DERS 12. GÜVENLİK STOKLARI ve (Q,R) STOK POLİTİKASI. (Yönetimsel Yaklaşım Yaklaşımı)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DERS 12. GÜVENLİK STOKLARI ve (Q,R) STOK POLİTİKASI. (Yönetimsel Yaklaşım Yaklaşımı)"

Aysun Kızılırmak
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DERS 12 GÜVENLİK STOKLARI ve (Q,R) STOK POLİTİKASI (Yönetimsel Yaklaşım Yaklaşımı)

2 Eğer Talep Stokastik ise Stok Düzeyi ÇSD=Q/2=150 Q+R=600 R=300 L=1 hafta L=1 hafta Q=300 Sipariş Verme Sipariş Varış Sipariş Verme Sipariş Varış Zaman

3 Eğer Talep Stokastik ise Stok Düzeyi Q=300 R=400 L=1 hafta L=1 hafta Sipariş Verme Sipariş Varış Sipariş Verme Sipariş Varış Zaman

4 Talep tahminlerinin tam doğru olduğu durumlar çok nadirdir Eğer ortalama talep haftada 300 adet ise, yaklaşık 52 haftanın yarısında talep 300 den fazla, diğer yarısında ise 300 den az olacaktır Eğer ortalama talep kadar stok tutarsanız ne olur? Eğer sadece ortalama talebi karşılayacak kadar stok tutarsanız, tüm zamanın yaklaşık % 50 sinde stoksuz kalacaksınız demektir

5 Güvenlik Stokları Güvenlik Stokları; Tedarik süresi talebinin beklenenden daha yüksek olması, Tedarik süresinin beklenenden daha uzun olması, durumlarıyla baş etmek tampon olarak kullanılır. Güvenlik stoğu içeriğiyle R aşağıdaki gibi hesaplanır: R D SS L Güvenlik stok miktarı istenen hizmet düzeyine bağlıdır. 5

6 Stokastik Modeller Ne zaman sipariş verilecek? Optimal Sipariş Miktarı Yeniden Sipariş Noktası, R Stok Düzeyi Frekans Beklenen Talep R P(Stoksuz Kalma) SS X Güvenlik Stoğu (SS) Sipariş Ver Tedarik Süresi Siparişi Al Zaman

7 Güvenlik Stokları Güvenlik Stoğu: Herhangi bir dönemde, talebin tahmin edilen miktarın üzerinde gerçekleşen miktarını karşılamak için elde bulundurulan stok miktarıdır Q Çevrim Stoğu Ortalama Stok Düzeyi Güvenlik Stoğu Ortalama Stok Miktarı= Çevrim Stokları+ Güvenlik Stok Miktarı Zaman, t

8 Ortalama Stok Profili Stok Düzeyi Q=1000 R=600 SS=100 Ort.Çevrim Stoğu=500 Güvenlik Stoğu=100 Zaman

9 (Q, R) Politikaları Bu model bir sipariş noktası (R) ve sipariş miktarı (Q) belirleyen politikaları gerektirir. Bu tip politikalar; Bilgisayarlaştırılmış satış noktalı sistemlerle İki kutulu sistem: boşalana kadar 1. kutudaki stokları kullan ve kutu boşalınca sipariş ver. Sipariş gelene dek 2. kutudaki stokları kullan, sipariş geldiğinde 2. kutunin stoklarını yenile, artanı 1.kutuya gönder. ile kullanılabilir.

10 Sipariş Miktarı Modeli, Sipariş Noktası (Q,R) R + Q IP R Sipariş Ver Tedarik Süresi Güvenlik Stoğu (SS) Siparişi al Zaman Stok pozisyonu sürekli olarak izlenir. Sipariş kararı vermede stok pozisyonu kullanılır, net stok değil. Eğer tedarik süresince talep yeniden sipariş noktasını aşarsa, stoksuz kalma gerçekleşir.

11 Tedarik Süresince Talep Örnek Bir meyve suyu üreticisinin yıllık şeker talebi 800 ton ortalama ve 25 ton standart sapmalı normal dağılıma uymaktadır. Şeker siparişinin tedarik süresi 5 iş günüdür. Yılda 250 iş günü bulunduğunu varsayarak tedarik süresince talebin dağılımını belirleyin.

12 Tedarik Süresince Talep!!! Geçen haftaki derste tedarik süresince gelen talebin dağılımının nasıl hesaplanacağı verilmişti. D 800 ton/yıl 2 L 12,5 25 ton D L L 5 / 250 yıl D 16 ton/yıl L X DL 5 DL (800)( ) 16 ton/yıl L L (25 )( ) 12,5 250

13 Ne zaman sipariş verilecek? L 2 2 L Optimal Sipariş Miktarı Yeniden Sipariş Noktası, R Stok Düzeyi D L DL R D SS L SS DL P(Stoksuz Kalma) X Güvenlik Stoğu (SS) Sipariş Ver Tedarik Süresi Siparişi Al Zaman

Müşteri Hizmet Düzeyi Ölçümleri: (Ortalama) Ürün Varlığı Ölçümleri Karşılama Oranı ( 2 ): Stoktan doğrudan karşılanan talep yüzdesi Stok yenileme çevrimi başına beklenen (ortalama)

14 Müşteri Hizmet Düzeyi Ölçümleri: (Ortalama) Ürün Varlığı Ölçümleri Karşılama Oranı ( 2 ): Stoktan doğrudan karşılanan talep yüzdesi Stok yenileme çevrimi başına beklenen (ortalama) stoktan karşılanamayan talep miktarını (ESPRC) hesapla 2 = 1-ESPRC/Q Çevrim Hizmet Düzeyi ( 1 ): Stok yenileme çevrimi başına stoksuz kalmama olasılığı veya stoksuz kalınmayan çevrimlerin yüzdesi

15 Tip 1 ve Tip 2 Hizmet Düzeyi Kıyaslaması Sipariş Çevrimi Talep Stoksuz Kalma Verilen örnekte 10 sipariş çevriminden 2 tanesinde tüm talep stoktan karşılanamamıştır. Birinci Tip Hizmet Düzeyi= Bu nedenle, %? Tip hizmet düzeyi % 80 (8/10) dir. Toplam 1450 birim talebin ise 55 tanesi stoktan doğrudan karşılanamamış, diğer İkinci Tip bir Hizmet deyişle Düzeyi= 1395 birim %? 96 talep doğrudan stoktan karşılanmıştır. Bu nedenle 2. tip hizmet düzeyi % 96 (1395/1450) dir.

16 Hizmet Düzeyi Ölçümleri: ÇHD ve FR Farklıdır stok ÇHD (Çevrim Hizmet Düzeyi) = % 0, FR (Karşılama Oranı), neredeyse % zaman stok ÇHD = % 0, FR, neredeyse % 0 0 zaman

17 Çevrim Hizmet Düzeyi ÖRNEK Bir meyve suyu üreticisinin yıllık seker talebi 800 ton ortalama ve 25 ton standart sapmalı normal dağılıma uymaktadır. Şeker siparişinin tedarik süresi 5 iş günüdür. Yılda 250 iş günü bulunduğunu varsayın. Meyve suyu üreticisinin fazladan 5 ton güvenlik stoku bulundurduğunu düşünelim. Bu durumda Çevrim Hizmet Düzeyi (β 1 ) ne olur?

18 Örnek (ÇHD) ÇHD 1 P( D R) P( D R) L L DL 5 DL (800)( ) L L (25 )( ) 12,5 250 R DL SS ton D L D 16 ton/yıl L a SS 5 2 L 12,5 X F(R) = a R= 21 z x µ R DL ,41 3,54 L F Z (1, 41) 0,92

19 f(z) b 1 = P( Z 1,41) = 0,9207 z

20 Karşılama Oranı (Fill rate, fr) Stoktan karşılanan müşteri talebinin oranı fr Q ESC ESC 1 Q Q Stoksuz kalma; tedarik süresindeki talebin yeniden sipariş noktasından (R) fazla olduğunda meydana gelir dr ESC d R f d dd ESC : bir çevrimdeki ortalama stoktan karşılanamayan talep ss: güvenlik stoğu Q: sipariş miktarı ESC ss ss{1 F } Z L s f L Z L

21 Örnek (Karşılama Oranı) Bir meyve suyu üreticisinin yıllık eker talebi 800 ton ortalama ve 25 ton standart sapmalı normal dağılıma uymaktadır. Şeker siparişinin tedarik süresi 5 iş günüdür. Yılda 250 iş günü bulunduğunu varsayın. Meyve suyu üreticisinin fazladan 5 ton güvenlik stoğu bulundurduğunu ve sipariş miktarının 20 ton olduğunu düşünelim. Bu durumda Karşılama Oranı (β 2 ) ne olur?

22 D ~ Norm(800, 625) L 5 / 250 yıl D L ~ Norm(16, 12.5) Örnek (Karşılama Oranı) ss ss ESC ss{1 F } Z L f Z L L Q 20 ton ss 5 ton 5 5 ESC 5{1 F } 12,5 f Z Z 12,5 12,5 EXCEL: 5{1 1, 41 } 3,54 1, 41 F Z f Z ESC ss 1 NORMDIST ss / L,0,1,1 LNORMDIST ss / L,0,1,0

23 f(z) z=1.41 z F(z)=P(Z<1.41)=0,9207 f ( z) 1 e 2 2 ( z /2) f (1.41) 1 e ((1.41) /2)

24 Örnek (Karşılama Oranı) ESC = -5{1-0,9207} + (3,54)(0,1477) = -0, , = 0, fr Q ESC ESC 0, ,994 Q Q 20

25 Örnek B&M bilgisayarda haftalık talep, ortalaması 2.500; standart sapması 500 olan normal dağılıma uymaktadır. Üretici B&M in siparişini iki haftada hazırlayabilmektedir. B&M mağaza yöneticisi elindeki Palm lar e düştüğünde adet Palm sipariş vermektedir. B&M deki güvenlik stokunu, ortalama stokunu ve Palm ların B&M de kaldığı ortalama süreyi hesaplayın.

26 Örnek (Güvenlik Stoğu Miktarının Tahmini) D 2 ~ Norm(2500, 500 ) L 2 hafta D L ~ Norm(5000, ) Q adet R adet ss=r-d adet L Çevrim Stok Düzeyi = Q/2 = /2 = Ortalama Stok = Çevrim stok düzeyi+ ss = = Ortalama Akış süresi = Ortalama stok/ haftalık satış = 6.000/2.500 = 2,4 hafta

27 Çevrim Hizmet Düzeyinin Bulunması ÇHD =1- P(D L > R) = P(D L R) D L = DL = (2500)(2) = 5000 s L 2 = s 2 L = (500 2 )(2) = s L = » 707 D L a s L 2 = R= D L + ss= = 6000 F(6000) = a ss=1000 D L = 5000 R= 6000 X z= x - µ s = = = 1,41 F Z (1,41)» 0,92

28 f(z) b 1 = P( Z 1,41) = 0,9207 z

29 Örnek: Karşılama Oranın Bulunması ss = 1.000, Q = , σ L = 707 Karşılama Oranı(fr) =? ss ss ESC ss{1 F } Z L f Z L L ESC = -1000{1- æ F 1000 Zç è 707 ö ø } = -1000{1- F ( 1,41 )} Z f Z æ è ç f ( 1,41) Z ö ø

30 f(z) z=1.41 z F(z)=P(Z<1.41)=0,9207 f ( z) 1 e 2 2 ( z /2) f (1.41) 1 e ((1.41) /2)

31 Örnek (Karşılama Oranı) ESC = -1000{1-0,92} + (707)(0,148) = ,636 = 24,636 fr = Q- ESC Q = 1- ESC Q = 1-24, = 0,9975

32 Örnek: Belirli bir ÇHD için Güvenlik Stoğunun Bulunması D 2 ~ Norm(2500, 500 ) L 2 hafta D L ~ Norm(5000, ) Q adet ÇHD 0,90 1 ss FZ ÇHD F 1 Z ( ) (90) 1, 28 ss (1, 28)(707) 905 L R= D L + ss = = 5905

33 F Z 1 (90) 1,28 f(z) z

34 Hedef Karşılama oranı için gerekli Güvenlik stokunun bulunması D = 2.500, D = 500, Q = Eğer istenen karşılama oranı fr = 0,975 ise, ne kadar güvenlik stoku tutulmalıdır? ESC = (1 - fr)q = 250 ss ss Z L Z L L ESC ss F f

35 Çeşitli Güvenlik Stok Miktarlarına Karşılık Gelen Karşılama Miktarları Güvenlik Stoğu Karşılama Oranı % % % % %

36 Güvenlik Stoku Güvenlik Stoku- Karşılama Oranı ,975 0,98 0,985 0,99 0,995 Karşılama oranı 1 e yaklaştıkça güvenlik stok miktarı sonsuza gidecektir!

37 Hizmet Düzeyi Ölçümleri: ÇHD ve FR Farklıdır stok ÇHD (Çevrim Hizmet Düzeyi) = % 0, FR (Karşılama Oranı), neredeyse % zaman stok ÇHD = % 0, FR, neredeyse % 0 0 zaman

38 Karşılama Oranını Etkileyen Faktörler Güvenlik Stoğu: Güvenlik stoku arttıkça karşılama oranı artar. Bu çevrim hizmet düzeyini de arttırır. Parti Büyüklüğü: Çevrim hizmet düzeyi değişmese bile, parti büyüklüğü arttıkça karşılama oranı artar.

39 Hedeflenen Ürün Varlığı ve Belirsizliğin Güvenlik Stoklarına Etkisi Ürün varlığı (çevrim hizmet düzeyi yada karşılama oranı) arttıkça, gerekli güvenlik stoğu miktarı da artar Talep belirsizliği arttıkça, gerekli güvenlik stokları artar Ürün varlığını düşürmeksizin güvenlik stoklarını azaltmak için yönetimin alabileceği önlemler: Tedarik süresi, L nin azaltılması (tedarikçilerle daha iyi ilişkiler) Talepteki belirsizliğin azaltılması, ( daha iyi talep tahmini, daha iyi bilgi toplama faaliyetleri ve bu bilginin daha iyi kullanılması)

40 Neden Güvenlik Stoğu Tutulur? Ne zaman yüksek güvenlik stoğu tutulur? Ürün çeşitliliği ve ürün kişiselleştirme yüksek ise Talepteki belirsizlik yüksek ise Ürün mevcudiyeti yüksek olmalıysa Ne zaman düşük güvenlik stoğu tutulur? Ürün yaşam döngüsü kısa

Benzer belgeler

Ders 10. Belirsiz Talep Durumunda Stok Kontrol-III. Sürekli Gözden Geçirme Sistemleri. Talebin Yapısı. s t 2 = s 2 t. = Dt

Ders 10. Belirsiz Talep Durumunda Stok Kontrol-III. Sürekli Gözden Geçirme Sistemleri. Talebin Yapısı. s t 2 = s 2 t. = Dt Sürekli Göden Geirme Sitemleri Der 0 Beliri Talep Durumunda Stok Kontrol-III (Q, R) Politikaları Bu modeller bir ipariş noktaı (R) ve ipariş miktarı (Q) belirleyen politikaları gerektirir. Bu tip politikalar