HEDEFLER İÇİNDEKİLER DEPO VE DAĞITIM MERKEZİ YÖNETİMİ Giriş Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimince Depolarda Yapılan İşlemler Depo Yönetim Sistemleri (DYS) Dağıtım Merkezleri Çapraz Sevkiyat Depolarda Emniyet Unsuru LOJİSTİK YÖNETİMİ Dr. Kamil Taşkın Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Lojistikte depo yönetimi Depo yönetiminin görevleri Depo yönetim sistemleri ve sağladıkları avantajlar Dağıtım merkezi kavramı Çapraz sevkiyat kavramı Depolarda güvenlik unsurunu hakkında bilgi sahibi olacaksınız. ÜNİTE 3
GİRİŞ Ürünler gerek ham madde veya yarı mamul gerekse nihai ürün olarak müşterilere ulaşana kadar bu yolda çeşitli aşamalarda depolanma işlemine tabi tutulurlar. Bu uygulama istek ve üretimi dengelemek için yapılmaktadır. Depolarda stokların düzenli saklanması, kayıp ve zararlara bağlı olarak saklama koşullarından dolayı ürünlerde oluşabilecek hasarlara karşı; karmaşık ve değişik saklama koşullarını gerektiren ürünlerin, tedarikçiler ve üreticiler arasındaki dengeyi sağlayacak şekilde depolanması aşaması işletmelerin yönetmesi gereken önemli bir süreçtir. Bu aşamadaki etkinlik, ürünün kalitesine yansıyacağı gibi işletmeninde rekabet sürecini etkileyecek bir unsurdur. Dolayısı ile bu süreç işletmeler için başarıyla yönetilmesi gereken bir süreçtir. Depo yönetimi; rekabet avantajı ve müşteri memnuniyetini etkileyen bir süreçtir. Şekil 3.1. Bir Depo Ve Dağıtım Tesisinin Dıştan Görünüşü Depo ve dağıtım merkezlerinde stokların; uygun şartlarda, uygun maliyetlerle, boşaltma, stoklama, işleme ve yükleme sağlayacak şekilde depolanma işlemi depo yönetimince yapılan görevlerdir. Bu işlemler yapılırken en kısa sürede, hatasız ve uygun maliyet ile yapılabilmesi için işlemlerin verimliliği ve organizasyonu önem kazanmaktadır. Depo ve dağıtım merkezlerinin yönetilmesindeki başarı rekabet sürecini etkileyecektir. Bu süreci başarılı olarak sürdüren işletmeler rakiplerine göre daha etkin olacaklardır. Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimince Depolarda Yapılan İşlemler Lojistik sürecinde depoların yerine getirdiği tüm fonksiyonlar yönetim tarafından ele alınmalı ve planlanmalıdır. İşletmenin amacına göre uygun depo sisteminin kurulmasını, ekonomik olma koşulu ile sağlayan stratejileri belirleyip bunların işleyişini sağlamak en genel itibari ile depo yönetimince yapılan işlemlerdir. Depoların verimli olarak işletilebilmesi için iş gücünün, kaynakların (depo alanı, ekipman gibi) ve envanterin iyi yönetilmesi gerekmektedir. Depolarda Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
ürünlerin teslimi ile başlayan bu süreç, gerekli kontrollerinin yapılmasının ardından stok kayıtlarının oluşturulması ile stoğun depodaki yerini alması ile devam eder. Bu esnada stoklanan ürünlerin bozulmama ve zarar görmemelerini sağlamak yönetimi ilgilendiren bir başka sorundur. Ürünlerin depoda stoklanmasının ardından stoklar siparişlere göre talep merkezlerine gönderilmesi koordineli olarak gerçekleştirilmesi gereken başka bir görevdir. Bu aşamadan önce ise bazı siparişlerin ayıklanması ve yeniden paketlemeleri de gerekebilir. Yapılan bu işleme elleçleme denir. Belirtilen tüm bu aşamalarda çalışan personelin ve ekipmanların planlama ve koordinasyonu da yönetilmesi gereken bir başka husustur. Yukarıda belirtilen aşamaları maddeler hâlinde sıralayacak olursak depo ve dağıtım merkezlerinde yönetim aşağıdaki işlemleri planlamalı ve organize etmeli: - Ürünün depoya girişini Depo yönetimi; ürünlerin depoya girişinden çıkışına kadar tüm aşamalardan sorumludur. Ürün Kabulü Nihai ürün kabulü Müşteri iade ürün kabulü - Ürünlerin Depolanması Kalite Kontrol Yerleştirme Yerleşim ve parti kontrolü - Ürün Elleşme Ham madde Elleçleme Yarı mamül Elleçleme Bitmiş Ürün Elleçleme - Ürün Sevk etme Dahîlî müşterilere Gönderme Haricî Müşterilere Gönderme Şekil 3.1. Bir Depoda Yapılan İşlemler Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
Örnek Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi Depo Yönetim Sistemleri (DYS) Depo yönetimi, işletmelere rekabette üstünlük sağlayan lojistik fonksiyonlarındandır. Depolardaki karışık işlemleri takip edebilmek zor ve karışık olabilmektedir. Stoklar hakkında anlık bilgilerin bulunmaması işletmeler için yüksek emniyet stok maliyetlerini veya ürüne istenildiği anda ulaşamamanın oluşturduğu stoksuzluk maliyetlerini oluştururlar. Lojistik zincirine bağlı işletmelerin etkin bir biçimde işlevlerini sürdürebilmeleri için stok durumlarına ait bilgilerin güncel ve doğru olması gerekmektedir. Bu ihtiyacın doğru bilgiler ile giderilmesi depolama maliyetlerini düşürerek stok seviyelerinin optimum olmasını sağlanmış olur. Hideaway Yatak firması özellikli yatak üretmekte ve ürettiği yatakları Avustralya da faaliyet gösteren 100 perakendeciye göndermektedir. İşletme, deposunu kâğıt üzerinden basit bir sistem ile yönetmekteydi. Montajlar depolarda yapılmakta ve ürünün nihai hâli depolarda verilmektedir. İşletme depolarında üst yönetime rapor sunulması için işlemler manuel ve Excel dosyaları hâlinde yapıldığından, montaj yapılacak birimlerin alım ve kabul süreçlerinin otomatik olarak yapılmasını sağlayacak bir sistem ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Mevcut durum birçok hata potansiyelini barındırmakta ve hantal süreç, siparişlerin geç kalmasına ve müşteri hizmet kalitesinin düşmesine neden olmaktaydı. Bu problemlerden ötürü sistemin modernize edilmesi gerekmektedir. Şirket, bu problemlerin üstesinden gelmek için bilgisayar yazılımı ve elektronik araçları içeren depo yönetim sistemi kullanmayı uygun görmüştür. Sistemin kullanılmasıyla beraber şirket, verimlilikte ve montaj birimlerinin alınması ve kabul edilmesinde, bir önceki sisteme göre 2 kat iyileşme sağlanmıştır. Depo elemanları, montaj için kullanılacak birimleri kablosuz el terminalleri ile almakta, nihai ürün hazır olduktan sonra da müşteriye hatasız olarak gönderilmeye başlanmıştır. Tüm bu süreçler depo yönetim sistemine otomatik olarak kaydedilmektedir. Böylelikle şirket kâğıt üstünde raporlamaya ve kayıt tutmaya ihtiyaç duymamaktadır. Kullanılan kablosuz radyo frekanslı el terminalleri ve barkod teknolojisi sayesinde depo yönetim sistemi, kabul, gönderme, alma ve taşınma sırasında şirkete tüm ürünleri izleme ve takip etme imkânı verir hâle gelmiştir. Aynı zamanda sistemin verdiği bilgiler dâhilinde her bir depo çalışanı, stok, montaj lokasyonu ve depo süreçleri hakkında uzman hale gelmektedir. Yapılan tüm bu iyileşmeler sipariş kesinliği %80 seviyesinden %99,9 seviyesine çıkmıştır. Sipariş hazırlama süreleri de üçte bir oranında azalmıştır. Depolardaki gerçek zamanlı envanter seviyesi izlenebilirliği sağlanmıştır. Günlük sevk edilen birim sayısı 50 den 200 e çıkmıştır. Bu örnek olay, http://www.naxtor.com.au sitesinden derlenmiştir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
Depo Yönetim Sistemlerinin İşletmeye Sağladığı Avantajlar Depo yönetim sistemleri işletmelere aşağıdaki avantajları sağlar (Tompkins & Smith, 1998): Müşteri Şikâyetlerinin Önüne Geçilmesi: Depo yönetim sistemi sayesinde gerek stok girişleri, elleçleme ve sevkiyat esnasındaki hataların önüne geçildiğinden müşterilerin memnuniyetleri artacaktır. Psikolojik Stokların Önüne Geçer: işletmelerin depo stok seviyelerini güncel olarak bilmemeleri onları ani taleplere cevap verebilmek için fazladan ürün stoklamaya iter. Güncel stok seviyelerinin bilinmesi fazladan stok tutulmasını engeller. Müşterilerden Geri Dönüşlerin Düşürülmesi: Depo yönetim sistemleri sayesinde sevkiyat veya elleçlemelerden kaynaklı hataların önüne geçilmesi yanlış sevkiyat veya yanlış paketlemeyi önleyerek geri dönen ürün miktarlarını azaltmaktadır. Stoklama Hatalarının Önüne Geçer: Bazı ürünlerin yapıları gereği özel saklama koşulları gerekebileceği gibi belirli bir stoklama sürelerine sahip olabilirler. Bu özel durumlar kimi zaman gözden kaçabilmekte ve stokların bozulmasına sebep olmaktadır. Ürün Toplama Hatalarının Önüne Geçer: Stokların sevkiyatı veya elleçlenmesi sırasında stokların nerede tutulduğunu tam olarak bilmemek ürün toplamada yanlışlıkları doğurmaktadır. Bu durumun önüne geçebilmek için hangi rafta hangi ürünün bulunduğunu doğru tespit etmek gerekir. Bunu ise depo yönetim sistemi ile çözülebilecek kolay bir sorundur. Depolama Alanlarının Etkin Kullanılmamasının Önüne Geçer: İyi bir depo yönetim sistemi depolardaki doluluk oranlarını anında görebildiğinden atıl bölgelerin oluşması engellenebilir. Bu sayede deponun doluluk oranlarını optimal seviyede kalması sağlanabilir. Envanter Doğruluk Hatalarının Önüne Geçer: Depo yönetim sistemlerince güncel verilere dayalı miktarları depolardaki miktarlarla tam doğruluk rapor etme imkânına sahiptir. Uzun ürün konumlandırma ve arama sürelerinin önüne geçer: Depo yönetim sistemi stokların konumlarını veren bilgiler içerdiğinden girişi yapılan ürün veya sipariş olan ürünler depolarda hızlıca bulunabilir. Bu sayede uzun konumlandırma ve arama süresinin önüne geçilmiş olur. Düşük Verimliliği Önler: Yukarıda bahsedilen yararlar depoların kullanım düzeylerini artıracağından depolardan alan başına faydalanma düzeyini de olumlu yönde etkiler. Planlama ile Çalışanlara ve Araçlara Aşırı Yüklenmeyi Önler: Depo yönetim sistemi yukarıda bahsedilen faydalar yanında düzenli bir yapının oluşturacağı optimum iş yükü dağılımını da beraberinde sunar. Bu sayede çalışanlar planlı işler sonucu stresli bir iş ortamında olmazken, ekipmanların da aşırı düzeyde çalıştırılmasına gerek duyulmaz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Şekil 3.2. Depo Yönetim Yazılımı Depo Yönetim Sistemleri Modülleri Depo yönetim sistemlerinin asıl görevi depo içersinde yapılan işlemler üzerinde kontrol sağlamaktır. Stokların depolandığı yer, raf gibi bilgiler de bu işlemler içinde yer almaktadır. Depo yönetim sistemleri bunun gibi daha birçok bilgiyi ve yeteneği içeren modüllere sahiptirler. Bu modüller sayesinde depo yönetim sistemleri deponun yönetilmesini kolaylaştırırken verimliliği de artırır. Depodaki işlemlerin yönetilmesi adına depo yönetim sistemlerinde bulunan modüller aşağıdaki gibidir (Van Den Berg, 2007). Gümrük Yönetimi Lojistik Hizmetlerinin Faturalandırma Web Modülü Sevkiyat ve Depo Yönetimi Yönetim Raporları İş Gücü Yönetimi Stok Yönetimi Sipariş Yönetimi Finans Ulaşım Planlama Dağıtım Merkezleri Rekabetin yoğun olarak yaşandığı günümüzde klasik depo türleri ile rekabet etmek oldukça zordur. Bu durum çağdaş lojistik yöntemlerinin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Lojistikte yaşanan bu değişim kendini yeni depo türleri ile de ortaya çıkarmaktadır. Değişken müşteri ihtiyaçları yapısına sahip olan pazar, piyasaya hızlı biçimde ihtiyaçları sunacak depo yapılarının da kurulmasını zorunlu kılmıştır. Klasik depo anlayışından ziyade depolar dolusu siparişler yerine hızlı, sık ve küçük miktarlarda ürünlerin piyasaya sunulduğu depolar günümüzde daha işlevsel bir hâl almışlardır. İşletmelerin ürünlerini piyasaya sunarken kullandıkları iki farklı depolama stratejisi görülmektedir. Bunlar klasik işletme depoları ve dağıtım merkezleridir. Dağıtım merkezleri bir veya daha çok tedarikçiden gelen farklı ürünleri birleştirerek, işleyerek ortak müşterilere aynı sevkiyatta gönderilmek üzere işlemlerin yapıldığı depolardır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
Şekil 3.3. Amerika da Satış Yapan Kitap Şirketinin Dağıtım Merkezi Dağıtım merkezleri müşteri ihtiyaçlarını kısa sürede en iyi şekilde karşılayacak işletmelere rekabet avantajı sağlamaktadırlar. Klasik sistemlerde en düşük maliyetler ile müşterilerin ihtiyaçlarının giderilmesi amaçlanmaktadır. Dağıtım merkezleri ürünlerin depolanması amacı dışında farklı olarak ürünlere değer katma işlevini de yerine getirirler. Dağıtım merkezleri ürünlerin stoklanarak dağıtımın yapıldığı depolar değildir. Müşterilerin isteklerine göre hızlı, kısa süreli sevkiyatlarla siparişlerin yerine getirildiği depolardır. Dağıtım merkezlerinde yapılan işlemlerin gereği klasik depolarla karşılaştırıldığında teknolojinin daha yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir. Sıradan, ürünlerin depolandığı depo türlerinde kontrolleri manuel olarak sağlamak zor ve mümkün olsa da, dağıtım merkezlerinin çalışma biçimini takip edebilmek oldukça güç olacaktır. Dağıtım merkezlerinde işlemlerin hatasız yapılabilmesi için depo yönetim sistemlerinin çok gelişmiş olduğu görülmektedir. Gelen ürünler sevkiyat aşamalarına kadar barkot okuyucular ve radyo frekanslı vericiler ile sürekli gözlemlenerek muhtemel hataların oluşması engellenir. Çok sayıda bir birinden farklı sevkiyatlar bu sayede başarılı olarak sevk noktalarına yollanabilirler. Ayrıca dağıtım merkezlerinde ürünlerin taşınması için konveyör bant sistemlerinden oluşan ağların kullanıldığı görülmektedir. Böylelikle çok sayıdaki ürünün fabrika içerisinde hızlı biçimde hareket etmesi sağlanır. Kullanılan akıllı konveyör bant sistemi ile ürünlerin çeşitli yönlere kaydırılması sağlanarak doğru siparişlerin hazırlanması sağlanır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Örnek Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi The Wall Street Journal da yayınlanan bir habere göre ebay 2011 sonuna kadar bir dağıtım merkezi kurarak Amazon yapısına benzer bir yapı oluşturmayı planlıyor. Yani ebay bundan sonra bünyesinde satış yapan mağazalara depolama ve stok yönetimi hizmetleri de sunacak. Johnna Hoff, yeni dağıtım sistemi hizmeti ile hem satış hem de satın alma deneyimlerini geliştirmeyi planladıklarını belirtiyor. Dağıtım merkezinin bir diğer amacının ise özellikle Çin üzerinden satış yapan markaların 18 günlük teslimat sürelerini kısaltmak olduğunu belirten Hoff, yeni sistem ile bu sürenin yarı yarıya azaltılmasını planladıklarını ekliyor. Kaynak: www.eticaretmag.com Çapraz Sevkiyat (Cross Docking) Çapraz sevkiyatta; tedarik edilen ürünler en fazla 24 saatte tedarikçilere gönderilmek üzere dağıtım araçlarına yüklenir. 1980 lerde Wal-Mart gibi büyük perakendeciler küçük miktardaki yükleri, dağıtım merkezlerine küçük araçlarla getirerek küçük yüklerin daha büyük araçlara yüklenip sevk edilmesini sağlamış, büyük ölçeklerde çapraz sevkiyat operasyonlarına başlamışlardır. Günümüzde Wall Mart dağıtım merkezlerinde elleçlenen dayanıksız mallarının (gıda gibi) %90 ı uzun süre dayanabilen stokların %35 i çapraz sevkiyatla elleçlenmektedir. Çapraz sevkiyatı ilk olarak meyve sebze endüstrisi geliştirmiş ve daha sonra da otomotiv sektöründe popüler hâle gelmiştir. Farklı tedarikçilerden gelen tamamlayıcılar lojistik merkezlerde konselide edilmekte ve buradan da ürünün gideceği fabrikaya çapraz sevkiyat yapılmaktadır (Ray, 2010). Çapraz sevkiyat depolarında, depolar ürünlerin depolandığı birimler olarak değil de gelen ürünlerin işlenerek sevkiyat bölgelerine transferinin gerçekleştirildiği lojistik birimleri olarak görev yaparlar. Çapraz sevkiyat lojistikte önemli tasarrufları barındıran bir stratejidir. Bu tip depolar ile ürünlerin depolanması ortadan kalkarak ürünün kısa sürede sevkiyat yerlerine ulaştırılması hedeflenmektedir (Ertek, 2010). Çapraz sevkiyat ile lojistik zinciri geleneksel depolamanın getirdiği stoklama maliyetlerinden arındırılmış olur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
Şekil 3.4. Çapraz Sevkiyat Depolarında Yapılan İşlemler (Coşkun, 2011) Çapraz sevkiyatta, ürünlerin üreticiden nihai tüketiciye akışında elleçleme ve depolama işlemlerini azaltan bir sistemdir. Tedarikçiler ürünlerini terminal olarak adlandırılan bir platform üzerinde teslim ederler. Bu alanda araçlarda yüklü olan ürünlerin depoya girişleri sağlanır. Taşıyıcı bantlar ile ürünler taşınırken kutu üzerindeki bilgilerin okunması ve etiketleme aşamaları gerçekleştirilir. Ürünler bantın sonunda elleçlemenin yapıldığı dairesel (Sekil 3.4) veya düz taşıma bantları ile işlenerek tasnif yapılıp sevkiyata uygun hâle getirilir. İşlemlerin yapıldığı bu platform bir depo değil, elleçleme yüzeyidir.gerekirse ürünlere yeni bilgileri içeren etiketlemeler sevkiyat yüklemesinden önce yapılır. Aynı platform üzerinden de dağıtım merkezlerine sevkiyat yapılmak üzere taşıyıcı bantlar ile ürün sevkiyat yapılacak ürünlere yüklenmesi sağlanır. Şekil 3.5. Çapraz Sevkiyatta İşlemlerin Yapıldığı Platform (Coşkun, 2011) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
Örnek Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi Wal-Mart şirketinin uyguladığı çapraz sevkiyat aşağıdaki şekilde görülmektedir. Şirket tedarikçilerden edindiği ürünleri 15 km'lik taşıma bantları ile ayrıştırarak Wal-Mart mağazalarına iletimlerini sağlamaktadır. Kaynak : Coşkun, 2011 Çapraz Sevkiyatın Avantajları Çapraz sevkiyat tipindeki depolar dağıtım sistemine yapıları gereği pek çok avantajı beraberinde getirmişlerdir. Çapraz sevkiyatın getirmiş olduğu avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir (Ray, 2010): Maliyet avantajları: Çapraz sevkiyat ile elleçleme, işlem, stoklama, fire, hasar ve depo maliyetlerinden avantajlar sağlamaktadır. Ürünlerin depo içinde uzağa taşınması ve depolanmasının önüne geçilmesinden dolayı yukarıda belirtilen maliyetlerden avantaj sağlanmaktadır. Ayrıca azaltılmış depolama miktarları kullanılan araçlar ve iş gücünden de tasarruf edilmesini sağlar. Ayrıca daha az depoda duran ve taşınan ürünler diğer depo çeşitlerine göre hasar görme ihtimali düşürdüğünden envanter hasar maliyeti kalemini düşürürler. Çevrim süresinin azaltılması: Depolara ürünlerin girmesi ile kısa sürede işlenerek dağıtım merkezlerine sevk edilmesi, depolardaki bekleme süresini kısaltmıştır. Stok seviyesinin azalması: Klasik depo sistemine göre çapraz sevkiyatta stokların uzun süreler tutulmaması stok seviyelerini kısa süreli tutulmasını Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
Tartışma Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi gerektirir. Bu sayede de stoklarda ürünlerin kalma risklerini de ortadan kaldırmış olur. Daha az sayıda depolarla işlemlerin tamamlaması: Klasik depolara göre çapraz sevkiyatta hızlı şekilde işlemelerin görülmesi depo ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Böylelikle daha az sayıda depo tesisi ile aynı işlemler yapılabilir hâle gelmektedir. Ayrıca işlemlerin hızları gereği gerekli olan depo alanını azaltmaktadır. Müşteri hizmetlerini geliştirir: Sevkiyatların hızlı olarak gerçekleşmesi tedarik bekleyen müşterilerin memnuniyeti sağlar. Ayrıca aynı sistemin tersten çalıştırılması müşteri iadelerinin hızlıca ilgili birimlere ulaşımını sağlar. Türkiyede internet üzerinden ürünlerini satan bir işletme için ürünlerini depolamada nasıl bir yapı tavsiye edersiniz? Tartışınız. Düşüncelerinizi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan Tartışma Forumu bölümünde paylaşabilirsiniz. Depolarda Emniyet Unsuru Depolarda çalışanların ve ürünlerin güvenliği için tehlike ve riskler tanımlanmalıdır. Depolar insanların kıymetli ürünlerin bulundurulduğu alanlar olarak tehlike riski ve potansiyeline sahip olan birimlerdir. Bu risklerin kaynağı depolanan ürünler olabileceği gibi depolarda kullanılan araçlardan ve depo yapısından kaynaklı olabilmektedir. Depolarda bu risk faktörlerinden ötürü gerçekleşmesi muhtemel kazaların önüne geçilmesi için risklerin belirlenmesi, mümkünse engellenmesi mümkün değil ise kontrol altında tutulması gerekmektedir. Bu durum yönetimce çözülmesi gereken önemli bir konudur. Depolarda kullanılan makinelerin çalışanlara çarpası sonucu oluşan kazalar gibi ürünlerin patlaması, devrilmesi gibi risklerde depolarda kazalara sebebiyet vermektedir. Bu risklerin önüne geçilebilmesi için personel risklere karşı eğitilmeli ve kişisel koruyucu donanımlar ile donatılmalıdır. İstifleme sahasının güvenliğine önem verilerek stokların devrilmesinin önüne geçilmelidir. Meslek hastalıklarının önüne geçilebilmesi için ise ergonomik koşullar iyi oluşturulmalıdır. Bunların dışında depolarda yangında önemli risk kalemleri içerisinde sayılır. Depolarda oluşacak yangın binanın yanmasının yanı sıra depolardaki ürünlerinde kaybına sebep olur. Tehlikeli maddelerin depolanması süreçleri ayrıntılı olarak oluşturulmalı bunun yanında da fabrika binasının yanıcı ham maddelerle inşasından da kaçınılmalıdır. Tüm bu risk ve güvenlik açıklarının kapatılabilmesi için kapsamlı bir güvenlik programı oluşturulmalı ve depoya ilişkin acil durum planları güncel tutulmalıdır. Risk ve tehlikelere karşı uyarı ve önlem sistemleri ile depolar donatılarak tehlikelerin oluşması engellenmelidir. İş kazaları ve tehlikeleri önlemek için bilgilendirici semboller depolara yerleştirilmeli ve çalışanlar bu uyarlara dönük bilgilendirilmelidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
Özet Ödev Depo ve Dağıtım Merkezi Yönetimi Depo yönetim sistemleri kullanan depolar ile kullanmayanları karşılaştırdığınızda depo yönetim sistemlerinin nasıl avantajlar yaratacağını çevrenizdeki işletmelerden örnekler vererek açıklayınız? Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. Lojistik sürecinin en önemli unsurlarından biri olan depolama, önceleri büyük stokların tutulma zorunluluğuna bağlı olarak maliyetleri arttırıcı bir unsur olarak görülen birimlerdi. Günümüzde bu kavram üretime katma değer sağlayan bir aşama olmakla beraber işletmeleri rekabette öne çıkaran bir unsur olarak karşımıza çıkmaktasdır. Pazara hızlı giriş, ayrı müşteri beklentilerini karşılaya bilme çeviklik ve esneklik kabiliyetini gerektirir. İşletmelerin bu özelliklere sahip olurken lojistik kanalının da bu özellikleri barındırıyor olması gerekir. Depoların bu niteliklere sahip olabilmeleri kaynaklarını ve işlemlerini kontrol edebilmelerine bağlıdır. Depolama süreci bütün olarak bakıldığın da yönetilmesi gereken bir süreçtir. Günümüzde depolama da kullanılan depo yönetim sistemleri bu kontrolu sağlarken, dağıtım merkezi yaklaşımı depolara hız kazandırmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Dağıtım merkezi ile klasik işletme depoları arasındaki en önemli fark hangisidir? a) Dağıtım merkezlerinde depo yönetim sistemi kullanılır. b) Dağıtım merkezleri ürünler biriktirilerek yollanır. c) Dağıtım merkezlerinde ürünlere değer katacak işlemler. gerçekleştirilir. d) Dağıtım merkezlerin ürünler uzun süre depolanabilir. e) Dağıtım merkezlerinde kullanılan araçlar farklılık gösterir. 2. Dağıtım merkezi ile ilgili hangisi doğrudur? a) Dağıtım merkezleri ürünlerin biriktirilip siparişlerin topluca gönderildiği depolardır. b) Sevkiyat aşamasında ürünler ayrıştırılır. c) Depolama türü değildir. d) Ürünler depoya girdiği gibi işlem yapılmadan sevkedilir. e) Ürünler tüketicinin talebine göre hazırlanarak hızlı şekilde sevk edilir. 3. Aşağıdakilerden hangisi çapraz sevkiyatın yararlarından değildir? a) Ürünlerin hasar görmeyecek şekilde depolanmasını sağlar. b) Hızlı ürün akışına imkân tanır. c) Stokların bozulma, modasının geçme gibi risklerin önüne geçer. d) İşgücü ve araç maliyetini azaltır. e) Tesisin dağıtım kapasitesini artırır. 4. Aşağıdakilerden hangisi dağıtım merkezlerinde teknolojinin yoğun olarak kullanılmasının en önemli nedenidir? a) İşlenen ürünlerin nitelikli ürünler olması b) İşlemlerin karışık olması c) Ürün akışının düşük seviyede olması d) Stokların hasar görmeye müsait olması e) İş gücü maliyetinin düşürülmek istenmesi 5. Aşağıdakilerden hangisi dağıtım merkezlerinde konveyör bant sisteminin kullanılmasının asıl nedenlerindendir? a) Ürünlerin hasar görmesini engellemek b) Ürünlerin izlenebilirliğini sağlamak c) Ürün akış hızını hızlandırmak d) İşgücünden tasarruf sağlamak e) Taşıyıcı araç maliyetlerini düşürmek Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
6. Aşağıdakilerden hangisi depo yönetimlinin sorumluluk alanına girmez? a) Haşere ve böceklerin ürünlere verebilecekleri hasarlara karşı önlem almak b) Depo iş güvenliğini sağlamak c) İşlemler esnasında stoklarda oluşabilecek hasarlara karşı önlemler almak d) Ürünlerin, tedarikçilerden depoya temin sürelerini kısaltmak e) Tesisin verimliliğini artırıcı tedbirler almak 7. Aşağıda yer alan hangi aşamada elleçleme işlemi yapılır? a) Siparişlerin hazırlanması için gerekli birleştirmelerin yapılması aşaması b) Ürünün depoya girişi sırasında kayıtların tutulması aşaması c) Ürünlerin kalite kontrolünün yapılması aşaması d) Siparişlerin sevk araçlarına yüklenmesi aşaması e) İade ürünlerin kabulü aşaması 8. Aşağıdakilerden hangisi depo yönetim sisteminin getirdiği faydalardan değildir? a) Ürünlerin takibi kolaylaşır. b) Stok seviyeleri hakkında anlık bilgiye ulaştırır. c) Yüksek emniyet stok seviyesi gerektirir. d) Müşteri şikâyetlerini önlemekte yardımcı olur. e) Depo alanlarını daha verimli kullanmayı sağlar. 9. Aşağıdakilerden hangisi depo çalışanların motivasyonunu olumlu etkileyen depo yönetim sisteminin getirmiş olduğu avantajlardandır? a) Verimliliği artırması b) Planlı çalışmaya olanak vermesi c) Envanter doğruluk oranını yükseltmesi d) Ürün toplama hatalarını engellemesi e) Müşteri memnuniyetini arttırması 10. Aşağıdakilerden hangisi depo yönetim sisteminin modüllerinin en önemli faydasıdır? a) Verimliliği artırır b) Faturalandırmayı kolaylaştırır c) Planlamayı kolaylaştırır d) Deponun yönetilmesini kolaylaştırır e) Depo içindeki boş alanların bilinmesini sağlar Cevap Anahtarı 1.C, 2.E, 3.A, 4.B, 5.C, 6.D, 7.A, 8.C, 9.B, 10.D Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Coşkun, E. (2011). Lojistik Yönetimi Ders Notları. Sakarya. Ertek, G. (2010). Çapraz sevkiyat için temel bilgiler. Lojistik Dergisi(13), 22-27. Ray, R. (2010). Supply chain management for retailing. New Delhi: Tata McGraw- Hill Education. Tompkins, J. A., & Smith, J. D. (1998). The warehouse management handbook: Tompkins Associates. Van Den Berg, J. P. (2007). Integral Warehouse Management. Utrecht - Nederlands: Management Outlool. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15