ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR

TÜRKÝYE ODALAR VE BORSALAR BÝRLÝÐÝ TOBB ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR Temmuz - Eylül 2007 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði Ekonomik Araþtýrmalar ve Ýstatistik Müdürlüðü

Sayfa düzeni ve baský Uzman Matbaacýlýk 0.312. 395 35 18 ANKARA

(Temmuz-Eylül 2007) SUNUÞ Türkiye ekonomisinde meydana gelen geliþme ve deðiþmeleri üçer aylýk dönemler itibariyle kamuoyuna sunmayý amaçlayan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði, 2007 yýlýnýn Temmuz-Eylül dönemine ait "Üç Aylýk Ekonomik Rapor"u, söz konusu döneme iliþkin verilerin tamamlanmasýný müteakip hazýrlamýþ bulunmaktadýr. Raporda, 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde ekonomide meydana gelen geliþmeler, bir önceki dönem ve 2006 yýlýnýn ayný dönemiyle karþýlaþtýrýlarak incelenmiþtir. Türkiye ekonomisi 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde % 2 büyümüþtür. Böylece ekonomide 2002 yýlý baþýnda baþlayan büyüme süreci 23 çeyrektir kesintisiz devam etmiþtir. Ancak bu dönemdeki büyüme son 22 çeyreðin en düþük büyüme oraný olmuþtur. Büyüme hýzýnýn düþmesinde, yaþanmakta olan kuraklýk sebebiyle tarým sektöründe yaþanan küçülme ve hizmetler sektöründeki hýzlý daralma etkili olmuþtur. Enflasyonda 2007 yýlýnýn ikinci üç aylýk döneminde belirginleþen düþüþ eðilimi üçüncü üç aylýk dönemde de devam etmiþ ve tüketici enflasyonu hedefle uyumlu patika etrafýnda oluþturulan belirsizlik aralýðýnýn içinde kalmýþtýr. Enflasyon eðilimindeki olumlu görünüm doðrultusunda Para Politikasý Kurulu Eylül ayýnda politika faizlerini 25 baz puan indirmiþtir. Bütçe performansýnda 2007 yýlý Ocak-Eylül döneminde kötüleþme görülmüþtür. Merkezi yönetim bütçe dengesi ve faiz dýþý bütçe dengesi belirgin bir þekilde bozulmuþtur. Üçüncü üç aylýk dönemde, ihracattaki hýzlý artýþ eðilimi devam etmekle birlikte ithalatta da hýzlanma olmuþtur. Ýhracattaki hýzlý artýþ ve turizm gelirlerindeki iyileþmeye raðmen, ithalattaki hýzlanma dýþ ticaret ve cari iþlemler dengesini olumsuz yönde etkilemiþtir. Yeni Türk Lirasýndaki güçlenme eðilimi devam etmiþtir. Raporumuzun, Türk özel sektör camiasýna ve ekonomideki geliþmeleri izlemek isteyenlere yararlý olmasýný dilerim. Saygýlarýmla, M. Rifat HÝSARCIKLIOÐLU Baþkan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði III

(Temmuz-Eylül 2007) ÝÇÝNDEKÝLER Sayfa SUNUÞ A. GENEL DURUM...1 B. BÜYÜME VE ÜRETÝM...8 a. Milli Gelir...8 b. Üretim...14 C. YATIRIMLAR... 21 D. FÝYAT HAREKETLERÝ... 25 E. PARA-KREDÝ-MEVDUAT... 34 F. KAMU MALÝYESÝ... 40 a. Harcamalar... 41 b. Gelirler... 42 c. Bütçe Açýðý... 42 G. DIÞ EKONOMÝK ÝLÝÞKÝLER... 43 a. Ýhracat... 43 b. Ýthalat... 48 c. Döviz Kurlarý... 51 d. Ödemeler Dengesi... 56 e. Uluslararasý Doðrudan Yatýrým... 58 H. ÝÞGÜCÜ PÝYASASINDA GELÝÞMELER... 60 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði V

(Temmuz-Eylül 2007) A. GENEL DURUM Türkiye ekonomisi 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 2 büyümüþtür. 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 6,8 olan GSMH artýþ hýzý, ikinci üç aylýk döneminde % 4,1, üçüncü üç aylýk döneminde % 2 olmuþtur. Böylece Türkiye ekonomisinde 2002 yýlý baþýnda baþlayan büyüme süreci 23 çeyrektir sürmekle birlikte 22 çeyreðin en düþük büyüme oraný kaydedilmiþtir. Büyüme hýzýnýn düþmesinde, kuraklýk sebebiyle tarým sektöründe yaþanan yüksek oranlý küçülme, sanayi ve hizmetler sektörü büyüme hýzýndaki daralma etkili olmuþtur. 2007 yýlýnýn dokuz aylýk döneminde gayri safi milli hasýla büyüme hýzý % 4 olurken, tarým sektörü katma deðerinde % 5,6 küçülme, sanayi sektörü katma deðerinde % 5, hizmetler sektörü katma deðerinde % 4,2 büyüme gerçekleþmiþtir. Dokuz aylýk dönemde, harcamalar yönünden milli gelir içinde en büyük aðýrlýða sahip olan özel tüketim harcamalarý % 1,8 artarken, kamu tüketim harcamalarý % 7,4 artmýþ, böylece toplam tüketim harcamalarýnda % 2,2 artýþ kaydedilmiþtir. Kamu yatýrým harcamalarý % 18,5 ve özel tüketim harcamalarý % 4,6 artmýþ, böylece toplam yatýrým harcamalarýnda % 6,3 artýþ gerçekleþmiþtir. Sanayi üretiminde 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 3,9 artýþ kaydedilmiþtir. Sanayi üretim endeksi sonuçlarýna göre toplam sanayi üretiminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre, 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde % 8, ikinci üç aylýk döneminde % 3,2, üçüncü üç aylýk döneminde % 3,9 artýþ olmuþtur. Böylece 2007 yýlýnýn dokuz aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre toplam sanayi üretimi % 4,9 artmýþtýr. Alt sektörler itibariyle, madencilik üretiminde % 11,4, imalat sanayi üretiminde % 4,1, enerji üretiminde % 9,7 artýþ olmuþtur. Ýmalat sanayi kapasite kullaným oraný 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 1

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 0,5 puanlýk artýþla % 81,8 seviyesinde gerçekleþmiþtir. Ýmalat sanayi kapasite kullaným oraný bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 2007 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde 2,3 puanlýk artýþla % 80,1 e yükselirken, özel sektör kapasite kullaným oraný 2,4 puanlýk artýþla % 79,3, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 2 puanlýk artýþla % 85,3 olmuþtur. Ýkinci üç aylýk dönemde toplam kapasite kullaným oraný bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 0,1 puanlýk artýþla % 82,8 e, özel sektör kapasite kullaným oraný 0,6 puanlýk artýþla % 82 ye yükselirken, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 2,4 puanlýk düþüþle % 88 e gerilemiþtir. Üçüncü üç aylýk dönemde toplam kapasite kullaným oraný bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 0,5 puanlýk artýþla % 81,8 e, özel sektör kapasite kullaným oraný 1,2 puanlýk artýþla % 80,6 ya yükselirken, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 3,7 puanlýk düþüþle % 89,4 e gerilemiþtir. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde verilen yatýrým teþvik belgeleri tutarý bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 26,2 lik artýþla 5.334,4 milyon YTL ye yükselmiþtir. 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde verilen yatýrým teþvik belgeleri tutarý bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 21,4 lük düþüþle 6.616,4 milyon YTL ye gerilerken, ikinci üç aylýk döneminde % 24,4 artarak 8.610,5 YTL ye, üçüncü üç aylýk döneminde % 26,2 artarak 5.334,4 YTL ye yükselmiþtir. Böylece 2007 yýlýnýn Ocak-Eylül döneminde verilen yatýrým teþvik belgeleri tutarý 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre % 5,1 lik artýþla 20.561,3 milyon YTL olmuþtur. Bunun 9.675,6 milyon YTL lik kýsmý imalat sektörüne, 7.157,6 milyon YTL lik kýsmý hizmetler sektörüne, 3.027,5 milyon YTL lik kýsmý enerji sektörüne, 415,9 milyon YTL lik kýsmý madencilik sektörüne ve 284,7 milyon YTL lik kýsmý tarým sektörüne verilmiþtir. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde üretici fiyatlarýnda % 5,02, tüketici fiyatlarýnda % 7,12 artýþ gerçekleþmiþtir. Bir önceki yýlýn ayný dönemine göre üretici fiyatlarýnda 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde % 10,92, ikinci üç aylýk döneminde % 2,89, üçüncü üç aylýk döneminde % 5,02 artýþ olurken, tüketici fiyatlarýnda birinci üç aylýk dönemde % 10,86, ikinci üç aylýk dönemde % 8,60, üçüncü üç aylýk dönemde % 7,12 ar- 2 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) týþ olmuþtur. 2007 Eylül ayý sonu itibariyle 2006 yýlý sonuna göre üretici fiyatlarý artýþ hýzý % 4,98, tüketici fiyatlarý artýþ hýzý % 4,19 olarak gerçekleþmiþtir. Dokuz aylýk dönemde üretici fiyatlarý tarým sektöründe % 13,38, madencilik ve taþocakçýlýðý sektöründe % 7,11, enerji sektöründe % 4,29, imalat sanayi sektöründe % 2,95 artmýþtýr. Tüketici fiyatlarý, giyim ve ayakkabý grubunda % 6,61, haberleþme grubunda % 3,12, eðlence ve kültür grubunda % 0,81 gerilerken diðer ana harcama alt gruplarý fiyatlarýnda artýþ olmuþtur. En yüksek fiyat artýþý % 10,04 ile alkollü içecekler ve tütün, % 7,35 ile gýda ve alkolsüz içecekler, % 6,97 ile lokanta ve oteller grubu fiyatlarýnda gerçekleþmiþtir. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre emisyon hacmi % 12,1, M1 para arzý % 6,9, M2 para arzý % 17,6 artýþ göstermiþtir. Ayný dönemde toplam mevduat % 19,7, banka kredileri % 24,5, altýn rezervleri % 23,3, brüt uluslararasý rezervler % 34,2 artmýþtýr. Merkez Bankasý döviz rezervleri % 22,6 lýk artýþla 71.725 milyon dolara yükselmiþtir. 2007 yýlýnýn Temmuz-Eylül döneminde Yeni Türk Lirasýndaki deðerlenme devam etmiþtir. Geçen yýlýn ayný dönemine göre Amerikan Dolarý nominal olarak % 14,3, reel olarak % 17,2 deðer kaybederken, Euro da nominal olarak % 7,6, reel olarak % 10,9 deðer kaybetmiþtir. Amerikan dolarý geçen yýlýn ayný dönemine göre nominal olarak 2007 yýlýnýn Ocak-Mart döneminde % 5,9 deðer kazanýrken, Nisan-Haziran döneminde % 7,7, Temmuz-Eylül döneminde % 14,3 deðer kaybetmiþtir. Dolar reel olarak ise Ocak-Mart döneminde % 3,8, Nisan-Haziran döneminde 13,4, Temmuz-Eylül döneminde % 17,2 deðer kaybýna uðramýþtýr. 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre Ocak-Mart döneminde % 15,4 deðer kazanan Euro, Nisan-Haziran döneminde % 1, Temmuz-Eylül döneminde de % 7,6 deðer kaybetmiþtir. Reel olarak da Ocak-Mart döneminde % 4,7 deðer kazanan Euro, Nisan-Haziran döneminde % 7,1, Temmuz-Eylül döneminde % 10,9 deðer kaybetmiþtir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 3

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR 2007 yýlý Eylül ayý sonunda merkezi yönetim bütçesi 12.173 milyon YTL açýk vermiþtir. 2007 yýlý Eylül ayý sonunda merkezi yönetim bütçe gelirleri geçen yýlýn ayný dönemine göre % 10,7 lik artýþla 141.787 milyon YTL, merkezi yönetim bütçe giderleri % 19 luk artýþla 153.960 milyon YTL olurken, bütçe açýðý 1.384 milyon YTL den 12.173 milyon YTL ye yükselmiþtir. 2007 yýlý Ocak-Eylül döneminde geçen yýlýn ayný dönemine göre dýþ ticaret açýðý % 10,3 artarak 45.249 milyon dolar olmuþtur. Dolar kurundaki düþüþün devam etmesiyle hammadde ithalatýnýn nispeten daha uygun koþullarda gerçekleþtirilmesi, ihracatýn büyük kýsmýnýn AB ülkelerine yapýlmasý ve toplam ihracat içinde euro cinsi satýþlarýn payýnýn büyüklüðü dolar bazýnda ihracat artýþýný desteklemiþtir. Yeni Türk Lirasýndaki güçlenme eðilimi ve ara malý ithalatýndaki yüksek oranlý artýþ ithalattaki artýþ üzerinde etkili olmuþtur. 2007 yýlýnýn Ocak-Eylül döneminde ihracat 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre % 24,2 artarak 76.271 milyon dolara, ithalat % 18,6 artarak 121.520 milyon dolara yükselmiþtir. Ayný dönemde dýþ ticaret hacmi % 20,7 artarak 197.791 milyon dolar, dýþ ticaret açýðý da % 10,3 artarak 45.249 milyon dolar olmuþtur. Ýhracatýn ithalatý karþýlama oraný % 59,9 dan % 62,8 e yükselmiþtir. Cari iþlemler dengesi 2007 yýlýnýn Ocak-Eylül döneminde 26.029 milyon dolar açýk vermiþtir. Net turizm gelirleri ve taþýmacýlýkta gerçekleþen net döviz giriþinin etkisiyle hizmetler dengesinde gerçekleþen fazla cari açýða olumlu etki yaparken, faiz giderlerindeki artýþýn etkisiyle gelir dengesindeki açýðýn yükselmesi olumsuz etki yapmýþtýr. Bu geliþmeler sonucunda 2006 yýlýnýn Ocak-Eylül döneminde 24.521 milyon dolar olan cari iþlemler açýðý 2007 yýlýnýn ayný döneminde % 6,1 artarak 26.029 milyon dolar düzeyinde gerçekleþmiþtir. 4 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) Ýþçi gelirleri bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 3,7 artarak 849 milyon dolara yükselmiþtir. Turizm gelirleri % 6,5 lik artýþla 14.622 milyon dolara, turizm giderleri de % 11,7 lik artýþla 2.384 milyon dolara yükselmiþtir. Buna baðlý olarak net turizm gelirleri % 5,5 artarak 12.238 milyon dolar olmuþtur. 2007 yýlýnýn dokuz aylýk döneminde toplam uluslararasý doðrudan yatýrým giriþi geçen yýlýn ayný dönemine göre % 16,8 artmýþtýr. 2007 yýlýnýn dokuz aylýk döneminde toplam uluslararasý doðrudan yatýrým giriþi geçen yýlýn ayný dönemine göre % 16,8 artarak 15.334 milyon dolar olmuþtur. Net sermaye giriþi % 19,3 lük artýþla 12.862 milyon dolara yükselirken, uluslararasý sermayeli firmalar yabancý ortaklarýndan 294 milyon dolar kredi kullanmýþlar, 2.178 milyon dolarlýk gayrimenkul satýþý yapýlmýþtýr. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde istihdam edilenler bir önceki yýlýn ayný dönemine göre % 1,2 artarak 23.548 bin kiþiye, iþsiz sayýsý da % 1,7 artarak 2.383 bin kiþiye yükselmiþtir. 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre istihdam edilenler % 3,9 artarak 21.398 bin kiþiye, ikinci üç aylýk döneminde % 2 artarak 23.309 bin kiþiye, üçüncü üç aylýk döneminde % 1,2 artarak 23.548 bin kiþiye yükselmiþtir. Ýþsizlik oraný 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde geçen yýlýn ayný dönemine göre 0,5 puan azalarak % 11,4 e gerilerken, ikinci üç aylýk döneminde 0,1 puan artarak % 8,9 a, üçüncü üç aylýk döneminde 0,1 puan artarak % 9,2 ye yükselmiþtir. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre tarým ve sanayi sektörü istihdamýnda düþüþ olurken hizmet sektöründe istihdam edilenlerde artýþ olmuþtur. Bir önceki yýlýn ayný dönemine göre tarým sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylýk dönemde % 3,3 lük artýþla 5.336 bin kiþiye yükselirken, ikinci üç aylýk dönemde % 0,6 lýk düþüþle 6.446 bin kiþiye, üçüncü üç aylýk dönemde % 3,2 lik düþüþle 6.591 bin kiþiye gerilemiþtir. Sanayi sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylýk dönemde % 3,3 lük artýþla 4.346 bin kiþiye, ikinci üç aylýk dönemde % 4,1 lik artýþla 4.451 bin kiþiye yükselirken, üçüncü üç aylýk dönemde % 0,8 lik Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 5

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR düþüþle 4.496 bin kiþiye gerilemiþtir. Hizmetler sektöründe istihdam edilenler birinci üç aylýk dönemde % 4,3 lük artýþla 11.716 bin kiþiye, ikinci üç aylýk dönemde % 2,6 lýk artýþla 12.412 bin kiþiye, üçüncü üç aylýk dönemde % 4,4 lük artýþla 12.460 bin kiþiye yükselmiþtir. 19. stand-by düzenlemesi kapsamýndaki gözden geçirme çalýþmalarýna devam edilmiþtir. Uluslararasý Para Fonu (IMF) ile yürütülmekte olan 19. stand-by düzenlemesine iliþkin deðerlendirme çalýþmalarý kapsamýnda 1 Mayýs 2007 tarihinde IMF ye verilen ve 18 Mayýs 2007 tarihinde de Ýcra Direktörleri Kurulu tarafýndan onaylanan niyet mektubuyla altýncý gözden geçirme tamamlanmýþtýr. Bu kapsamda 749,5 milyon SDR (yaklaþýk 1.135,3 milyon ABD Dolarý) tutarýndaki kredi dilimi serbest býrakýlmýþtýr. Mayýs 2008 de sona erecek mevcut stand-by düzenlemesinin yedinci gözden geçirme çalýþmalarý kapsamýnda Türkiye ye gelen IMF heyeti ile 4-17 Ekim 2007 tarihlerinde çalýþmalar yapýlmýþtýr. Söz konusu çalýþmalara Washington D.C. de IMF/Dünya Bankasý Yýllýk Guvernörler Kurulu toplantýlarý sýrasýnda devam edilmiþtir. Yedinci gözden geçirme çalýþmalarýna 17 Aralýk 2007 tarihinde IMF heyetinin Türkiye ye gelmesi ile tekrar baþlanmýþtýr. 21 Aralýk 2007 tarihinde yedinci gözden geçirme kapsamýnda IMF ile yürütülen deðerlendirme çalýþmalarý tamamlanmýþtýr. Gözden geçirme çalýþmalarý kapsamýnda son ekonomik geliþmeler, yapýsal reformlarda kaydedilen ilerlemeler ve 2008 yýlý hedefleri üzerinde durulmuþtur. Makro ekonomik performans, kamu maliyesi ve para politikasý uygulamalarý ile sosyal güvenlik, vergi idaresi ve mali sektör alanlarýndaki reform çalýþmalarý deðerlendirilmiþtir. Niyet Mektubu taslaðý üzerinde büyük ölçüde mutabakat saðlanmýþtýr. 6 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) TABLO: 1 DÖNEMLER ÝTÝBARÝYLE TEMEL EKONOMÝK GÖSTERGELER (Bir Önceki Yýlýn Ayný Dönemine Göre Deðiþim Oranlarý) 2006 2006/2005 2007 I II III IV I II III 1. GSMH (1987 Fiyatlarýyla) 6,4 9,3 4,3 4,6 6,0 6,8 4,1 2,0 Tarým 7,6-0,4 0,5 9,7 2,9 2,9-2,1-7,8 Sanayi 4,5 11,1 7,2 6,5 7,4 7,5 4,0 3,7 Hizmetler 6,5 6,9 5,3 4,1 5,6 6,3 4,4 2,3 2. ÝMALAT SANAYÝ ÜRETÝM ENDEKSÝ 2,8 8,1 5,1 6,0 5,5 7,9 2,1 2,8 3. ÝSTÝHDAM Ýþsizlik Oraný 11,9 8,8 9,1 9,6 9,9 11,4 8,9 9,2 Genç Nüfusta Ýþsizlik Oraný 21,9 16,4 17,5 19,0 18,7 21,7 17,5 19,2 Tarým Dýþý Ýþsizlik Oraný 14,8 11,5 12,0 12,2 12,6 14,2 11,5 11,9 Eksik Ýstihdam Oraný 4,0 3,9 3,4 3,0 3,6 3,5 3,4 2,8 Ýþsiz+Eksik Ýstihdam Nedeniyle Atýl Durumda Bulunan Ýþgücü Oraný 15,9 12,7 12,5 12,6 13,5 14,9 12,3 12,0 4. FÝYATLAR Üretici Fiyatlarý 4,21 12,52 11,19 11,58 11,58 10,92 2,89 5,02 Tarým 3,50 11,53 10,20 2,53 2,53 4,43 4,30 11,60 Sanayi 4,41 12,63 11,21 13,81 13,81 12,52 2,56 3,53 Madencilik 15,78 18,32 13,17 13,57 13,57 12,40 5,00 3,92 Ýmalat Sanayii 4,12 13,01 10,43 12,33 12,33 11,78 1,92 2,57 Enerji 4,14 4,77 23,45 36,90 36,90 22,22 11,28 17,31 Tüketici Fiyatlarý Türkiye 8,16 10,12 10,55 9,65 9,65 10,86 8,60 7,12 Ankara 10,75 11,11 12,66 10,99 10,99 11,13 7,88 5,90 Ýstanbul 8,18 10,78 11,59 10,59 10,59 11,51 8,87 7,23 5. PARASAL GÖSTERGELER Emisyon Hacmi 33,5 39,8 25,1 36,7 36,7 9,9 6,0 12,1 Para Arzý (M1) 91,8 114,0 84,9 72,8 72,8 12,8 2,9 6,9 Para Arzý (M2) 118,0 122,6 101,8 94,2 94,2 23,2 15,7 17,6 Mevduat 43,5 42,5 27,1 17,4 17,4 16,0 14,3 19,7 Banka Kredileri 58,7 64,1 49,5 41,0 41,0 36,0 22,5 24,5 6. DIÞ TÝCARET Ýhracat 7,9 17,5 18,5 20,9 16,4 24,6 23,9 24,2 Ýthalat 14,8 25,2 19,5 17,8 19,4 19,1 14,6 22,3 Ýþçi Gelirleri 26,0 64,9 25,1 15,9 30,6 0,0-17,0 25,2 Turizm Gelirleri 0,4-1,8-8,8-12,8-7,2 8,0 0,9 8,6 7. DÖVÝZ KURLARI Nominal Döviz Kurlarý YTL/Dolar 0,3 6,5 12,0 7,5 6,6 5,9-7,7-14,3 YTL/Euro -8,1 6,0 17,0 16,6 7,6 15,4-1,0-7,6 Reel Döviz Kurlarý YTL/Dolar -4,4-1,7-0,5-3,5-2,5-3,8-13,4-17,2 YTL/Euro -12,4-2,2 3,9 4,7-1,6 4,7-7,1-10,9 Kaynak: TCMB, TÜÝK, TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 7

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR B. BÜYÜME VE ÜRETÝM a. Milli Gelir 2006 yýlýnda bir önceki yýla göre GSMH artýþ hýzý % 5 lik hedefi aþarak % 6 olmuþtur. Tarým sektörü katma deðeri % 2,9, sanayi sektörü katma deðeri % 7,4, hizmetler sektörü katma deðeri % 5,6 büyümüþtür (Tablo 2). 2006 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde % 6,4 olan GSMH artýþ hýzý, 2007 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde 0,4 puan artarak % 6,8 e yükselirken, tarým sektörü katma deðerinde % 2,9, sanayi sektörü katma deðerinde % 7,5, hizmetler sektörü katma deðerinde % 6,3 büyüme kaydedilmiþtir. Ýkinci üç aylýk dönemde büyüme hýzýnda önemli bir daralma yaþanmýþ, 2006 yýlýnýn ikinci üç aylýk döneminde % 9,3 olan GSMH artýþ hýzý, 2007 yýlýnýn ayný döneminde % 4,1 düzeyinde gerçekleþmiþtir. Sanayi sektörü katma deðeri % 4, hizmetler sektörü katma deðeri % 4,4 büyürken, tarým sektörü katma deðerinde % 2,1 oranýnda küçülme yaþanmýþtýr. 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde 2002 yýlýnýn birinci çeyreðinden sonra en düþük büyüme hýzý kaydedilmiþtir. 2006 yýlýnýn ikinci üç aylýk döneminde % 4,3 olan GSMH artýþ hýzý, 2007 yýlýnýn ayný döneminde % 2 düzeyinde gerçekleþmiþtir. Sanayi sektörü katma deðeri % 3,7, hizmetler sektörü katma deðeri % 2,3 büyürken, tarým sektörü katma deðerinde % 7,8 küçülme gerçekleþmiþtir. Böylece 2007 yýlýnýn dokuz aylýk döneminde GSMH da % 4 artýþ gerçekleþmiþtir. Sanayi sektörü katma deðeri % 5, hizmetler sektörü katma deðeri % 4,2 artarken, tarým sektörü katma deðeri % 5,6 küçülmüþtür. 2007 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde GSMH cari fiyatlarla % 20,2 büyüyerek 129.183 milyon YTL olmuþtur. GSYÝH içinde tarým sektörünün payý % 3,9, sanayi sektörünün payý % 26,6 ve hizmetler sektörünün payý % 69,5 olmuþtur (Tablo 3). GSMH cari fiyatlarla ikinci üç aylýk dönemde % 10,6 büyüyerek 148.292 milyon YTL olmuþtur. GSYÝH içinde tarým sektörünün payý % 4,6, sanayi sektörünün payý % 27,7 ve hizmetler sektörünün payý % 67,7 olarak gerçekleþmiþtir. 8 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) TABLO: 2 Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Ýktisadi Faaliyet Kollarý I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) TOPLAM (%) 1. TARIM 1.403 7,6 2.571-0,4 9.279 0,5 3.988 9,7 17.241 2,9 A. Çiftçilik ve Hayvancýlýk 1.083 7,6 2.280-1,4 9.001 0,2 3.638 9,6 16.002 2,4 B. Ormancýlýk 211 8,1 200 8,6 193 11,5 199 8,8 803 9,2 C. Balýkçýlýk 109 6,8 92 7,7 85 10,3 151 13,6 437 10,0 2006 2007 (Bin YTL) SABÝT FÝYATLARLA GAYRÝ SAFÝ MÝLLÝ HASILA (FAALÝYET KOLLARINA VE 1987 YILI ÜRETÝCÝ FÝYATLARINA GÖRE) Deðiþim Deðiþim Deðiþim I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) 1.444 2,9 2.517-2,1 8.552-7,8 1.092 0,8 2.211-3,0 8.288-7,9 246 16,6 211 5,7 183-5,2 106-2,3 94 3,0 81-4,6 2. SANAYÝ 10.296 4,5 12.373 11,1 12.232 7,2 11.126 6,5 46.027 7,4 A. Madencilik ve Taþocakçýlýðý 343 4,1 455 9,6 509 9,0 379-4,6 1.686 4,8 B. Ýmalat Sanayi 8.676 4,0 10.646 11,3 10.361 6,8 9.371 6,9 39.053 7,4 C. Elektrik, Gaz, Su 1.277 8,3 1.272 9,9 1.362 9,5 1.376 7,3 5.288 8,7 11.070 7,5 12.872 4,0 12.687 3,7 371 8,0 511 12,4 575 13,0 9.314 7,4 10.975 3,1 10.650 2,8 1.386 8,5 1.387 9,0 1.461 7,3 3. ÝNÞAAT 4. TÝCARET A. Toptan ve Perakende Ticaret B. Otel, Lokanta Hizmetleri 5. ULAÞTIRMA VE HABERLEÞME 6. MALÝ KURULUÞLAR 7. KONUT SAHÝPLÝÐÝ 8. SERBEST MESLEK VE HÝZMETLER 9. (-)ÝZAFÝ BANKA HÝZMETLERÝ 10. SEKTÖRLER TOPLAMI (1-9) 11. DEVLET HÝZMETLERÝ 12. KAR AMACI OLMAYAN Ö. HÝZ. KUR. 13. TOPLAM (10+11+12) 14. ÝTHALAT VERGÝSÝ 15. GSYÝH (Alýcý Fiyatlarýyla) (13+14) 16. DIÞ ALEM NET FAKTÖR GELÝR. A. Dýþ Alemden Gelen B. (-) Dýþ Aleme Giden 1.429 27,1 1.703 14,9 2.314 21,3 1.944 16,1 7.390 19,4 7.605 7,1 9.234 8,0 11.125 5,0 9.126 4,0 37.090 5,9 6.731 7,7 8.100 9,0 9.422 4,7 7.930 5,2 32.182 6,5 874 3,0 1.134 1,5 1.703 6,9 1.197-3,5 4.908 2,3 4.547 3,6 4.918 5,8 5.451 2,1 5.496 1,5 20.412 3,1 600 1,0 558-0,5 611 1,6 622 6,8 2.391 2,2 1.560 2,0 1.568 2,1 1.578 2,3 1.588 2,3 6.294 2,2 690 5,1 810 5,3 1.071 4,7 855 6,0 3.426 5,2 461 0,5 428-1,0 487 1,0 493 7,8 1.869 2,1 27.669 6,1 33.306 8,0 43.174 4,9 34.253 5,6 138.403 6,0 1.305 2,0 1.334 2,3 1.337 2,2 1.352 1,5 5.329 2,0 89 1,1 105 1,5 105 0,6 116 1,5 414 1,2 29.063 5,9 34.745 7,8 44.616 4,8 35.720 5,4 144.145 5,9 2.916 15,4 2.870 14,1 3.008 5,0 2.794 2,7 11.587 9,0 31.979 6,7 37.615 8,3 47.625 4,8 38.514 5,2 155.732 6,1-353 - -159 - -434 - -444 - -1.390-1.407 2,6 1.404 35,7 1.346 1,8 1.344 6,9 5.501 10,3 1.760 8,2 1.563 4,0 1.779 15,5 1.788 23,8 6.891 12,7 1.665 16,5 1.970 15,7 2.438 5,4 8.101 6,5 9.549 3,4 11.271 1,3 7.180 6,7 8.410 3,8 9.744 3,4 921 5,5 1.139 0,4 1.528-10,3 4.810 5,8 5.118 4,1 5.650 3,6 649 8,3 593 6,2 657 7,5 1.597 2,4 1.606 2,4 1.616 2,4 723 4,7 843 4,1 1.083 1,1 500 8,5 459 7,2 528 8,5 29.559 6,8 34.610 3,9 43.426 0,6 1.316 0,9 1.354 1,4 1.353 1,2 90 1,2 103-1,1 106 1,2 30.965 6,5 36.067 3,8 44.885 0,6 3.203 9,9 3.106 8,2 3.444 14,5 34.168 6,8 39.172 4,1 48.329 1,5-398 - -168 - -189-1.766 25,5 1.406 0,1 1.683 25,0 2.164 22,9 1.573 0,6 1.871 5,2 17. GSMH (Alýcý Fiyatlarýyla) (15+16) 31.626 6,4 37.456 9,3 47.191 4,3 38.070 4,6 154.343 6,0 33.771 6,8 39.005 4,1 48.140 2,0 Kaynak: TÜÝK Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 9

10 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði TABLO: 3 CARÝ FÝYATLARLA GAYRÝ SAFÝ MÝLLÝ HASILA (FAALÝYET KOLLARINA VE ÜRETÝCÝ FÝYATLARINA GÖRE) 2006 Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Ýktisadi Faaliyet Kollarý I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) TOPLAM (%) 1. TARIM 4.535.282 3,2 6.484.919 3,4 30.393.226 4,6 11.670.616 13,9 53.084.044 6,3 A. Çiftçilik ve Hayvancýlýk 3.267.617-0,7 5.761.904 2,7 29.551.900 4,3 10.172.902 14,1 48.754.324 5,7 B. Ormancýlýk 438.612 11,0 431.026 4,0 451.752 18,4 595.909 5,3 1.917.299 9,1 C. Balýkçýlýk 829.052 17,0 291.990 17,6 389.573 16,3 901.805 17,5 2.412.420 17,2 2. SANAYÝ 28.253.701 9,5 37.503.962 22,7 40.081.053 24,4 41.425.371 18,1 147.264.087 19,1 A. Madencilik ve Taþocakçýlýðý 915.501 23,4 1.707.432 25,4 2.964.875 27,1 2.693.522 6,6 8.281.331 18,9 B. Ýmalat Sanayi 23.826.471 10,2 31.219.151 24,0 32.156.871 25,5 34.418.134 19,4 121.620.626 20,1 C. Elektrik, Gaz, Su 3.511.729 1,8 4.577.380 14,1 4.959.307 16,1 4.313.715 15,7 17.362.131 12,3 (Bin YTL) 2007 Deðiþim Deðiþim Deðiþim I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) 5.108.515 12,6 6.859.811 5,8 32.759.365 7,8 3.697.346 13,2 6.061.279 5,2 31.919.800 8,0 512.651 16,9 475.203 10,2 442.675-2,0 898.518 8,4 323.329 10,7 396.889 1,9 34.438.617 21,9 41.021.096 9,4 42.365.318 5,7 1.116.911 22,0 2.088.189 22,3 3.448.150 16,3 28.798.599 20,9 33.165.408 6,2 32.529.581 1,2 4.523.107 28,8 5.767.499 26,0 6.387.587 28,8 ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR 3. ÝNÞAAT 5.177.672 43,0 7.080.032 43,3 9.590.908 47,0 8.727.195 40,1 30.575.807 43,5 4. TÝCARET 20.968.418 11,3 27.952.750 19,6 37.007.907 21,6 31.789.729 17,3 117.718.805 18,0 A. Toptan ve Perakende Ticaret 17.843.659 11,7 23.604.010 21,3 29.673.330 21,3 26.668.088 19,5 97.789.086 19,0 B. Otel, Lokanta Hizmetleri 3.124.759 9,1 4.348.740 11,0 7.334.578 23,1 5.121.641 6,9 19.929.719 13,7 7.325.573 41,5 9.147.956 29,2 11.127.328 16,0 25.320.555 20,8 29.753.918 6,4 37.613.635 1,6 21.643.645 21,3 25.117.057 6,4 30.824.217 3,9 3.676.910 17,7 4.636.861 6,6 6.789.418-7,4 5. ULAÞTIRMA VE HABERLEÞME 15.984.870 8,7 19.262.790 15,4 22.550.354 15,6 23.105.219 11,4 80.903.234 12,9 6. MALÝ KURULUÞLAR 6.114.202 18,6 7.003.768 14,1 6.780.196 50,0 6.912.849 22,0 26.811.016 24,8 7. KONUT SAHÝPLÝÐÝ 6.362.283 22,7 6.620.027 23,1 7.048.878 22,8 7.470.393 22,7 27.501.581 22,8 8. SERBEST MESLEK VE HÝZMETLER 3.651.249 12,6 4.546.179 20,3 6.364.048 19,7 5.420.516 18,4 19.981.992 18,1 18.679.525 16,9 21.265.899 10,4 23.861.249 5,8 7.228.842 18,2 8.446.517 20,6 7.663.567 13,0 7.785.545 22,4 8.130.819 22,8 8.522.397 20,9 4.341.117 18,9 5.071.538 11,6 6.843.383 7,5 9. (-) ÝZAFÝ BANKA HÝZMETLERÝ 2.492.312-6,5 4.058.604 6,3 3.574.466 34,6 4.576.888 37,1 14.702.269 17,8 10. SEKTÖRLER TOPLAMI (1-9) 88.555.366 13,1 112.395.824 20,4 156.242.105 19,6 131.945.001 17,4 489.138.297 18,0 11. DEVLET HÝZMETLERÝ 13.291.268 16,6 13.799.541 22,9 13.691.650 8,4 14.162.910 13,6 54.945.368 15,1 12. KAR AMACI OLMAYAN Ö. HÝZ. KUR. 405.970-21,9 212.811 26,1 531.020-2,7 3.536.321 100,6 4.686.121 56,4 13. TOPLAM (10+11+12) 102.252.604 13,4 126.408.176 20,7 170.464.775 18,5 149.644.232 18,2 548.769.786 17,9 3.230.036 29,6 4.383.292 8,0 3.810.381 6,6 106.998.254 20,8 125.314.263 11,5 166.945.862 6,9 15.735.730 18,4 15.394.973 11,6 15.546.358 13,5 482.662 18,9 212.250-0,3 584.168 10,0 123.216.647 20,5 140.921.485 11,5 183.076.388 7,4 14. ÝTHALAT VERGÝSÝ 5.516.001 23,4 7.382.675 34,1 7.441.005 32,4 7.212.763 15,5 27.552.444 26,2 15. GSYÝH (Alýcý Fiyatlarýyla) (13+14) 107.768.604 13,8 133.790.851 21,4 177.905.780 19,0 156.856.996 18,1 576.322.231 18,3 16. DIÞ ALEM NET FAKTÖR GELÝR. -257.610-228.623 - -198.911 - -310.370 - -538.269 - A. Dýþ Alemden Gelen 3.286.519 4,9 3.957.023 55,6 4.155.083 29,1 3.864.079 28,3 15.262.704 28,2 6.232.339 13,0 7.207.802-2,4 7.557.299 1,6 129.448.986 20,1 148.129.287 10,7 190.633.687 7,2-265.754-162.667-356.239-4.737.011 44,1 3.949.649-0,2 4.763.421 14,6 B. (-) Dýþ Aleme Giden 3.544.130 7,2 3.728.400 14,6 4.353.994 35,7 4.174.448 41,9 15.800.973 24,3 17. GSMH (Alýcý Fiyatlarýyla) (15+16) 107.510.994 13,8 134.019.474 22,4 177.706.869 18,9 156.546.626 17,8 575.783.962 18,4 5.002.764 41,2 3.786.982 1,6 4.407.182 1,2 129.183.233 20,2 148.291.954 10,6 190.989.926 7,5 Kaynak: TÜÝK

(Temmuz-Eylül 2007) 2007 yýlýnýn üçüncü üç aylýk döneminde GSMH cari fiyatlarla % 7,5 büyüyerek 190.990 milyon YTL olmuþtur. GSYÝH içinde tarým sektörünün payý % 17,2, sanayi sektörünün payý % 22,2 ve hizmetler sektörünün payý % 60,6 olmuþtur. Milli gelir içinde en büyük aðýrlýða sahip olan özel nihai tüketim harcamalarý birinci üç aylýk dönemde % 2,1 artarken, devletin nihai tüketim harcamalarýnda % 8,8 artýþ olmuþtur. Toplam yatýrým harcamalarý % 3 artarken bunun içinde yer alan kamu yatýrým harcamalarý % 9,1, özel sektör yatýrým harcamalarý % 2,4 artmýþtýr (Tablo 4). Ýkinci üç aylýk dönemde özel nihai tüketim harcamalarý % 0,7 azalýrken, devletin nihai tüketim harcamalarýnda % 7,4 artýþ kaydedilmiþtir. Kamu yatýrým harcamalarý % 33,7 ve özel sektör yatýrým harcamalarý % 6,5 artmýþ, böylece toplam yatýrým harcamalarýnda % 9,6 lýk artýþ yaþanmýþtýr. Üçüncü üç aylýk dönemde özel nihai tüketim harcamalarýnda % 3,6, devletin nihai tüketim harcamalarýnda % 6,4 artýþ kaydedilmiþtir. Kamu yatýrým harcamalarý % 11,5 ve özel sektör yatýrým harcamalarý % 4,5 artmýþ, böylece toplam yatýrým harcamalarýnda % 5,7 lik artýþ olmuþtur. Harcamalar yöntemiyle GSYÝH yýlýn birinci üç aylýk döneminde % 16 lýk artýþla 128,063 milyon YTL, ikinci üç aylýk döneminde % 12,8 lik artýþla 160.300 milyon YTL, üçüncü üç aylýk döneminde % 9,3 lük artýþla 168.847 milyon olmuþtur (Tablo 5). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 11

12 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði TABLO: 4 HARCAMALAR YÖNTEMÝYLE GAYRÝ SAFÝ YURTÝÇÝ HASILA (1987 YILI FÝYATLARIYLA) Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Harcama Bileþenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) TOPLAM (%) Özel Nihai Tüketim Harcamalarý 23.394 8,1 24.643 11,5 29.091 2,3 23.456 0,1 100.584 5,2 Gýda ve Ýçki 7.127 6,6 7.648 5,5 11.586 1,2 6.593 0,2 32.955 3,1 Dayanýklý Tüketim Mallarý 5.672 12,7 5.621 15,9 5.131-8,3 4.920-6,3 21.344 2,9 Yarý Dayanýklý ve Dayanýksýz Tüketim Mallarý 4.415 11,8 4.483 30,3 4.574 19,8 4.423 4,2 17.895 15,8 Enerji, Ulaþtýrma, Haberleþme 2.523 3,2 2.729 5,6 2.836 2,6 3.094 0,6 11.182 2,9 Hizmetler 1.955 5,5 2.450 6,8 3.241 3,9 2.694 4,3 10.340 5,0 Konut Sahipliði 1.703 2,0 1.711 2,1 1.722 2,2 1.732 2,2 6.869 2,2 2006 2007 (Bin YTL) Deðiþim Deðiþim Deðiþim I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) 23.888 2,1 24.466-0,7 30.125 3,6 7.392 3,7 7.927 3,6 11.757 1,5 5.610-1,1 5.077-9,7 5.394 5,1 4.459 1,0 4.323-3,6 4.991 9,1 2.613 3,6 2.839 4,0 2.878 1,5 2.072 6,0 2.549 4,0 3.341 3,1 1.743 2,4 1.753 2,4 1.763 2,4 ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR Devletin Nihai Tüketim Harcamalarý 2.024 10,1 2.600 18,3 2.698 14,8 3.623 0,7 10.944 9,6 Maaþ, Ücret 1.305 1,9 1.334 2,3 1.337 2,2 1.352 1,5 5.329 2,0 Diðer Cari 718 28,8 1.265 41,6 1.360 30,7 2.271 0,2 5.616 18,0 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluþumu 10.034 32,1 12.487 14,0 11.996 11,3 11.857 4,4 46.373 14,0 Kamu Sektörü 788 32,8 1.417-11,9 1.999-4,1 3.556 1,8 7.760-0,2 Makine Teçhizat 197-10,1 391-20,5 441-29,8 1.099-11,4 2.128-17,5 Bina Ýnþaatý 77-17,6 262-5,9 414 15,8 641-15,8 1.394-6,5 Bina Dýþý Ýnþaat 514 83,0 764-8,9 1.144 4,2 1.817 21,8 4.238 14,3 Özel Sektör 9.246 32,1 11.070 18,4 9.997 15,0 8.300 5,6 38.614 17,4 Makine Teçhizat 6.949 34,9 8.166 15,4 6.131 7,2 5.945 0,3 27.191 13,9 Bina Ýnþaatý 2.297 24,1 2.904 27,9 3.867 29,8 2.355 21,6 11.423 26,4 Stok Deðiþmeleri 1.600-3.690 - -1.270-730 - 4.750 - Mal ve Hizmet Ýhracatý 15.428 6,8 17.346 9,1 20.177 11,5 18.906 6,2 71.857 8,5 (Eksi) Mal ve Hizmet Ýthalatý 18.640 10,0 22.322 13,7 17.933 3,6 19.364 1,0 78.259 7,1 Gayri Safi Yurtiçi Hasýla 33.839 6,7 38.444 8,3 44.758 4,8 39.208 5,2 156.249 6,1 Ýstatistiki Hata -1.860 - -829-2.866 - -694 - -517 - Gayri Safi Yurtiçi Hasýla (*) 31.979 6,7 37.615 8,3 47.625 4,8 38.514 5,2 155.732 6,1 2.201 8,8 2.793 7,4 2.871 6,4 1.316 0,9 1.354 1,4 1.353 1,2 884 23,1 1.440 13,8 1.518 11,6 10.332 3,0 13.683 9,6 12.680 5,7 860 9,1 1.893 33,7 2.229 11,5 179-9,4 458 17,3 588 33,2 113 47,0 312 18,8 376-9,2 568 10,6 1.123 47,1 1.265 10,6 9.472 2,4 11.789 6,5 10.451 4,5 6.762-2,7 8.539 4,6 6.356 3,7 2.710 18,0 3.250 11,9 4.096 5,9 1.560-3.945 - -995-17.692 14,7 19.487 12,3 21.692 7,5 19.536 4,8 24.372 9,2 20.938 16,8 36.137 6,8 40.002 4,1-45.436 1,5-1.969 - -830 2.893-34.168 6,8 39.172 4,1 48.329 1,5 Kaynak: TÜÝK (*) Üretim yoluyla gayri safi yurtiçi hasýla

Bina Dýþý Ýnþaat 1.702.523 101,9 2.837.592 12,8 4.212.153 26,4 6.764.223 47,2 15.516.492 37,5 (Temmuz-Eylül 2007) (Bin YTL) 2007 Deðiþim Deðiþim Deðiþim I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) 89.803.134 12,7 102.767.199 7,4 122.833.136 10,4 29.082.356 12,1 26.474.366 11,8 43.662.367 16,6 12.130.361 7,3 19.896.941-7,4 16.582.809 5,5 14.397.489 9,3 17.405.143 5,8 18.412.381 5,0 16.655.208 13,1 19.049.641 13,1 19.722.215 5,7 9.112.489 18,9 11.142.773 10,8 15.231.542 6,5 8.425.232 22,4 8.798.335 22,8 9.221.823 20,9 18.992.733 21,0 20.899.874 13,9 21.540.172 14,1 15.735.730 18,4 15.394.973 11,6 15.546.358 13,5 3.257.003 35,6 5.504.901 21,1 5.993.814 15,6 26.634.923 24,6 35.915.533 20,2 38.355.139 7,5 2.963.528 30,9 6.488.506 46,4 7.597.873 14,3 329.689 2,4 853.428 24,5 1.296.639 26,8 413.681 73,3 1.138.676 25,5 1.344.672-4,6 2.220.157 30,4 4.496.403 58,5 4.956.562 17,7 23.671.395 23,9 29.427.027 15,6 30.757.266 6,0 12.467.188 9,9 15.909.435 11,0 14.017.719-1,3 11.204.207 44,3 13.517.592 21,6 16.739.546 13,0 - - - -0,4 5,7 9,3 7,2 31,6 25,9 16,0 20,1 13,4 8,3 12,8 10,7 - TABLO: 5 HARCAMALAR YÖNTEMÝYLE GAYRÝ SAFÝ YURTÝÇÝ HASILA (CARÝ FÝYATLARLA) Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Deðiþim Harcama Bileþenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) TOPLAM (%) 2006 Özel Nihai Tüketim Harcamalarý 79.698.344 16,8 95.692.816 22,6 111.280.895 16,3 96.085.007 10,9 382.757.062 16,5 Gýda ve Ýçki 25.946.327 15,7 23.687.617 9,3 37.438.601 12,0 25.603.643 7,0 112.676.188 11,1 Dayanýklý Tüketim Mallarý 11.304.936 21,1 21.479.331 32,3 15.713.153 5,9 13.134.044-0,4 61.631.464 15,0 Yarý Dayanýklý ve Dayanýksýz Tüketim Mallarý 13.177.596 17,8 16.456.105 46,6 17.538.796 33,1 16.526.825 22,4 63.699.321 29,8 Enerji, Ulaþtýrma, Haberleþme 14.722.864 15,0 16.846.788 15,4 18.653.798 14,6 20.508.830 8,1 70.732.280 12,9 Hizmetler 7.661.048 12,0 10.058.621 18,5 14.308.329 21,5 12.227.566 17,1 44.255.564 17,9 Konut Sahipliði 6.885.573 22,7 7.164.355 23,0 7.628.218 22,8 8.084.099 22,7 29.762.245 22,8 Devletin Nihai Tüketim Harcamalarý 15.693.713 19,1 18.343.659 29,3 18.876.622 16,8 22.722.793 12,9 75.636.787 18,8 Maaþ, Ücret 13.291.268 16,6 13.799.541 22,9 13.691.650 8,4 14.162.910 13,6 54.945.368 15,1 Diðer Cari 2.402.445 35,0 4.544.118 53,4 5.184.972 47,2 8.559.884 11,6 20.691.419 29,9 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluþumu 21.371.178 32,5 29.886.751 26,3 35.663.996 30,9 34.171.079 20,9 121.093.003 27,1 Kamu Sektörü 2.263.258 51,8 4.430.876 6,3 6.644.678 17,0 11.427.703 22,0 24.766.514 19,6 Makine Teçhizat 322.077-15,2 685.623-20,5 1.022.525-23,2 2.510.302-4,7 4.540.526-12,8 Bina Ýnþaatý 238.657-10,9 907.661 15,1 1.410.000 38,8 2.153.178 0,8 4.709.496 11,9 Özel Sektör 19.107.920 30,6 25.455.875 30,6 29.019.317 34,5 22.743.376 20,3 96.326.489 29,1 Makine Teçhizat 11.343.914 27,3 14.336.877 15,5 14.207.947 17,3 13.580.362 7,9 53.469.099 16,2 Bina Ýnþaatý 7.764.007 35,6 11.118.998 57,1 14.811.371 56,5 9.163.014 44,9 42.857.390 49,9 - - - - - 21,7 24,9 14,8 18,3 6,3 14,5 11,1 13,8 21,3 30,6 18,5 21,4 32,9 32,0 14,3 19,0 22,5 21,0 14,6 18,1 - Kaynak: TÜÝK (*) Üretim yoluyla gayri safi yurtiçi hasýla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 13

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR b. Üretim 2006 yýlýnda toplam imalat sanayi üretiminde bir önceki yýla göre % 5,5 artýþ olmuþtur (Tablo 6). TABLO: 6 ÝMALAT SANAYÝ ÜRETÝM ENDEKSÝ (1997=100) Bir Önceki Yýl Ayný Döneme Bir Önceki Döneme Göre Üretim Endeksi Göre Deðiþim (%) Deðiþim (%) Dönemler 2005 2006 2007 2006 2007 2006 2007 I. Dönem 119,6 122,9 132,6 2,8 7,9-7,2-5,6 II. Dönem 132,3 143,0 146,0 8,1 2,1 16,4 10,1 III. Dönem 133,9 140,7 144,7 5,1 2,8-1,6-0,9 IV. Dönem 132,5 140,4 6,0-0,2 Yýllýk Ortalama 129,6 136,8 5,5 Kaynak: TÜÝK Not: TÜÝK tarafýndan açýklanan Aylýk Sanayi Üretim Anketinden hesaplanmýþtýr. Toplam imalat sanayi üretiminde 2007 yýlýnýn birinci üç aylýk döneminde geçen yýlýn ayný dönemine göre % 7,9 artýþ olurken, bir önceki döneme göre % 5,6 düþüþ olmuþtur. Ýkinci üç aylýk dönemde imalat sanayi üretim artýþý geçen yýlýn ayný dönemine göre % 2,1 düzeyinde kalýrken, bir önceki döneme göre % 10,1 düzeyinde gerçekleþmiþtir. Üçüncü üç aylýk dönemde imalat sanayi üretim artýþý geçen yýlýn ayný dönemine göre % 2,8 artýþ gösterirken, bir önceki döneme göre % 0,9 düþüþ göstermiþtir. 14 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(%) Grafik: 1 ÝMALAT SANAYÝ ÜRETÝM ENDEKSÝ (Bir Önceki Yýlýn Ayný Dönemine Göre Deðiþim) 10 9 8 7,9 8,1 7 6 5 5,1 6,0 4 3 2 2,8 2,1 2,8 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 15 1 0 1 2 3 4 Dönemler 2006 2007 (Temmuz-Eylül 2007)

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR 2006 yýlýnda imalat sanayi kapasite kullaným oraný bir önceki yýla göre 0,7 puan artarak % 81, özel sektör kapasite kullaným oraný 0,6 puan artarak % 79,6, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 3,1 puan artarak % 89,4 düzeyinde gerçekleþmiþtir (Tablo 7). TABLO: 7 ÝMALAT SANAYÝ KAPASÝTE KULLANIM ORANLARI (Üretim Deðeri Aðýrlýklý) (%) 2006 2007 Dönemler Toplam Devlet Özel Toplam Devlet Özel I. Dönem 77,8 83,3 76,9 80,1 85,3 79,3 II. Dönem 82,7 90,4 81,4 82,8 88,0 82,0 III. Dönem 81,3 93,1 79,4 81,8 89,4 80,6 IV. Dönem 82,3 90,7 80,8 Yýllýk Ortalama 81,0 89,4 79,6 Kaynak: TÜÝK Not: TÜÝK tarafýndan açýklanan Ýmalat Sanayi Aylýk Eðilim Anketi'nden hesaplanmýþtýr. Ýmalat sanayi kapasite kullaným oraný 2007 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 2,3 puanlýk artýþla % 80,1 e, özel sektör kapasite kullaným oraný 2,4 puanlýk artýþla % 79,3 e, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 2 puanlýk artýþla % 85,3 e yükselmiþtir. Ýkinci üç aylýk dönemde toplam kapasite kullaným oraný bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 0,1 puanlýk artýþla % 82,8 e, özel sektör kapasite kullaným oraný 0,6 puanlýk artýþla % 82 ye yükselirken, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 2,4 puanlýk düþüþle % 88 e gerilemiþtir. Üçüncü üç aylýk dönemde toplam kapasite kullaným oraný bir önceki yýlýn ayný dönemine göre 0,5 puanlýk artýþla % 81,8 e, özel sektör kapasite kullaným oraný 1,2 puanlýk artýþla % 80,6 ya yükselirken, kamu sektörü kapasite kullaným oraný 3,7 puanlýk düþüþle % 89,4 e gerilemiþtir. 2007 yýlýnýn Ocak-Mart döneminde 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre seçilmiþ sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artýþý % 143,8 ile küp þeker, % 108,4 16 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) ile pik ve % 36,4 ile þarap üretiminde olurken, en yüksek üretim düþüþü % 47,3 ile kristal þeker, % 16,8 ile sentetik dokuma ve % 8,2 ile karo fayans üretiminde görülmüþtür (Tablo 8-9). Nisan-Haziran döneminde 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre seçilmiþ sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artýþý % 245,5 ile küp þeker, % 76,3 ile pik ve % 40,9 ile alümina üretiminde olurken, en yüksek üretim düþüþü % 74,6 ile normal benzin, % 27,6 ile teneke rulo sac ve % 23 ile sentetik dokuma üretiminde olmuþtur. TABLO: 8 SEÇÝLMÝÞ SANAYÝ MADDELERÝNÝN ÜRETÝMÝ (Ton) 2006 2007 Maddeler I II III IV Toplam I II III Taþkömürü 713.831 767.510 758.435 831.017 3.070.793 755.083 836.229 845.313 Linyit (Bin Ton) 14.296 13.416 16.418 16.876 61.006 15.628 17.653 19.000 Ham Petrol 525.411 550.790 565.139 534.013 2.175.353 513.995 541.908 547.545 Doðalgaz (Bin m³) 112.555 52.276 52.139 90.166 307.136 104.969 65.752 58.502 Buðday Unu 516.587 533.994 598.167 550.054 2.198.802 614.613 579.447 643.688 Kristal Þeker 188.192 4.000 105.246 1.503.772 1.801.210 99.223 0 51.564 Küp Þeker 934 884 569 1.880 4.267 2.277 3.054 12.442 Raký (45) (Bin Litre) 10.905 6.759 7.206 12.969 37.839 11.932 7.833 7.955 Þarap (Bin Litre) 3.403 7.649 7.084 6.941 25.077 4.641 6.341 5.679 Bira (Bin Litre) 192.916 272.210 277.958 162.801 905.885 193.568 270.306 266.862 Filtreli Sigara 28.664 34.382 32.879 32.353 128.278 33.032 28.871 28.146 Pamuk Ýpliði 121.460 133.005 134.730 134.294 523.489 132.321 147.401 130.952 Sentetik Ýplik 133.340 142.240 147.215 141.463 564.258 139.807 149.203 149.180 Pamuklu Dokuma (Bin Metre) 151.843 163.448 164.525 191.972 671.788 182.653 217.792 150.713 Sentetik Dokuma (Bin Metre) 56.529 50.827 72.328 35.934 215.618 47.010 39.130 45.058 Yazý Kaðýdý 60.434 74.080 79.539 71.011 285.064 68.367 78.727 66.164 Karton 59.009 70.063 62.888 66.888 258.848 66.672 71.949 75.860 Normal Benzin 15.519 17.513 13.804 17.353 64.189 15.658 4.443 13.940 Kurþunsuz Benzin 773.945 930.628 995.085 995.722 3.695.380 860.373 978.052 1.157.280 Motorin 1.370.002 2.018.939 2.162.102 2.065.484 7.616.527 1.613.307 1.964.341 1.937.004 Fuel Oil 6 1.514.648 1.756.197 1.333.772 1.587.644 6.192.261 1.789.636 1.432.331 1.197.734 L.P.G. 173.099 207.742 213.328 206.505 800.674 182.655 192.983 192.904 Polietilen 95.631 100.301 97.300 91.333 384.565 104.491 85.798 103.875 PVC+PCC Kompound 33.177 36.481 36.091 29.348 135.097 41.160 36.844 39.210 Binek Oto Dýþ Lastiði (Bin Adet) 4.210 4.397 4.701 4.181 17.489 4.365 4.545 4.082 Karo Fayans (Bin m²) 111.081 131.499 136.411 114.020 493.011 101.975 129.653 132.996 Çimento 8.059.431 14.631.831 14.046.840 11.196.758 47.934.860 9.430.088 14.522.912 14.100.811 Pik 31.246 52.322 42.178 33.987 159.733 65.128 92.230 68.916 Teneke Rulo Sac 18.469 34.106 49.353 31.114 133.042 24.070 24.678 35.002 Alümina 36.720 29.161 36.190 38.018 140.089 39.108 41.088 40.028 Bakýr Teller 26.818 31.356 25.732 26.295 110.201 32.080 35.926 35.797 Elektrik (Milyon KWS) 42.463 41.790 46.385 44.767 175.405 45.810 45.588 50.877 Kaynak: TÜÝK Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 17

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR Yýllýk Temmuz-Eylül döneminde 2006 yýlýnýn ayný dönemine göre seçilmiþ sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artýþý % 2086,6 ile küp þeker, % 63,4 ile pik ve % 39,1 ile bakýr teller üretiminde olurken, en yüksek üretim düþüþü % 51 ile kristal þeker, % 37,7 ile sentetik dokuma ve % 29,1 ile teneke rulo sac üretiminde kaydedilmiþtir. TABLO: 9 SEÇÝLMÝÞ SANAYÝ MADDELERÝ ÜRETÝMÝNÝN DEÐÝÞÝM ORANLARI Maddeler 2006 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III Taþkömürü 0,7 6,2-20,0 5,8 18,6 5,8 9,0 11,5 1,8 7,5-1,2 9,6-9,1 10,7 1,1 Linyit 9,7 11,5 14,9 13,4 1,4 9,3 31,6 15,7-14,1-6,2 22,4 2,8-7,4 13,0 7,6 Ham Petrol -4,6-6,0-3,2-3,1-6,1-2,2-1,6-3,1-7,6 4,8 2,6-5,5-3,7 5,4 1,0 Doðalgaz -36,5 5,4-48,3-56,9-41,6-6,7 25,8 12,2-27,1-53,6-0,3 72,9 16,4-37,4-11,0 Buðday Unu -4,2 13,9-16,0-1,2-8,7 19,0 8,5 7,6-14,2 3,4 12,0-8,0 11,7-5,7 11,1 Kristal Þeker -6,4 41,5 - -17,4-9,6-47,3 - -51,0-88,7-97,9 2531,2 1328,8-93,4 - - Küp Þeker 6,3 344,8 58,7 185,9-38,3 143,8 245,5 2086,6-69,3-5,4-35,6 230,4 21,1 34,1 307,4 Raký (45) -14,1 29,4-29,2-44,7-0,7 9,4 15,9 10,4-16,5-38,0 6,6 80,0-8,0-34,4 1,6 Þarap -3,5-41,6 7,2-2,4 20,3 36,4-17,1-19,8-41,0 124,8-7,4-2,0-33,1 36,6-10,4 Bira 1,4 4,0-3,1-1,7 12,8 0,3-0,7-4,0 33,6 41,1 2,1-41,4 18,9 39,6-1,3 Filtreli Sigara 23,2 27,8 18,4 15,6 33,7 15,2-16,0-14,4 18,4 19,9-4,4-1,6 2,1-12,6-2,5 Pamuk Ýpliði 13,7-20,5 85,5 20,6 8,1 8,9 10,8-2,8-2,2 9,5 1,3-0,3-1,5 11,4-11,2 Sentetik Ýplik -0,9-15,7 8,4 8,9-2,5 4,9 4,9 1,3-8,1 6,7 3,5-3,9-1,2 6,7 0,0 Pamuklu Dokuma 11,3-8,5 9,5 8,6 40,4 20,3 33,2-8,4 11,1 7,6 0,7 16,7-4,9 19,2-30,8 Sentetik Dokuma -14,3-16,5-24,4 24,4-38,6-16,8-23,0-37,7-3,4-10,1 42,3-50,3 30,8-16,8 15,1 Yazý Kaðýdý 1,9 1,5 6,8 2,3-2,9 13,1 6,3-16,8-17,3 22,6 7,4-10,7-3,7 15,2-16,0 Karton -0,2-16,6 19,5-6,0 5,9 13,0 2,7 20,6-6,6 18,7-10,2 6,4-0,3 7,9 5,4 Normal Benzin -1,1 75,2 4,6-26,4-15,5 0,9-74,6 1,0-24,4 12,8-21,2 25,7-9,8-71,6 213,8 Kurþunsuz Benzin 11,5 4,9 15,4 14,1 11,0 11,2 5,1 16,3-13,7 20,2 6,9 0,1-13,6 13,7 18,3 Motorin 0,9-19,0-0,2 6,4 14,4 17,8-2,7-10,4-24,1 47,4 7,1-4,5-21,9 21,8-1,4 Fuel Oil 6-3,1-12,8 4,0-10,7 8,1 18,2-18,4-10,2 3,1 15,9-24,1 19,0 12,7-20,0-16,4 L.P.G. 4,4 3,1 9,5 3,4 1,6 5,5-7,1-9,6-14,9 20,0 2,7-3,2-11,5 5,7 0,0 Polietilen 40,6 182,1 73,5-4,1 13,5 9,3-14,5 6,8 18,9 4,9-3,0-6,1 14,4-17,9 21,1 PVC+PCC Kompound 1,4 28,8 13,6 0,0-25,3 24,1 1,0 8,6-15,6 10,0-1,1-18,7 40,2-10,5 6,4 Binek Oto Dýþ Lastiði -0,3-3,6-5,1 12,2-3,8 3,7 3,4-13,2-3,2 4,4 6,9-11,1 4,4 4,1-10,2 Karo Fayans 3,4 11,4 7,5 6,1-9,8-8,2-1,4-2,5-12,1 18,4 3,7-16,4-10,6 27,1 2,6 Çimento 15,0 12,6 19,1 14,3 12,7 17,0-0,7 0,4-18,9 81,5-4,0-20,3-15,8 54,0-2,9 Pik -10,5-29,3-21,8 40,8-9,1 108,4 76,3 63,4-16,4 67,5-19,4-19,4 91,6 41,6-25,3 Teneke Rulo Sac -5,6-48,3-10,6 21,3 18,2 30,3-27,6-29,1-29,8 84,7 44,7-37,0-22,6 2,5 41,8 Alümina 24,5-8,3-25,0 194,4 78,1 6,5 40,9 10,6 72,0-20,6 24,1 5,1 2,9 5,1-2,6 Bakýr Teller 16,1 16,9 32,6 10,6 4,9 19,6 14,6 39,1 7,0 16,9-17,9 2,2 22,0 12,0-0,4 Elektrik 8,4 8,4 8,7 9,5 7,2 7,9 9,1 9,7 1,7-1,6 11,0-3,5 2,3-0,5 11,6 Kaynak: TÜÝK Bir Önceki Yýl Ayný Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre 2007 yýlýnýn ilk üç aylýk döneminde seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en yüksek üretim artýþý % 86,8 ile bulaþýk makinesi, % 38 ile çamaþýr makinesi ve % 31,5 ile de buzdolabý üretiminde olmuþtur. Üretimde en yüksek düþüþ % 32,6 ile televizyon, % 22,6 ile kamyon ve % 16,2 ile minibüs-midibüs üretiminde gerçekleþmiþtir (Tablo 10-11). (%) 18 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) TABLO: 10 SEÇÝLMÝÞ DAYANIKLI TÜKETÝM MALLARININ ÜRETÝMÝ 2006 2007 (Adet) Maddeler I II III IV Toplam I II III Traktör 11.104 12.401 9.001 9.990 42.496 10.022 9.768 7.879 Buzdolabý 1.109.758 1.852.294 1.709.254 1.552.249 6.223.555 1.459.266 1.852.287 1.651.941 Bulaþýk Makinesi 232.178 301.418 263.310 395.408 1.192.314 433.680 470.217 445.703 Çamaþýr Makinesi 1.096.583 1.284.408 1.472.843 1.556.378 5.410.212 1.513.296 1.362.998 1.133.075 Elektrik Süpürgesi 341.174 389.539 321.514 434.411 1.486.638 377.108 419.978 370.460 Fýrýn 1.730.779 1.750.072 1.726.738 1.580.081 6.787.670 1.561.000 1.705.093 1.743.236 Televizyon 5.103.896 4.079.553 4.003.907 5.096.592 18.283.948 3.439.437 2.726.089 2.777.474 Otomobil 167.916 217.566 152.390 217.871 755.743 190.457 230.018 183.724 Minibüs-Midibüs 10.994 11.666 11.277 12.573 46.510 9.215 8.481 9.210 Otobüs 1.402 1.779 1.229 1.427 5.837 1.398 1.525 1.435 Kamyonet 35.067 31.734 33.262 36.531 136.594 36.703 39.964 35.931 Kamyon 8.698 11.029 7.618 7.797 35.142 6.736 7.618 6.984 Kaynak: TÜÝK TABLO: 11 SEÇÝLMÝÞ DAYANIKLI TÜKETÝM MALLARI ÜRETÝMÝNÝN DEÐÝÞÝM ORANLARI (%) Yýllýk Bir Önceki Yýl Ayný Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Maddeler 2006 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III Traktör 11,4 21,6 27,3-3,9 0,8-9,7-21,2-12,5 12,0 11,7-27,4 11,0 0,3-2,5-19,3 Buzdolabý 22,1-30,8 132,7 10,2 35,3 31,5 0,0-3,4-3,3 66,9-7,7-9,2-6,0 26,9-10,8 Bulaþýk Makinesi 52,2 6,3 124,9 29,2 74,2 86,8 56,0 69,3 2,3 29,8-12,6 50,2 9,7 8,4-5,2 Çamaþýr Makinesi 22,0 19,9 30,2 19,5 19,7 38,0 6,1-23,1-15,7 17,1 14,7 5,7-2,8-9,9-16,9 Elektrik Süpürgesi 23,2 30,7 14,2 7,9 41,6 10,5 7,8 15,2 11,2 14,2-17,5 35,1-13,2 11,4-11,8 Fýrýn 15,8 29,0 32,4 11,2-3,8-9,8-2,6 1,0 5,4 1,1-1,3-8,5-1,2 9,2 2,2 Televizyon -12,6 5,2-13,7-22,9-16,9-32,6-33,2-30,6-16,8-20,1-1,9 27,3-32,5-20,7 1,9 Otomobil 19,0 15,4 19,9 0,2 39,5 13,4 5,7 20,6 7,5 29,6-30,0 43,0-12,6 20,8-20,1 Minibüs-Midibüs -21,3-20,2-25,0-26,0-13,4-16,2-27,3-18,3-24,3 6,1-3,3 11,5-26,7-8,0 8,6 Otobüs 13,1 14,6 30,7 7,8-0,6-0,3-14,3 16,8-2,4 26,9-30,9 16,1-2,0 9,1-5,9 Kamyonet 6,4 17,0-6,3 13,8 3,3 4,7 25,9 8,0-0,8-9,5 4,8 9,8 0,5 8,9-10,1 Kamyon -10,6-0,1 1,4-21,4-22,4-22,6-30,9-8,3-13,5 26,8-30,9 2,3-13,6 13,1-8,3 Kaynak: TÜÝK Seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda ikinci üç aylýk dönemde, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en yüksek üretim artýþý % 56 ile bulaþýk makinesi, % 25,9 ile kamyonet ve % 7,8 ile de elektrik süpürgesi üretiminde olmuþtur. Üretimde en yüksek düþüþ % 33,2 ile televizyon, % 30,9 ile kamyon ve % 27,3 ile minibüs-midibüs üretiminde gerçekleþmiþtir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 19

ÜÇ AYLIK EKONOMÝK RAPOR Üçüncü üç aylýk dönemde seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en yüksek üretim artýþý % 69,3 ile bulaþýk makinesi, % 20,6 ile otomobil ve % 16,8 ile de otobüs üretiminde olmuþtur. Üretimde en yüksek düþüþ % 30,6 ile televizyon, % 23,1 ile çamaþýr makinesi ve % 18,3 ile minibüs-midibüs üretiminde görülmüþtür. 2007 yýlýnýn Ocak-Mart döneminde seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre televizyon satýþlarýnda % 27,8, kamyon satýþlarýnda % 19,7, fýrýn satýþlarýnda % 11 düþüþ, diðerlerinin satýþlarýnda ise artýþ olmuþtur. En yüksek artýþ % 64,5 ile bulaþýk makinesi, % 28,3 ile çamaþýr makinesi ve % 25,2 ile otobüs satýþlarýnda gerçekleþmiþtir (Tablo 12-13). TABLO: 12 SEÇÝLMÝÞ DAYANIKLI TÜKETÝM MALLARININ SATIÞI 2006 Mallar I II III IV Toplam I II III Traktör 11.628 12.708 8.974 9.950 43.260 11.726 9.157 8.498 Buzdolabý 1.105.344 1.734.080 1.758.726 1.507.644 6.105.794 1.381.624 1.799.076 1.707.415 Bulaþýk Makinesi 229.980 313.304 259.510 377.027 1.179.821 378.361 492.512 480.404 Çamaþýr Makinesi 1.089.183 1.227.407 1.475.294 1.583.606 5.375.490 1.397.159 1.182.264 1.236.717 Elektrik Süpürgesi 357.561 386.142 348.896 446.234 1.538.833 379.081 425.243 363.035 Fýrýn 1.307.873 1.321.411 1.629.326 1.338.803 5.597.413 1.164.096 1.413.151 1.772.623 Televizyon 4.721.219 4.286.045 3.781.725 5.243.799 18.032.788 3.406.477 2.750.740 2.763.686 Otomobil 164.038 218.966 170.405 202.062 755.471 187.837 229.093 183.736 Minibüs-Midibüs 8.972 11.356 11.785 12.765 44.878 9.322 10.504 11.192 Otobüs 1.145 1.552 1.371 1.504 5.572 1.433 1.576 1.498 Kamyonet 33.660 32.901 33.161 36.493 136.215 35.650 38.546 38.645 Kamyon 8.169 11.222 8.021 8.464 35.876 6.558 7.311 7.226 Kaynak: TÜÝK 2007 (Adet) Mallar TABLO: 13 SEÇÝLMÝÞ DAYANIKLI TÜKETÝM MALLARI SATIÞLARININ DEÐÝÞÝM ORANLARI Yýllýk 2006 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III 2006/I 2006/II 2006/III 2006/IV 2007/I 2007/II 2007/III Traktör 11,5 15,4 27,0-7,3 10,2 0,8-27,9-5,3 28,7 9,3-29,4 10,9 17,8-21,9-7,2 Buzdolabý 16,0 7,5 23,0 11,7 20,6 25,0 3,7-2,9-11,6 56,9 1,4-14,3-8,4 30,2-5,1 Bulaþýk Makinesi 35,6-4,8 61,5 20,2 72,6 64,5 57,2 85,1 5,3 36,2-17,2 45,3 0,4 30,2-2,5 Çamaþýr Makinesi 23,3 29,6 26,6 21,7 18,3 28,3-3,7-16,2-18,7 12,7 20,2 7,3-11,8-15,4 4,6 Elektrik Süpürgesi 20,2 20,4 7,0 6,2 51,9 6,0 10,1 4,1 21,7 8,0-9,6 27,9-15,0 12,2-14,6 Fýrýn -4,7 0,4-1,4 0,0-16,4-11,0 6,9 8,8-18,3 1,0 23,3-17,8-13,0 21,4 25,4 Televizyon -12,7 6,1-8,4-28,6-15,9-27,8-35,8-26,9-24,3-9,2-11,8 38,7-35,0-19,2 0,5 Otomobil 17,7 17,4 19,9 15,7 17,2 14,5 4,6 7,8-4,8 33,5-22,2 18,6-7,0 22,0-19,8 Minibüs-Midibüs -25,0-31,2-28,7-23,7-17,2 3,9-7,5-5,0-41,8 26,6 3,8 8,3-27,0 12,7 6,5 Otobüs 6,1-6,3 13,4 10,3 6,2 25,2 1,5 9,3-19,1 35,5-11,7 9,7-4,7 10,0-4,9 Kamyonet 4,4 13,7-4,6 9,5 1,1 5,9 17,2 16,5-6,7-2,3 0,8 10,0-2,3 8,1 0,3 Kamyon -18,1-6,4-4,6-30,1-28,5-19,7-34,9-9,9-31,0 37,4-28,5 5,5-22,5 11,5-1,2 Kaynak: TÜÝK Bir Önceki Yýl Ayný Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre (%) 20 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði

(Temmuz-Eylül 2007) Nisan-Haziran döneminde seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en yüksek oranlý düþüþ % 35,8 ile televizyon, % 34,9 ile kamyon, % 27,9 ile traktör satýþlarýnda olurken, en yüksek artýþ % 57,2 ile bulaþýk makinesi, % 17,2 ile kamyonet ve % 10,1 ile elektrik süpürgesi satýþlarýnda gerçekleþmiþtir. Temmuz-Eylül döneminde seçilmiþ dayanýklý tüketim mallarýnda, bir önceki yýlýn ayný dönemine göre en yüksek oranlý düþüþ % 26,9 ile televizyon, % 16,2 ile çamaþýr makinesi, % 9,9 ile kamyon satýþlarýnda olurken, en yüksek artýþ % 85,1 ile bulaþýk makinesi, % 16,5 ile kamyonet ve % 9,3 ile otobüs satýþlarýnda gerçekleþmiþtir. C. YATIRIMLAR 2008 yýlýnda 155.154 milyon YTL lik sabit sermaye yatýrýmý yapýlmasý programlanmýþtýr. Bu yatýrýmýn 33.370 milyon YTL lik kýsmýnýn kamu kesimi, 121.784 milyon YTL lik kýsmýnýn özel kesim tarafýndan gerçekleþtirilmesi öngörülmüþtür (Tablo 14). TABLO: 14 SEKTÖRLER ÝTÝBARÝYLE SABÝT SERMAYE YATIRIMLARI (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) 2007 (1) 2008 (2) Pay (%) Sektörler Toplam Kamu Özel Toplam Kamu Özel Toplam Kamu Özel Tarým 6.611 2.834 3.777 6.701 2.537 4.164 4,3 7,6 3,4 Madencilik 2.470 683 1.787 2.789 837 1.952 1,8 2,5 1,6 Ýmalat 44.648 429 44.219 51.590 517 51.073 33,3 1,5 41,9 Enerji 6.213 3.397 2.816 6.107 3.032 3.075 3,9 9,1 2,5 Ulaþtýrma 26.812 10.095 16.717 28.765 10.159 18.606 18,5 30,4 15,3 Turizm 8.029 147 7.882 9.252 149 9.103 6,0 0,4 7,5 Konut 18.592 544 18.048 21.039 573 20.466 13,6 1,7 16,8 Eðitim 4.831 3.687 1.144 5.042 3.600 1.442 3,2 10,8 1,2 Saðlýk 8.276 2.114 6.162 9.209 2.091 7.118 5,9 6,3 5,8 Diðer Hizmetler 13.808 9.505 4.303 14.660 9.875 4.785 9,4 29,6 3,9 TOPLAM 140.290 33.435 106.855 155.154 33.370 121.784 100,0 100,0 100,0 (1) Gerçekleþme tahmini (2) Program Kaynak: DPT Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði 21