.8* Küresel ekonominin motoru olarak görülen ve dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin ekonomisinin gidişatı küresel ekonomide yer alan aktörler için oldukça önem arz ediyor. Nitekim Çin ekonomisinin küresel ekonomiye olan katkısına baktığımızda, global büyümenin sert artış gösterdiği 211 yılında Çin in küresel ekonomiye katkısının 1.3 puan olduğunu görüyoruz. Ancak Çin ekonomisinin 212 yılından sonra kendi içinde görülen sınırlı büyüme performansı dünya ekonomisine katkısını da etkiliyor. Çin ekonomisinin büyüme performansına baktığımızda, reel GSYH büyüme oranının 29 yılının ikinci çeyreğinden sonra ilk kez 212 yılının üçüncü çeyreğinde %7.4 seviyesine gerilediğini görüyoruz. Çin ekonomisi 212 yılının son çeyreğinde %7.9 seviyelerinde bir büyüme ile bir miktar toparlanma yaşasa da ekonomik büyümede 213 yılı itibarıyla bir miktar yavaşlama görüldü. Çin ekonomisi 213 yılının ikinci çeyreğinde %7. ile beklentilere paralel bir büyüme oranı yakaladı. Ekonominin ikinci çeyrekte beklentilere paralel büyümesi olumlu karşılandı ancak daha önce %7.8 seviyesinde olan ikinci çeyrek büyüme beklentilerinde aşağı yönlü bir revizyona gidildiği de göz önünde bulundurulmalı. Bununla birlikte hükümetin de 213 yılı için büyüme hedefi %7. seviyesinde bulunuyor.
21.8.212 21.9.212 21.1.212 21.11.212 21.12.212 21.1.213 21.2.213 21.3.213 21.4.213 21..213 21.6.213 2.21.21 8.21 11.21 2.211.211 8.211 11.211 2.212.212 8.212 11.212 2.213.213 1999Q2 2Q1 2Q4 21Q3 22Q2 23Q1 23Q4 24Q3 2Q2 26Q1 26Q4 27Q3 28Q2 29Q1 29Q4 21Q3 211Q2 212Q1 212Q4 Haz.6 Oca.7 Ağu.7 Mar.8 Eki.8 May.9 Ara.9 Tem.1 Şub.11 Eyl.11 Nis.12 Kas.12 Grafik 2 Büyüme (y-y, %) 14 12 1 7. 8 6 4 Grafik 3 6 PMI İmalat Endeksi 6 48.3 4 4 3 Kaynak: Bloomberg Kaynak: Reuters, HSBC Büyüme için öncül kabul edilen göstergelerin Grafik 4 Sanayi Üretimi (y-y, %) Çin de yavaşlama sinyali verdikleri görülüyor. 2 Ekonomik aktivite için önemli öncül 18 göstergelerden biri olan PMI (satın alma 16 yöneticileri endeksi) endeksi Mayıs ayında ilk 14 kez seviyesinin altına inerken, en son 12 açıklanan Haziran PMI verisinin de 48.3 1 8 seviyesinde gelmesi Çin imalat sektörü için soru işareti yaratıyor. Nitekim 21 yılının Nisan ayında %17.8 seviyesinde gerçekleşen yüksek Kaynak: Bloomberg sanayi üretiminin grafikteki (Grafik 4) gibi bir düşüş eğilimine girmesi ve Haziran ayında ise %8.6 oranında bir performans göstermesi ülke ekonomisinin 213 yılı büyüme tahmini için aşağı yönlü riskleri arttırabilir. Ayrıca Haziran ayında ihracatın yıllık bazda %3.1, ithalatın da %.7 düşüş göstermesi yerel ve küresel talepteki zayıflığa işaret ediyor. Çin in büyümesi düşük maliyetle üretim ve yüksek ihracata dayanıyor. Bu nedenle özellikle sanayi üretiminde ve ihracatta görülen yavaşlama büyümeyi aşağı yönlü etkileyebilecektir. Grafik 8.6 8.4 8.2 8 7.8 7.6 7.4 7.2 7 Kaynak: Bloomberg Büyüme Beklentileri 213 214 itibarıyla Çin in %7.6 lık bir büyüme yakalayacağını düşünüyorlar (Grafik ). Çin ekonomisine dair yavaşlama sinyallerinin belirmesiyle birlikte uluslararası kuruluşlar da Çin için 213 yılı büyüme beklentilerini aşağı yönlü revize etmeye başladılar. IMF, Çin ekonomisi için 213 yılı büyüme beklentisini Nisan ayındaki %8.1 den %7.8 e indirirken, Dünya Bankası ise %8.4 ten %7.7 ye çekti. Piyasada da Çin in 213 yılı için büyüme beklentilerinin düşürüldüğü görülüyor. Bloomberg anketine katılan ekonomistler, 213 yılının başında Çin in 213 yılında %8.1 büyüyeceğini düşünürken, 11 Temmuz 2 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
6.211 8.211 1.211 12.211 2.212 4.212 6.212 8.212 1.212 12.212 2.213 4.213 6.213 1..212 1.6.212 1.7.212 1.8.212 1.9.212 1.1.212 1.11.212 1.12.212 1.1.213 1.2.213 1.3.213 1.4.213 1..213 1.6.213 1.7.213 Yukarıda bahsedilen öncül büyüme verilerindeki yavaşlamaya ek olarak, FED in varlık alımlarını azaltmaya başlayacağını dile getirmesiyle birlikte, gelişmekte olan ülkelerden fon çıkışının başlaması da Çin in büyümesini tehdit eden unsurlardan biri oldu. Para Politikası ve Likidite Koşulları Grafik 6 12 1 8 6 4 2 Kaynak: Bloomberg 7 Günlük Repo Faizi (%) Likidite sıkışıklığının ortaya çıktığı dönem. FED in 213 yılında varlık alımlarını azaltmaya başlayabileceği ihtimalinin artmasıyla birlikte gelişmekte olan ülkelerden fon çıkışı başlamıştı. Fon çıkışının görüldüğü ülkelerden biri de Çin oldu. Çin de Haziran ayının ikinci yarısında fon çıkışlarının da etkisiyle likidite sıkışıklığı ortaya çıkarken, bankalararası fonlama durumunu gösteren yedi gün vadeli repo faiz oranı %11.2 ile rekor yüksek seviyelere ulaştı. Bu süreçte, birkaç banka likidite sıkışıklığından kaynaklanan baskının artması sonucu şirket ve bireylere geçici olarak kredi vermeyi durdurdu. Çin Merkez Bankası (ÇMB) likidite sıkışıklığına karşı ilk etapta bir müdahalede bulunmasa da, gerektiği takdirde para politikasında ince bir ayara gidilebileceğini ve yetkililerin ekonomideki yavaşlama riski nedeniyle para politikasının gevşetilmesine daha yakın olduğunu belirtti. Bu açıklamaların ardından Temmuz ayının başında iki repo ihalesi düzenleyerek ÇMB nin bankacılık sistemine 12 milyar yuan aktarması para politikasında gevşemeye gidilebileceği beklentilerini artırdı. Çünkü ÇMB en son 212 yılının Mayıs ayında piyasaya likidite aktarmış, ardından ise zorunlu karşılıklarda indirime gitmişti. Geçen hafta, beklenen reform kararını alan Çin, bankaların borç verme faizinde daha önce uygulanan tabanı kaldırma kararı aldı. Çin in para politikasının amacı resmi olarak para birimi değerinin istikrarını korumak ve ekonomik büyümeyi sağlamak olarak tanımlanıyor. Para politikası, ÇMB tarafından yürütülüyor ve bankanın para politikasında herhangi bir değişiklik yapmak için kamu otoritesinin iznini alması gerekiyor. Başka bir deyişle Çin de merkez bankası bağımsız değil. Para politikasının uygulanmasının yanı sıra kamu otoritesinin merkez bankasına yüklediği diğer görevler ise fiyat istikrarının, istihdam artışının, dış dengenin ve finansal istikrarın sağlanması. Hali hazırda sıkılaştırıcı para politikası Grafik 7 Büyük Bankalar İçin Zorunlu Karşılık Oranı (%) uygulayan Çin Merkez Bankası nın para 22 politikası amaçlarını gerçekleştirmek için 21. 21 kullandığı araçların arasında Açık Piyasa İşlemleri ve zorunlu karşılık oranları öne 2. çıkıyor. ÇMB, repo ve merkez bankası 2 parasını kullanarak Açık Piyasa İşlemi 19. gerçekleştirirken, özellikle son yıllarda yabancı para girişlerini sterilize etmek için temel olarak zorunlu karşılık oranlarını Kaynak: Bloomberg kullanıyor. Çin de zorunlu karşılık oranları büyük ticari bankalar ve diğerleri için ayrı ayrı belirlenirken, büyük ticari bankalar için zorunlu karşılık oranı %2 seviyesinde bulunuyor. VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul 3
Riskler ve Reform Çalışmaları Çin de son dönemde büyüme oranlarında Grafik 8 Özel Sektör Kredileri / GSYİH (%) yaşanan yavaşlama Çin ekonomisinin yapısal Yurtiçi Özel Borçlanma Kağıtları /GSYH (%, sağ eksen) sorunlarının ve söz konusu sorunlara ilişkin 14 2 olarak atılan reform adımlarının daha fazla 13 2 tartışılır hale gelmesine neden oluyor. Çin 12 1 ekonomisinde büyüme performansının büyük 11 1 ölçüde kredi genişlemesi ile elde ediliyor 1 oluşu beraberinde önemli makroekonomik ve 9 finansal dengesizliklerin oluşmasına neden 8 oluyor. Özellikle kamu kesiminin büyük Kaynak: Bloomberg, Fred ölçekli altyapı yatırımlarını dış kaynak kullanarak sağlaması beraberinde önemli bir borç yükünü getiriyor. Özel sektörün kullandığı kredilerin GSYH ye oranı yüksek seyrini devam ettirirken, yurtiçinde ihraç edilen borçlanma kağıtları da hızlı artış trendini sürdürüyor. Yaşanan gelişmelerle birlikte borç stokunun yükselmesi, özel sektörün borç stokunun GSYH ye oranının Çin de birçok gelişmiş ülke ekonomisinin üzerine çıkmasına neden oldu. Finansal Sistem: Yetersiz Regülasyon, Gölge Bankacılık İÇSEL Kamu Finansmanı: Bütçe dışı harcamalar RİSK FAKTÖRLERİ Gayrimenkul Piyasası: Emlak balonu, Kamunun arazi satışları Kaynak: IMF DIŞSAL Azalan dış talep Gelişmiş ülkelerin gevşek para politikasından çıkışı Çin ekonomisinde bankacılık sektörü önemli risk unsurları barındırıyor. Bilanço rakamları Çin bankalarının nispeten güçlü bir görüntü çizdiğini göstermesine karşın ülkede finansal sistemin regüle edilmesi konusundaki eksiklikler temel yapının zayıflıkları olduğuna işaret ediyor. Özellikle gölge bankacılığın ulaştığı boyut, varlık yönetim firmalarının yönettikleri menkul kıymet varlıklarına ilişkin endişeler finansal istikrar konusundaki başlıca risk unsurları olarak karşımıza çıkıyor. Çin Merkez Bankası geçtiğimiz hafta bankaların borç verme faizinde daha önce uygulanan tabanı kaldırma kararı alırken, Banka mevduat faizleri için uygulanan sınırlamayı ise değiştirmedi. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada, banka mevduat faizlerine ilişkin kontrollerin gevşetilmesinin riskli bir süreç olduğu belirtildi ve söz konusu kontrollerdeki gevşemenin elverişli piyasa koşullarını gerektirdiğinden kademeli olarak gerçekleştirileceği ifade edildi. 4 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
Çin ekonomisinde özellikle yerel yönetimlerin küresel finansal krizin etkilerinin azaltılmasına yönelik attıkları ve bütçe dışı harcamalarının artmasına neden olan adımlar kamu dengelerinde bir bozulmaya neden oluyor. Bozulan dengelerle birlikte borç geri ödemelerinin ve mevcut altyapı yatırımlarının devam ettirilip ettirilemeyeceği konusundaki soru işaretleri de artıyor. Çin açısından içsel bir diğer risk faktörü de son dönem yüksek büyüme performansında önemli role sahip olan gayrimenkul sektöründe yaşanan bozulma. Kısa vadede makroekonomik istikrar üzerinde olumsuz etkilerinin yüksek olması beklenen söz konusu sektörde kamu kesiminin yukarıda belirttiğimiz bütçe dışı işlemlerinden birisi olan arazi satışlarını arttırması bir arz fazlasına neden oluyor. Faiz oranlarının rekor düşük seviyelere gerilediği bir ortamda gayrimenkulün bir yatırım aracı olarak ön plana çıkması ise talep yönlü bir baskı yaratarak bölgesel konut balonlarının ortaya çıkmasına yol açıyor. Çin ekonomisinde yaşanan içsel gelişmelere ek olarak, küresel piyasalardaki gelişmelerin de önemli riskler barındırdığını görüyoruz. İhracatın Çin ekonomisindeki önemini dikkate aldığımızda başta Euro Bölgesi olmak üzere büyüme oranlarında devam eden yavaşlama Çin büyümesinin sürdürülebilirliğine dair soru işaretlerini arttırıyor. Buna ek olarak, son dönemde ABD de mevcut varlık alımlarının azaltılması ile başlayacak olan çıkış sürecinin diğer gelişmekte olan ülkelere olduğu gibi Çin ekonomisine de olumsuz etkiler doğurması söz konusu olacaktır. Bunun yanı sıra son dönemde Japonya nın uygulamaya başladığı parasal genişleme programıyla birlikte Japon para birimi yende görülen zayıflama, Japonya ya bir ihracat avantajı kazandırdı. Japonya ihracatta avantaj kazanırken, Çin in ise bundan olumsuz etkilendiği görülüyor. Yüksek cari fazla veren bir ülke olan Çin, geçmiş dönemde rezervlerini ABD Hazine tahvili ve euro alarak çeşitlendiriyordu. Ancak hem Avrupa daki kriz hem de Çin in cari fazlasının azalması, Çin in artık rezerv çeşitlendirmesinde euroyu daha az tercih etmesine neden oluyor. Bunun sonucunda önümüzdeki dönemde rezerv para birimi olarak da tercih edilen dolar değer kazanırken, euro ise değer kaybedebilecektir. Sonuç olarak, Çin ekonomisine ilişkin yukarıda temel olarak özetlediğimiz risk faktörleri uzun vadede büyüme üzerinde yarattığı risklere bağlı olarak bir reform gerekliliğini doğuruyor. Çin de de politika yapıcılar söz konusu risklerin etkilerini sınırlandırmak amacıyla bir takım önlemleri uygulamaya koymaktalar. Çin de özellikle ekonomik büyümenin krediler yoluyla sağlanması makroekonomik ve finansal kırılganlıkların artmasına neden oluyor. Buna karşı kamu otoritesinin attığı adımların kısa vadede büyüme üzerinde aşağı yönlü riskleri arttırırken, orta ve uzun vadede büyümeye olumlu katkı sağlaması bekleniyor. VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
Haftalık Veri Takvimi (22 26 Temmuz 213) Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti 22.7.213 Türkiye Merkezi Yönetim Borç Stoku (Haziran) 4.9 milyar -- ABD Chicago FED Endeksi (Haziran) -.3 -- İkinci El Konut Satışları (Haziran).18 milyon.26 milyon 23.7.213 Türkiye PPK Toplantısı ve Faiz Kararı (Temmuz) 4. 4. ABD Richmond FED İmalat Endeksi (Temmuz) 8 -- Euro Bölgesi Tüketici Güveni (Temmuz) -18.8-18.3 Japonya Dış Ticaret Dengesi (Haziran) -993.9 milyar -16.6 milyar 24.7.213 ABD Haftalık Mortgage Verileri 19.4 -- Yeni Konut Satışları (Haziran).476 milyon.48 milyon PMI İmalat Endeksi (Temmuz, öncül) 1.9 2.4 Euro Bölgesi PMI İmalat Endeksi (Temmuz, öncül) 48.8 49.1 PMI Hizmet Endeksi (Temmuz, öncül) 48.3 48.7 Almanya PMI İmalat Endeksi (Temmuz, öncül) 48.6 49.2 PMI Hizmet Endeksi (Temmuz, öncül).4.8 Fransa PMI İmalat Endeksi (Temmuz, öncül) 48.4 48.7 PMI Hizmet Endeksi (Temmuz, öncül) 47.2 47. İtalya Perakende Satışlar (Mayıs, a-a) -%.1 -- 2.7.213 Türkiye Kapasite Kullanım Oranı (Temmuz) %7.3 -- Reel Kesim Güven Endeksi (Temmuz) 111.8 -- ABD İnşaat İzinleri (Haziran).911 milyon -- Dayanıklı Mal Siparişleri (Haziran) %3.7 %1.2 Haftalık İşsizlik Başvuruları 334 bin 34 bin Euro Bölgesi M3 Para arzı (Haziran) %2.9 %3. İtalya Tüketici Güveni (Temmuz) 9.7 96. İngiltere GSYH (2.çeyrek, y-y, öncül) %.3 %1.4 Japonya TÜFE (Haziran, y-y) %. %.3 26.7.213 ABD Michigan Ün. Tük. Güven Endeksi(Temmuz) 83.9 84. Fransa Tüketici Güveni (Temmuz) 78 79 6 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
21-I 21-II 21-III 21-IV 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı 1 Reel GSYH (y-y, %) 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYH (ç-ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYH (y-y, %) 1 - -1-1 -2 3. 1... -. -1. -1. -2. Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) (213 I.Çeyrek) 212 I. Çeyrek 212 II. Çeyrek 212 III. Çeyrek 212 IV. Çeyrek 213 I.Çeyrek Tarım 4.3.2 3.6 2.7 4.3 3.6 Sanayi 26. 2.9 3. 1.1. 2.8 İnşaat.9 2.7 -.7 -.7 1..9 Ticaret 13.4.9.7 -.8 -. 2.9 Otel.veLokantalar 1. 2.3 3.6 1.6 7.4 13.7 Ulaş. ve Haber. 1.2.3 4.6 2.8.3 1. Mali Kur. 12. 4. 3.6.9 3.8 6. Konut Sah. 4.7 1.7 1.7 1.6 1.7 1. Eğitim 2.3 4. 4. 3. 4.6 4.6 2 2 1 1 - Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.4.9.4 4.7.3 3.6 Vergi-Süb. 8.7 2. 1.4.8 1. 1. GSYH 1. 3.3 2.9 1.6 1.4 3. Kaynak: TÜİK Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK 7
Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 Kas.11 Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 Kas.11 Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) (213 I.Çey.) 212 I. Çey. 212 II. Çey. 212 III. Çey. 212 IV. Çey. 213 I. Çey. Yer. Hanehalkı Tük. Har. 69.6 -.4-1.3 -.4 -.8 3. Dev. Nihai Tük. Har. 1.2. 4.4. 7.1 7.2 Gay. Safi Ser. Oluş. 2..7-2.7-4.2-3.8.2 Kamu Sektörü 4.7-2.1 3.6 6. 21.4 81.9 Özel Sektör 2.8 1. -3.6-6.2-9.2-9.1 Mal ve Hiz. İhracatı 26. 1. 24. 1. 1. 3.4 4 3 2 1-1 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Mal ve Hiz. İthalatı 29.3 -.1.4 2. 3.2 3.2 GSYH 3.3 2.9 1.6 1.4 3. Kaynak:TÜİK Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %) Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen) 3 Aylık Hareketli Ortalama (y-y, %) 2 1 1-4 3 2 1-1 -2-3 -4-18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2.. -2. -4. Kaynak: TÜİK 8
May.8 Ağu.8 Kas.8 Şub.9 May.9 Ağu.9 Kas.9 Şub.1 May.1 Ağu.1 Kas.1 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12 Ağu.12 Kas.12 Şub.13 May.13 Haz.1 Ara.1 Haz.2 Ara.2 Haz.3 Ara.3 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 Sektörel Sanayi Üretim Endeksi. 4. 3. 2. 1.. -1. -2. -3. -4. -. -6. Ara Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Sermaye Malı İmalati (y-y, %) Yıllık Değişim Oranı (%) Sektörler Mayıs Ayı 212 213 Petrol Ürünleri -14.8 22.2 Tekstil 11.9 2.9 Gıda 12.8 7.3 Kimyasal Madde.4 1.3 Ana Metal Sanayi 3.9 4.7 Metalik Olm. Diğ. Mineral 3.6-1.4 Taşıt Araçları -3.8 3. Elektrikli Teçhizat 3.1 1.6 Kaynak:TÜİK Giyim.8 4.6 Kaynak: TÜİK Toplam Otomobil Üretimi Sanayi Ciro Endeksi 7 6 4 3 2 1 Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. Aylık Sanayi Ciro Endeksi (21=1) 1.8 Kaynak: OSD, VakıfBank Kaynak:TÜİK Beyaz Eşya Üretimi 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 9
Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 Kapasite Kullanım Oranı (%) 9 8 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları 7 7 6 6 6 4 Toplam Sanayide Verimlilik Verilen İnşaat Ruhsatları 11 1 1 9 9 8 8 7 7 Çalışan Kişi Başına (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına (3 Aylık) 9,. 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı PMI Endeksi 6 4 4 3 3 PMI Imalat Endeksi 1.2 Kaynak:Reuters 1
Şub.6 Haz.6 Eki.6 Şub.7 Haz.7 Eki.7 Şub.8 Haz.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eki.9 Şub.1 Haz.1 Eki.1 Şub.11 Haz.11 Eki.11 Şub.12 Haz.12 Eki.12 Şub.13 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon ÜFE 14 12 1 8 6 4 2 TÜFE (y-y, %) Çekirdek-I Endeksi (y-y, %) 8.3.7 ÜFE (y-y, %) 2. 2. 1. 1..23.. -. TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %) Ev Eşyası Giyim ve Ayakkabı Lokanta ve Oteller Alkollü İçecekler ve Tütün Ulaştırma Konut Gıda ve Alkolsüz İçecekler Yıllık Aylık 3. 3. 2. 2. 1. 1... Gıda Enerji Tüfe -2 2 4 ÜFE Alt Sektörler (y-y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3. 3. 2. 2. 1. 1... -. -1. Tarım Sanayi İmalat Sanayi 26 24 22 2 18 16 14 12 1 BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Kaynak:TCMB Kaynak: Bloomberg 11
Haz.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eki.9 Şub.1 Haz.1 Eki.1 Şub.11 Haz.11 Eki.11 Şub.12 Haz.12 Eki.12 Şub.13 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk- İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1-1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y-y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y-y,%) 8 6 4 2-2 -4 Türk-İş Gıda Enflasyonu ( a-a, %) Kaynak:İTO Kaynak: Türk-İş Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi-Fiyat Beklentileri 9. 9 8. 8 7. 7 6. 6. 12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 1 9 9 8 8 7 7 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 91. Kaynak: TÜİK Reel Efektif Döviz Kuru TÜFE Bazlı (23=1) 13 13 12 12 11 11.6 11 1 1 12
Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I 212-III 213-I Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) 9.4 9.3 29, 27, 2, 23, 21, 19, İşgücü Arzı (kişi) İstihdam Edilenler (kişi) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı 3. 1. 49. 47. 4. 43. 41. 39. 37. 3. İşgücüne Katılma Oranı (%) İstihdam Oranı (%) Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler (Sağ Eksen) 3. 4. 2. 2. 2.. 1. 48. 1. 46.. 44.. 42. Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (21=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, İş Arayanların Sayısı (kişi) 117 112 17 12 97 92 Sanayi İstihdam Endeksi 13 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I 212-III 213-I Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri 4,7 4,2 3,7 3,2 2,7 2,2 1,7 1,2 7 Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet) 12 12 11 11 1 1 9 9 8 Sanayi Sektörü Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri Kaynak: TOBB Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 14
May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ 2 2 1 1 İthalat-İhracat İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) -2-4 -6-8 -1-12 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İhracat* İthalat 1 8 6 4 2-2 -4 İmalat (y-y, %) Madencilik (y-y, %) Tarım (y-y, %) 1 8 6 4 2-2 -4-6 Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %) *12 aylık toplam veriler kullanılmıştır. Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6-4 -14-24 -34-44 -4-64 -74-84 3 1-1 -3 - -7-9 -11 6 4 3 2 1-1 -2 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) 1
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 1. 9. 8. 7. 6.. Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 - -1-1 Reel Hanehalkı Tüketimi (y-y, %) CNBC-e Güven Endeksleri Krediler CNBC-e Tüketici Güven Endeksi Krediler (y-y, %) 1 13 11 9 7 3 8 7 6 4 3 2 1 Kaynak: CNBC-e Kaynak: BDDK Bireysel ve Ticari Krediler 4 3 2 1 - Bireysel Krediler (y-y, %) Ticari Krediler (y-y, %) Kaynak: BDDK 16
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam-milyar TL) 4 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam-milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam-milyar TL) -1-2 -3-4 - 3 3 2 2-6 1 Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge Vergi Gelirleri (Nominal y-y, %) Vergi Gelirleri (Reel y-y, %) Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL) 6 4 7 47 2 37-1 -3 27 17 7-3 Kaynak:TCMB, VakıfBank Kaynak:TCMB Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 6 4 4 3 3 Toplam Borç Stoku (milyar TL) 4 4 3 3 2 2 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen) 16 14 12 1 8 6 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 17
Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nisan 1 Ağustos 1 Aralık 1 Nisan 11 Ağustos 11 Aralık 11 Nisan 12 Ağustos 12 Aralık 12 Nisan 13 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 1 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3 2 2 1 1 TCMB (milyar dolar-sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) 2 2 1 1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) 3 3 2 2 1 1 Reel Faiz Nominal Faiz 2 2 1 1 - Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, VakıfBank Para Arzı 9 7 3 M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL-sağ eksen) 2 1 1 1 Kaynak:TCMB 18
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge/GSYH* (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 1.6 1.8-3.9**.2 81.4 Euro Bölgesi -1.1 1.6 1.81. -18.8 Almanya -.3 1.9 7.1. 97 Fransa -.4 1. -2.41. -3.9 İtalya -2.8 1.4 -.3. 9.7 Macaristan -.9 1.9 1.7*** 4.2-37.3 Portekiz -4. 1.2-1.. -2.1 İspanya -2. 2.1-1.7. -2.6 Yunanistan -. -.3-2.88. -66. İngiltere.2 2.9-3.1. -21. Japonya.4 -.3.99.1 44.3 Çin 7. 2.7 2.6 6. 99. Rusya 1.6 6.9 4.2 8.2 -- Hindistan 4.8 1.68-3.41** 7.2 -- Brezilya 1.92 6.7-2.26 8. 11.1 G.Afrika 1.9.6-3.39**. -6.7 Türkiye 3. 8.3-6.**** 4. 76.2 Kaynak: Bloomberg, *: Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 212 verileridir. **: 211 verisi, ***: 21 verisi, ****: VakıfBank hesaplaması 213-IMF Beklentisi (Temmuz 213) Reel Büyüme (y-y,%) Beklentiler Enflasyon (y-y,%) Cari Denge /GSYH (%) İşsizlik Oranı (%) Borç St./GSYH (%) Gelişmiş Ülkeler 1.2 1. -.11 8.16 18.41 Gelişmekte Olan Ülkeler.3 6. 1.1 -- 33.87 Tüm dünya 3.1 3.76 -- -- -- ABD 1.7 1.68-2.91 7.74 18.12 Euro Bölgesi -.6 1.62 2.32 12.29 9.3 Almanya.3 1.61 6.9.6 8.39 Fransa -.2 1.7-1.28 11.18 92.74 İtalya -1.8 1.98.32 12.4 13.63 Macaristan -.1 4. 2.1 1.47 79.91 Portekiz -2.32.7.14 18.2 122.3 İspanya -1.6 1.3 1.1 27. 91.8 Yunanistan -4.21 -.62 -.28 26.98 179.47 İngiltere.9 2. -4.37 7.82 93.62 Japonya 2..7 1.23 4.7 24.3 Çin 7.8 3.1 2.64 4.1 21.3 Rusya 2. 6.4 2.. 1.42 Hindistan.6 1.7-4.94 -- 66.39 Brezilya 2.. -2.37 6. 67.16 G.Afrika 2..6-6.37 2.71 42.72 TÜRKİYE 3.43. -6.8 9.38 3. 19
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm 211 212 En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 213 Yılsonu Beklentimiz GSYH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 1 297 713 1 416 817 37 84 (213, 1Ç) -- GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, y-y%) 8.8 2.2 3. (213, 1Ç) 3.7 Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %) (takvim etk arnd) 9.7 2. 1. (Mayıs 213) -- Kapasite Kullanım Oranı (%) 7.4 74.2 7.3 (Haziran 213) -- İşsizlik Oranı (%) 9.8 9.2 9.3 (Nisan 213) 9. Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y-y. %) 1.4 6.16 8.3 (Haziran 213) 6.8 ÜFE (y-y. %) 13.33 2.4.23 (Haziran 213) -- Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 148,4 167,44 18,37 (12.7.213) -- M2 66,642 731,77 79,921 (12.7.213) -- M3 7,491 774,61 836,14 (12.7.213) -- Emisyon 49,347 4,6 62,167 (12.7.213) -- TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 78,33 1,32 13,421 (12.7.213) -- Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma).. 3. (19.7.213) -- TRLIBOR O/N 1.89.78 6.29 (19.7.213) -- Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 7,92 47,476 7,24 (Mayıs 213) 4,6 İthalat 24,842 236,4 23,29 (Mayıs 213) -- İhracat 134,97 12,37 13,316 (Mayıs 213) -- Dış Ticaret Açığı 1,93 84,8 9,893 (Mayıs 213) 91, Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL) Merkezi Yön. İç Borç Stoku 368.8 386. 39.2 (Mayıs 213) -- Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 149.6 14. 1.8 (Mayıs 213) -- Kamu Net Borç Stoku 29.1 24.6 227.7 (213, 1Ç) -- Kamu Ekonomisi (Milyon TL) 211 Haziran 212 Haziran Bütçe Gelirleri 26,686 24,84 31,44 (Haziran 213) -- Bütçe Giderleri 23,97 31,74 32,63 (Haziran 213) -- Bütçe Dengesi 3,89-6,27-1,199 (Haziran 213) -- Faiz Dışı Denge 4,6-4,389 33 (Haziran 213) -- 2
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Müdür cem.eroglu@vakifbank.com.tr 212 398 18 98 Nazan Kılıç Müdür Yardımcısı nazan.kilic@vakifbank.com.tr 212 398 19 2 Ümit Ünsal Müdür Yardımcısı umit.unsal@vakifbank.com.tr 212 398 18 99 Fatma Özlem Kanbur Uzman fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 212 398 18 91 Sinem Ulusoy Uzman Yardımcısı sinem.ulusoy@ vakifbank.com.tr 212 398 18 92 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından t güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. h Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda k yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar r Bankası T.A.O. bu b raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirmee yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalarr