Periyodizasyon Sorunları Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr
Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Sorunları Periyodizasyon Kavramı ve Basketbol Süperkompansasyon ve Periyodlama Farklı Periyodlama Evreleri Periydlama Sorunlar 04.07.2011 2
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı
100 90 80 70 60 40 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat Dayanıklılık 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - (Açıkada, 2010)
Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Periyodizasyon Antrenmanların Belli Bir Amaca Dönük Planlanması ve Düzenlenmesi Periyodizasyon Kısa Süreli: Mikrosiklüs/Mezosiklüs Orta Süreli: Periyod/Makrosiklüs Uzun Süreli: Megasiklüs (Açıkada, 2008)
Periyodizasyon Mikrosiklüs Yapısı Mezosiklüs Yapısı Bölüm/Evre Periyod Makrosiklüs Yapısı Megasiklüs Yapısı 1 (3-7/10 gün) hft Aylık antr (2-5/6 mikrosiklüs) 1 (min) mezosiklüs 1 (min) bölüm 1 antrenman yılı (1-4 yarışma per) (Makrosiklüs:Hazırlık+Yarışma+Dinlenme Per) 2-4 yıl ve daha fazla (Birkaç olimpik süre planlaması)
Periyodlama Bilimsel boyut Varsayımlar mlar; 1. Artan yüklenme miktarı ve uyum (adaptasyon) 2. Artan yüklenme ve plato 3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Empirik Çalışmalar: Antrenman ve yarışma gözlemi
1. Artan yüklenme miktarı ve Uyum (adaptasyon) Antrenman yükü Antrenman kapasitesi Performans Kondisyon artış zaman (Açıkada, 2004)
2. Artan yüklenme ve plato Antrenman yükü Antrenman kapasitesi Uyum düzeyi Linear Periyodizasyon: Düzgün Doğrusal Kondisyon artışı Non-Linear Periyodizasyon: Düzgün Doğrusal Olmayan zaman (Açıkada, 2004)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Yüklenme Şiddet Kapsam Sıklık Hacım Süre Yakovlev in Regenerasyon Teorisi (Glikojen metabolizması tepkisi) Süperkompansasyon/ Uyum Süperkompansasyon Kavramı Kondisyonel düzey Şiddet + Sıklık YORGUNLUK Yenilenme (Açıkada, 2008)
Tek Antrenman Yüklenmesi: Süperkompansasyon Etkisi ve İçeriği Antrenman Uyumu (ie. Metabolik/mRNA/Protein/Performans) Tek bir Şiddetli Antrenman yüklenmesi Performans Yeteneği/Protein/ Uyum yeteneği başlangıç düzeyi Yenilenme Süresi (~2-3 gün) Optimal Süperkompansasyon Başlangıç Düzeyine Dönüş (~3 gün) (Başlangıç Düzeyine) Süre (Saat/Gün)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Yüklenme Şiddet Kapsam Sıklık Hacım Süre Yüklenme, Yorgunluk ve Uyum İlkesi Biyolojik Stres YORGUNLUK Yenilenme yorgunluk Uyum Kondisyonel Gelişim Aşırı Yorgunluk Kapasite Kaybı
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Süperkompansasyon eğrisinde haftalık salınımlar P S Ç P C Ce Pz P S Ç P Düşük yük mikrosiklüs (Açıkada, 1990)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Süperkompansasyon eğrisinde haftalık salınımlar P S Ç P C Ce Pz P S Ç P mikrosiklüs Yüksek yük (Açıkada, 1990)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Süperkompansasyon eğrisinde haftalık salınımlar P S Ç P C Ce Pz P S Ç P normal yük mikrosiklüs (Açıkada, 1990)
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Süperkompansasyon eğrisinde haftalık salınımlar P S Ç P C Ce Pz P S Ç P Düşük yük normal yük Yüksek yük mikrosiklüs (Açıkada, 1990)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Antrenmana Uyum Süreci Antrenman Yüklenmesi (Stres etkeni-uyaran) yüklenme Yorgunluk Süperkompansasyon Yenilenme Yorgunluk (Fizyolojik/Psikolojik) Hft 1 2 3 4 Yüklenme % Şiddet/Hacım Süperkompansasyon Toparlanma/Yenilenme Uyum (Yeni kondisyon düzeyi-superkompansasyon) 100 75 25 Yenilenme Yorgunluk P S Ç P C Ct Pz (Açıkada, 2008)
3. Yüklenme ve dinlenme süperkompansasyonu yaratır, Antrenman kapasitesi Antrenman yükü ve uyum süreci Antrenman gelişimi Antrenman yükü Antrenman yükü Antrenman yükü Kondisyond artış Antrenman yükleri arası optimum süre zaman (Açıkada, 2004)
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Daha çok, daha sık ve daha kaliteli antrenman için Nasıl l bir antrenman dizilişi i??? Süperkompansasyon eğrisinde haftalık salınımlar P S Ç P C Ce Pz P S Ç P Düşük yük normal yük Yüksek yük mikrosiklüs (Açıkada, 1990)
Antrenman İlkeleri (Yetişkin Sporcular) Periyodizasyon İlkesi Periyodizasyon İlkesi Antrenmanların Belli Bir Amaca Dönük Planlanması ve Düzenlenmesi A. Dinlenme ve Yenilenme Yapısı Kuralı: Süperkompansasyon 1) Mikrosiklüs Yapılanma Kuralı: a) Dinlenme Kuralı: b) Maksimal Yüklenme Sayısı Kuralı: c) Alternatif Yapı Dizilişi Kuralı: Periyodizasyon İlkesi 2) Mezosiklüs Yapılanma Kuralı: 3) Periyod Planlama Kuralı: A. Planlama Kuralı: 1) Makrosiklüs Periyodlama Kuralı a) Hazırlık Periyodu Kuralı: b) Yarışma Periyodu Kuralı: c) Dinlenme Yernilenme Periyodu Kuralı: 2) Uzun Süreli Periyodlama Kuralı: Megasiklüs
Antrenmanın Bileşenleri Enzimatik Proteinler Nörolojik Gelişim Yapısal Proteinler Hipertrofik Gelişim Alıştırma Türü/Sayısı Antrenmanın Kapsamı Antrenmanın Hacmı Antrenmanın miktarı Tekrar sayısı Antrenman Yapma Kapasitesi Yorgunluk Antrenmanın Şiddeti: Antrenmana Uyum Yeteği Performans Gelişimi Yenilenme Yeteneği Antrenman İçi: Tekrarlar/Üniteler arası Antrenmanlar Arası: (Açıkada, 2009)
Periyodizasyon Sorunları: Kısa Hazırlık Periyodu Antrenman bileşenlerinin kontrolü Antrenman yapma kapasitesi Yenilenme yeteneği Antrenman Hacmi/Kapsam (miktarı) Form düzeyini kontrol Form düzeyini uzatır Antrenman uyum yeteneği Protein metabolizması (Enzim)
Periyodizasyon Sorunları: Kısa Hazırlık Periyodu Antrenman bileşenlerinin kontrolü Antrenman yapma kapasitesini azaltır Yorgunluğu arttırır Antrenman Şiddeti (zorluğu) u) Forma girmeyi hızlandırır Antrenman uyum yeteneğini arttırır Form süresini kısaltır Protein metabolizması (Yapısal)
Periyodizasyon Modelleri Matveyev sistemi Hacım ve şiddet ters orantılı düzenleme Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Tek Periodizasyon Hazırlık Periodu Yarışma Periodu Regenerasyon Periodu Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bl 4 Bölüm 5 Bl 6 hacım şiddet 3:1 4:1 3:1 3:1 3:1 1:1 1:3 2:1 2:1 1:1 1:3 3:1 2:1 0:3 0:2 1 2 3 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 teknik Şiddet Volüm Tek Periyodizasyon (Açıkada, 2010) Hazırlık Periyodu: Klasik yapıda 6-6.5 aydır/basketbolda 2.5-3 aydır Yarışma Periyodu: Klasik yapıda 5-5.5 aydır/ Basketbolda 7.5-8 aydır DinlenmeYenilenme Periyodu: Klasik yapıda 4-6 haftadır/basketbolda 1.5-2.0 aydır
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Matveyev in Klasik Tek Periyodizasyon antrenman Yılı ve şiddet/hacım dağılımlarının görünümü Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Tek Periodizasyon Hazırlık Periodu Yarışma Periodu Regenerasyon Periodu Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bl 4 Bölüm 5 Bl 6 hacım şiddet 3:1 4:1 3:1 3:1 3:1 1:1 1:3 2:1 2:1 1:1 1:3 3:1 2:1 0:3 0:2 1 2 3 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 (Harnes, 1988 dan uyarlama) Kuvvet Sürat Teknik/Taktik Antrenman Kapasitesi ve Uyum Yeterli Hazırlık Süresi
100 90 80 70 60 40 Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off Kısa Hazırlık Periyodu Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs 9 10 11 12 13 14 Yetersiz Dayanıklılık Hazırlığı: Genel / Özel (8-12 hafta) 1 2 3 4 5 6 7 8 Yetersiz İvmelenme, Çabukluk ve Sürat Hazırlığı: (Genel / Özel-Minimum 8-12 hft) Yetersiz Kuvvet Hazırlığı: (Hipertrofi/Maks Kuvvet/Çabuk Kuvvet/Kuvvette Devamlılık-Min 10-14 hft) Yetersiz Teknik/Taktik Hazırlık: (Genel / Özel 8-10 hafta)
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 teknik Şiddet Volüm Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - Tek Periyodizasyon (Açıkada, 2006) 1 2 3 4 5 6 7 8 Hazırlık Periyodu: Klasik yapıda 6-6.5 aydır/basketbolda 2.5-3 aydır Yarışma Periyodu: Klasik yapıda 5-5.5 aydır/ Basketbolda 7-8 aydır DinlenmeYenilenme Periyodu: Klasik yapıda 4-6 haftadır/basketbolda 1.5-2.0 aydır Çocuk ve genç sporcular için tek periyodizasyonlu yapı gelişim için daha uygundur
Bölüm 1 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 (Açıkada, 2006) Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - Antrenman yapmak için antrenman; antrenman yapma kapasitesi-hacım yüksek, düşük şiddet teknik Şiddet Volüm Bölüm 1 Yarışma periyodu için gereken kondisyonel ve teknik/taktik alt yapı hazırlığı Çok tekrarlı (Hacim/Kapsam yüksek), düşük şiddetli alıştırmalar, 2-2.5 aylık hazırlık süresinin daha büyük bölümünü kapsar, Hacım, kapsam, şiddet, teknik/taktik birlikte arttırılmak zorundadır,
Bölüm 2 Bölüm 2 (Açıkada, 2006) Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - Özel hazırlık; yılın en zor antrenmanları- Hacım/şiddet yüksek Yarışma karakterli antrenmanların arttırılması ve hazırlık maçları yoğunluğu Hacim/Kapsam, şiddet, tekknik/taktik bileşenlerin birlikte arttırılması, 2-2.5 aylık hazırlık süresinin daha küçük bölümünü kapsar, 1 2 3 4 5 6 7 8 Yılın en zor antrenmanlarının olduğu evredir: Antrenman içeriği azaltılmamalıdır, teknik Şiddet Volüm
Bölüm 3 Bölüm 3 (Açıkada, 2006) Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - Birinci yarışma periyodu; antrenmana bağlı yavaş veya hızlı form düzeyi İlk yarışma evresidir: Bölüm 2 nin devamı şeklinde olmalıdır, Teknik/taktik ve şiddet bileşeni artmıştır. Yer yer Bölüm 2 antrenmanı olmalıdır Hazırlık Periyodundan daha uzunsa; muhakkak erken bölüm 2 evresi antrenman, Formu korumak için hacım/kapsam arttırılmalıdır, 1 2 3 4 5 6 7 8 teknik Şiddet Volüm
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - teknik Şiddet Volüm Bölüm 4 Bölüm 4 Yarışma periyodu özel hazırlık evresi; bölüm 2 karakterli yüksek hacım ve şiddet Devre arası; önce dinlenme/yenilenme, sonra eksiklerin giderilmesi Teknik/taktik ve şiddet bileşeni azaltılır. Bölüm 2 antrenmanı olmalıdır (Açıkada, 2006)
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - teknik Şiddet Volüm Bölüm 5 Bölüm 5 En yüksek form zirvesi; en önemli maç/yarışma evresi. Sezonun en yüksek form zirvesinin olması gereken bölümdür Bölüm 3 gibidir; hazırlık periyodundan uzunsa bölüm 2 antrenmanı yapılmalıdır Form süresi ve düzeyini uzatmak aralarda erken bölüm 2 antrenmanlarına bağlıdır (Açıkada, 2006)
Bölüm 6 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 Dayanıklılık 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - - Bir sonraki sezon (makrosiklüs) için dinlenme ve yenilenme evresi; pasif ve aktif dinlenme ve yenilenme teknik Şiddet Volüm Bölüm 6 (Açıkada, 2006) Pasif ve aktif dinlenme evresi 3-5 haftadan uzun olması ciddi kondisyonsuzlaşmaya neden olur Kilo almamalı, vücut kompozisyonunda değişiklik yaşanmamalıdır 4-6 haftadan uzun olmamalıdır
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Aylık Periyodlama: Mezosiklüs Aylık Antrenman: Mezosiklüs 2-5/6 haftadır Aylık Antrenman: Mezosiklüs Mikrosiklüslerin koordine edilmesi ve amaca uygun planlanması amaçlıdırlar Aylık Antrenman: Mezosiklüs Makrosiklüsün planlamada en ufak birimidirler (Açıkada, 2008)
Aylık Periyodlama: Mezosiklüs Aylık Antrenman: Mezosiklüs 2-5/6 haftadır Antrenman Yüklenmesi Superkompansasyon Regenerasyon Yorgunluk Hafta 1 2 3 4 1 2 3 1 2 3:1 1:2 1:1 (Açıkada, 2008)
Aylık Periyodlama: Mezosiklüs 100 100 100 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 25 25 25 Hafta 1 2 1:1 Hafta 1 2 1:2 3 Hafta 1 2 0:2 Mezosiklüs: 1 : 1 yapısı Mezosiklüs: 0 : 2 yapısı 1 hafta yüklenme : 1 hafta süperkompansasyon haftası Genellikle yarışma periyodu Yüklenmenin olmadığı : 2 hafta süperkompansasyon haftası Genellikle yarışma periyodu Mezosiklüs: 1 : 2 yapısı Yüklenmenin 1 hafta : 2 hafta süperkompansasyon haftası Genellikle yarışma periyodu (Açıkada, 2008)
Aylık Periyodlama: Mezosiklüs 100 100 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 25 25 Hafta 1 2 2:1 3 Hafta 1 2 3:1 3 4 Mezosiklüs: 2 : 1 yapısı 2 hafta yüklenme : 1 hafta süperkompansasyon haftası Hazırlık/Yarışma periyodu Mezosiklüs: 3 : 1 yapısı 3 hafta yüklenme : 1 hafta süperkompansasyon haftası Hazırlık/Yarışma periyodu (Açıkada, 2008)
Aylık Periyodlama: Mezosiklüs 100 100 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 25 25 Hafta 1 2 3 4 5 Hafta 1 2 3 4 5 3:2 2:3 Mezosiklüs: 3 : 2 yapısı 3 hafta yüklenme : 2 hafta süperkompansasyon haftası Hazırlık/Yarışma Periyodu Mezosiklüs: 2 : 3 yapısı 2 hafta yüklenme : 3 hafta süperkompansasyon haftası Genellikle Yarışma Periyodu (Açıkada, 2008)
Aylık Periyodlama: Mezosiklüs 100 Antrenman Yüklenmesi (%Hacım) 75 25 Mezosiklüs: 1 : 3 yapısı 1 hafta yüklenme : 3 hafta süperkompansasyon haftası Genellikle Yarışma Periyodu Hafta 1 2 1:3 3 4 Mezosiklüs: Hacım Artışı % 10-20 haftalık artışlar Mezosiklüs: Hacım Azalış Mezosiklüs: Şiddet Artış / Azalış % 10-20 den/40-80 e kadar haftalık azalışlar % 2-5 haftalık artış/azalış (Açıkada, 2008)
Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Aylık Periyodlama: Mezosiklüs Mezo ve Makro siklüsler Antrenman yılı boyunca Farklı görev ve amaçların Dağılımı ve organizasyonu Hazirlik Periyodu Yarışma Periyodu Dinlenme Periyodu Bölüm 1 Böl 2 Bölüm 3 Böl 4 (ara) Böl 3/5 Böl 6 3:1 4:1 3:1 3:1 3:1 1:1 1:3 2:! 2:1 1:1 1:3 3:1 2:1 0:3 0:2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 (Harnes, 1988 dan uyarlama)
Basketbol Periyodizasyon Yapısı Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Mezosiklüs Yapısında Mikrosiklüsler 100 90 80 70 60 40 30 20 10 haziran temmuz Hazırlık Periyodlar periyodu Bölümler 1 2 ağustos eylül ekim kasım Sezon 1 3/5 maçlar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 mezosiklüsler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Supercompensation Mezosiklüs 3:1 Yorgunluk 2:1 1:1 Hafta 1 2 3 4 1 2 3 1 2
100 90 80 70 60 40 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 1819 20 21 22 23 242526 27 28 29 30 31 32 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Tek-Tak/hft 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 3-4 3-4-5 pasif 1 Kondisyon/hft Kuv-sürat Dayanıklılık 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 3-4 2-3-4 pasif 1-2 2-3-4 2-3 2-3-4 2-3 3-4 2-3 pasif 1-2 Test/periyod 1-2 1 1 1-2 1 1-2 - -
100 90 80 70 60 40 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
Periyodizasyon Modelleri Matveyev sistemi Hacım ve şiddet ters orantılı düzenleme Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Tek Periodizasyon Hazırlık Periodu Yarışma Periodu Regenerasyon Periodu Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 Bl 4 Bölüm 5 Bl 6 hacım şiddet 3:1 4:1 3:1 3:1 3:1 1:1 1:3 2:1 2:1 1:1 1:3 3:1 2:1 0:3 0:2 1 2 3 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 100 90 80 70 60 40 30 20 10 ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 teknik Şiddet Volüm Tek Periyodizasyon (Açıkada, 2010) Hazırlık Periyodu: Klasik yapıda 6-6.5 aydır/basketbolda 2.5-3 aydır Yarışma Periyodu: Klasik yapıda 5-5.5 aydır/ Basketbolda 7.5-8 aydır DinlenmeYenilenme Periyodu: Klasik yapıda 4-6 haftadır/basketbolda 1.5-2.0 aydır
100 90 80 70 60 40 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 4 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
100 90 80 70 60 40 Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 30 teknik 20 10 Düşük k antrenman yapma kapasitesi Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 Düşük 3/5 k antrenman 4 uyum 3/5 yeteneği 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL Düşük k yenilenme yeteneği 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final zeyini kontrol zorluğu 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs 1) Çok kısa hazırlık evresi: Yetersiz fonksiyonel gelişim Mezosiklüs Yapısı Düşük k antrenman hacım/kapsam Form düzeyini d kontrol zorlu Düşük k Form düzeyid Kısa Form süresis 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
100 90 80 70 60 40 Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2) Hızlı özel antrenman karakterli antrenman ve yetersiz fonksiyonel gelişim. 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı Yüksek şiddet özellikli antrenman Yetersiz fonksiyonel alt yapı 30 teknik 20 10 Hızlı fakat kısa/dk sa/düşük k düzey d form Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 Düşük k yenilenme 4 yeteneği 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL uyum yeteneği i için i in yetersiz süres 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
100 90 80 70 60 40 Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 30 teknik 20 10 Şiddet Antrenman kapasitesinde azalma ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 Uyum yeteneğinde 4 azalma 3/5 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL 1 2 3 4 5 6 7 8 Düzensiz 9 10 11 12 13 14 15 1617 form 1819 20 21düzeyid 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs 3) Uzun lig ve çok sayıda maça bağlı yetersiz fonksiyonel alt yapı: Kondisyonsuzlaşma 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Yetersiz hacım/kapsam Şiddeti yüksek y yapı... 9 10 11 12 13 14 1 Play-off 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
100 90 80 70 60 40 Basketbol sezonu periyodizasyon yapısı 2:1 2:1 2:1 2:0 3:0 3:0 2:1 1:1 1:1 1:1 1:1 2:0 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:1 1:0 0:3 0:3 0:3 Mezosiklüs Yapısı 30 teknik 20 10 Az sayıda tekrar sayısı Şiddet ağustos eylül ekim kasım aralık ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz Volüm bölümler 1 2 3/5 Kısa süreli s 4ve düşük d k form 3/5 düzeyid 6 periodlar Hazırlık periyodu Sezon 1 ara Sezon2 Dinlenme/yenilenme TBL Yetersiz yenilenme yeteneği 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1617 1819 20 21 22 2324 25 26 27 28 29 30 maçları 8 li Final zeyi 1 Euro Cup 1 2 3 4 5 6 7 8 Play-off Antrenman ve Antrenman Planlaması: Periyodizasyon Yıllık Periyodlama: Makrosiklüs 4) Düşük hacımlı antrenman: düşük antrenman kapasitesi ve fonksiyonel özellikler Yetersiz oyun temposu Düzensiz form düzeyid 9 10 11 12 13 14 Yüksek sakatlanma eğilimie 1 2 3 4 5 6 7 8 Genel/Özel Hazırlık 2.0-2.5 ay (8-10 hafta) Yarışma Periyodu 7-8.0 ay (32-34 hafta)
Periyodizasyon Sorunları: Kısa Hazırlık Periyodu sorunların çözümü Sorunların Farkında Olmak!!! Kısa ve yetersiz hazırlık periyodu Yetersiz antrenman hacmı Çok sayıda ve sık müsabaka: Yüksek antrenman şiddeti Yetersiz ara dinlenme; yüksek şiddetli antrenman (Açıkada, 2008)
Periyodizasyon Sorunları Prof.Dr. Caner Açıkada Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu acikada@hacettepe.edu.tr www.sbt.hacettepe.edu.tr