SDÜ MMF ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÜRETİM PLANLAMA VE KONTROL 1. Uygulama: İhtiyaç Hesaplama Uygulamalar 1. İhtiyaç Hesaplama 2. Sipariş ve Parti Büyüklüğü Hesaplama 3. Dolaşım Akış Çizelgeleme/Terminleme 4. Termin ve Kapasite Planlama 5. Yük Odaklı Sipariş Tanımlama İçindekiler Senaryo... 3 Ödev... 3 Formüller... 4 Üstel Düzgünleştirme... 5 Ödev 1... 6 Ödev 2.... 7 Ödev 3... 7 Ödev 4... 8 Ödev 5... 9 İhtiyaç Hesaplama 1
İhtiyaç Hesaplama Metodu Deterministik Stokastik Öznel Yöntem Analitik Yöntem Analiz Yöntemi Analog Tahmin Sezgisel Tahmin Ortalama Değer Yön. Regrasyon Analizi Üstel Dağılım Yöntemi Basit Ortalama Ağırlıklı Ortalama Üstel Düzeltme 1. Derece Üstel Düzeltme 2. Derece Şekil 1. İhtiyaç Hesaplama Yöntemleri Çizelge 1. Hedeflere Uygun İhtiyaç Hesaplama Yöntemleri Bütün etkilerin dikkate alınması Güncelliğe göre verilerin ağırlığı Uzun vadeli salınımda uyarlama Trendlerin dikkate alınması Hata tahmin imkanı Personel atamada / tedarikte yöntemin basitliği Makine düzenlemede yöntemin basitliği Daha düşük veri ihtiyacı Basit Ortalama Değer Ağırlıklı Ortalama Değer Üstel Düzeltme 1.Derece Üstel Düzeltme 2.Derece Regrasyon Analizi ( ) 2
Tablo 1. Haftalık İhtiyaç Miktarları (Önceki 15 hafta ve sonraki 8 haftalık dönem ihtiyaçları) i Önceki 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 15 hafta B Ai 3450 294 200 240 280 211 270 280 280 265 270 214 280 230 B Bi 750 60 160 200 180 120 380 280 260 240 340 400 380 380 Tablo 2. Sonuçlar ÖDEV Senaryo İki farklı matkap alternatifi için ihtiyaç miktarı akışları A ve B olarak zaman sıralamasında verilmiştir (Tablo 1). Bir periyot süresi; bir çalışma haftası olarak kabul edilmiştir. Farklı yöntemlerin tahmin gücünü değerlendirebilmek için öncelikle 9. periyot ihtiyaç tahmin değerlerini (V A9 ve V B9 ) için hesaplayınız. Daha sonra ortalama değer yöntemi ve üstel dağılım yöntemi ile 9. periyottan 13. periyota kadar ihtiyaç tahmin değerlerini hesaplayınız ve gerçekleşmiş sayılar yardımıyla bu periyotları değerlendiriniz (Tablo1). Ödev Açıklama: Sayıları mantıklı bir şekilde yuvarlayınız ve sonuçlar tablosu Tablo 2 ye yerleştiriniz 1. Periyot 1 den Periyot 8 e kadar zaman sıralaması tabloda gösteriniz. İhtiyaç değişimi üzerine hangi genellemeler yapılabilir belirtiniz. 2. Her iki öncelikli ihtiyaç tahmini değerleri (V9) basit ortalama değer yöntemiyle hesaplayınız. 2.1. Periyot 1 den 8 e kadar periyot değerlerini dikkate alınız. 2.2. Periyot 1 den 8 e kadar diğer 15 periyot ihtiyacını dikkate alınız. İhtiyaç miktarı önceki 15 periyotta A için 3450 Adet.Zaman ve B için 750 Adet.Zaman. 3. İhtiyaç Tahmini değerleri (V9) Lineer Regresyon Analizi ile A için Trend bulunmadığı ve B için artan bir Trend kabul ediniz. 4. Diğer periyotların İhtiyaç tahmini değerleri (V9) 6. Periyot üzerinden Ağırlıklı-Değişken Ortalama Değer yardımıyla hesaplayınız 5. İhtiyaç tahmini değerleri (V9), Üstel Düzeltme 1.Derece için α = 0,2 olacak şekilde hesaplayınız. 3
FORMÜLİZASYON Lineer Regresyon Analizi Lineer Regresyon Eşitlik Denklemi Eğim Y deki Değeri y eksenindeki değer (Burada: İhtiyaç miktarı) x eksenindeki değer (Burada: Periyot) n. Periyot için İhtiyaç Miktarı Üssel Dağılım 1.Derece Düzeltme Faktörü i.periyot için Tahmini Değer i.periyot için Mutlak Hata değeri i.periyot için Emniyet Stoğu i. Periyodun İhtiyaç Miktarı i. Periyot için Tahmini Değer Teslim Kabiliyeti Faktörü Düzgünleştirme Faktörü f Hata Değeri İçin Düzgünleştirme Faktörü (örn. β < α) Gözlemlerin Ortalama Sürelerinin Tespiti Üssel dağılım üssel ağırlıklandırılmış ortalama değer olarak isimlendirilir. Ağırlıklı ortalama değerde tahmini değer ortaya çıkar. Son periyodun üssel ağırlıklı değeri sadece verileri eskilerine göre kuvvetlendirir. Ortalama üssel ve oluşan ortalama değerleri aşağıdaki şekilde hesaplanır. n sayıda periyot değeri ile α arasındaki ilişki Ağırlıklı ortalama değerde gözlemlerin ortalama süresi n için ikinci eşitlik birinci eşitlikte yerine konulursa gözlemlerin ortalama süresi 4
Üssel Dağılım Ağırlık Faktörünün Etkisi α = 0,3 (0,1) için 8.Periyodun sonunda 94 % (57 %) Periyottan ihtiyaca ağırlık faktörü düzeyi vardır. α = 0,01 ortalama değer açısında fark oluşmamaktadır. α = 1 de son periyodun ihtiyacıdır. Kural: Güncel değer α büyüdükçe büyür ya da güçlenir denir. Yeterli örnekleme sebebiyle α<0,5 olması uygundur. 5
P e r i y o t l a r İhtiyaçlar Ödev 1 Zaman Sıralaması Çizelgesi 6
Ödev 2 Basit ortalama yöntemiyle 9.Periyodun tahmini ihtiyaç değerini bulunuz. Ödev 2.1: Periyot 1-8 dikkate alarak Periyot 1-8 V 9 n B Ai B Bi Ödev 3 Lineer Regresyon yöntemiyle 9.Periyodun tahmini ihtiyaç değerini bulunuz. Zaman Sıralaması A Ortalama eşitliğinin hangi etkilere sahiptir ve hesaplama yönteminin nasıl bir etkisi vardır? Zaman Sıralaması B Ödev 2.2: Periyot 1-8 ve önceki 15 periyodu dikkate alarak Önceki 15 Periyot Periyot 1-8 V 9 n B Ai B Bi n S xy S x 2 a b V 9 A B Ara Sonuçlar n B Ai B Bi 1 294 60 2 200 160 3 240 200 4 280 180 5 211 120 6 270 380 7 280 280 8 280 260 - Ara Sonuçlar n A B B Ai B Bi X i X 2 i 1 294 60 2 200 160 3 240 200 4 280 180 5 211 120 6 270 380 7 280 280 8 280 260-7
Periyot Aralık A B i Önceki Ara Ara Dönem Toplam Toplam Aralığı 1-294 60 2-200 160 3-240 200 4-280 180 5-211 120 6-270 380 7-280 280 8 280 260 9 200 240 10 240 340 11 280 400 12 211 380 13 270 380 14 Ağırlıklı Ortalama Formu Ödev 4 Başlangıç Değerinin Hesaplanması: Basitleştirilmiş Hesap Yöntemi Kabul: Ağrılıklı ortalama 6 periyot uzunluğu için (g = 6) ve yeterli örnekleme düzeyi için T=8. 8
Periyot Başlangıç Değeri i Ödev 4 8 280 9 265 10 270 11 214 12 280 13 230 14 Üstel Dağılım Düzeltme İçin Form Başlangıç Değerleri Ödev 2.1 Ödev 2.2 Ödev 3 Ödev 5 Varyant A: Üstel Dağılım 1.Derece Düzeltme Faktörü Zorluk: Başlangıç Tahmini Değeri: V A8=? Kullanılabilir kabulleri tabloya yazınız. Periyot Başlangıç Değeri i Ödev 4 8 260 9 240 10 340 11 400 12 380 13 380 14 Üstel Dağılım Düzeltme İçin Form Başlangıç Değerleri Ödev 2.1 Ödev 2.2 Ödev 3 Varyant B: Üstel Dağılım 1.Derece Düzeltme Faktörü Zorluk: Başlangıç Tahmini Değeri: V B8=? Kullanılabilir kabulleri tabloya yazınız. 9