ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR Ekim Aralık 2007 Ekonomik Araştırmalar ve İstatistik Müdürlüğü I

Sayfa düzeni ve baskı Yeniden Grup Matbaacılık Sanayi 1. Cadde No.105 İskitler/ANKARA Tel : 0.312 341 20 03-08 Faks : 0.312 341 20 02

(Ekim-Aralık 2007) SUNUŞ Türkiye ekonomisinde meydana gelen gelişme ve değişmeleri üçer aylık dönemler itibariyle kamuoyuna sunmayı amaçlayan, 2007 yılının Ekim-Aralık dönemine ait Üç Aylık Ekonomik Rapor u, söz konusu döneme ilişkin verilerin tamamlanmasının ardından hazırlamış bulunmaktadır. Raporda, 2007 yılının son üç aylık döneminde ekonomide meydana gelen gelişmeler, bir önceki dönem ve 2006 yılının aynı dönemiyle karşılaştırılarak incelenmiştir. 2007 yılında uluslararası piyasalarda yaşanan dalgalanmalar, seçimlere ilişkin belirsizlikler, mevsim normalleri üzerinde seyreden hava sıcaklıkları ve buna bağlı olarak yaşanan kuraklık ve yapısal reformlardaki gecikme Türkiye ekonomisi üzerinde etkili olmuştur. Türkiye ekonomisi 2007 yılının son üç aylık döneminde % 3,4 büyümüştür. Böylece üç aylık dönemler itibariyle büyüme süreci kesintisiz olarak 24 çeyrek devam etmekle birlikte son iki dönemde 2002 yılının ilk döneminden sonraki en küçük oranlı büyüme yaşanmıştır. Yıllık bazda da büyüme hızı % 4,5 ile son altı yılın en düşük seviyesine gerilerken aynı zamanda 2002 den bu yana ilk kez hedeflenen değerin altında kalmıştır. Enflasyonda ikinci ve üçüncü üç aylık dönemde yaşanan düşüş eğilimi son üç aylık dönemde sona ermiş ve enflasyon tekrar yükselmeye başlamıştır. Yıllık TÜFE artış oranı hedeflenen değerden belirgin şekilde uzaklaşarak % 8,39 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2007 yılı sonunda merkezi yönetim bütçe dengesi bir önceki yıla göre mali disiplinde görülen gevşemeye bağlı olarak bozulmakla birlikte öngörülen hedefin içinde kalırken, faiz dışı fazla hedeflenen değere ulaşmamıştır. İhracat ve ithalattaki hızlı artış eğilimi son üç aylık dönemde de devam etmiştir. Yıllık ihracat ilk kez 100 milyar doların üzerine çıkmıştır. İhracattaki hızlı artış ve turizm gelirlerindeki iyileşmeye rağmen, ithalattaki hızlanma dış ticaret ve cari işlemler dengesini olumsuz yönde etkilemiştir. Yeni Türk Lirası diğer ulusal paralar karşısında değer kazanmaya devam etmiştir. Raporumuzun, Türk özel sektör camiasına ve ekonomideki gelişmeleri izlemek isteyenlere yararlı olmasını dilerim. Saygılarımla, M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU Başkan III

(Ekim-Aralık 2007) İÇİNDEKİLER SUNUŞ A. GENEL DURUM... 1 B. BÜYÜME VE ÜRETİM... 8 a. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla... 8 b. Üretim... 13 C. YATIRIMLAR... 24 D. FİYAT HAREKETLERİ... 31 E. PARA-KREDİ-MEVDUAT... 39 F. KAMU MALİYESİ... 47 a. Harcamalar... 47 b. Gelirler... 48 c. Bütçe Açığı... 48 G. DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER... 49 a. İhracat... 51 b. İthalat... 53 c. Döviz Kurları... 58 d. Ödemeler Dengesi... 63 e. Uluslararası Doğrudan Yatırım... 65 H. İŞGÜCÜ PİYASASINDA GELİŞMELER... 66 V

(Ekim-Aralık 2007) A. GENEL DURUM Türkiye ekonomisi 2007 yılında bir önceki yıla göre % 4,5 büyümüştür. 2007 yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 7,6 olan GSYH artış hızı, ikinci üç aylık döneminde % 4, üçüncü ve son üç aylık döneminde % 3,4 olmuştur. Böylece Türkiye ekonomisinde 2002 yılı başında başlayan büyüme süreci 24 çeyrektir sürmekle birlikte son iki çeyrekte 2002 yılının ilk dönemi hariç en düşük büyüme oranları yaşanmıştır. Yıllık bazda 2002 yılında Türkiye ekonomisinde başlayan hızlı büyüme süreci 2004 yılında en üst düzeyine ulaşmıştır. 2005 yılında ekonominin büyüme hızında yavaşlama başlamış ve yavaşlama yıllar itibariyle gittikçe belirginleşerek 2007 yılında % 4,5 ile son 6 yılın en düşük noktasına inerken aynı zamanda ilk defa hedeflenen değerin altında kalmıştır. Ekonomik büyüme hızında yaşanan bu yavaşlamada genel olarak, dünya piyasalarından kaynaklanan sorunlar, yapısal reformların gecikmesi, mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıkları ve kuraklık, rekabet gücündeki kayıplar, iç siyasetteki belirsizlikler etkili olmuştur. 2007 yılında bir önceki yıla göre sanayi sektörü katma değeri % 5,5, hizmetler sektörü katma değeri % 6,1 büyürken, tarım sektörü % 6,8 küçülmüştür. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 7,7, sanayi sektörünün payı % 19,6 ve hizmetler sektörünün payı % 72,7 olmuştur. 2007 yılında kamu tüketim harcamaları % 2,8 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 4,6 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 4,4 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 3,3 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamalarında % 7,6, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamalarında % 2,7 artış gerçekleşmiştir. Sanayi üretiminde 2007 yılında bir önceki yıla göre % 5,4 artış kaydedilmiştir. Sanayi üretim endeksi sonuçlarına göre toplam sanayi üretiminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, 2007 yılının birinci üç aylık döneminde 1

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR % 8,5, ikinci üç aylık döneminde % 3,9, üçüncü üç aylık döneminde % 4,3 ve son üç aylık döneminde % 5,2 artış olmuştur. Böylece 2007 yılında bir önceki yıla göre toplam sanayi üretimi % 5,4 artmıştır. Alt sektörler itibariyle, madencilik üretiminde % 9,6, imalat sanayi üretiminde % 4,8, enerji üretiminde % 8,7 artış olmuştur. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2007 yılında bir önceki yıla göre 0,8 puanlık artışla % 81,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2007 yılının ilk üç aylık döneminde 2,3 puanlık artışa % 80,1 e, ikinci üç aylık döneminde 0,1 puanlık artışla % 82,8 e, üçüncü üç aylık döneminde 0,5 puanlık artışla % 81,8 e yükselirken, son üç aylık döneminde geçen yılki % 82,3 lük düzeyinde kalmıştır. Böylece imalat sanayi kapasite kullanım oranı 2007 yılında bir önceki yıla göre 0,8 puanlık artışla % 81,8 e, özel sektör kapasite kullanım oranı 1,1 puanlık artışla % 80,7 ye yükselirken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 1 puanlık düşüşle % 88,4 e gerilemiştir. 2007 yılında verilen yatırım teşvik belgeleri tutarı bir önceki yıla göre % 15,8 lik artışla 26.330,6 milyon YTL ye yükselmiştir. 2007 yılının birinci üç aylık döneminde verilen yatırım teşvik belgeleri tutarı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 21,4 lük düşüşle 6.616,4 milyon YTL ye gerilerken, ikinci üç aylık döneminde % 24,4 artarak 8.610,5 YTL ye, üçüncü üç aylık döneminde % 26,2 artarak 5.334,4 YTL ye, son üç aylık döneminde % 82,1 artarak 5.769,2 YTL ye yükselmiştir. Böylece 2007 yılında verilen yatırım teşvik belgeleri tutarı 2006 yılına göre % 15,8 lik artışla 26.330,6 milyon YTL olmuştur. Bunun 12.434,7 milyon YTL lik kısmı imalat sektörüne, 8.807,3 milyon YTL lik kısmı hizmetler sektörüne, 4.106 milyon YTL lik kısmı enerji sektörüne, 637,9 milyon YTL lik kısmı madencilik sektörüne ve 344,6 milyon YTL lik kısmı tarım sektörüne verilmiştir. 2007 yılında üretici fiyatlarında % 5,94, tüketici fiyatlarında % 8,39 artış gerçekleşmiştir. 2

(Ekim-Aralık 2007) Bir önceki yılın aynı dönemine göre üretici fiyatlarında 2007 yılının birinci üç aylık döneminde % 10,92, ikinci üç aylık döneminde % 2,89, üçüncü üç aylık döneminde % 5,02 ve son üç aylık döneminde % 5,94 artış gerçekleşmiştir. Tüketici fiyatlarında birinci üç aylık dönemde % 10,86, ikinci üç aylık dönemde % 8,60, üçüncü üç aylık dönemde % 7,12 ve son üç aylık dönemde % 8,39 artış gerçekleşmiştir. 2007 yılında 2006 yılına göre üretici fiyatları artış hızı % 5,94, tüketici fiyatları artış hızı ise % 8,39 olmuştur. 2007 yılında bir önceki yıla göre para arzı ve banka kredileri artış hızlarında düşüş olurken, mevduatta daha yüksek oranlı artış gerçekleşmiştir. 2007 yılında bir önceki yıla göre emisyon hacmi % 4,2, M1 para arzı % 7,6, M2 para arzı % 16 artış göstermiştir. Toplam mevduat % 23,1, banka kredileri % 25,9, altın rezervleri % 16,5, brüt uluslararası rezervler % 16,4 artmıştır. Merkez Bankası döviz rezervleri de % 17,1 lik artışla 71.263 milyon dolara yükselmiştir. 2007 yılı Yeni Türk Lirasının değer kazandığı bir yıl olmuştur. Geçen yıla göre Amerikan Doları nominal olarak % 9, reel olarak % 14,4, Euro da nominal olarak % 1,1, reel olarak % 6,9 değer kaybetmiştir. Amerikan doları geçen yılın aynı dönemine göre nominal olarak 2007 yılının Ocak-Mart döneminde % 5,9 değer kazanırken, Nisan-Haziran döneminde % 7,7, Temmuz-Eylül döneminde % 14,3, son üç aylık döneminde % 18,4 değer kaybetmiştir. Dolar reel olarak ise Ocak-Mart döneminde % 3,8, Nisan-Haziran döneminde 13,4, Temmuz-Eylül döneminde % 17,2, son üç aylık döneminde de % 22,5 değer kaybına uğramıştır. 2006 yılının aynı dönemine göre Ocak-Mart döneminde % 15,4 değer kazanan Euro, Nisan-Haziran döneminde % 1, Temmuz-Eylül döneminde % 7,6, son üç aylık döneminde de % 8,3 değer kaybetmiştir. Reel olarak da Ocak-Mart döneminde % 4,7 değer kazanan Euro, Nisan-Haziran döneminde % 7,1, Temmuz-Eylül döneminde % 10,9, son üç aylık döneminde de % 13 değer kaybetmiştir. 3

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2007 yılında merkezi yönetim bütçesi 13.884 milyon YTL açık vermiştir. 2007 yılında merkezi yönetim bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre % 9,3 lük artışla 189.617 milyon YTL, merkezi yönetim bütçe giderleri % 14,2 lik artışla 203.501 milyon YTL olurken, bütçe açığı % 199 luk artışla 4.643 milyon YTL den 13.884 milyon YTL ye yükselmiş, faiz dışı fazla ise % 15,7 lik düşüşle 34.848 milyon YTL ye gerilemiştir. 2007 yılında 2006 yılına göre dış ticaret açığı % 16,3 artarak 62.843 milyon dolar olmuştur. Yeni Türk Lirası nın dolar karşısında değerlenmesinin devam etmesiyle hammadde ithalatının nispeten daha uygun koşullarda gerçekleştirilmesi, ihracatın büyük kısmının AB ülkelerine yapılması ve toplam ihracat içinde euro cinsi satışların payının büyüklüğü dolar bazında ihracat artışını desteklemiştir. Yeni Türk Lirasındaki güçlenme eğilimi ve ara malı ithalatındaki yüksek oranlı artış ithalattaki artış üzerinde etkili olmuştur. 2007 yılında ihracat 2006 yılına göre % 25,3 artarak 107.214 milyon dolara, ithalat % 21,8 artarak 170.057 milyon dolara yükselmiştir. Dış ticaret hacmi % 23,2 artarak 277.271 milyon dolar, dış ticaret açığı da % 16,3 artarak 62.843 milyon dolar olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı % 61,3 den % 63 e yükselmiştir. Cari işlemler dengesi 2007 yılında 37.575 milyon dolar açık vermiştir. 2006 yılında 31.893 milyon dolar olan cari işlemler açığı 2007 yılında % 17,8 artarak 37.575 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İşçi gelirleri bir önceki yıla göre % 8,8 artarak 1.209 milyon dolara yükselmiştir. Turizm gelirleri % 9,7 lik artışla 18.487 milyon dolara, turizm giderleri de % 18,8 lik artışla 3.260 milyon dolara yükselmiştir. Buna bağlı olarak net turizm gelirleri % 7,9 artarak 15.227 milyon dolar olmuştur. 2007 yılında toplam uluslararası doğrudan yatırım girişi geçen yıla göre % 10,3 artmıştır. 4

(Ekim-Aralık 2007) 2007 yılında toplam uluslararası doğrudan yatırım girişi geçen yıla göre % 10,3 artarak 21.957 milyon dolar olmuştur. Net sermaye girişi % 9,1 lik artışla 19.247 milyon dolara yükselirken, uluslararası sermayeli firmalar yabancı ortaklarından 501 milyon dolar kredi kullanmışlar, 2.952 milyon dolarlık gayrimenkul satışı yapılmıştır. 2007 yılında istihdam edilenler bir önceki yıla göre % 1,1 artarak 21.189 bin kişiye yükselirken, işsiz sayısı da % 1,7 lik artışla 2.333 bin kişiye yükselmiştir. 2007 yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre istihdam edilenler % 2,6 azalarak 20.058 bin kişiye, ikinci üç aylık döneminde % 4,4 azalarak 21.843 bin kişiye, üçüncü üç aylık döneminde % 5,2 azalarak 22.060 bin kişiye, dördüncü üç aylık döneminde % 1,7 azalarak 20.867 bin kişiye gerilemiştir. İşsizlik oranı 2007 yılının birinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 0,5 puan azalarak % 11,4 e gerilerken, ikinci üç aylık döneminde 0,1 puan artarak % 8,9 a, üçüncü üç aylık döneminde 0,1 puan artarak % 9,2 ye, dördüncü üç aylık döneminde 0,5 puan artarak % 10,1 e yükselmiştir. 2007 yılında bir önceki yıla göre tarım sektörü istihdamında düşüş olurken, sanayi ve hizmet sektörü istihdamında artış olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylık dönemde % 3,2 lik düşüşle 5.003 bin kişiye, ikinci üç aylık dönemde % 6,9 luk düşüşle 6.042 bin kişiye, üçüncü üç aylık dönemde % 9,3 lük düşüşle 6.174 bin kişiye, dördüncü üç aylık dönemde % 6,3 lük düşüşle 5.211 bin kişiye gerilemiştir. Sanayi sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylık dönemde % 3,2 lik düşüşle 4.074 bin kişiye, ikinci üç aylık dönemde % 2,5 lik düşüşle 4.171 bin kişiye, üçüncü üç aylık dönemde % 7 lik düşüşle 4.213 bin kişiye, dördüncü üç aylık dönemde % 1,2 lik düşüşle 4.292 bin kişiye gerilemiştir. Hizmetler sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylık dönemde % 2,2 lik düşüşle 10.981 bin kişiye, ikinci üç aylık dönemde % 3,8 lik düşüşle 11.630 bin kişiye, üçüncü üç aylık dönemde % 2,2 lik düşüşle 11.673 bin kişiye gerilerken, dördüncü üç aylık dönemde % 0,3 lük artışla 11.364 bin kişiye yükselmiştir. 5

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 19. stand-by düzenlemesi kapsamındaki gözden geçirme çalışmalarına devam edilmiştir. 2007 yılında IMF ile yürütülmekte olan 19. stand-by düzenlemesine ilişkin çalışmalara devam edilmiştir. Bu kapsamda stand-by düzenlemesinin 6. gözden geçirmesine ilişkin olarak hazırlanan niyet mektubu 1 Mayıs 2007 tarihinde IMF ye iletilmiştir. Niyet mektubunun 18 Mayıs 2007 tarihinde IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından görüşülerek onaylanmasıyla 6. gözden geçirme tamamlanmış ve 749,5 milyon SDR (yaklaşık 1.135,3 milyon ABD Doları) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakılmıştır. Stand-by düzenlemesinin 7. gözden geçirme çalışmaları kapsamında Türkiye ye gelen IMF heyeti ile 4-17 Ekim 2007 tarihlerinde çalışmalar yapılmıştır. Söz konusu çalışmalara Washington D.C. de IMF/Dünya Bankası Yıllık Guvernörler Kurulu toplantıları sırasında devam edilmiştir. 7. gözden geçirme çalışmalarına Türkiye ye gelen IMF heyeti ile 17 Aralık 2007 tarihinde tekrar başlanmıştır. 21 Aralık 2007 tarihinde 7. gözden geçirme kapsamında IMF ile yürütülen değerlendirme çalışmaları tamamlanmıştır. Gözden geçirme çalışmaları kapsamında son ekonomik gelişmeler, yapısal reformlarda kaydedilen aşamalar ve 2008 yılı hedefleri üzerinde durulmuştur. Makro ekonomik performans, kamu maliyesi ve para politikası uygulamaları ile sosyal güvenlik, vergi idaresi ve mali sektör alanlarındaki reform çalışmaları değerlendirilmiştir. Niyet mektubu taslağı üzerinde büyük ölçüde mutabakat sağlanmıştır. Stand-by düzenlemesinin 7. gözden geçirme çalışmalarına 4 Nisan 2008 tarihinde tekrar başlanmış ve sözkonusu çalışmalar 14 Nisan 2008 tarihinde tamamlanmıştır. Gözden geçirme çalışmaları sonucu hazırlanan niyet mektubu 28 Nisan 2008 tarihinde IMF ye iletilmiştir. Niyet mektubu IMF İcra Direktörleri Kurulunca 9 Mayıs 2008 tarihinde görüşülerek onaylanmış ve 2.248 milyon SDR (yaklaşık 3.644 milyon ABD Doları) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakılmıştır. Böylece 11 Mayıs 2005 tarihinden bu yana IMF ile yürütülmekte olan stand-by düzenlemesi başarıyla tamamlanmıştır. 6

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 1 DÖNEMLER İTİBARİYLE TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim Oranları) 2006 2006/2005 2007 2007/2006 I II III IV I II III IV 1. GSYH (1998 Fiyatlarıyla) 5,9 9,7 6,3 5,7 6,9 7,6 4,0 3,4 3,4 4,5 Tarım -2,7 0,5 0,2 6,2 1,4-6,6-2,2-8,2-7,8-6,8 Sanayi 6,4 12,2 9,0 5,7 8,3 10,0 4,3 4,7 3,6 5,5 Hizmetler 7,8 10,9 7,9 6,5 8,2 7,9 4,9 6,5 5,3 6,1 2. İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 2,8 8,1 5,1 6,0 5,5 8,5 2,9 3,2 5,1 4,8 3. FİYATLAR Üretici Fiyatları 4,21 12,52 11,19 11,58 11,58 10,92 2,89 5,02 5,94 5,94 Tarım 3,50 11,53 10,20 2,53 2,53 4,43 4,30 11,60 15,70 15,70 Sanayi 4,41 12,63 11,21 13,81 13,81 12,52 2,56 3,53 3,78 3,78 Madencilik 15,78 18,32 13,17 13,57 13,57 12,40 5,00 3,92 15,49 15,49 İmalat Sanayii 4,12 13,01 10,43 12,33 12,33 11,78 1,92 2,57 4,27 4,27 Enerji 4,14 4,77 23,45 36,90 36,90 22,22 11,28 17,31-5,59-5,59 Tüketici Fiyatları Türkiye 8,16 10,12 10,55 9,65 9,65 10,86 8,60 7,12 8,39 8,39 Ankara 10,75 11,11 12,66 10,99 10,99 11,13 7,88 5,90 6,72 6,72 İstanbul 8,18 10,78 11,59 10,59 10,59 11,51 8,87 7,23 9,30 9,30 4. PARASAL GÖSTERGELER Emisyon Hacmi 33,5 39,8 25,1 36,7 36,7 9,9 6,0 12,1 4,2 4,2 Para Arzı (M1) 91,8 114,0 84,9 72,8 72,8 12,8 2,9 6,9 7,6 7,6 Para Arzı (M2) 118,0 122,6 101,8 94,2 94,2 23,2 15,7 17,6 16,0 16,0 Mevduat 43,5 42,5 27,1 17,4 17,4 16,0 14,3 19,7 23,1 23,1 Banka Kredileri 58,7 64,1 49,5 41,0 41,0 36,0 22,5 24,5 25,9 25,9 5. DIŞ TİCARET İhracat 7,9 17,5 18,5 20,9 16,4 24,6 24,0 24,3 28,1 25,3 İthalat 14,8 25,2 19,5 18,1 19,5 19,2 14,6 22,7 30,2 21,8 İşçi Gelirleri 26,0 64,9 25,1 15,9 30,6 0,0-17,0 25,2 23,3 8,8 Turizm Gelirleri 0,4-1,8-8,8-12,8-7,2 8,0 0,9 8,6 23,9 9,7 6. DÖVİZ KURLARI Nominal Döviz Kurları YTL/Dolar 0,3 6,5 12,0 7,5 6,6 5,9-7,7-14,3-18,4-9,0 YTL/Euro -8,1 6,0 17,0 16,6 7,6 15,4-1,0-7,6-8,3-1,1 Reel Döviz Kurları YTL/Dolar -4,4-1,7-0,5-3,5-2,5-3,8-13,4-17,2-22,5-14,4 YTL/Euro -12,4-2,2 3,9 4,7-1,6 4,7-7,1-10,9-13,0-6,9 7. İSTİHDAM İşsizlik Oranı 11,9 8,8 9,1 9,6 9,9 11,4 8,9 9,2 10,1 9,9 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı 21,9 16,4 17,5 19,0 18,7 21,7 17,5 19,2 20,0 19,6 Tarım Dışı İşsizlik Oranı 14,8 11,5 12,0 12,2 12,6 14,2 11,5 11,9 12,6 12,6 Eksik İstihdam Oranı 4,0 3,9 3,4 3,0 3,6 3,5 3,4 2,8 2,8 3,2 İşsiz+Eksik İstihdam Nedeniyle Atıl Durumda Bulunan İşgücü Oranı 15,9 12,7 12,5 12,6 13,5 14,9 12,3 12,0 12,9 13,1 Kaynak: TCMB, TÜİK, TOBB 7

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR B. BÜYÜME VE ÜRETİM a. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Avrupa Birliği adaylığı sürecinde Avrupa İstatistik Sistemine uyumun gerçekleştirilebilmesi ve 1987 yılından bugüne kadar ekonomide ortaya çıkan yeniliklerin hesaplara yansıtılabilmesi için gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) güncellenmesi gereği doğmuştur. TÜİK tarafından yapılan güncelleme çalışmaları sonucunda, Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemine (SNA 68) göre hesaplanmakta olan 1987 bazlı GSYH serisi yerine, Avrupa Hesaplar Sistemine (ESA-95) uygun olarak 1998 baz yıllı yeni seri hazırlanmıştır. Bu kapsamda GSYH 1998 yılına kadar revize edilerek, 2007 yılı dördüncü döneminden itibaren yeni seri açıklanmaya başlamıştır. 2006 yılının ilk üç aylık döneminde % 5,9 olan GSYH artış hızı, 2007 yılının ilk üç aylık döneminde 1,7 puan artarak % 7,6 ya yükselirken, tarım sektörü katma değerinde % 6,6 küçülme, sanayi sektörü katma değerinde % 10, hizmetler sektörü katma değerinde % 7,9 büyüme kaydedilmiştir (Tablo 2). 2006 yılının ikinci üç aylık döneminde % 9,7 olan GSYH artış hızı, 2007 yılının aynı döneminde 5,7 puan azalarak % 4 düzeyine gerilemiştir. Sanayi sektörü katma değeri % 4,3, hizmetler sektörü katma değeri % 4,9 büyürken, tarım sektörü katma değerinde % 2,2 oranında küçülme görülmüştür. 2006 yılının üçüncü üç aylık döneminde % 6,3 olan GSYH artış hızı, 2007 yılının aynı döneminde 2,9 puan azalarak % 3,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü katma değeri % 4,7, hizmetler sektörü katma değeri % 6,5 büyürken, tarım sektörü katma değerinde % 8,2 oranında küçülme yaşanmıştır. 2006 yılının son üç aylık döneminde % 5,7 olan GSYH artış hızı, 2007 yılının aynı döneminde 2,3 puan azalarak % 3,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü katma değeri % 3,6, hizmetler sektörü katma değeri % 5,3 büyürken, tarım sektörü katma değerinde % 7,8 oranında küçülme yaşanmıştır. 8

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 2 SABİT FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (İktisadi Faaliyet Kollarına ve 1998 Temel Fiyatlarına Göre) 2006 2007 Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim İktisadi Faaliyet Kolları I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) Tarım, Avcılık ve Ormancılık 953.624-3,2 1.802.137 0,4 4.408.930 0,2 2.228.605 6,3 9.393.296 1,3 887.440-6,9 1.759.833-2,3 4.045.715-8,2 2.012.975-9,7 8.705.963-7,3 Balıkçılık 63.455 4,1 47.995 3,0 42.360 2,6 153.838 4,9 307.648 4,1 62.013-2,3 49.050 2,2 39.115-7,7 183.150 19,1 333.328 8,3 Madencilik ve Taşocakçılığı 140.086 3,6 176.771 12,6 214.241 11,3 182.947-5,6 714.045 5,2 153.091 9,3 193.418 9,4 237.613 10,9 187.836 2,7 771.958 8,1 İmalat Sanayi 5.309.312 6,1 5.989.488 12,4 5.828.358 9,0 5.906.152 6,0 23.033.310 8,4 5.849.875 10,2 6.225.061 3,9 6.079.794 4,3 6.121.637 3,6 24.276.367 5,4 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı 381.759 12,1 446.103 9,4 483.214 8,9 591.535 5,8 1.902.611 8,6 408.602 7,0 480.681 7,8 516.844 7,0 614.337 3,9 2.020.464 6,2 İnşaat 1.364.272 14,5 1.517.414 20,4 1.641.197 20,2 1.698.073 18,5 6.220.956 18,5 1.484.465 8,8 1.631.662 7,5 1.707.086 4,0 1.707.256 0,5 6.530.469 5,0 Toptan ve Perakende Ticaret 2.925.831 6,8 3.287.022 10,4 3.242.849 5,6 3.252.654 2,7 12.708.356 6,3 3.110.505 6,3 3.365.520 2,4 3.459.415 6,7 3.465.850 6,6 13.401.290 5,5 Oteller ve Lokantalar 307.656-1,0 340.245 2,4 835.594 4,6 397.329 0,9 1.880.824 2,5 330.235 7,3 341.271 0,3 871.599 4,3 405.394 2,0 1.948.499 3,6 Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme 3.187.806 7,0 3.510.726 10,4 3.589.853 6,2 3.542.082 3,8 13.830.467 6,8 3.456.527 8,4 3.704.825 5,5 3.847.969 7,2 3.778.528 6,7 14.787.849 6,9 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri 2.033.204 13,6 2.078.978 18,3 2.297.279 13,9 2.613.715 11,2 9.023.176 14,0 2.292.115 12,7 2.241.025 7,8 2.542.088 10,7 2.818.039 7,8 9.893.267 9,6 Konut Sahipliği 1.157.412 2,5 1.166.065 2,8 1.168.036 2,2 1.188.242 3,3 4.679.755 2,7 1.187.545 2,6 1.191.699 2,2 1.193.826 2,2 1.200.347 1,0 4.773.417 2,0 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri 797.281 17,3 653.777 14,0 575.109 9,3 832.892 9,6 2.859.059 12,6 924.242 15,9 739.194 13,1 663.452 15,4 924.451 11,0 3.251.339 13,7 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik 722.276-4,6 742.737 6,9 781.740-1,9 814.920 0,8 3.061.673 0,1 715.148-1,0 748.386 0,8 806.150 3,1 822.936 1,0 3.092.620 1,0 Eğitim 495.907 3,4 478.630 1,5 451.145 10,2 467.011 6,4 1.892.693 5,2 533.370 7,6 495.252 3,5 452.196 0,2 487.464 4,4 1.968.282 4,0 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler 319.492 8,2 285.707-2,1 289.836 4,5 275.833 5,0 1.170.868 3,9 328.482 2,8 296.108 3,6 303.658 4,8 279.350 1,3 1.207.598 3,1 Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 396.675 9,8 353.409 9,5 354.943 8,0 397.691 8,9 1.502.718 9,1 423.046 6,6 366.866 3,8 374.196 5,4 411.927 3,6 1.576.035 4,9 Eviçi Personel Çalıştıran Hanehalkları 40.838 17,4 27.565 15,1 26.741 10,4 36.339 10,4 131.483 13,5 46.589 14,1 30.557 10,9 30.449 13,9 39.394 8,4 146.989 11,8 Sektörler Toplamı 20.596.888 6,9 22.904.768 10,4 26.231.424 6,8 24.579.857 6,2 94.312.937 7,5 22.193.289 7,8 23.860.406 4,2 27.171.164 3,6 25.460.869 3,6 98.685.728 4,6 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri 1.279.429 19,9 1.307.164 22,5 1.467.280 15,8 1.675.394 13,3 5.729.267 17,4 1.448.326 13,2 1.387.977 6,2 1.615.448 10,1 1.793.895 7,1 6.245.646 9,0 Vergi-Sübvansiyon 1.815.833 4,3 2.080.584 10,1 2.152.246 6,2 2.105.987 5,9 8.154.650 6,6 1.992.650 9,7 2.145.423 3,1 2.262.517 5,1 2.204.843 4,7 8.605.433 5,5 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) 21.133.291 5,9 23.678.188 9,7 26.916.390 6,3 25.010.451 5,7 96.738.320 6,9 22.737.613 7,6 24.617.852 4,0 27.818.233 3,4 25.871.817 3,4 101.045.515 4,5 Kaynak: TÜİK (Bin YTL) 9

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR Böylece 2007 yılında bir önceki yıla göre GSYH artış hızı 2,4 puanlık düşüşle % 4,5 e gerilerken aynı zamanda 2002 yılından beri ilk kez öngörülen hedefin gerisinde kalmıştır. Sanayi sektörü katma değeri % 5,5, hizmetler sektörü katma değeri % 6,1 büyürken tarım sektörü katma değerinde % 6,8 düşüş gerçekleşmiştir. 2007 yılının ilk üç aylık döneminde GSYH cari fiyatlarla % 17,9 büyüyerek 188.681 milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 3,6, sanayi sektörünün payı % 20,5 ve hizmetler sektörünün payı % 76 olmuştur (Tablo 3). GSYH cari fiyatlarla ikinci üç aylık dönemde % 14,6 büyüyerek 210.476 milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 6,1, sanayi sektörünün payı % 20,1 ve hizmetler sektörünün payı % 73,8 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılının üçüncü üç aylık döneminde GSYH cari fiyatlarla % 10,6 büyüyerek 236.000 milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 13, sanayi sektörünün payı % 18,6 ve hizmetler sektörünün payı % 68,4 olmuştur. Yılın son üç aylık döneminde GSYH cari fiyatlarla % 9,9 büyüyerek 221.230 milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 7,1, sanayi sektörünün payı % 19,4 ve hizmetler sektörünün payı % 73,5 olmuştur. 2007 yılında GSYH cari fiyatlarla % 12,9 büyüyerek 856.387 milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 7,7, sanayi sektörünün payı % 19,6 ve hizmetler sektörünün payı % 72,7 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı birinci üç aylık döneminde kamu tüketim harcamaları % 4,7 artarken, GSYH nin en büyük bileşeni olan yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 5,6 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 5,5 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,8 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 4,3, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,6 artmıştır (Tablo 4). İkinci üç aylık dönemde kamu tüketim harcamaları % 2,1 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 1,6 artmıştır. Böylece toplam 10

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 3 CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Temel Fiyatlarla) (Bin YTL) 2006 2007 Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim İktisadi Faaliyet Kolları I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) Tarım, Avcılık ve Ormancılık 6.197.445-0,7 11.704.550 2,3 28.721.026 2,5 14.196.423 6,6 60.819.444 3,0 6.299.099 1,6 12.494.808 6,8 30.513.825 6,2 14.386.213 1,3 63.693.945 4,7 Balıkçılık 375.793-3,9 249.656-4,1 250.046 3,5 967.814 21,9 1.843.310 9,3 400.294 6,5 276.356 10,7 236.687-5,3 1.299.064 34,2 2.212.399 20,0 Madencilik ve Taşocakçılığı 1.501.899 16,7 2.022.751 24,8 2.842.436 25,8 2.585.274 5,0 8.952.359 17,4 1.846.502 22,9 2.356.829 16,5 3.375.231 18,7 2.958.031 14,4 10.536.592 17,7 İmalat Sanayi 27.283.518 8,7 33.598.409 18,7 34.634.265 20,7 34.876.885 16,5 130.393.077 16,4 33.143.067 21,5 36.001.158 7,2 36.056.609 4,1 36.344.222 4,2 141.545.056 8,6 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı 2.998.122 13,4 3.235.132 13,2 3.521.537 15,0 3.697.315 9,0 13.452.105 12,5 3.664.050 22,2 3.928.141 21,4 4.396.818 24,9 3.632.622-1,7 15.621.632 16,1 İnşaat 7.187.173 12,1 8.518.095 24,6 9.877.834 29,0 10.266.161 31,8 35.849.263 24,9 9.885.665 37,5 10.583.789 24,3 11.535.488 16,8 10.743.213 4,6 42.748.155 19,2 Toptan ve Perakende Ticaret 19.343.422 9,6 24.489.762 21,8 25.820.707 23,3 25.202.429 17,1 94.856.320 18,3 23.241.860 20,2 25.983.548 6,1 27.023.574 4,7 27.073.084 7,4 103.322.066 8,9 Oteller ve Lokantalar 2.737.924 13,0 3.132.135 17,1 7.351.306 20,4 3.820.577 14,9 17.041.942 17,3 3.288.507 20,1 3.473.814 10,9 8.289.990 12,8 4.270.987 11,8 19.323.297 13,4 Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme 20.622.226 10,9 25.979.537 19,6 28.543.947 19,8 28.977.334 16,2 104.123.045 16,9 25.055.627 21,5 29.010.535 11,7 31.412.609 10,0 31.828.065 9,8 117.306.836 12,7 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri 4.672.883 0,3 5.351.951 21,0 5.510.002 26,9 6.325.805 29,9 21.860.640 19,5 6.289.432 34,6 6.794.874 27,0 6.873.370 24,7 7.276.320 15,0 27.233.996 24,6 Konut Sahipliği 17.403.501 24,2 18.161.525 24,7 18.795.612 22,9 20.106.519 23,8 74.467.156 23,9 21.703.287 24,7 22.524.644 24,0 22.905.569 21,9 23.829.995 18,5 90.963.494 22,2 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri 7.478.295 26,7 6.312.589 24,7 5.630.257 20,9 8.401.771 20,2 27.822.912 23,0 9.554.290 27,8 7.812.534 23,8 6.958.409 23,6 10.087.339 20,1 34.412.573 23,7 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik 6.756.897 8,5 7.266.623 27,9 7.577.770 7,0 8.019.333 14,1 29.620.624 13,8 7.776.805 15,1 8.037.567 10,6 8.544.214 12,8 8.733.874 8,9 33.092.461 11,7 Eğitim 5.511.785 18,4 5.349.947 21,5 5.010.364 18,8 5.369.804 19,4 21.241.900 19,5 6.803.297 23,4 6.108.941 14,2 5.609.733 12,0 6.042.653 12,5 24.564.624 15,6 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler 3.164.255 18,9 2.857.742 12,4 3.017.051 13,5 3.022.034 22,0 12.061.082 16,6 3.758.177 18,8 3.393.556 18,7 3.598.646 19,3 3.378.347 11,8 14.128.725 17,1 Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 3.185.295 20,3 2.987.383 21,9 2.928.005 18,8 3.683.339 17,9 12.784.022 19,6 3.688.601 15,8 3.358.102 12,4 3.343.406 14,2 4.143.889 12,5 14.533.998 13,7 Eviçi Personel Çalıştıran Hanehalkları 378.495 26,1 258.081 25,3 246.784 20,9 345.703 21,0 1.229.064 23,4 472.587 24,9 311.476 20,7 301.200 22,0 402.574 16,5 1.487.837 21,1 Sektörler Toplamı 136.798.928 12,3 161.475.868 19,5 190.278.948 17,6 179.864.521 17,6 668.418.265 16,9 166.871.146 22,0 182.450.672 13,0 210.975.377 10,9 196.430.490 9,2 756.727.686 13,2 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri 2.344.989-0,1 2.653.089 10,9 2.618.388 12,6 2.873.654 25,6 10.490.121 12,1 3.033.219 29,3 3.264.794 23,1 3.338.299 27,5 3.292.385 14,6 12.928.697 23,2 Vergi-Sübvansiyon 25.618.633 18,6 24.829.344 18,2 25.634.836 15,7 24.379.828 11,9 100.462.642 16,0 24.843.348-3,0 31.289.875 26,0 28.362.529 10,6 28.091.991 15,2 112.587.743 12,1 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) 160.072.572 13,5 183.652.122 19,4 213.295.396 17,5 201.370.695 16,7 758.390.785 16,9 188.681.275 17,9 210.475.754 14,6 235.999.606 10,6 221.230.097 9,9 856.386.732 12,9 Kaynak: TÜİK 11

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 4 HARCAMALAR YÖNTEMİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (1998 Fiyatlarıyla) 2006 2007 Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Harcama Bileşenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 21.133.291 5,9 23.678.188 9,7 26.916.390 6,3 25.010.451 5,7 96.738.320 6,9 22.737.613 7,6 24.617.852 4,0 27.818.233 3,4 25.871.817 3,4 101.045.515 4,5 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi 15.777.172 6,6 16.865.940 9,0 17.163.800 2,9 16.942.910 0,6 66.749.822 4,6 16.659.527 5,6 17.140.535 1,6 18.573.869 8,2 17.430.459 2,9 69.804.390 4,6 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi 16.271.204 6,9 17.717.295 8,8 18.940.905 2,4 17.863.307 0,9 70.792.711 4,6 17.183.788 5,6 17.936.351 1,2 20.142.122 6,3 18.205.361 1,9 73.467.622 3,8 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi 607.239 9,6 990.110 3,6 1.925.987-3,1 1.032.073 1,5 4.555.409 0,9 646.187 6,4 947.967-4,3 1.704.326-11,5 915.893-11,3 4.214.373-7,5 Yerleşik Hanehalklarının Yurtdışı Tüketimi 113.206-19,0 138.755-0,6 148.882-6,5 111.676-28,8 512.519-13,9 121.925 7,7 152.150 9,7 136.073-8,6 140.992 26,3 551.140 7,5 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 1.971.220 8,6 2.272.951 14,5 2.348.246 11,2 2.913.991 2,0 9.506.408 8,4 2.063.620 4,7 2.321.185 2,1 2.426.663 3,3 2.959.711 1,6 9.771.179 2,8 Maaş, Ücret 1.250.640 0,5 1.248.751 0,3 1.257.283 0,6 1.250.323 0,3 5.006.997 0,4 1.260.224 0,8 1.265.587 1,3 1.271.410 1,1 1.263.514 1,1 5.060.735 1,1 Mal ve Hizmet Alımları 720.580 26,4 1.024.200 38,4 1.090.963 26,7 1.663.668 3,3 4.499.411 19,0 803.396 11,5 1.055.598 3,1 1.155.253 5,9 1.696.197 2,0 4.710.444 4,7 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 5.528.656 19,3 6.350.910 14,4 6.358.586 12,6 6.476.316 8,2 24.714.468 13,3 5.682.205 2,8 6.427.924 1,2 6.490.610 2,1 6.940.538 7,2 25.541.277 3,3 Kamu Sektörü 522.460 5,4 754.377 2,2 822.031-1,2 1.055.654 4,7 3.154.522 2,6 545.056 4,3 818.014 8,4 952.973 15,9 1.079.226 2,2 3.395.269 7,6 Makine-Teçhizat 49.864-10,0 105.660-22,9 144.704-30,2 372.785-12,5 673.013-18,5 48.154-3,4 117.063 10,8 180.303 24,6 438.801 17,7 784.321 16,5 İnşaat 472.596 7,4 648.716 8,0 677.326 8,4 682.869 17,3 2.481.507 10,4 496.902 5,1 700.951 8,1 772.669 14,1 640.424-6,2 2.610.946 5,2 Özel Sektör 5.006.195 21,0 5.596.533 16,3 5.536.555 14,9 5.420.663 8,9 21.559.946 15,0 5.137.149 2,6 5.609.911 0,2 5.537.637 0,0 5.861.312 8,1 22.146.009 2,7 Makine-Teçhizat 3.189.489 23,8 3.749.460 12,8 3.510.535 10,7 3.298.415 3,6 13.747.899 12,2 3.086.433-3,2 3.610.723-3,7 3.455.136-1,6 3.691.376 11,9 13.843.668 0,7 İnşaat 1.816.706 16,4 1.847.073 24,0 2.026.020 23,0 2.122.248 18,2 7.812.047 20,3 2.050.716 12,9 1.999.187 8,2 2.082.501 2,8 2.169.936 2,2 8.302.340 6,3 (*) Stok Değişmeleri -878.473 - -360.720-1.294.412 - -819.258 - -764.039 12,1-483.833-54.903-1.282.731 - -18.148-835.653 - Mal ve Hizmet İhracatı 4.864.585 6,5 5.610.138 8,5 6.588.870 4,1 6.499.781 7,9 23.563.374 6,6 5.473.831 12,5 6.130.050 9,3 6.866.832 4,2 6.659.964 2,5 25.130.677 6,7 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı 6.129.868 11,5 7.061.031 12,4 6.837.523 3,3 7.003.289 1,6 27.031.711 6,9 6.657.737 8,6 7.456.745 5,6 7.822.473 14,4 8.100.707 15,7 30.037.662 11,1 Kaynak: TÜİK (*): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. (Bin YTL) 12

(Ekim-Aralık 2007) tüketim harcamalarında % 1,7 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 1,2 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 8,4, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 0,2 artmıştır. Üçüncü üç aylık dönemde kamu tüketim harcamaları % 5,3 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 8,2 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 7,6 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,1 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 15,9 artmış, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamalarında değişiklik olmamıştır. Son üç aylık dönemde kamu tüketim harcamaları % 1,6 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 2,9 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 2,7 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 7,2 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,2, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 8,1 artmıştır. Böylece 2007 yılında kamu tüketim harcamaları % 2,8 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 4,6 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 4,4 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 3,3 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 7,6, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,7 artmıştır. Harcamalar yöntemiyle GSYH bir önceki yılın aynı dönemine göre 2007 yılının birinci üç aylık döneminde % 17,9 luk artışla 188.681 milyon YTL, ikinci üç aylık döneminde % 14,6 lık artışla 210.476 milyon YTL, üçüncü üç aylık döneminde % 10,6 lık artışla 236.000 milyon YTL, dördüncü üç aylık döneminde % 9,9 luk artışla 221.230 milyon YTL olurken yıllık bazda % 12,9 luk artışla 856.387 milyon YTL ye yükselmiştir (Tablo 5). b. Üretim İmalat sanayi üretiminde 2007 yılının birinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 8,5 artış olurken, bir önceki döneme göre % 5,1 düşüş olmuştur (Tablo 6). 13

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 5 HARCAMALAR YÖNTEMİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (Cari Fiyatlarla) 2006 2007 Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Harcama Bileşenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 160.072.572 13,5 183.652.122 19,4 213.295.396 17,5 201.370.695 16,7 758.390.785 16,9 188.681.275 17,9 210.475.754 14,6 235.999.606 10,6 221.230.097 9,9 856.386.732 12,9 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi 124.743.840 15,4 132.454.172 18,4 138.777.308 13,8 138.873.886 12,4 534.849.206 14,9 140.977.252 13,0 147.391.366 11,3 160.888.452 15,9 155.979.207 12,3 605.236.277 13,2 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi 127.921.246 15,4 138.868.734 18,4 152.739.905 14,1 145.367.609 12,9 564.897.494 15,1 144.892.035 13,3 153.497.924 10,5 172.873.405 13,2 161.467.193 11,1 632.730.557 12,0 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi 3.934.832 9,4 7.503.631 16,9 15.205.221 17,7 7.381.450 18,6 34.025.134 16,7 4.865.003 23,6 7.318.211-2,5 13.027.598-14,3 6.530.809-11,5 31.741.621-6,7 Yerleşik Hanehalklarının Yurtdışı Tüketimi 757.426-16,0 1.089.069 17,7 1.242.624 21,4 887.727-13,0 3.976.846 2,7 950.221 25,5 1.211.654 11,3 1.042.645-16,1 1.042.823 17,5 4.247.343 6,8 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 18.262.652 21,7 22.397.862 33,7 23.346.399 22,4 29.518.350 15,0 93.525.263 22,3 22.005.596 20,5 24.888.858 11,1 25.999.547 11,4 31.571.807 7,0 104.465.808 11,7 Maaş, Ücret 12.760.900 16,4 13.248.008 22,6 13.149.911 8,7 13.597.189 13,8 52.756.008 15,2 15.143.969 18,7 14.886.404 12,4 14.968.223 13,8 14.978.399 10,2 59.976.995 13,7 Mal ve Hizmet Alımları 5.501.752 36,0 9.149.854 53,8 10.196.488 46,1 15.921.161 16,1 40.769.255 32,9 6.861.627 24,7 10.002.455 9,3 11.031.324 8,2 16.593.407 4,2 44.488.813 9,1 Gayri Safi Sabit Sermaye 35.505.205 19,2 42.304.772 23,2 45.817.516 28,0 45.417.199 24,2 169.044.692 23,9 43.022.012 21,2 45.128.670 6,7 47.971.614 4,7 48.003.693 5,7 184.125.989 8,9 Oluşumu Kamu Sektörü 3.923.130 11,8 6.363.613 23,3 6.943.014 18,1 8.515.841 24,1 25.745.598 20,2 4.880.629 24,4 7.126.370 12,0 8.265.005 19,0 8.718.934 2,4 28.990.938 12,6 Makine-Teçhizat 322.886-12,3 687.344-17,7 1.025.091-20,6 2.516.603-1,4 4.551.924-9,8 354.680 9,8 746.269 8,6 1.225.505 19,6 2.807.038 11,5 5.133.492 12,8 İnşaat 3.600.244 14,7 5.676.270 31,2 5.917.922 29,0 5.999.239 39,2 21.193.675 29,5 4.525.949 25,7 6.380.101 12,4 7.039.499 19,0 5.911.896-1,5 23.857.445 12,6 Özel Sektör 31.582.076 20,2 35.941.159 23,2 38.874.503 29,9 36.901.358 24,3 143.299.096 24,5 38.141.383 20,8 38.002.300 5,7 39.706.609 2,1 39.284.759 6,5 155.135.051 8,3 Makine-Teçhizat 20.652.826 20,6 24.391.082 20,3 24.868.794 26,0 22.267.017 16,8 92.179.719 21,0 22.733.229 10,1 23.018.091-5,6 23.484.235-5,6 23.613.950 6,0 92.849.505 0,7 İnşaat 10.929.249 19,5 11.550.076 29,8 14.005.709 37,4 14.634.341 37,6 51.119.375 31,5 15.408.154 41,0 14.984.210 29,7 16.222.374 15,8 15.670.809 7,1 62.285.547 21,8 (*) Stok Değişmeleri -8.826.529 - -453.300-10.579.597 - -3.082.488 - -1.782.720-73,6-6.490.825-5.264.989-8.720.745 - -1.765.822-5.729.087 - Mal ve Hizmet İhracatı 31.400.370 6,4 42.369.554 22,5 51.842.884 26,4 46.313.675 26,2 171.926.483 21,2 41.054.065 30,7 47.183.816 11,4 52.357.928 1,0 47.356.901 2,3 187.952.710 9,3 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı 41.012.965 15,6 55.420.938 33,0 57.068.309 34,1 55.669.927 24,2 209.172.139 27,1 51.886.825 26,5 59.381.946 7,1 59.938.680 5,0 59.915.690 7,6 231.123.141 10,5 Kaynak: TÜİK (*): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. (Bin YTL) 14

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 6 İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ (1997=100) Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Bir Önceki Döneme Göre Üretim Endeksi Göre Değişim (%) Değişim (%) Dönemler 2005 2006 2007 2006 2007 2006 2007 I. Dönem 119,6 122,9 133,3 2,8 8,5-7,2-5,1 II. Dönem 132,3 143,0 147,2 8,1 2,9 16,4 10,4 III. Dönem 133,9 140,7 145,3 5,1 3,2-1,6-1,3 IV. Dönem 132,5 140,4 147,5 6,0 5,1-0,2 1,5 Yıllık Ortalama 129,6 136,8 143,3 5,5 4,8 Kaynak: TÜİK Not: TÜİK tarafından açıklanan Aylık Sanayi Üretim Anketinden hesaplanmıştır. İkinci üç aylık dönemde imalat sanayi üretim artışı geçen yılın aynı dönemine göre % 2,9 düzeyinde kalırken, bir önceki döneme göre % 10,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Üçüncü üç aylık dönemde imalat sanayi üretim artışı geçen yılın aynı dönemine göre % 3,2 artış gösterirken, bir önceki döneme göre % 1,3 düşüş göstermiştir. Son üç aylık dönemde imalat sanayi üretim artışı geçen yılın aynı dönemine göre % 5,1 artış gösterirken, bir önceki döneme göre % 1,5 artış göstermiştir. 2007 yılında toplam imalat sanayi üretiminde bir önceki yıla göre % 4,8 artış olmuştur. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2007 yılının ilk üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,3 puanlık artışla % 80,1 e, özel sektör kapasite kullanım oranı 2,4 puanlık artışla % 79,3 e, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 2 puanlık artışla % 85,3 e yükselmiştir (Tablo 7). 15

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2,8 Grafik 1: İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 8,5 8,1 6,0 5,1 2,9 3,2 1 2 3 4 Dönemler 2006 2007 5,1 16

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 7 İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (Üretim Değeri Ağırlıklı) 2006 2007 Dönemler Toplam Devlet Özel Toplam Devlet Özel I. Dönem 77,8 83,3 76,9 80,1 85,3 79,3 II. Dönem 82,7 90,4 81,4 82,8 88,0 82,0 III. Dönem 81,3 93,0 79,4 81,8 89,4 80,6 IV. Dönem 82,3 90,7 80,8 82,3 90,8 80,9 Yıllık Ortalama 81,0 89,4 79,6 81,8 88,4 80,7 Kaynak: TÜİK Not: TÜİK tarafından açıklanan İmalat Sanayi Aylık Eğilim Anketi nden hesaplanmıştır. (%) İkinci üç aylık dönemde toplam kapasite kullanım oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,1 puanlık artışla % 82,8 e, özel sektör kapasite kullanım oranı 0,6 puanlık artışla % 82 ye yükselirken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 2,4 puanlık düşüşle % 88 e gerilemiştir. Üçüncü üç aylık dönemde toplam kapasite kullanım oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puanlık artışla % 81,8 e, özel sektör kapasite kullanım oranı 1,2 puanlık artışla % 80,6 ya yükselirken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 3,6 puanlık düşüşle % 89,4 e gerilemiştir. Son üç aylık dönemde toplam kapasite kullanım oranı % 82,3 ile bir önceki yılın aynı dönemindeki düzeyinde kalırken, özel sektör kapasite kullanım oranı 0,1 puanlık artışla % 80,9 a, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 0,1 puanlık artışla % 90,8 e yükselmiştir. 2007 yılında imalat sanayi kapasite kullanım oranı bir önceki yıla göre 0,8 puan artarak % 81,8, özel sektör kapasite kullanım oranı 1,1 puan artarak % 80,7, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 1 puan azalarak % 88,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2007 yılının Ocak-Mart döneminde 2006 yılının aynı dönemine göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 143,8 ile küp şeker, % 108,4 ile pik ve % 36,4 ile şarap üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 47,3 ile kristal şeker, % 16,8 ile sentetik dokuma ve % 8,2 ile karo fayans üretiminde görülmüştür (Tablo 8-9). 17

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 8 SEÇİLMİŞ SANAYİ MADDELERİNİN ÜRETİMİ 2006 2007 Maddeler I II III IV Toplam I II III IV Toplam Taşkömürü 713.831 767.510 758.435 831.017 3.070.793 755.083 836.229 845.313 796.705 3.233.330 Linyit (Bin Ton) 14.296 13.416 16.418 16.876 61.006 15.628 17.653 19.000 18.338 70.619 Ham Petrol 525.411 550.790 565.139 534.013 2.175.353 513.995 541.908 547.545 530.812 2.134.260 Doğalgaz (Bin m³) 112.555 52.276 52.139 90.166 307.136 104.969 65.752 58.502 58.277 287.500 Buğday Unu 516.587 533.994 598.167 544.046 2.192.794 614.613 579.447 643.688 534.582 2.372.330 Kristal Şeker 188.192 4.000 105.246 1.564.162 1.861.600 99.223 0 51.564 1.450.267 1.601.054 Küp Şeker 934 884 569 1.968 4.355 2.277 3.054 12.442 11.138 28.911 Rakı (45) (Bin Litre) 10.905 6.759 7.206 12.969 37.839 11.932 7.833 7.955 10.035 37.755 Şarap (Bin Litre) 3.403 7.649 7.084 6.942 25.078 4.641 6.341 5.679 8.495 25.156 Bira (Bin Litre) 192.916 272.210 277.958 162.802 905.886 193.568 270.306 266.862 189.734 920.470 Filtreli Sigara 28.664 34.382 32.879 34.344 130.269 33.032 28.871 28.146 29.530 119.579 Pamuk İpliği 121.460 133.005 134.730 137.261 526.456 132.321 147.401 130.952 125.606 536.280 Sentetik İplik 133.340 142.240 147.215 145.014 567.809 139.807 149.203 149.180 133.286 571.476 Pamuklu Dokuma (Bin Metre) 151.843 163.448 164.525 165.416 645.232 182.653 217.792 150.713 148.125 699.283 Sentetik Dokuma (Bin Metre) 56.529 50.827 72.328 79.306 258.990 47.010 39.130 45.058 42.235 173.433 Yazı Kağıdı 60.434 74.080 79.539 71.011 285.064 68.367 78.727 66.164 59.213 272.471 Karton 59.009 70.063 62.888 66.888 258.848 66.672 71.949 75.860 69.453 283.934 Normal Benzin 15.519 17.513 13.804 17.353 64.189 15.658 4.443 13.940 15.894 49.935 Kurşunsuz Benzin 773.945 930.628 995.085 995.722 3.695.380 860.373 978.052 1.157.280 1.101.666 4.097.371 Motorin 1.370.002 2.018.939 2.162.102 2.065.484 7.616.527 1.613.307 1.964.341 1.937.004 1.823.716 7.338.368 Fuel Oil 6 1.514.648 1.756.197 1.333.772 1.587.644 6.192.261 1.789.636 1.432.331 1.197.734 1.603.613 6.023.314 L.P.G. 173.099 207.742 213.328 206.505 800.674 182.655 192.983 192.904 192.681 761.223 Polietilen 95.631 100.301 97.300 91.333 384.565 104.491 85.798 103.875 99.726 393.890 PVC+PCC Kompound 33.177 36.481 36.091 29.348 135.097 41.160 36.844 39.210 37.800 155.014 Binek Oto Dış Lastiği (Bin Adet) 4.210 4.397 4.701 4.180 17.488 4.365 4.545 4.082 4.565 17.557 Karo Fayans (Bin m²) 111.081 131.499 136.411 73.456 452.447 101.975 129.653 132.996 71.520 436.144 Çimento 8.059.431 14.631.831 14.046.840 11.239.323 47.977.425 9.430.088 14.522.912 14.100.811 11.574.909 49.628.720 Pik 31.246 52.322 42.178 33.987 159.733 65.128 92.230 68.916 63.828 290.102 Teneke Rulo Sac 18.469 34.106 49.353 31.114 133.042 24.070 24.678 35.002 34.239 117.989 Alümina 36.720 29.161 36.190 38.018 140.089 39.108 41.088 40.028 43.211 163.435 Bakır Teller 26.818 31.356 25.732 26.295 110.201 32.080 35.926 35.797 37.090 140.893 Elektrik (Milyon KWS) 42.463 41.790 46.385 45.258 175.896 45.810 45.588 50.877 47.686 189.961 Kaynak: TÜİK (Ton) 18

(Ekim-Aralık 2007) TABLO: 9 SEÇİLMİŞ SANAYİ MADDELERİ ÜRETİMİNİN DEĞİŞİM ORANLARI Yıllık Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Maddeler 2007 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV Taşkömürü 5,3 6,2-20,0 5,8 18,6 5,8 9,0 11,5-4,1 1,8 7,5-1,2 9,6-9,1 10,7 1,1-5,8 Linyit 15,8 11,5 14,9 13,4 1,4 9,3 31,6 15,7 8,7-14,1-6,2 22,4 2,8-7,4 13,0 7,6-3,5 Ham Petrol -1,9-6,0-3,2-3,1-6,1-2,2-1,6-3,1-0,6-7,6 4,8 2,6-5,5-3,7 5,4 1,0-3,1 Doğalgaz -6,4 5,4-48,3-56,9-41,6-6,7 25,8 12,2-35,4-27,1-53,6-0,3 72,9 16,4-37,4-11,0-0,4 Buğday Unu 8,2 13,9-16,0-1,2-9,7 19,0 8,5 7,6-1,7-14,2 3,4 12,0-9,0 13,0-5,7 11,1-17,0 Kristal Şeker -14,0 41,5 - -17,4-6,0-47,3 - -51,0-7,3-88,7-97,9 2531,2 1386,2-93,7 - - 2.712,6 Küp Şeker 563,9 344,8 58,7 185,9-35,4 143,8 245,5 2086,6 466,0-69,3-5,4-35,6 245,9 15,7 34,1 307,4-10,5 Rakı (45) -0,2 29,4-29,2-44,7-0,7 9,4 15,9 10,4-22,6-16,5-38,0 6,6 80,0-8,0-34,4 1,6 26,1 Şarap 0,3-41,6 7,2-2,4 20,3 36,4-17,1-19,8 22,4-41,0 124,8-7,4-2,0-33,1 36,6-10,4 49,6 Bira 1,6 4,0-3,1-1,7 12,8 0,3-0,7-4,0 16,5 33,6 41,1 2,1-41,4 18,9 39,6-1,3-28,9 Filtreli Sigara -8,2 27,8 18,4 15,6 41,9 15,2-16,0-14,4-14,0 18,4 19,9-4,4 4,5-3,8-12,6-2,5 4,9 Pamuk İpliği 1,9-20,5 85,5 20,6 10,5 8,9 10,8-2,8-8,5-2,2 9,5 1,3 1,9-3,6 11,4-11,2-4,1 Sentetik İplik 0,6-15,7 8,4 8,9 0,0 4,9 4,9 1,3-8,1-8,1 6,7 3,5-1,5-3,6 6,7 0,0-10,7 Pamuklu Dokuma 8,4-8,5 9,5 8,6 21,0 20,3 33,2-8,4-10,5 11,1 7,6 0,7 0,5 10,4 19,2-30,8-1,7 Sentetik Dokuma -33,0-16,5-24,4 24,4 35,6-16,8-23,0-37,7-46,7-3,4-10,1 42,3 9,6-40,7-16,8 15,1-6,3 Yazı Kağıdı -4,4 1,5 6,8 2,3-2,9 13,1 6,3-16,8-16,6-17,3 22,6 7,4-10,7-3,7 15,2-16,0-10,5 Karton 9,7-16,6 19,5-6,0 5,9 13,0 2,7 20,6 3,8-6,6 18,7-10,2 6,4-0,3 7,9 5,4-8,4 Normal Benzin -22,2 75,2 4,6-26,4-15,5 0,9-74,6 1,0-8,4-24,4 12,8-21,2 25,7-9,8-71,6 213,8 14,0 Kurşunsuz Benzin 10,9 4,9 15,4 14,1 11,0 11,2 5,1 16,3 10,6-13,7 20,2 6,9 0,1-13,6 13,7 18,3-4,8 Motorin -3,7-19,0-0,2 6,4 14,4 17,8-2,7-10,4-11,7-24,1 47,4 7,1-4,5-21,9 21,8-1,4-5,8 Fuel Oil 6-2,7-12,8 4,0-10,7 8,1 18,2-18,4-10,2 1,0 3,1 15,9-24,1 19,0 12,7-20,0-16,4 33,9 L.P.G. -4,9 3,1 9,5 3,4 1,6 5,5-7,1-9,6-6,7-14,9 20,0 2,7-3,2-11,5 5,7 0,0-0,1 Polietilen 2,4 182,1 73,5-4,1 13,5 9,3-14,5 6,8 9,2 18,9 4,9-3,0-6,1 14,4-17,9 21,1-4,0 PVC+PCC Kompound 14,7 28,8 13,6 0,0-25,3 24,1 1,0 8,6 28,8-15,6 10,0-1,1-18,7 40,2-10,5 6,4-3,6 Binek Oto Dış Lastiği 0,4-3,6-5,1 12,2-3,8 3,7 3,4-13,2 9,2-3,2 4,4 6,9-11,1 4,4 4,1-10,2 11,8 Karo Fayans -3,6 11,4 7,5 6,1-41,9-8,2-1,4-2,5-2,6-12,1 18,4 3,7-46,2 38,8 27,1 2,6-46,2 Çimento 3,4 12,6 19,1 14,3 13,2 17,0-0,7 0,4 3,0-18,9 81,5-4,0-20,0-16,1 54,0-2,9-17,9 Pik 81,6-29,3-21,8 40,8-9,1 108,4 76,3 63,4 87,8-16,4 67,5-19,4-19,4 91,6 41,6-25,3-7,4 Teneke Rulo Sac -11,3-48,3-10,6 21,3 18,2 30,3-27,6-29,1 10,0-29,8 84,7 44,7-37,0-22,6 2,5 41,8-2,2 Alümina 16,7-8,3-25,0 194,4 78,1 6,5 40,9 10,6 13,7 72,0-20,6 24,1 5,1 2,9 5,1-2,6 8,0 Bakır Teller 27,9 16,9 32,6 10,6 4,9 19,6 14,6 39,1 41,1 7,0 16,9-17,9 2,2 22,0 12,0-0,4 3,6 Elektrik 8,0 8,4 8,7 9,5 8,4 7,9 9,1 9,7 5,4 1,7-1,6 11,0-2,4 1,2-0,5 11,6-6,3 Kaynak: TÜİK (%) 19

ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR Nisan-Haziran döneminde 2006 yılının aynı dönemine göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 245,5 ile küp şeker, % 76,3 ile pik ve % 40,9 ile alümina üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 74,6 ile normal benzin, % 27,6 ile teneke rulo sac ve % 23 ile sentetik dokuma üretiminde olmuştur. Temmuz-Eylül döneminde 2006 yılının aynı dönemine göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 2086,6 ile küp şeker, % 63,4 ile pik ve % 39,1 ile bakır teller üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 51 ile kristal şeker, % 37,7 ile sentetik dokuma ve % 29,1 ile teneke rulo sac üretiminde kaydedilmiştir. Ekim-Aralık döneminde 2006 yılının aynı dönemine göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 466,6 ile küp şeker, % 87,8 ile pik ve % 41,1 ile bakır teller üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 46,7 ile sentetik dokuma, % 35,4 ile doğalgaz ve % 22,6 ile rakı üretiminde kaydedilmiştir. 2007 yılında 2006 yılına göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 563,9 ile küp şeker, % 81,6 ile pik ve % 27,9 ile bakır teller üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 33 ile sentetik dokuma, % 22,2 ile normal benzin ve % 14 ile kristal şeker üretiminde olmuştur. 2007 yılının ilk üç aylık döneminde seçilmiş dayanıklı tüketim mallarında bir önceki yılın aynı dönemine göre en yüksek üretim artışı % 86,8 ile bulaşık makinesi, % 38 ile çamaşır makinesi ve % 31,5 ile de buzdolabı üretiminde olmuştur. Üretimde en yüksek düşüş % 32,6 ile televizyon, % 22,6 ile kamyon ve % 16,2 ile minibüs-midibüs üretiminde gerçekleşmiştir (Tablo 10-11). Seçilmiş dayanıklı tüketim mallarında ikinci üç aylık dönemde, bir önceki yılın aynı dönemine göre en yüksek üretim artışı % 56 ile bulaşık makinesi, % 25,9 ile kamyonet ve % 7,8 ile de elektrik süpürgesi üretiminde olmuştur. Üretimde en yüksek düşüş % 33,2 ile televizyon, % 30,9 ile kamyon ve % 27,3 ile minibüs-midibüs üretiminde gerçekleşmiştir. 20