FİNANSAL YÖNETİM Finans kavramı. İşletme finansı. Finans ve yatırım tercihleri. Kişisel servet maksimizasyonu

1.10.2016 Fiasal Yöetim 2 Fias kavramı FİNANSAL YÖNETİM 01. TEMEL KAVRAMLAR Bir işletmei firma değerii ve ortaklarıı işletmeye koymuş oldukları sermayeyi (serveti) maksimum seviyeye çıkarmak amacıyla, işletme içi gerekli ola foları elde edilmesi ve bu foları işletme amaçları doğrultusuda etki bir şekilde kullaılarak verimli aktiflere yatırılması alamıa gelmektedir. Fiasal Yöetim 3 Fiasal Yöetim 4 Fias ve yatırım tercihleri Elide fazla akdi bulua veya fo fazlası bulua bir yatırımcı, bu tasarrufuu mekul kıymetler piyasasıda e fazla getiri sağlama ihtimali ola hisse seetlerie yatırma gibi bir tercihte buluabilecektir. Ya da bu kişi, biriktirmiş olduğu tasarruflarıı hazie boosu satı alarak güveli bir gelir sağlamayı tercih edebilecektir. Fias, potasiyel yatırımcıları, hagi alalara yatırım yapacağıı belirlemesi kousuda öemli bir görev almaktadır. Kişisel servet maksimizasyou Kişileri fiasal aladaki soruu, sahip olduğu mevcut kayakları rasyoel bir şekilde kullaarak kedi servetlerii maksimize edebilmektedir. Fias, tüketim (yiyecek giyim v.b.) ile yatırım (hisse seedi, tahvil, gayrimekul vb.) arasıda gelirleri asıl dağıtıldığıı, yatırım seçeekleri arasıda asıl seçim yapıldığıı ve arta tüketim ile yatırım eğilimleri içi gerekli ola foları asıl sağladığıı ve buları hagi alalara yatırıldığıı ele almaktadır. Fiasal Yöetim 5 Fiasal Yöetim 6 İşletme fiası İşletme fiası işletme içi gerekli foları uygu koşullarda ele geçirilmesi ve bu foları işletme içeriside etki bir şekilde dağıtımıı kou edimektedir. Yai, işletme fiası, işletmei bilaçosuda yer ala döe ve dura varlıklar, kısa vadeli ve uzu vadeli yabacı kayaklar ile özkayakları yöetilmesidir. Fias foksiyouu etkileye gelişmeler 1. İşletmeleri büyük ölçekte faaliyet göstermeleri, 2. İşletmeleri çeşitli tür mamul üretmeleri ve çeşitli piyasalarda faaliyette bulumaları, 3. Ekoomii değişme temposuu hızladıra araştırma geliştirme harcamalarıdaki artış, 4. Ekoomide ve ekoomii birçok kesimide büyümeye daha fazla öem verilmesi 1

1.10.2016 Fiasal Yöetim 7 Fiasal Yöetim 8 Fias foksiyouu etkileye gelişmeler 5. İşletmeler arasıda birleşmelere gidilmesi ve diğer işletmeleri aktif ve pasifii satı alıması 6. İletişim imkalarıı hızla yaygılaşmasıı uluslararası para ve sermaye piyasalarıı gelişmesie katkıda buluması ve söz kousu piyasalarda fo sağlama imkalarıı artması, 7. Tekolojik ilerlemeler, 8. Bazı sektörlerde şiddetli rekabet soucu kar marjlarıı daralması. İşletme fiasıı amaçları a. İşletmei birici amacı kar maksimizasyoudur yai işletmei marjial gelir ile marjial maliyeti eşit olduğu oktada faaliyet göstermesidir. b. İkici öemli amaç, işletmedeki ortakları servetii maksimize etmektir. Ortakları servetii maksimizasyou, işletmedeki hissedarları gelecekte elde etmeyi beklediği tüm getirileri et bugükü değerii maksimizasyouu ifade etmektedir. Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 İşletme fiasıı amaçları oortakları serveti, şirket hisse seetlerii piyasadaki değerie göre ölçülmektedir. oortakları sahip olduğu hisse seetlerii piyasa değeri borsada işlem gördüğü fiyata göre belirleir. ohisse seetlerii borsa fiyatı ise, işletme yöetimie, işletme yöetimii yatırım kararlarıa, yatırımları fiasma kayaklarıa, işletmei kar payı dağıtım politikasıa vb. faktörlere bağlıdır. ohisse seetlerii piyasa fiyatıı yükselmesi ve düşmesi, yöetimi başarı ya da başarısızlığıı göstermektedir. Fias yöeticisii işletmedeki rolü Fias yöeticisii, işletmeye fo arz ede fias piyasaları ile işletme faaliyetleri arasıda bir aracıdır. Fiasal yöetim, işletme içi gerekli foları e uygu fiyatta sağlaması ve elde edile bu foları maliyetide daha fazla getiri sağlaya aktiflere yatırılması sürecidir. Fias yöeticisii bu süreci doğru bir şekilde işletmesi, işletmei borsada işlem göre hisse seetlerii fiyatıı arttıracaktır. Arta hisse seedi fiyatları da ortakları servetii yükseltecektir. Fiasal Yöetim 11 Fiasal Yöetim 12 Fias yöeticisii amaçları Fias yöeticisii amacı, işletmei değerii maksimize edecek foları elde etmek ve elde edile bu foları verimli üretke yatırım alalarıda kullamaktır. Fias yöeticisii bu amaca ulaşmak içi başlıca üç foksiyou yerie getirmesi gerekmektedir: a. Fiasal aaliz ve plalama, b. Aktif yöetimi, c. Fiasal yapıı yöetimi. 2

1.10.2016 Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 Fias yöeticisii görevleri Fiasal aaliz ve plalama Öemli fiasma ve yatırım kararları Aktif yöetimi Koordiasyo ve kotrol Fias piyasalarıyla ilgileme İşletmei karşılaştığı özel soruları çözümü Fiasal aaliz ve plalama Fias yöeticisi, geçmiş yıllara ait verileri icelemek ve farklı ekoomik olaylar karşısıda karşılaştırmalarda bulumak, işletmei diğer yöeticileriyle ilişki kurarak işletmei gelecekteki hedefii ögörümlemek ve bu koudaki pla ve programları geliştirmek zorudadır. Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 Öemli fiasma ve yatırım kararları Fias yöeticisi, optimum satış oraıı belirlemeside pazarlama departmaı ile yakı bir ilişki içide olmalıdır. Ayrıca hagi aktiflere yatırım yapacağıı ve bu yatırımı erede fiase edeceğii de belirlemesi gereklidir. Yai yapılacak ola yatırımlar özkayaklarla mı yoksa yabacı kayaklarla mı fiase edilecektir? Eğer yabacı kayağa başvurulacaksa buu süresi ve maliyeti e olacaktır? İşte fias yöeticisii, bu soruları cevaplarıı işletmei karlılığıı ve sürekliliğii sağlayacak şekilde vermeye çalışması gerekmektedir. Aktif yöetimi Fias yöeticisi, işletmei likit kayaklarıı e kadarıı akit olarak tutulacağıda ve bu kayakları e kadarıı mekul kıymetlere veya maddi dura varlıklara yatırılacağıda birici derecede sorumludur. Fias yöeticisii, akit giriş ve çıkışları arasıda düzeli bir degei kurulmasıa da öze göstermesi gerekir. Buu içi kredili satışlara ayrı bir öze gösterilmeli ve stok düzeyleri ile maddi dura varlıkları türü ve miktarı hakkıda da doğru kararlar alımalıdır. Fiasal Yöetim 17 İşletmei karşılaştığı özel soruları çözümü İşletmei başka bir işletmeyi satı alması, işletmei başka işletmelerle birleşmesi, işletmei tamamıı veya bir bölümüü satılması, kokordato öerilerii kabulü ya da kokordato teklif edilmesi, halka açılma ve tasfiye işlemleri, işletmeleri ekoomik ömrü boyuca karşılaştığı özel sorulardır. Fias yöeticisi, yukarıda belirtile sorularla ilgili kararları alımasıda öemli rol oyar. Fiasal Yöetim 18 Kokordato Elide olmaya sebeplerle işleri iyi gitmeye ve mali durumu bozulmuş ola dürüst borçluları korumak içi kabul edilmiş bir müessesedir. Bua göre kokordato, borçluu alacaklılarıı (e az 2/3) çoğuluğu ile yaptığı ve ticaret mahkemesii tasdiki ile hüküm ifade ede öyle bir alaşmadır ki, buula imtiyazsız alacaklılar borçluya karşı alacaklarıı belirli bir yüzdeside feragat ederler ve borçlu, borçlarıı kokordatoda kabul edile kısmıı (yüzdesii) ödemekle, borçlarıı tamamıda kurtulur. 3

1.10.2016 Fiasal Yöetim 19 Fiasal Yöetim 20 Eflasyou işletme fiasıa etkileri 1. Faiz oralarıı yüksekliği 2. Plalama zorlukları 3. Kayak talebii artışı 4. Tahvil fiyatlarıı düşüşü 5. Yatırımları plalamasıda ihtiyatlı davraılması 6. Muhasebe soruları Faiz oralarıı yüksekliği Eflasyo oraı ile faiz oraları arasıda sıkı bir ilişki vardır. Eflasyoist döemlerde, özellikle yabacı kayaklarda sağlaa foları maliyetide öemli artışlar olmaktadır. Foları maliyetii artması sermaye yapısıda borca ağırlık vere işletmeler içi ciddi sorular yaratabilmektedir. Fiasal Yöetim 21 Fiasal Yöetim 22 Plalama zorlukları Eflasyo, geleceği belirsizliğii arttırmakta, ögörümleme tekiklerii geliştirme çabalarıa karşı doğru tahmiler yapmayı güçleştirmekte, hatta imkasız hale getirmektedir. Bu durum fiasal plalamaı ekoomide arta belirsizliği yasıtacak şekilde daha esek olması gerektiğii ortaya çıkarmaktadır. Kayak talebideki artış Eflasyo döemleride işletmeleri reel olarak ayı düzeyde iş hacmii sürdürebilmeleri içi daha fazla miktarda fo kayağıa ihtiyaçları bulumaktadır. Eflasyo edeiyle yatırım malları fiyatlarıı yükselmesi, maliyet usuru ola kalemleri fiyatlarıı yüksek oluşu, fias yöeticisii yei kayaklar bulmaya zorlar, öte yada bu döemlerde eflasyo hızıı düşürmek içi devlet para arzıı kısar ve foları daraltma yolua gider. Alıa tüm bu ölemler işletmeleri fiasma güçlüklerii arttırır. Fiasal Yöetim 23 Fiasal Yöetim 24 Tahvil fiyatlarıdaki düşüş Faiz oralarıdaki artış, sabit gelir sağlaya uzu vadeli tahvil fiyatlarıda düşüşe ede olmaktadır. Değer kaybıa uğrama riskie karşı tasarruf sahipleri, eflasyo döemleride uzu vadeli borç verme yerie, kısa vadeli borç vermeyi tercih etmekte ve bu tercih, uzu vadeli folarda kısa vadeli folara doğru bir kaymaya yol açmaktadır. Tasarruf sahipleri, uzu vadeli borç verirke tahvil faizlerii de geel fiyat düzeyie paralel olarak yükselmesii istemektedir. Yatırım plalarıda ihtiyatlı davraılması Eflasyou işletmeler üzeride yaptığı öemli bir etki de yatırım yapma kousuda ortaya çıka belirsizlik ortamıdır. Arta kredi maliyetleri, fo arzıdaki daralmalar, geleceği belirsizliği gibi edelerle işletmeler yatırım yapmak istememektedirler. Uzu vadeli plalama güçlükleri de yatırımları yapılmasıı öemli ölçüde zorlaştırmaktadır. 4

1.10.2016 Fiasal Yöetim 25 Muhasebe soruları Muhasebe kayıtlarıda klasik muhasebe ilkelerii uygulaması, eflasyo döemleride gerçek olmaya fiktif kar hesaplamalarıa ede olmaktadır. Çükü, klasik muhasebede stoklar maliyet bedeli ile değerledirilmekte, amortismalar da tarihsel maliyetler üzeride ayrılmaktadır. Düşük maliyetli stoklar yüksek kar hesaplamasıa yol açarke, yaratıla akit akışları stokları yeilemeside yetersiz kalmaktadır. Ayı şeyler amortismalar içide söyleebilir. 5

1.10.2016 Fiasal Yöetim 2 Fias kurumları ve piyasaları FİNANSAL YÖNETİM 02. FİNANSAL PİYASALAR Fias kurumları, mevduat kabul ede ve daha sora başkalarıa ödüç para vere veya toplamış olduğu bu mevduatları yatırım yaparak değerledire bakalar gibi örgütlerdir. Fias piyasaları ise, fo arz edeler ile fo talep edeleri işlem yapmak içi bir araya geldiği orgaize olmuş bir piyasa türüdür. Fiasal Yöetim 3 Fiasal Yöetim 4 Fias piyasası türleri 1. Para piyasası 2. Sermaye piyasası 3. Mekul kıymet piyasası (hisse seedi ve tahvil gibi yatırım araçları alııp-satılır) 4. Kambiyo piyasası (yabacı paralar alııp satılır ve bu paralar yatırım aracı işlevi görür) 5. Gayrimekul piyasası Para ve sermaye piyasası Sermaye piyasası, fo arz ede tasarruf sahipleri ile fo talep ede girişimcileri karşılaştığı bir ekoomik pazardır. Bu pazarda, kısa vadeli foları arz ve talebii karşılaştığı piyasalar para piyasası, uzu ve sosuz vadeli foları arz ve taleplerii karşılaştığı piyasalar ise sermaye piyasası olarak adladırılmaktadır. Fiasal Yöetim 5 Fiasal Yöetim 6 YATIRIM SÜRECİ Fias Kurumları Bakalar Ticaret ve İhtisas Bakaları Yatırım ve Kalkıma Bakaları Kredi Kurumları Sigorta Şirketleri Sosyal Güvelik Kuruluşları Fias piyasalarıı işlevleri a. Bireysel tasarrufları özedirerek sermaye birikimii sağlamak b. Foları etki kullaımıı mümkü kılmak Fo Arz Edeler Fo Talep Edeler Fias piyasaları örgütleip kurum ve kurallarıyla işlerlik kazadığı ölçüde ekoomiye kayak aktarımı hızlamaktadır. Fias Piyasaları Para Piyasası Sermaye Piyasası 1

1.10.2016 Fiasal Yöetim 7 Fiasal Yöetim 8 Fias piyasaları ve ekoomi Gelişmiş bir fias piyasası sistemi, ekoomideki refah düzeyii daha da yükselmesii sağlar. Fias piyasalarıı mevcut olmaması ya da iyi işlememesi durumuda tasarruflar, bu folara ihtiyaç duya ekoomik birimlere aktarılamayacaktır. Böylece, aktif duruma geçemeye veya yatırım alalarıa yöelmeye bu folar, o ülkei ve ülke içide faaliyet göstere işletmeleri gelişmesii egelleyeceğide ekoomik kalkıma gerçekleşmeyecektir. Para Piyasası Kısa vadeli foları arz ve talebii karşılaştığı yerdir. Fo arz edeler: ticari bakalar, fias kuruluşları ve kredi kurumları. Sistem bakalar aracılığı ile işlediğide orgaize olmuş, bakalar dışıda işletmeleri birbirleri veya müşterileri ile ola kredi ilişkileri ise orgaize olmamış para piyasasıı oluşturur. Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 Para piyasası araçları Para piyasasıı aa kayağı, tasarruf sahiplerii bakalara yatırmış oldukları mevduatlardır. Para piyasası araçları: poliçe, boo, çek gibi kambiyo seetleri ile kredi alaşmaları, ticari mevduat hesapları ve kredi kartlarıdır. Bu piyasada süre kısa olduğu içi risk ve faiz oraları sermaye piyasasıa orala daha düşüktür. Ticari Bakalar Para piyasasıı e öemli kuruluşları ticari bakalardır. Ticari bakalar, toplamış oldukları tasarrufları, kısa vadeli fo ihtiyaçları bulua kuruluşlara borç vermek ve karşılığıda faiz almak suretiyle gelir elde ederek para piyasasıı etki çalışmasıda rol oyamaktadır. Ayrıca, bu bakaları kambiyo seetlerii iskoto ederek işletmelere bir tür kayak sağlama yolua gitmesi de oldukça öemlidir. Fiasal Yöetim 11 Fiasal Yöetim 12 Net Getiri Orgaize olmuş para piyasası Fo arz edecek veya tasarruflarıı değerledirecek ola kişi ya da kurumları, mevcut fazla folarıı ereye yai hagi piyasaya aktaracakları kousuda belirleyici ola kriterleri başıda vergi ve faiz oraları gelmektedir. Fo ihtiyacı ola kişiler de bu ihtiyaçlarıı, bakaları vermiş olduğu kredi faiz oralarıı dikkate alarak yapacaktır. Orgaize olmuş para piyasası, işlemleri belirli kurallara göre yapıldığı piyasalardır. Bu piyasalara e iyi örek ticari bakalardır. Bakaları para piyasasıda yapmış oldukları işlemler: Havale Çek, seet ıskotosu ve tahsili Kredi verme Akreditif açma Tasarruf toplama Mevduat sahiplerie kredi kartı verme Maaş ve ikramiye ödemesi Döviz alıp satma Emekli, dul ve yetim aylıklarıı dağıtımı Vergi ve SSK tahsilatı yapma Kiralık kasa hizmeti verme 2

1.10.2016 Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 Orgaize olmamış para piyasası Bu piyasaı aracıları, kişiler (tefeciler) veya piyasa bakerlik kuruluşlarıdır. Bu piyasa türüü belirli kuralları yoktur. Geellikle bu piyasada sağlaacak fou maliyeti, orgaize para piyasasıa orala daha pahalıdır. Orgaize olmamış para piyasasıda fo talep edeler, geellikle, orgaize para piyasasıda fo sağlayamaya küçük ve orta büyüklükteki işletmelerdir. Sermaye piyasası Orta, uzu ve sosuz vadeli foları arz ve talebii yardımcı kuruluşlar aracılığıyla ve mekul kıymetlere dayalı olarak karşılaştığı piyasa. Uzu vadeli folar: tahviller Sosuz vadeli folar: hisse seetleri Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 Sermaye piyasasıa ede başvurulur? İşletmeler, para piyasasıa geellikle geçici akit sıkıtılarıı gidermek ve işletme sermayesi ihtiyaçlarıı karşılamak amacıyla başvururke, sermaye piyasasıa uzu vadeli yatırım projelerii fiase etmek ve sermayelerii arttırmak üzere başvururlar. Bir çok ülkede sermaye piyasalarıı gelişimi ile ekoomik kalkıma birlikte görülmektedir. Sermaye piyasasıı avatajları 1. Sermayei çok sayıdaki tasarruf sahipleri arasıda paylaştırılması edeiyle, ülkedeki gelir dağılımıı düzelmesie yardımcı olabilir, 2. Küçük tasarruf sahipleri içi karlı fiasal yatırım olaaklarıı ortaya çıkartarak tasarrufları artmasıa yardımcı olabilir, 3. Öz kayakları yeterli olmaya işletmeleri uzu vadeli fiasma sorularıa uygu çözümler getirebilir, 4. Fo arz edecek kişileri kayakları, verimli-üretke yatırım alalarıa aktarılabilir. Fiasal Yöetim 17 Fiasal Yöetim 18 Para Piyasası Çek, seet, poliçe ve hazie boosu gibi kıymetli evraklar Kısa; risk ve faiz oraı düşük Geçici ve ruti akit sıkıtılarıı giderilmesi E fazla bir yıl vadeli veya vadesiz tasarruflar Araçlar Vade Başvuru edei Kayaklar Sermaye Piyasası Hisse seedi ve tahvil gibi mekul kıymetler Uzu; risk ve faiz oraı yüksek Sermayei ve uzu vadeli projeleri fiasmaı Devamlılık göstere tasarruflar (BES) Sermaye piyasası türleri Biricil piyasa Doğruda çıkarım Dolaylı çıkarım İkicil piyasa Üçücül piyasa Dördücül piyasa 3

1.10.2016 Fiasal Yöetim 19 Biricil piyasa Tasarruf sahiplerii tahvil ve hisse seedi gibi mekul kıymetleri doğruda doğruya ihraç ede aoim şirket şeklide kurulmuş ola kuruluşlarda veya bulara ihraçta aracılık ede kurumlarda alabildikleri piyasa. Doğruda çıkarım: mekul kıymetleri doğruda ihraç ede kurum ya da kuruluşta alıması Dolaylı çıkarım: çıkarıma aracılık ede kurumlarda alıması. Fiasal Yöetim 20 Doğruda çıkarım ve dolaylı çıkarımı kıyaslaması Doğruda çıkarımı avatajı, çıkarıma aracılık ede bir kurumu arada bulumaması edeiyle mekul kıymet ihracıda katlaıla giderleri düşük olmasıdır. Risk ise mekul kıymetleri tümüü ögörüle süre içeriside satılamamasıdır. Fiasal Yöetim 21 Doğruda çıkarım ve dolaylı çıkarımı kıyaslaması Dolaylı çıkarımı avatajı mekul kıymet ihracıa aracılık ede kurumu satışı tümüü garati etmesi yai satılamaya mekul kıymetleri bu garati kapsamıda kedi portföyüe alarak bedelii ihraç ede kuruma ödemesidir. Fakat, her dolaylı çıkarım işlemide aracı kurumlar böyle bir yükleim altıa girmeyebilir. Fiasal Yöetim 22 İkicil piyasa İkicil piyasa, daha öce biricil piyasada suulmuş ve hale dolaşımda ola mekul kıymetleri alııp satılabilmesie olaak sağlaya bir piyasadır. Türkiye' de bu görevi «Borsa İstabul (BİST)» yürütmektedir. Fiasal Yöetim 23 Fiasal Yöetim 24 Üçücül piyasa Üçücül piyasa, borsaya kayıtlı hisse seetlerii işlem gördüğü bir tezgah üstü (over the couter) piyasadır. Üçücül piyasada satıcılar, borsa bakerliği olmaya kişi ve kurumlardır. Bular, alıcılar içi sadece kayıt tutma ve uygulama hizmeti verirler. Bu piyasadaki satıcılar, düşük komisyolar karşılığı küçük müşteri hizmetleri vererek sağladıkları maliyet tasarrufları ile borsa üyesi aracı kuruluşlar karşısıda rekabette buluurlar. Dördücül piyasa Dördücül piyasalar, mekul kıymet alışverişii fiasal yatırımcılar arasıda gerçekleştiği e yei piyasalardır. Bu piyasalarda, özellikle zegi kurum ve kişiler faaliyette bulumaktadır. Söz kousu kişileri amaçları, herhagi bir aracı kuruma komisyo ödemeksizi mekul kıymet alım-satımıı gerçekleştirmektir. Bu piyasalarda alıcı ve satıcıyı buluştura kişiler vardır. 4

1.10.2016 Fiasal Yöetim 25 Dördücül piyasa Diğer piyasalarda görüle stok tutma, risk yükleme, kredi hazırlama gibi faaliyetler ve aracılar bu piyasada görülmemektedir. Bu sistemde, alıcı ve satıcılar birbirlerii kimliklerii hiçbir şekilde öğrememektedirler. Dördücül piyasada faaliyette bulumaı belli başlı edeleri, daha iyi bir fiyat sağlama umudu, komisyoda tasarruf, işlemleri hızla souçladırılması, işletme adıı gizli tutulmasıdır. 5

1.10.2016 Fiasal Yöetim 2 Fiasal kurumlar FİNANSAL YÖNETİM 03. FİNANSAL KURUMLAR Mevduat kabul ede ve daha sora başkalarıa ödüç para vere ya da toplamış olduğu bu mevduatları yatırım yaparak değerledire kurumlardır. Fiasal kurumları görevi piyasadaki taraflar arasıda aracılık yapmaktır. Taraflar yalızca bir araya getirilmez; istekleri birbirie uygu tarafları buluması ve pazarlık sürecii başarıyla yürütülmesi gerekir. Böylece her iki taraf içi de birbirleriyle doğruda karşılaşsalardı elde edebilecekleride daha iyi şartları yaratılması hedefleir. Fiasal Yöetim 3 Fiasal Yöetim 4 Fiasal kurumları temel işlevleri 1. Fiasal varlıkları piyasada daha çok tercih edilebilecek farklı fiasal varlıklara döüştürmek (bu işlev aracı kurumlar tarafıda gerçekleştirile işlevleri başıda gelir), 2. Fiasal piyasalarda müşterilerii am ve hesabıa işlem yapmak, 3. Fiasal piyasalarda kedi hesaplarıa işlem yapmak, Fiasal kurumları temel işlevleri 4. Müşterileri içi yei fiasal araçlar yaratmak ve bu araçları farklı piyasalarda, diğer yatırımcılara satmak, 5. Müşterilerii fiasal araçlar ve fiasal piyasalar kousuda bilgiledirmek, 6. Müşterilerii portföylerii (yatırım cüzdalarıı) yöetmektir. Fiasal Yöetim 5 Fiasal Yöetim 6 Fias kurumu türleri 1. Para Yarata Fias Kurumları T.C. Merkez Bakası (TCMB) Bakalar 2. Para Yaratmaya Fias Kurumları Kalkıma ve Yatırım Bakaları Sosyal Güvelik Kurumları Sigorta Şirketleri Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Fias kurumu türleri 3. Sermaye Piyasasıa Hizmet Vere Kurumlar Aracı Kurumlar Yatırım Ortaklıkları Yatırım Foları 1

1.10.2016 Fiasal Yöetim 7 Fiasal Yöetim 8 TCMB Para basma (emisyo) yetkisi ve reeskot uygulaması ile, ekoomii para yarata e öemli kuruluşudur. İşlevsel açıda merkez bakası, bir ekoomideki para, kredi ve döviz politikalarıı oluşturulması, yürütülmesi ve deetimii yapmakla yükümlüdür. Web sitesi : http://www.tcmb.gov.tr TCMB i temel amacı Bakaı temel amacı fiyat istikrarıı sağlamaktır. Baka, fiyat istikrarıı sağlamak içi uygulayacağı para politikasıı ve kullaacağı para politikası araçlarıı doğruda kedisi belirler. Baka, fiyat istikrarıı sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla Hükümeti büyüme ve istihdam politikalarıı destekler. Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 TCMB i temel görevleri 1) Açık piyasa işlemleri yapmak, 2) Hükümetle birlikte Türk Lirasıı iç ve dış değerii korumak içi gerekli tedbirleri almak ve yabacı paralar ile altı karşısıdaki dekliğii tespit etmeye yöelik kur rejimii belirlemek, Türk Lirasıı yabacı paralar karşısıdaki değerii belirlemesi içi döviz ve efektifleri vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizleri Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerii yapmak, TCMB i temel görevleri 3) Bakaları ve Bakaca uygu görülecek diğer mali kurumları yükümlülüklerii esas alarak zorulu karşılıklar ve umumi dispoibilite ile ilgili usul ve esasları belirlemek, 4) Reeskot ve avas işlemleri yapmak, 5) Ülke altı ve döviz rezervlerii yöetmek, 6) Türk Lirasıı hacim ve tedavülüü düzelemek, ödeme ve mekul kıymet trasferi ve mutabakat sistemleri kurmak, Fiasal Yöetim 11 Fiasal Yöetim 12 TCMB i temel görevleri 7) Fiasal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzeleyici tedbirleri almak, 8) Mali piyasaları izlemek, 9) Bakalardaki mevduatı vade ve türlerii belirlemektir. MB para politikası araçları 1. Açık Piyasa İşlemleri 2. Reeskot Politikası 3. Yasal (Zorulu) Karşılık Oraları 2

1.10.2016 Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 Açık piyasa işlemleri (APİ) APİ, MB kaalı ile piyasadaki mevcut para miktarıı azaltmaya veya çoğaltmaya yöelik bir para politikası aracıdır. MB bu işlevii eğer ekoomide fazla miktarda para varsa elide bulua (bua tekik deyimle portföyüde bulua da deir) tahvilleri satışa çıkararak piyasadaki fazla parayı çekmek, ya da aksie ekoomide para azlığı varsa, piyasada tahvil alarak ekoomiye ek para sürmek şeklide gerçekleştirir. APİ Öreği ekoomide eflasyo hali mevcutsa bu takdirde bu duruma yol aça fazla parayı dolaımda geri çekmek diğer bir deyimle para arzıı azaltmak gerekiyorsa, MB piyasaya tahvil satar. Satı alıa tahvil kadar para, halkı ve kurumları elleride MB kasalarıa girer ve halkı satı alma gücü bu ölçüde azalır. Bu birici etkii yaıda bir diğer etki daha vardır. Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 APİ Tahvil satı ala kişi ve kurumlar bu paralarıı ticarî bakalarda çekerek tahvil satı alacaklarıda, mevduatları azalacaktır. Mevduatları azala bakalar da, bir tarafta mevduat çarpaı formülüü, diğer yada da kredi çarpaı formülüü ters yödeki etkileri edeiyle daha az kaydi para yaratabileceklerdir. Böylece MB i piyasaya tahvil çıkararak satması, hem ekoomideki para arzıı azaltmış, hem de bakaları kaydi para yaratmaları olaağıı sıırlamış olacaktır. APİ Diğer yada MB i piyasaya tahvil sürmesi bir tarafta ayı miktar paraı piyasada emilmesii sağlarke, diğer tarafta da piyasada tahvil miktarıı artması edeiyle tahvil fiyatlarıı düşmesie yol açacaktır. Bu ise piyasada faiz oralarıı yükselmesi soucuu doğuracaktır. Fiasal Yöetim 17 Fiasal Yöetim 18 APİ Varsayalım ki MB omial değeri (tahvili üzeride yazıla değeri ) 1.000 TL. ola ve % 14 faiz getire tahvilleri bol miktarda piyasaya sürsü. Piyasada bol olması edeiyle 1.000 TL lik tahvilleri bir süre sora 800 TL ye satıldığıı varsayalım. 800 TL ye tahvil ala kimse bu parası içi yılda (1.000 TL ye 140 TL faiz alacağı içi) yie 140 TL. faiz alacaktır. Bu durumda, 800 TL, 140 TL faiz getirdiği içi faiz oraı %14 de %17,5 a yükselmiş olacaktır. APİ Eflasyo döemide piyasadaki fazla parayı çekmek amacıyla uygulaa açık piyasa işlemleri, ayı şekilde ekoomide paraı kıt olduğu deflasyo döemleride de kullaılır. Bu durumda da MB piyasada tahvil satı alarak, aldığı miktar kadar parayı piyasaya sürmüş olur. Bu operasyou etkileri, eflasyo döemide açıkladığımız operasyou aksiedir. 3

1.10.2016 Fiasal Yöetim 19 Fiasal Yöetim 20 Reeskot Politikası Reeskot politikasıı yürütücüsü MB dir. MB dışıdaki diğer bakalar, kedilerie kırdırılmak üzere kişi ve şirketlerce getirile ticari seetleri MB götürerek kırdırırlar. Bu işleme seetleri MB reeskotu deir. Öreği A şirketi B ye 10.000 liralık mal satsı ve B mal karşılığıı A ya 10.000 liralık bir ticaret seedi vererek ödemiş olsu. A akit paraya ihtiyacı olduğu içi seedi vadeside öce herhagi bir bakaya götürerek belli bir iskoto karşılığıda kırdırabilir. Reeskot Politikası Eğer iskoto oraı %5 ise baka 10.000 liralık seet karşılığıda A ya 9.500 lira öder. Bu seedi ala baka MB ye giderek seedi belli bir iskoto karşılığıda kırdırabilir. Bua seedi reeskotu deir. Eğer reeskot oraı %3 ise MB 10.000 liralık seet karşılığıda bakaya 9.700 lira öder. Baka reeskota verdiği seet içi 200 lira kazamış olur. Fiasal Yöetim 21 Fiasal Yöetim 22 Reeskot Politikası MB reeskot oraıı yükselterek veya düşürerek piyasaya az veya çok para çıkmasıı (para arzıı artıp azalmasıı) etkileyebilir. Eflasyo döemleride, MB reeskot oralarıı yükseltir, reel gelire kıyasla büyümüş ola omial geliri, para arzıı kısarak gidermeye çalışır. Deflasyo döemleride ise reeskot oralarıı düşürür, piyasaya daha fazla para arz etmiş olur. Böylece ekoomiyi caladırmaya çalışır. Zorulu (Muzam) Karşılıklar Dispoibilite: "kullaılabilirlik; elde bulua ve kullaılabilecek durumda ola para; tasarruf; açığa çıkarılmış, bakalık emrie alımış" gibi alamlar taşımaktadır. Sözü bakacılık alaıdaki "Bakalarda mevcut akit ve derhâl paraya çevrilebilecek kıymet" alamıdaki kullaımı içi hazır para karşılığı öerilmektedir. Fiasal Yöetim 23 Fiasal Yöetim 24 Zorulu (Muzam) Karşılıklar Zorulu karşılık oraları Zorulu Karşılıklar, Türk Lirası yükümlülükler içi Türk Lirası olarak, yabacı para yükümlülükler içi ise ABD Doları ve/veya Euro olarak T.C Merkez Bakası'daki hesaplarda tesis edilmektedir. Tebliğ No TÜRK LİRASI Oraı Yürürlük Devresi 2002/1 6,0 10.05.2002-15.12.2005 2005/1 6,0 16.12.2005-01.10.2009 2009/7 5,0 02.10.2009-30.09.2010 Tebliğ No YABANCI PARA Oraı Yürürlük Devresi 2002/1 11,0 10.05.2002-27.11.2008 2008/7 9,0 28.11.2008-29.04.2010 2010/5 9,5 30.04.2010-05.08.2010 2010/9 5,5 01.10.2010-2010/7 10,0 06.08.2010-30.09.2010 2010/9 11,0 01.10.2010-4

1.10.2016 Fiasal Yöetim 25 Fiasal Yöetim 26 TCMB i temel yetkileri Türkiye de bakot ihracı imtiyazı tek elde Bakaya aittir. 1) Baka, Hükümetle birlikte eflasyo hedefii tespit eder, bua uyumlu olarak para politikasıı belirler. Baka, para politikasıı uygulamasıda tek yetkili ve sorumludur. 2) Baka, fiyat istikrarıı sağlamak amacıyla Kauda belirtile para politikası araçlarıı kullamaya, uygu bulacağı diğer para politikası araçlarıı da doğruda belirlemeye ve uygulamaya yetkilidir. TCMB i temel yetkileri 3) Baka, olağaüstü hallerde ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fouu kayaklarıı ihtiyacı karşılamaması durumuda, belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Foa avas vermeye yetkilidir. 4) Baka, ihai kredi mercii olarak bakalara kredi verme işlerii yürütür. 5) Baka, bakaları ödüç para verme işlemleride ve mevduat kabulüde uygulayacakları faiz oralarıı bakalarda istemeye yetkilidir. 6) Baka, mali piyasaları izlemek amacıyla bakalar ve diğer mali kurumlarda ve buları düzelemek ve deetlemekle görevli kurum ve kuruluşlarda gerekli bilgileri istemeye ve istatistiki bilgi toplamaya yetkilidir. Fiasal Yöetim 27 Fiasal Yöetim 28 Bakalar Bakacılık işlemleri Baka, türü, kuruluşu, faaliyete geçmesi, faaliyeti, mali büyesi, teşkilatı ve deetimi Bakalar Kauuda -veya istisae özel bir kauda - kısme de MB Kauuda kamu hukuku kuralları ile düzelemiş bulua işletmei kaui adıdır. Baka işletmesi acak bir aoim ortaklık şeklide işletilebilir. Baka halka açık aoim ortaklıklara ilişki hükümlere tabi olmaya bir aoim ortaklıktır. Baka işletmesii çalışma alaı mevduat kabulü ve bakacılık işlemleri yapmaktır. Mevduat kabulü, seet ıskotosu ve iştiraı, mekul kıymet, döviz ticareti ve buları alım satımıda aracılık, uderwritig, yatırım ve fo yöetimi daışmalığı, mali istihbarat, mali durum değerledirmesi, altı ticareti, havale, akreditif, vesika ve mal karşılığı, çek muhataplığı gibi ödeme ve tahsil işlemlerii, kiralık kasacılık, daışmalık kambiyo işlemleri Fiasal Yöetim 29 Sadece bakalarca yapılabilecek işlemler Mevduat kabulü Mekul kıymetler dışıda kala kıymetli evrak ile mali değerleri temsil ede veya ihraç edei mali yükümlülüklerii içere her türlü evrakı halka arzı Mekul kıymetler yatırım fou kurulması ve işletilmesi Kredi verilmesi Kambiyo işlemleri Vesikalı akreditif Çek muhataplığı Fiasal Yöetim 30 Bakalarca da yapılabilecek işlemler Sermaye piyasası işlemleri Basılı ve külçe altı alım satımı Havale Kambiyo seedi iştirası ve ıskotosu Saklama ve kiralama işlemleri Daışmalık. 5

1.10.2016 Fiasal Yöetim 31 Bakaları sermaye piyasasıda yapabileceği işlemler 1) Kurul kaydıa alıacak sermaye piyasası araçlarıı ihraç veya halka arz yoluyla satışıa aracılık, 2) Daha öce ihraç edilmiş ola sermaye piyasası araçlarıı aracılık amacıyla alım satımı, 3) Ekoomik ve fiasal göstergelere, sermaye piyasası araçlarıa, mala, kıymetli madelere ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyo sözleşmeleri dahil her türlü türev araçları alım satımıı yapılmasıa aracılık, Fiasal Yöetim 32 Bakaları sermaye piyasasıda yapabileceği işlemler 4) Sermaye piyasası araçlarıı geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı, 5) Yatırım daışmalığı, 6) Portföy işletmeciliği veya yöeticiliği yapmak. Fiasal Yöetim 33 Fiasal Yöetim 34 Mevduat kabul ede bakalar Mevduat bakaları mevduat kabul ederler ve topladıkları paraları kredi olarak satarlar. Ou içi bilerce tasarruf sahibi ve bilerce müşteri ile çalışırlar. Bu bakaları amaçları toplam mevduatı e yüksek kar elde etme ilkesie göre işletmek, yai e ucuz ve müsait şartlarla parayı satı almak ve e pahalı fiyatla satmaktır. Mevduat kabul ede bakalar Parayı halkı ayağıa giderek toplamak zoruda olduklarıda mevduat bakaları çok şube ile yai, masraflı çalışırlar. İki türü vardır: Ticaret bakaları İş bakaları Fiasal Yöetim 35 Fiasal Yöetim 36 Ticaret Bakaları Ticaret bakaları paraı ticaretiyle uğraştıklarıda parayı kısa vadeli işlemlerle işletmeyi tercih ederler. Temiatlı ve açık kredi, kambiyo alım satımı, seet ıskotosu ve iştiraı ve gereğide altı ticareti, ticaret bakalarıa özgü işlemlerdir. Krediye hakim olabilmek, paraı güveliğii sağlayabilmek amacı ile temiat almak yaıda, kısa süreli kredi ticaret bakalarıı tercih ettikleri yötemlerdir. Kısa süreli krediler vadesi geldikçe uzatılır, limitler yükseltilir. İş bakaları Ticaret bakaları ile iş bakaları arasıdaki fark, mevduat olarak aldıkları paraı işletilme şekli ile işletildiği yerdir. İş bakaları kısa vadeli kredi yaıda uzu vadeli yatırımlarda buluur; saayii, ortaklıklara iştirak ederek ve olara uzu vadeli folar sağlayarak fiase ederler. Bakalar Kauu'u ilk hedefi mevduatı korumak, ikicisi ise baka kredilerii öce geel olarak, sora türleri itibariyle ülke ekoomisii ihtiyaçlarıa göre sağlıklı bir şekilde dağıtılmasıı sağlamaktır. 6

1.10.2016 Fiasal Yöetim 37 Kalkıma ve yatırım bakaları (KVYB) Gelişmiş ülkelerdeki yatırım bakalarıa gelişme halide bulua ülkelerde kalkıma bakaları deilmektedir. KVYB mevduat toplamaz ve kedi öz kayaklarıı ya da diğer mali kurumlarda sağladıkları foları satarlar. Bu sebeple aıla bakalar, mevduat bakalarıı aksie, foları uzu vadeli fiasma tekiğie göre kullamak olaağıa sahiptirler. Parayı bilerce mevduat sahibide değil de belli ve sıırlı sayıdaki kurumlarda sağlaya bu bakalar, az şube ile çalışır ve krizleri daha kolay atlatabilirler. Fiasal Yöetim 38 Çıkarım aracılığı KVYB leri faal oldukları bir diğer ala da sermaye piyasası işlemleridir. Bu işlemlerde uderwritig'de (çıkarım aracılığı) uzmadırlar. Uderwritig foksiyouu, özel sektör şirketleride veya kamu kurumlarıda ihraç edile mekul değerleri satı alımasıı, emekli sadıkları, sigorta şirketleri gibi ellerideki paraları bazı değerlere yatıra şirketlere veya müferit yatırımcılara satılmasıı ifade eder. Fiasal Yöetim 39 Fiasal Yöetim 40 Kalkıma bakalarıı işlevleri Saayi sektörüe uzu vadeli fo sağlamak, Ülke içide toplaa kayakları harekete geçirerek saayi sektörüe yöeltmek, Sermaye piyasasıı gelişmesie katkıda bulumak, Girişimcilere proje düzeyide tekik yardımda bulumak, Uygu yatırım imkaları ve alaları kousuda ö araştırmalar yapmak, Kalkıma bakalarıı işlevleri Yei yatırım alalarıa öcülük etmek, Devlet Plalama Teşkilatı'ı öerilerii uygulamasıı kolaylaştırmak ve pla hedeflerii gerçekleştirilmesie katkıda bulumak, Yabacı ülkelerde ve uluslararası fias kuruluşlarıda sağlaacak foları ve tekik yardımları saayi sektörüe yöeltmek. Fiasal Yöetim 41 Fiasal Yöetim 42 Türkiye'deki kalkıma bakaları Türkiye İhracat Kredi Bakası Türkiye Sıai Kalkıma Bakası (http://www.tskb.com.tr) Türkiye İhracat Kredi Bakası (Türk Eximbak) (http://www.eximbak.gov.tr/) Türkiye Kalkıma Bakası (http://www.tkb.com.tr/) Türkiye İhracat Kredi Bakası (Türk Eximbak) 1987 yılıda kurulmuştur. Türk Eximbak'ı temel amaçları: 1. ihracatı geliştirilmesi, 2. ihraç edile mal ve hizmetleri çeşitledirilmesi, 3. ihraç mallarıa yei pazarlar kazadırılması, 4. ihracatçıları uluslararası ticarette paylarıı artırılması ve girişimleride gerekli desteği sağlaması, 5. ihracatçılara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvece kazadırılması, 6. yurt dışıda yapılacak yatırımlar ile ihracat maksadıa yöelik yatırım malları üretim ve satışıı destekleerek teşvik edilmesidir. 7

1.10.2016 Fiasal Yöetim 43 Fiasal Yöetim 44 Türkiye İhracat Kredi Bakası Türkiye'de ihracatı kurumsallaşmış tek asli teşvik usuru ola Türk Eximbak, bu amaca yöelik olarak ihracatçıları, ihracata yöelik üretim yapa imalatçıları ve yurt dışıda faaliyet göstere müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve uzu vadeli akdi ve gayri akdi kredi, sigorta ve garati programları ile desteklemektir. Sosyal güvelik kurumları (SGK) SGK sermaye piyasasıı e öemli kurumlarıda biridir. Bu kurumlar, üyeleride sağlamış oldukları kayakları öemli miktarda hisse seedi, kısme de kamu ve özel kesim tahvil, seet ve boolarıı satı alarak, üyelerii paralarıı verimli bir şekilde değerledirmeye çalışmaktadır. Türkiye de sosyal güvelik kuruluşları iteliğide faaliyet göstere kamu kurumları, Emekli Sadığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu dur. Fiasal Yöetim 45 Fiasal Yöetim 46 T.C. Sosyal Güvelik Kurumu Bular T.C. Sosyal Güvelik Kurumu çatısı altıda toplamıştır. Bkz. http://www.sgk.gov.tr kurumu temel amacı; sosyal sigortacılık ilkelerie dayalı, etki, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve malî açıda sürdürülebilir, çağdaş stadartlarda sosyal güvelik sistemii yürütmektir. Sigorta şirketleri Sigorta şirketleri belirli bir ücret karşılığıda, gelecekte karşılaşılabilecek beklee veya istemeye bir olay karşısıda (tedbirli olmak amacıyla) sigorta sahibie belli bir ödeme yapmayı yükümlee fiasal kurumlardır. Sigorta poliçesi, sahibie, ödediği primler karşılığıda, gelecekte belli bir olayı gerçekleşmesi üzerie öcede alaşıla miktarı sigorta şirketi tarafıda ödemesii sağlaya hukuki alaşmadır. Temel işlevi riske karşı egel oluşturmak ola sigorta şirketlerii üç türü vardır: Hayat sigortası; mal ve mali sorumluluk sigortası; reasürörler. Fiasal Yöetim 47 Fiasal Yöetim 48 Hayat sigortası şirketleri Kousu isa hayatıa ilişki riskleri temiat altıa almak ola bu şirketler, üstledikleri risklere göre üç aa gruba ayrılır: Hayatta kalma durumuu temiat altıa ala sigortalar Ölüm durumuu temiat altıa ala sigortalar Karma Sigortalar Hayat dışı sigorta şirketleri Hayat sigortası dışıda kala her türlü sigorta mal ve sorumluluk sigortası kapsamıa girmektedir. Mal sigortaları, sigortalıya ait ola veya üzeride sigortalıı, sigortalaabilir mefaati ola fiziki malları sigortalaması işlemidir. Sorumluluk sigortaları ise, gülük yaşamda üçücü şahıslara verilebilecek her türlü zarar ve ziyaa karşı verile sigorta temiatlarıdır. 8

1.10.2016 Fiasal Yöetim 49 Fiasal Yöetim 50 Hayat dışı sigorta şirketleri Mal sigortaları kapsamıa; yagı sigortaları, kaza sigortaları, akliyat sigortaları, makiemotaj sigortaları, tarım sigortaları girmektedir. Sorumluluk sigortalarıı; Karayolları Trafik Kauu Zorulu Mali Sorumluluk Sigortası, otobüs zorulu koltuk ferdi kaza sigortası vb. Reasüras Reasüras Şirketleri, sigorta şirketlerii yaptıkları işlemleri tekrar sigortalaya yai "sigorta şirketlerii sigortacısı" ola şirketlerdir. Sigorta şirketlerii kabul edebilecekleri riskleri büyüklüğü bakımıda geel olarak bir limitleri yoktur. Bu edele sigorta şirketlerii sermaye ve diğer varlıkları e kadar fazla olursa olsu, astroomik rakamlara ulaşa riskleri gerçekleşmesi ve birkaç büyük hasarı ayı ada meydaa gelmesi halide sigorta şirketlerii öz varlıkları ile bu hasarları karşılayabilmeleri olaaksızdır. Bu sebeplerle, sigorta şirketleri temiat verdikleri riskleri alaşma yoluyla öcede belirlemiş bir kısmıı prim karşılığıda başka sigorta şirketlerie devrederler. Fiasal Yöetim 51 Reasürasa ihtiyaç duyulmasıı edeleri Rizikou yayılması, Sigortacıı iş kabul kapasitesii artması, Sigortacıı iş kabul esekliğii artması, Sigorta şirketii mali yapısıı desteklemesi, Birikim (Kümül) Fazlasıı yol açabileceği doğal afet hasarlarıı kotrolü, Reasürörde sigortacıya tekik bilgi aktarımı. Fiasal Yöetim 52 Sermaye Piyasası Kurulu http://www.spk.gov.tr SPK, biri başka, biri başka vekili olmak üzere yedi üyede oluşa, Maliye Bakalığı a bağlı tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur. SPK, şeffaflık ilkesi gereğice kamuu aydılatılmasıı, sermaye piyasasıı güve, açıklık ve kararlılık içide çalışmasıı, tasarruf sahiplerii hak ve çıkarlarıı gözetilmesii temel amaç edimiştir. SPK i görev ve yetkileri SPK kauu madde 22 de sıralamıştır. Fiasal Yöetim 53 Fiasal Yöetim 54 Aracı kurumlar Aracı Kurumlar alım satım komisyou (işlem maliyeti) karşılığıda fiasal piyasaları işleyişi ve alııp satıla fiasal varlıkları taşıdıkları risk ve vaat ettikleri getiri hakkıda yeterli bilgisi olmaya fo sahiplerie, hem piyasa ile ilgili bilgi vererek, hem de yatırımlarıı yöledirerek yardımcı olurlar. Aracı kurumlar yatırımcıları kedilerie emaet ettikleri bu foları topluca ve düyaı yatırım yapılabilir farklı piyasalarıda farklı fiasal araçlara yatırarak değerledirebilirler. Aracı kurumları işlevleri 1. Fiasal varlıkları vadelerii değiştirmek 2. Yatırım çeşitledirmesi yoluyla riski e aza idirmek 3. Arama, bilgi edime ve işlem maliyetlerii e aza idirmek 4. Bir ödeme mekaizması yaratmak 9

1.10.2016 Fiasal Yöetim 55 Fiasal varlıkları vadelerii değiştirmek Piyasadaki borç vereleri geel eğilimi kısa vadeyi tercih etmek yöüdedir. Bua karşı borç arayalar gelecekteki yatırımlarıı gerçekleştirebilmek içi mümkü ola e düşük faizle e uzu vadeli kayağı bulmayı arzularlar. Bu iki tarafı ayı oktada buluşturulması fiasal piyasalarda; her iki tarafı birde memu etmese de koşullarda alaştırabilecek ola fiasal kurumlar aracılığıyla gerçekleşir. Fiasal Yöetim 56 Fiasal varlıkları vadelerii değiştirmek Aracı kurumlar borç vereleri suduğu kısa vadeli foları uygu bir faiz ve aaparalarıı bu sürei souda geri ödememesi riskii ortada kaldıra bir garati ile yatırımcılar içi uzu vadeli kayağa döüştürürler. Fiasal Yöetim 57 Yatırım çeşitledirmesi yoluyla riski e aza idirmek Aracı kurumlar elleride küçük çapta birikimleri bulua yatırımcıları kayaklarıı bir havuzda toplayıp, değişik seçeeklere yatırım yaparak riski e aza idirebilirler. Küçük yatırımcılar; hagi seçeekleri bir araya geldikleride riski e aza idirilmiş bir portföy (yatırım cüzdaı) oluşturacaklarıı bilemeyebilirler. Bilseler de bu portföyü oluşturabilecek yeterli birikimleri geellikle yoktur. Aracı kurumları daha riskli fiasal varlıkları, daha az riskli fiasal varlıklara döüştürerek yaptıkları bu çeşitledirme ayı zamada fiasal piyasaları daha etki çalışmasıı sağlar. Fiasal Yöetim 58 Arama, bilgi edime ve işlem maliyetlerii e aza idirmek Piyasadaki tüm yatırımcı adaylarıı, yatırım yapabilecekleri seçeekleri tam isabetle bulmaları, bu seçeeklerle ilgili piyasadaki tüm bilgiye mümkü ola e kısa sürede ulaşabilmeleri ve bilgiyi e iyi biçimde aaliz ederek yapılabilecek e doğru yatırımı, e düşük işlem maliyetiyle gerçekleştirebilmeleri teorik olarak olası gözükse de buu gerçek yaşamda karşılaşılması e düşük olasılıklarda biri olduğu herkesi malumudur. Aracı kurumlar yasal çerçeve içide kalmak koşuluyla müşterilerie tüm bu hizmetleri makul bir ücret karşılığıda suarlar. Fiasal Yöetim 59 Fiasal Yöetim 60 Bir ödeme mekaizması yaratmak Güümüzde fiasal piyasalardaki ödemeleri çoğu akit dışıdaki ödeme araçlarıyla ve hatta elektroik fo trasferi yoluyla yapılmaktadır. Aracı kurumlar müşterilerie ait hesaplarda bu ödeme işlemlerii gerçekleştirebildikleri gibi; olara belli limitler dahilide kredi de kulladırabilirler. Yatırım Ortaklıkları (YO) YO, sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı orgaize piyasalarda işlem göre altı ve diğer kıymetli madeler portföyü işletmek üzere, kayıtlı sermaye esasıa göre aoim ortaklık şeklide kurula, hisse seetlerii satı aldıkları ortaklıkları herhagi bir şekilde sermayesie ve yöetimlerie hakim olma amacıı taşımaya sermaye piyasası kurumlarıdır. 10

1.10.2016 Fiasal Yöetim 61 Fiasal Yöetim 62 Yatırım Ortaklıkları (YO) YO ile bireyleri tasarruflarıı riske karşı korumak amacıyla farklı fiasal araçlara bilimsel yötemler dahilide yatırılarak portföy oluşturulmakta ve böylece fo arz edeleri tek başlarıa ediemeyecekleri fiasal uzmalık sayeside hem bireysel yatırım riskleri dağıtıp, sııfladırılmakta hem de tasarrufları yatırım portföyü biçimide sermaye piyasasıa aktarılması ve yöetimi sağlamaktadır. YO işlevleri Ortaklık portföyüü oluşturmak, yöetmek ve gerektiğide portföyde değişiklikler yapmak, Portföy çeşitledirmesiyle yatırım riskii, faaliyet alalarıa ve ortaklıkları durumlarıa göre e aza idirecek şekilde dağıtmak, Mekul kıymetlere, fias piyasası ve kurumlarıa, ortaklara ilişki gelişmeleri sürekli izlemek ve portföy yöetimiyle ilgili olarak gerekli ölemleri almak, Portföyü değerii korumaya ve arttırmaya yöelik araştırmalar yapmaktır. Fiasal Yöetim 63 Fiasal Yöetim 64 Yatırım Foları (YF) Sermaye Piyasası Kau hükümleri uyarıca halkta katılma belgeleri karşılığıda toplaa paralarla, belge sahipleri hesabıa riski dağıtılması ilkesi ve iaçlı mülkiyet esaslarıa göre sermaye piyasası araçları, gayrimekul, altı ve diğer kıymetli madeler portföyü işletmek amacıyla kurula malvarlığıa "Yatırım Fou" adı verilmektedir. Yatırım fouu tüzel kişiliği yoktur; fakat malvarlığı kurucuu malvarlığıda ayrıdır. Yatırım Foları (YF) YF, bakalar, sigorta şirketleri, aracı kurumlar, kaularıda egel bulumaya emekli ve yardım sadıkları tarafıda kurulabilir. Fo kurmak isteye baka ve aracı kurumları, sermaye piyasaları faaliyetleride bulumak üzere SPK da izi almış olmaları, aracı kurum ve sigorta şirketlerii tamame veya belirli faaliyet alaları itibariyle sürekli ya da 6 aya kadar geçici olarak durdurulması kararı verilmemiş olması, kurucuları yetkilileri hakkıda sermaye piyasası ve ilgili mevzuata aykırılıkta dolayı mahkumiyetlerii bulumamış olması gerekmektedir. Fiasal Yöetim 65 Fiasal Yöetim 66 Yatırım Foları (YF) YF kura baka, katılma belgeleri çıkararak halka arz eder. YF, kedi ortakları içi yatırım yöeticisi şeklide hareket ederler ve tıpkı yatırım ortaklıkları gibi mekul kıymet alıp satarlar. Mekul kıymet alım satımıdaki başarı ve başarısızlıklara göre, katılma belgelerii fiyatı artar veya azalır. YF, küçük tasarruf sahipleri içi oldukça çekicidirler. Çükü küçük tasarruf sahiplerii tek başlarıa yapamayacakları, mekul kıymet çeşitledirilmesi, muhasebe kayıtlarıı tutulması vb. işlemleri kurucular e iyi şekilde yapmaya çalışırlar. Mekul Kıymet Borsaları (MKB) Alıcı ve satıcıları, belirli kural ve yöetmelikler çerçeveside mekul kıymetler üzerie alım satım yapmak amacıyla bir araya geldikleri ve belirli bir yerleşim yeri bulua pazarlara MKB adı verilmektedir. MKB de alım satım yapa tasarruf sahibii, kar elde etmek gibi bir amacı vardır. Kar amacı, özellikle mekul kıymet borsalarıı temelii oluştura hisse seetleri alım ve satımıda öemli bir belirleyici usurdur. Hisse seedi satı ala kişi, yatırımıa temettü almak veya yatırımıı daha yüksek bir fiyatla satarak sermaye kazacı sağlamak amacıyla hareket eder. 11

1.10.2016 Fiasal Yöetim 67 Fiasal Yöetim 68 MKB Aglosakso fias piyasalarıda oluşmuş bir deyim ola iyimser hava boğa davraışı (bullish attitude), kötümser hava ise ayı davraışı (bearish attitude) olarak iteledirilir ve iyimser düşüeleri kötümserlerde fazla olması durumuda boğalar hakim deilir. Kısaca ifade etmek gerekirse, "borsaya boğalar hakim olduğuda fiyatlar yükselir, ayılar hakim olduğu zama fiyatlar düşmektedir". MKB işlevleri Likitide Sağlama ve Sürekli Bir Pazar Oluşturma Piyasada Tek Fiyat Oluşumuu Mümkü Kılma Güvece Sağlama Mülkiyeti Tabaa Yayılmasıa Yardımcı Olma Ekoomiye Kayak Sağlama 12

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 2 Paraı Zama Değeri (PZD) FİNANSAL YÖNETİM 04. PARANIN ZAMAN DEĞERİ PZD bugü alıa 1TL i yarı alıacak 1TL de daha değerli olduğu yaklaşımıdır. Buu edei yarı gelecek ola paraı bugü alıamamasıı riskidir. Doğal olarak riskli para garati parada daha az değer taşır. Buları yaı sıra para e kadar erke ele geçerse o kadar fazla yatırım içi kullama imkaı doğar. Bugü elde bulua para faiz kazaacağı içi çoğalacaktır. Ne kadar erke elde edilirse o kadar çok faiz getirir. Bu edele; zama, kararlarda ve değerledirmelerde göz öüe alıması gereke öemli bir faktördür. Fiasal Yöetim 3 Fiasal Yöetim 4 Paraı Gelecekteki Değeri Basit Faiz Hesaplama: Gelecekteki Değer (FV) Bugükü Değer (PV) Faiz Oraı (i) FV= (PV) x (1+i) Bileşik Faiz FV= (PV) x (1+i) FV= 400 x (1+0.12)3 FV= 400 x 1.123 FV= 400 x 1.405 FV=562 Bu formülde bileşik faiz varsayımı vardır yai, kazaıla faizi yatırımda kullaıldığı kabul edilmiştir. Bileşik faiz kavramıı Bejami Frakli i Para parayı çeker ve paraı çektiği para daha çok para çeker sözü güzel bir şekilde açıklamaktadır. Fiasal Yöetim 5 Faiz ödemeleri yılda 1 defada fazla yapılıyorsa, gelecek değer şöyle hesaplaır Öreği, yatırımcı, 1.000 lirasıı, bir bakaya, 3 yıl içi, faiz oraı yıllık %60 da 6 ay vadeli olarak yatırmıştır. Yatırımcıı 3. yıl souda parası kaç lira olacaktır? FV FV FV FV m m m m i =PV 1 m m 0,60 1.0001 2 3 2 6 6 1.000 1 0,30 1.0001,30 1.000 4,827 4.827 Fiasal Yöetim 6 N zama dilimi souda 1 TL i GD si PZD problemii çözmede kullaılabilecek uygu araç kitabı soudaki N ZAMAN DİLİMİ SONUNDA 1 TL NİN GELECEKTEKİ DEĞERİ tablosudur. Bu tablo (kitapta tablo 3) yatay olarak uygu faiz oraıı ve dikey olarak uygu döem sayısıı belirlemesi ile bir katsayıya ulaşmak içi kullaılır. Bu katsayıya gelecekteki değer katsayısı adı verilir. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 1

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 7 Fiasal Yöetim 8 72 kuralı Bu kural paraı belirli bir faiz oraıyla e kadar zamada iki katıa çıkacağıı hesaplamakta kullaılır. Kurala göre bu zama faiz oraı 72 ye bölüerek buluur. Öreği bir işletme %10 temettü dağıtıyorsa yatırıla paraı iki katıa çıkması 72 / 10 =7,2 yıl içide gerçekleşecektir. Kural ayrıca belirli bir süre içide paraı iki katıa çıkması içi gerekli faizi hesaplamasıda da kullaılabilir. Öreği 5 yıl içide belli miktardaki paraı iki katıa çıkması içi 72 / 5 = %14,4 faiz getirmesi gerekmektedir. GD i özellikleri GD pozitif faiz oraları uyguladığıda bugükü değerde fazla olduğu içi gelecekteki değer katsayıları her zama 1 de büyüktürler. Belirli döem sayısı içi faiz oraı arttıkça gelecekteki değer katsayısı artar. Ayı şekilde gelecekteki değer de artar. Yatırımı faiz kazadığı döem sayısı arttıkça GD katsayısı ve GD artar. Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 Gelecek Zama Değeri Katsayısı 6 5 4 %30 %20 %10 Paraı Bugükü Değeri (PV) FV= (PV) * (1+i) PV =FV / (1+i) PV =FV * (1+i) - PV =FV * (1 / (1+i) ) 3 2 1 %0 Formüle göre bugü elde olsaydı 1000TL üç yıl souda %10 faiz ile 1331 TL olacağı içi 1000 TL %10 faizle 3 yıl soraki 1331 TL i bugükü değeridir. 2 4 6 8 10 12 14 16 zama,t Fiasal Yöetim 11 ÖRNEK Bugü bir bakaya üç ay vadeli olarak yatırıla bir mevduat karşılığıda 2 yıl souda hesapta 5600 YTL birikmiş olduğu görülmektedir. Üç aylık faiz oraı %10 ise acaba hagi miktarda mevduat yatırılmıştı? 2x12 8 3 1 1 PV =FV =5600 1i 10,10 8 Fiasal Yöetim 12 ÖRNEK Bugü bir bakaya altı ay vadeli olarak yatırıla bir mevduat karşılığıda 3 yıl souda hesapta 7200 YTL birikmiş olduğu görülmektedir. Altı aylık faiz oraı %18 ise acaba hagi miktarda mevduat yatırılmıştı? 3x12 6 6 1 1 1 PV =FV =7200 7200 1i 10,18 2,699 6 1 PV 7200 7200 0,370=2667 2,699 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 2

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 ÖRNEK Bugü bir bakaya 4 ay vadeli olarak yatırıla bir mevduat karşılığıda 2 yıl souda hesapta 5200 YTL birikmiş olduğu görülmektedir. Yıllık faiz oraı %12 ise acaba hagi miktarda mevduat yatırılmıştı? 2x12 %12 6 i %4 4 3 1 1 PV =FV =5200 1i 10, 03 6 PV Bugükü değeri kullaıldığı diğer problem türü ise farklı zamalarda ele geçecek farklı miktarları bugükü değerlerii karşılaştırılmasıdır. Bu değerledirme iki akit akışıı bugükü değerii karşılaştırılması ile mümkü olur. Çükü iki miktarı karşılaştırılması acak ayı zamadaki değerleri karşılaştırılması ile sağlaabilir. Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 PV Öreği, iki yıl soudaki 5000TL mi üç yıl soudaki 5500 TL mi tercih edilmelidir? Burada faiz oraı bilidiğide bu miktarları bugükü değerleri karşılaştırılarak cevaba ulaşılabilir. Eğer faiz oraı %12 kabul edilirse; PV = 5.000TL ( PV Katsayısı 0,12, 2 ) = 5000 TL ( 0,7972) = 3986 TL ve PV= 5.500TL ( PV Katsayısı 0,12, 3 )= 5500 TL ( 0,7118)= 3.915 TL olarak hesaplaır. 3986 > 3915 olduğu içi iki yıl souda alıacak ola 5000 TL tercih edilmelidir. PV Öreği, iki yıl soudaki 6000TL mi üç yıl soudaki 6500 TL mi tercih edilmelidir? Burada faiz oraı bilidiğide bu miktarları bugükü değerleri karşılaştırılarak cevaba ulaşılabilir. Eğer faiz oraı %8 kabul edilirse; PV = 6.000TL ( PV Katsayısı 0,08, 2 ) = 6000 TL ( 0,857) = 5142 TL ve PV= 6.500TL ( PV Katsayısı 0,08, 3 )= 6500 TL ( 0,794)= 5161 TL olarak hesaplaır. 5161 > 5142 olduğu içi üç yıl souda alıacak ola 6500 TL tercih edilmelidir. Fiasal Yöetim 17 Fiasal Yöetim 18 PV Öreği, iki yıl soudaki 6000TL mi üç yıl soudaki 6300 TL mi tercih edilmelidir? Burada faiz oraı bilidiğide bu miktarları bugükü değerleri karşılaştırılarak cevaba ulaşılabilir. Eğer faiz oraı %8 kabul edilirse; PV = 6.000TL ( PV Katsayısı 0,08, 2 ) = 6000 TL ( 0,857) = 5142 TL ve PV= 6.300TL ( PV Katsayısı 0,08, 3 )= 6300 TL ( 0,794)= 5002 TL olarak hesaplaır. 5142 > 5002 olduğu içi iki yıl souda alıacak ola 6000 TL tercih edilmelidir. PV 3 yıl soudaki 6000 TL mi 4 yıl soudaki 7000 TL mi tercih edilmelidir? Her iki döem içi faiz oraı % 14 olsu. PV = 6.000TL ( PV Katsayısı 0.14,3 ) = 6000 TL x (0,675) = 4050 TL ve PV= 7.000TL ( PV Katsayısı 0.14,4 )= 7000 TL x (0,592)= 4.144 TL olarak hesaplaır. 4144 > 4050 olduğu içi 4 yıl souda alıacak ola 7000 TL tercih edilmelidir. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 3

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 19 Fiasal Yöetim 20 Bugükü değeri özellikleri Bugükü Zama Değeri Katsayısı Bugükü değer tüm pozitif faiz oraları içi gelecekteki değerde daha az olduğuda bugükü değer katsayısı her zama 1 de küçüktür. Faiz oraı arttıkça bugükü değer katsayısı küçülür. Ayı şekilde bugükü değer de küçülür. Nakit akışı e kadar uzak gelecekte gerçekleşirse (yai e kadar büyük olursa) bugükü değer katsayısı ve bugükü değer küçülür. 1 0,80 0,60 0,40 0,20 2 4 6 8 10 12 14 16 %0 %10 %20 %30 Zama, t Fiasal Yöetim 21 Gelecekteki Değer ile Bugükü Değeri Karşılaştırılması Ayı i ve değerleri içi bugükü değer katsayısı gelecekteki değer katsayısıı tersidir: PV Katsayısı i, = 1/ FV Katsayısı i, Daha öce verile öreğe geri döüldüğüde %10 faiz ile 3 yıl içi hesaplaa gelecekteki değer katsayısı ola 1,331 i bugükü değer katsayısı tersi olmalıdır: PV Katsayısı %10,3yıl = 1 / 1,331 = 0, 7513 Bu özellik bugükü değeri hem çarpım hem bölme işlemi ile buluabilmesii sağlar. Fiasal Yöetim 22 Bugükü değer hesaplaırke, gelecekteki değer bugükü değer katsayısı ile çarpılabildiği gibi, gelecekteki değer katsayısıa da bölüebilir. İki işlem de ayı bugükü değeri verir. Örekteki sayılar kullaılarak buu kaıtlamak mümküdür. 3 yıl souda %10 faiz altıda elde edile 1331 TL i bugükü değeri iki yolla da 1000 TL olarak buluur. PV = FV ( PV Katsayısı)= 1331 ( 0,7513)= 1.000 TL veya PV= FV / ( FV Katsayısı)= 1331 / (1,331)=1.000 TL Fiasal Yöetim 23 YILLIK ÖDEMELER Yıllık ödemeler zama içide eşit aralıklarla ortaya çıka eşit akit akışlarıdır. Bu akit akışları yatırımları getirisi ola gelirler veya gelecekte gelir elde etmek içi yatırıla folar yai giderler olabilir. Geelde yıllık ödemeler her yıl souda ortaya çıka akit akışları içi kullaılır. Ayrıca arta yıllık ödemeler de vardır. Birçok işletme gerek büyümelerii soucuda gerek eflasyoda dolayı temettülerii ve bezer ödemelerii her yıl belirli oralarla arttırırlar. Bu durumda arta yıllık ödeme formülleri kullaılarak gelecekteki ve bugükü değer buluur. Fiasal Yöetim 24 YILLIK ÖDEMELERİN (ANUİTE) GELECEKTEKİ DEĞERİ Yıllık ödemeler geelde yıl souda, yai döem souda gerçekleşir. Kouyu bir örek üzeride açıklamak yararlı olacaktır. Öreği; Her yıl souda 10.000 TL alıarak 3 yıl boyuca %30 faize yatırılırsa bu miktarı gelecekteki değeri edir? sorusu iyi bir açıklama öreğidir. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 4

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 25 YILLIK ÖDEMELERİN (ANUİTE) GELECEKTEKİ DEĞERİ FV : yılı souda gelecekteki değeri PMT : Yıllık ödemeler FVAi, : Yıllık ödemeleri gelecekteki değer katsayısı (1 i) 1 FV =PMT i Fiasal Yöetim 26 FV= 10.000 x ((1+0,30) 3 1)/0,30) FV= 10.000 x ((1,3) 3 1)/0,30) FV= 10.000 x (2,197 1)/0,30) FV= 10.000 x (1,197/0,30) FV= 10.000 x 3,99 FV= 39.900 Fiasal Yöetim 27 Fiasal Yöetim 28 ÖRNEK Bir işletmei 10 ay sora ödemesi gereke borcu içi her ay souda bakaya 50.000 YTL yatırması gerekmektedir. Bu işletmei 10 ay souda borcu e kadardır. Aylık faiz oraı %3 tür. 10 (1 i) 1 (1 0, 03) 1 FV =PMT 50000x i 0,03 10 (1, 03) 1 1, 344 1 FV 10 =50000x 50000x 0,03 0,03 0,344 FV 10=50000x 50000x11, 467 573.350 0,03 ÖRNEK Bir işletmei 3 ay sora ödemesi gereke borcu içi her ay souda bakaya 6.000 YTL yatırması gerekmektedir. Bu işletmei 3 ay souda borcu e kadardır. Aylık faiz oraı %6 tür. 3 (1 i) 1 (1 0, 06) 1 FV =PMT 6000x i 0,06 3 (1, 06) 1 1,1911 FV 3=6000x 6000x 0,06 0,06 0,191 FV 3=6000x 6000x3,183 19.098 0,06 Fiasal Yöetim 29 ÖRNEK Bir işletmei 4 ay sora ödemesi gereke borcu içi her ay souda bakaya 700 YTL yatırması gerekmektedir. Bu işletmei 4 ay souda borcu e kadardır. Aylık faiz oraı %9 dur. 4 (1 i) 1 (1 0, 09) 1 FV =PMT 700x i 4 (1, 09) 1 1, 411 FV 4=700x 700x 0,09 0,09 0,41 FV 4=700x 700x4, 56 3.192 0,09 0,09 Fiasal Yöetim 30 VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN GELECEKTEKİ DEĞERİ Geelde yıllık ödemeler yıl souda gerçekleşir. Acak bazı zamalarda döem başıda da ortaya çıkabilirler. Bua vadesi gelmiş ödeme deir. Ayı örek ödemeleri yılı başıda yapıldığı varsayılırsa bu duruma örek oluşturur. Zama çizgisi açısıda her ödeme sola kayar. Yai ilk ödeme yıl=0 da gerçekleşir. Bu durumda her ödeme fazlada bir yıl faiz kazamış olur. Formül değişir: (1 i) 1 FV =PMT (1 i) i Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 5

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 31 ÖRNEK Her yıl souda (başıda) 8.000 TL 4 yıl boyuca %20 faize yatırılırsa bu miktarı gelecekteki değeri edir? Her yıl başıda 6.000 TL 5 yıl boyuca %5 faize yatırılırsa bu miktarı gelecekteki değeri edir? Her yıl başıda 4.000 TL 6 yıl boyuca %3,3 faize yatırılırsa bu miktarı gelecekteki değeri edir? Fiasal Yöetim 32 VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN GELECEKTEKİ DEĞERİ Vadesi gelmiş yıllık ödemeleri gelecekteki değeri yıl souda gerçekleşe yıllık ödemeleri gelecekteki değeride daha fazladır. Çükü her ödeme fazlada bir yıl faiz kazaır. Bu edele, bu tür ödemeler de döem solu ödemelere göre daha yüksek ödeme tutarı hesaplaır. Fiasal Yöetim 33 YILLIK ÖDEMELERİN BUGÜNKÜ DEĞERİ Gelecekteki Değeri buluması gibi yıllık ödemeleri bugükü değerii buluması da mümküdür. Üç yıl boyuca %30 faizle her yıl souda 10.000 TL ödeme gerçekleşe örek ele alıdığıda bu ödetileri bugükü değeri yadaki şekilde hesaplaabilir. Fiasal Yöetim 34 YILLIK ÖDEMELERİN BUGÜNKÜ DEĞERİ Formül: (1+i) -1 0 PV =PMT (1+i) i 3 (1+0.3) -1 0 3 PV =10.000 (1+0.3) 0.3 PV =10.000 1.816 18.160 0 Fiasal Yöetim 35 VADESİ GELMİŞ YILLIK ÖDEMELERİN BUGÜNKÜ DEĞERİ Vadesi gelmiş yıllık ödemeleri bugükü değerii hesaplamasıda ise, bulua sayı (1+i) ile çarpılır. Çükü ödemeler bir yıl fazla faiz kazamaktadırlar. Bua göre, formül aşağıdaki şeklii almaktadır. (1 i) 1 PV 0=PMT (1 i) (1 i) i Fiasal Yöetim 36 ÖRNEK Devre faiz oraı %6 ike, 5 yıl boyuca her döem souda (başıda) alıacak ola 1000 YTL i bugükü değeri e olacaktır? (1 i) 1 PV 0 =PMT (1 ) i i 5 (1 0, 06) 1 1, 339 1 0 5 PV =1000 1000 (1 0,06) 0,06 1,3390,06 0,339 PV 0=1000 1000x4, 238 4238 0,08 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 6

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 37 Fiasal Yöetim 38 ARTAN YILLIK ÖDEMELER İşletmeleri akit akışları işi büyümesi veya eflasyo soucuda artar. Belirli sayıda döem içi arta yıllık ödemelere arta yıllık ödemeler adı verilir. PMT: ilk döem souda gerçekleşe ödeme g: büyüme oraı i: faiz oraı 1 1 1+g PV=PMT - i-g i-g 1+i Örek olarak bir çalışaı maaşı ele alıabilir. Çalışa kişiye belirli bir iş karşılığı öerile yıllık maaş 5.000 YTL ve bu maaşı artma oraı yılda %9 olsu. Kişi 40 yıl sora emekli olacaktır. Yıllık faiz oraı %20 dir. Bu kişii 40 yıl boyuca alacağı maaşıı bugükü değeri edir? Problemi çözümüü basitleştirilmesi içi maaşı birici yıl souda verilmeye başlaacağı ve her yıl yıllık ödeeceği varsayımı kabul edilmiştir. Bua göre, 40 yıllık maaşı bugükü değeri; 40 1 1 1+0.09 PV=5000-0.20-0.09 0.20-0.09 1+0.20 Fiasal Yöetim 39 Fiasal Yöetim 40 1 1 1.09 PV=5000-0.11 0.11 1.20 PV=5000 9.0919.091 0.908 PV=5000 9.091-9.091 0.021 PV=5000 9.091-0.191 PV 50008.9 44500 40 40 ÖRNEK Çalışa kişiye belirli bir iş karşılığı öerile yıllık maaş 9.000 YTL ve bu maaşı artma oraı yılda %8 olsu. Kişii 4 yıl boyuca çalışacağı varsayılsı. Yıllık faiz oraı %18 ise kişii 4 yıl boyuca alacağı maaşıı bugükü değeri edir? Problemi çözümüü basitleştirilmesi içi maaşı birici yıl souda verilmeye başlaacağı ve her yıl yıllık ödeeceği varsayımı kabul edilmiştir. Bua göre, 4 yıllık maaşı bugükü değeri; Fiasal Yöetim 41 4 1 1 1+0.08 PV=9000-0.18-0.08 0.18-0.08 1+0.18 4 1 1 1.08 PV=9000-0.1 0.1 1.18 4 PV=9000 10 100.915 PV=9000 10 100.701 PV=9000 10-7.01 26.910 Fiasal Yöetim 42 BİR YILDAN FAZLA ARALIKLARLA YAPILAN ÖDEMELER Her iki yılda bir 450.000 TL ödeme yapılacaktır. Ödemeler 20 yıl sürecek ve ilk ödeme ikici yıl yapılacaktır. Yıllık faiz oraı %6 olarak belirlemiştir. Burada öemli ola iki yıllık döem içi faiz oraıı belirlemektir. Faiz oraı 1,06 x 1,06-1= %12,36 dır. Yai iki yıl vadeli yatırıla 100 TL iki yıl souda aa para ve faiz olarak 112,36TL getirecektir. Problemde yapılması istee 450.000 TL lik iki yılda bir yapıla ödemeleri 10 yıl boyuca yapılmışçasıa yıllık %12,36 faiz ile bugükü değerii bulumasıdır. Formül uyguladığıda; PV= 450.000 TL x PVA 10, 0,1236 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 7

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 43 Fiasal Yöetim 44 10 (1+0.1236) -1 PV=450000 (1+0.1236) 10 0.1236 3.207-1 PV=450000 3.207 0.1236 2.207 PV=450000 0.396 PV=450000 5.573=2.507.850 Her iki yılda bir 60.000 TL ödeme yapılacaktır. Ödemeler 8 yıl sürecek ve ilk ödeme ikici yıl yapılacaktır. Yıllık faiz oraı %4 olarak belirlemiştir. Ödemeleri bugükü değerii hesaplayıız? 4 (1+0.0816) -1 PV=60000 (1+0.0816) 4 0.0816 1.369-1 PV=60000 1.369 0.0816 0.369 PV=60000 0.112 PV=60000 3.295=197.700 Fiasal Yöetim 45 Fiasal Yöetim 46 SONSUZ ÖDEMELER Her üç yılda bir 4.000 TL ödeme yapılacaktır. Ödemeler 6 yıl sürecek ve ilk ödeme üçücü yıl yapılacaktır. Yıllık faiz oraı %9 olarak belirlemiştir. Ödemeleri bugükü değerii hesaplayıız? Yıllık ödemeleri sosuza kadar devam ettiği yai döem sayısıı olmadığı durumlarda sosuz ödemeler ortaya çıkar. Bulara Cosol adı verilmektedir. PV ( Sosuz ödeek) = C / i Öreği; sosuza kadar her yıl 100.000 TL ödeme yapılacağı belirlemiş ve faiz oraı %40 olarak saptamış ise, bu akit akışıı bugükü değeri edir? Bu soru yukarıdaki formül ile kolaylıkla çözülebilir. PV = 100.000TL / 0,40 = 250.000 TL Fiasal Yöetim 47 Fiasal Yöetim 48 Yıllık ödemelerde olduğu gibi sosuz ödemeler de arta bir tred izleyebilir. Arta tred yaklaşımıda öemli ola akit akışıı sosuza kadar ayı orada artmasıdır. Bu durumda arta (büyüye) sosuz ödeme elde edilmiş olur. Büyüye sosuz ödeme içi bugükü zama formülü ise; PV = C / ( i-g) Burada dikkat edilmesi gereke kou, birici ödeme C, 0. yılda değil 1. yıl souda yapıla ödemedir. Öreği bugü 3.000TL ödeyecek ola ve sosuza kadar ola ödemeleri içere bir tahvil %5 büyüme hızıa sahip ve faiz oraı %10 ise PV aşağıdaki şekilde hesaplamalıdır: PV= 3.000 TL + ( 3.150 / (0,10-0, 05)) = 66.000 TL 66.000 TL hem bugü alıa ödeeği hem de gelecek yılda itibare elde edilecek ödemeleri bugükü değerii içermektedir. Öreği bugü 2.600TL ödeyecek ola ve sosuza kadar ola ödemeleri içere bir tahvil %12 büyüme hızıa sahip ve faiz oraı %20 ise PV aşağıdaki şekilde hesaplamalıdır: C=2.600+(2600 *1,12) / (1,20-1,12) C=2.600+2912 / 0,08 C=2600+36400 = 39000 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 8

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 49 Fiasal Yöetim 50 YATIRIM YAPILIR VE SONSUZA KADAR HER YIL EŞİT ÖDEMELER ELE GEÇER Öreği bugü 2000 TL ödeyecek ola ve sosuza kadar ola ödemeleri içere bir tahvil %9 büyüme hızıa sahip ve faiz oraı %12 ise PV aşağıdaki şekilde hesaplamalıdır: C=2000+(2000 *1,09)/(1,12-1,09) C=2000+2180 /0,03 C=2000+72667 = 74667 Bir kişi bir projeye sosuza kadar her yıl 10.000 TL kazaacağı bekletisi ile 100.000 TL yatırım yapıyorsa beklee faiz oraı edir? PV = PMT / i ise, i = PMT / PV deklemidir. PV, bugükü değeri; PMT, yıllık ödemeleri; i, faiz oraıı göstermektedir. Problemi çözümü i = 10.000 TL / 100.000 TL = %10 olacaktır. Fiasal Yöetim 51 Fiasal Yöetim 52 Yatırım yapılır ve bir yıl veya daha uzu bir süre içide tek bir ödeme ile geri alıır Öreği; 100.000 TL lik yatırımı bir yıl souda 10.000 TL lik getiri sağlayarak geri alıdığı düşüülürse faiz oraıı buluması içi aşağıdaki formülü kullaılması gerekir: FV= PV ( 1+i) = 1 olduğuda, FV= PV ( 1+i) 1+i = FV / PV i = ( FV / PV ) 1 Yai faiz oraı, i = (110.000 / 100.000 ) - 1 = %10 olarak hesaplaır. Burada dikkat edilmesi gereke okta gelecekteki değeri 10.000 TL lik getiri tutarı ile yatırım miktarı ola 100.000TL i toplamı olduğudur. Bu örekte ödeme bir yıl sora yerie 5 yıl sora yapılsaydı ayı deklem kullaılacaktı. Acak deklem çözülürke = 5 olarak işlem yapılacaktı. (i + 1) 5 = 110.000 / 100.000 = 1.10 olarak hesapladıkta sora tabloda = 5 sırasıda katsayısı 1.10 ola faiz oraı buluarak i= %2 olarak belirleebilir. (Bkz. Tablo 3 5. yılda katsayısı 1.10 ola faiz oraı %2 dir.) Fiasal Yöetim 53 Fiasal Yöetim 54 Başka bir örek; bir kişii belli bir süre sora belli miktarda bir paraya ihtiyacı olması ve elideki parayı asıl değerledirmesi gerektiği sorusudur. Öreği, bir kişi 6 yıl sora koleje başlayacak ola çocuğuu okul masrafıı 6 yıl sora 8.000.000 TL olacağıı tahmi etmektedir. Bu kişii şu ada elide 4.000.000 TL si bulumaktadır. Eğer bu para seede % 3 faiz getire bir yatırımda kullaırsa, bu kişi 6 yıl sora bu para ile çocuğuu okul taksitii ödeyebilir mi? Buu gerçekleşmesi içi faiz oraı e kadar olmalıdır? Öcelikle 4.000.000 TL ı 6 yıl soraki değerii hesaplaması gereklidir. FV= 4.000.000TL ( 1. 03 ) 6 = 4.776.000 TL Bu durumda 6 yıl souda kişii yeterli parası olmayacaktır. 8.000.000 TL yi elde edebilmek içi gerekli miimum faiz oraı aşağıdaki şekilde hesaplaabilir. FV= 4.000.000 TL ( 1 +i ) 6 = 8.000.000 ( 1 +i ) 6 = 8.000.000 TL / 4.000.000 = 2 Gelecekteki değer katsayısı 2 dir. Tabloda 6 yıl içi katsayısı 2 ola faiz oraı buluur. Tabloda bakıldığıda 6 yıl içi %12 faizi katsayısıı 1,9738 %13 faizi katsayısıı 2,0820 olduğu görülmektedir. Yai bu kişi %12 de fazla faiz getire bir yatırımda buluursa bugükü 4.000.000TL si 6 yıl sora 8.000.000 TL olacaktır. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 9

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 55 Fiasal Yöetim 56 4.000.000 TL ( 1 +i ) 6 = 8.000.000 ( 1 +i ) 6 = 8.000.000 TL / 4.000.000 ( 1 +i ) 6 =2 Bu problem cebirsel olarak çözüldüğüde de faiz oraı ( 1 +i ) 6 = 8.000.000 TL / 4.000.000 ( 1 +i ) 6 = 2 (1+i) = 2 1/6 (1+i) = 2 0,167 (1+i) = 1,122 i = 0,122 i= %12,2 Fiasal Yöetim 57 Fiasal Yöetim 58 EŞİT YILLIK ÖDEMELER Öreği 2.000.000 TL lik bir kredi beş yıl boyuca her yıl 500.000TL ödemesii gerektiriyorsa alıa faiz e kadardır? Bilidiği üzere kredi ödemesi yıllık ödeek katsayısı ile buluabilir. PV = PMT ( Yıllık Ödeme Katsayısı) 2.000.000=500.000 ( Yıllık Ödeme Katsayısı ) Yıllık Ödeme Katsayısı = 4 5 yıl içi yıllık ödeme katsayısı 4 ola faiz oraı tabloda buluarak cevaba ulaşılır. Tablo 2 ye bakıldığıda katsayıı %7 faiz içi 4,1002 ve %8 faiz içi 3,9927 olduğu görülmektedir. Cebirsel işlem yapıldığıda ise faiz oraı %7,93083 olarak ortaya çıkacaktır. EŞİT YILLIK ÖDEMELER Öreği 4.000.000 TL lik bir kredi 9 yıl boyuca her yıl 500.000TL ödemesii gerektiriyorsa alıa faiz e kadardır? Bilidiği üzere kredi ödemesi yıllık ödeek katsayısı ile buluabilir. PV = PMT ( Yıllık Ödeme Katsayısı) 4.000.000=500.000 ( Yıllık Ödeme Katsayısı ) Yıllık Ödeme Katsayısı = 8 9 yıl içi yıllık ödeme katsayısı 8 ola faiz oraı tabloda buluarak cevaba ulaşılır. Tablo 2 ye bakıldığıda katsayıı %2 faiz içi 8,162 ve %3 faiz içi 7,786 olduğu görülmektedir. Fiasal Yöetim 59 Fiasal Yöetim 60 EŞİT YILLIK ÖDEMELER Öreği 30000 TL lik bir kredi 8 yıl boyuca her yıl 6000TL ödemesii gerektiriyorsa alıa faiz e kadardır? Bilidiği üzere kredi ödemesi yıllık ödeek katsayısı ile buluabilir. PV = PMT ( Yıllık Ödeme Katsayısı) 30000=6000 ( Yıllık Ödeme Katsayısı ) 30000 / 6000 =Yıllık Ödeme Katsayısı 5 = Yıllık Ödeme Katsayısı 8 yıl içi yıllık ödeme katsayısı 5 ola faiz oraı tabloda buluarak cevaba ulaşılır. Tablo 2 ye bakıldığıda katsayıı %11 ya da %12 olacaktır. AMORTİ EDİLMİŞ BORÇLAR Alıa kredi veya borç belli bir sürede eşit taksitlerle ödeecek ise bu amorti edilmiş borç olarak adladırılır. Bu durum bir örekle daha iyi açıklaabilir. Öreği, bir işletme 2 eşit taksitte her yıl souda ödemek üzere 1.000.000 TL borç almıştır. İşletme kala borç üzeride % 10 faiz ödeyecektir. Burada ilk yapılacak ola işlem yıllık ödemeleri hesaplamasıdır. Bu da yıllık ödeek formülü kullaılarak kolayca buluur. Not: Bu soruda katsayı içi kitabı arkasıdaki Tablo 2 kullaılacak. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 10

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 61 Fiasal Yöetim 62 PV 0 = PMT ( PVA i, ) 1.000.000 TL= PMT (PVA %10, 2 yıl ) 1.000.000 TL = PMT ( 1,7355 ) PMT = 576.200 TL Eğer borçlu her yıl souda 576.200 TL öderse alacaklıı getiri oraı %10, borçluu faiz oraı %10 olacaktır. Her yıl souda yapıla ödeme hem faizi hem aa paraı bir kısmıda oluşmaktadır. Ödemeleri bu iki bölümüü açık olarak görülmesi amorti şeması ile mümkü olur. Faiz ilk yıllarda yüksekke daha sora borçlu olua aa para azaldıkça azalır. (1+i) -1 0 PV =PMT (1+i) i 2 (1+0,1) -1 1.000.000 PMT (1+0,1) 2 0,1 2 (1,1) -1 1.000.000 PMT (1,1) 2 0,1 1,21-1 1.000.000 PMT 1,21 0,1 1.000.000 PMT 1, 7355 576.200 PMT Fiasal Yöetim 63 Fiasal Yöetim 64 ÖRNEK Araba satı alırke 15.000 TL kredi alarak borçladıız, bu krediyi %15 faizle 4 yılda geri ödeyeceksiiz; ödemeleriizi amorti şemasıı oluşturuuz. PV =PMT*(PVA ) 0 i, 15.000=PMT*(PVA ) 15.000=PMT*2,855 5.253,94=PMT %15,4 Fiasal Yöetim 65 Fiasal Yöetim 66 (1+i) -1 0 PV =PMT (1+i) i 4 (1+0,15) -1 15.000 PMT (1+0,15) 4 0,15 15.000 PMT 2,855 5.253, 94 PMT Yıl (Ay) Başlagıç Miktarı Ödeme Faiz Ödee Aa Para Kala 1 15.000 5.253,94 2.250 3.004 11.996 2 11.996 5.253,94 1.799 3.455 8.542 3 8.542 5.253,94 1.281 3.973 4.569 4 4.569 5.253,94 685 4.569 0 21.015,8 6.015,96 15.000 Ödeme = Hesaplaa PMT değeri Faiz = Başlagıç Miktarı x Faiz oraı Ödee Aa Para = Ödeme Faiz Kala = Başlagıç Miktarı - Ödee Aa Para Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 11

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 67 Fiasal Yöetim 68 ÖRNEK Bir işletme 1.000 YTL lik bir krediyi yıllık eşit taksitlerle 4 yılda geri ödeyecektir. Yıllık faiz oraı %18 olduğua göre eşit taksitler ve her devre ödeecek faiz miktarı e olacaktır? Çözüm: Öce yıllık eşit taksitler hesaplaacak sora da amortisma şeması oluşturulacak. PV =PMT*(PVA ) 0 i, 1.000=PMT*(PVA ) 1.000=PMT*2,690 371,75=PMT %18,4 Yıl (Ay) Başlagıç Miktarı Ödeme Faiz Ödee Aa Para Kala 1 1.000 371,75 180 191,75 808,25 2 808,25 371,75 3 371,75 4 371,75 0 Ödeme = Hesaplaa PMT değeri Faiz = Başlagıç Miktarı x Faiz oraı Ödee Aa Para = Ödeme Faiz Kala = Başlagıç Miktarı - Ödee Aa Para Fiasal Yöetim 69 Fiasal Yöetim 70 ÖRNEK Araba satı alırke 17.000 TL kredi alarak borçladıız, bu krediyi %11 faizle 5 yılda geri ödeyeceksiiz; ödemeleriizi amorti şemasıı oluşturuuz. PV =PMT*(PVA ) 0 i, 17000=PMT*(PVA ) 17000=PMT*3,696 4600=PMT %11,5 Yıl (Ay) Başlagıç Miktarı Ödeme Faiz Ödee Aa Para Kala 1 17000 4600 1870 2730 14270 2 14270 4600 1569,7 3030,3 11239,7 3 11239,7 4600 1236,4 3363,6 7876,1 4 4600 5 4600 0 Ödeme = Hesaplaa PMT değeri Faiz = Başlagıç Miktarı x Faiz oraı Ödee Aa Para = Ödeme Faiz Kala = Başlagıç Miktarı - Ödee Aa Para Fiasal Yöetim 71 Fiasal Yöetim 72 ÖRNEK Çeyiziize koymak üzere satı aldığıız beyaz eşya içi 4000 TL kredi kulladıız. Bu krediyi %11 faizle 4 yılda geri ödeyeceksiiz. Ödemeleriizi tamame bitmesii göstere tabloyu oluşturuuz? Bir yatırımcı, 1.000 lirasıı, %40 faiz üzeride 3 yıllığıa bir bakaya yatırmıştır. Yatırımcıı 3. yılı soudaki parası e kadar olacaktır? FV = PV ( 1 + i ) FV = 1.000 (1+0,40) 3 FV = 2.744 TL olur. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 12

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 73 Fiasal Yöetim 74 Yatırımcı, 3.000 lirasıı, bir bakaya, 2 yıl içi, faiz oraı yıllık %80 de 3 ay vadeli olarak yatırmıştır. Yatırımcıı 2. yıl souda parası kaç lira olacaktır? FV m = PV( 1 + i / m ) m FV m = 3.000 (1+0,80/4) 2*4 FV m = 3.000 (1+0,20) 8 FV m = 12.899,45 TL olur. Bir yatırımcıı 6 yıl sora elie geçecek 5.000 TL i, yıllık %60 bileşik faiz oraı ile şimdiki değeri kaç TL dir? PV =FV * (1 / (1+i) ) PV = 5.000 * (1/(1+0,60) 6 ) PV = 298,023 TL dir. Fiasal Yöetim 75 Fiasal Yöetim 76 Bir yatırımcı, %30 faiz üzeride, her yıl souda 4 yıl boyuca, 4.000 TL yatırırsa, 4. yılı soudaki yatırım tutarı e kadar olur? (1 i) 1 FV =PMT i 4 (1 0,30) 1 2,85611 FV =4.000 4.000 0,30 0,30 FV =4.0006,187 24.748 4 yıl boyuca, her yıl souda elde edile 100 TL i, %30 faiz oraı üzeride bugükü değeri kaç TL dir? (1+i) -1 PV 0=PMT (1+i) i 4 (1+0,30) -1 2,8561-1 PV 0=100 100 4 (1+0,30) 0,30 2,8561 0,30 1,8561 PV 0=100 1002,16624 216, 6 0,85683 Fiasal Yöetim 77 Fiasal Yöetim 78 4 yıl boyuca, her yıl souda elde edile 100 TL i, %11,2 faiz oraı üzeride bugükü değeri kaç TL dir? (1+i) -1 PV 0=PMT (1+i) i 4 (1+0,112) -1 1,529 1 PV 0=100 100 4 (1+0,112) 0,112 1,529 0,112 1,529 1 0,529 PV0 100 100 1003, 094 1,529 0,112 0,171 PV 309, 4 0 Bir yatırımcı, %40 faiz üzeride, her yıl başıda 3 yıl boyuca, 300 TL yatırırsa, 3. yılı soudaki yatırım tutarı e kadar olur? (1 i) 1 FV 0=PMT (1 i) i 3 (1 0, 4) 1 FV 0=300 (1 0, 4) 0, 4 2, 744 1 1, 744 FV 0 =300 1, 4 300 1, 4 0, 4 0, 4 FV =3004,361, 4 1.831, 2 0 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 13

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 79 Fiasal Yöetim 80 200.000 YTL yi aylık %3 faiz getirecek biçimde 5 ay içi bakaya yatırıyorsuuz. 5. ay souda toplamda e kadar paraız olacağıı bileşik faiz tablosu oluşturarak hesaplayıız? Ay PV 1+i FVt PVi (Kazaıla Faiz) 1 200.000 1,03 206.000 6.000 2 206.000 1,03 212.180 6.180 3 212.180 1,03 218.545 6.365 4 218.545 1,03 225.102 6.556 5 225.102 1,03 231.855 6.735 31.855 Bir fias kurumua her ay yatırıla 300 YTL lik eşit ödemelerle 3 yıl souda %48 faizle e kadar para birikir? i = 0,48/12 = 0,04 = 3 x 12 = 36 (1 i) 1 FV =PMT i 36 (1 0, 04) 1 FV =300 0,04 Fiasal Yöetim 81 Fiasal Yöetim 82 Bir fias kurumua her ay yatırıla 400 YTL lik eşit ödemelerle 2 yıl souda %12 faizle e kadar para birikir? i = 0,12/12 = 0,01 = 2 x 12 = 24 (1 i) 1 FV =PMT i 24 (1 0, 01) 1 FV =400 0,01 3 yıl öce %25 bileşik faizle bakaya yatırıla bir miktar para döem souda 97.656 YTL olmuştur. Bakaya kaç YTL yatırılmıştır. PV = FV * (1 / 1+i) PV = 97.656 * (1 / 1+0,25) 3 PV = 49.999,9 YTL Fiasal Yöetim 83 Bir fias kurumuda her ayı souda 2.000 YTL taksit ödemek üzere bir kredi alımıştır. Vade 3 yıldır. Yıllık faiz oraı %72 ise bugü alıa kredi kaç liradır? = 3 x 12 = 36 i = 0,72 / 12 = 0,06 36 (1+i) -1 (1+0,06) -1 0 36 PV =PMT 2.000 (1+i) i (1+0,06) 0,06 36 (1,06) -1 7,147 0 36 PV =2.000 2.000 29.231,1 (1,06) 0,06 0, 489 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 14

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 2 Örek FİNANSAL YÖNETİM ÖRNEKLER 1000 TL %10 faizde kaç yıl süreyle yatırıldığıda 1600 TL olur? PV=1000 TL, FV=1600 TL, i=0.1 FV PV (1 i) FV 1600 (1 i) (1 0.1) PV 1000 1.6 (1.1) log1.6 log1.1 0.20412 0.0413927 0.20412 4.93 5 0.0413927 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 3 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 4 Örek 2000 TL %5 faizde kaç yıl süreyle yatırıldığıda 3000 TL olur? PV=2000 TL, FV=3000 TL, i=0.05 FV 3000 (1 i) (1 0.05) PV 2000 1.5 (1.05) log1.5 log1.05 0.1761 0.0212 0.1761 8.3 0.0212 Örek Herhagi bir miktar para %12,5 faizle e kadar süreyle yatırılırsa iki katı olur? FV=2PV FV=PV(1+i) 2PV=PV(1+0,125) 2=(1,125) log2=log1,125 log2/log1,125= 0,301/0,051= 5,9 yıl Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 5 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 6 Örek Herhagi bir miktar para %8,5 faizle e kadar süreyle yatırılırsa dört katı olur? FV=4PV FV=PV(1+i) 4PV=PV(1+0,085) 4=(1,085) log4=log1,085 log4/log1,085= 0,602/0,035= 17,2 yıl Örek 3000 TL iki yıl boyuca yatırıldığıda 3600 TL olmaktadır. Döem faizi yüzde kaçtır? FV=PV(1+i) 3600=3000(1+i) 2 3600/3000=(1+i) 2 1,2=(1+i) 2 1,2 1i 1, 095 1i 1, 095 1 i 0,095 i Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 1

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 7 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 8 Örek 100.000 TL lik yatırımı 5 yıl souda 10.000 TL lik getiri sağlayarak geri alıdığı düşüülürse faiz oraı kaçtır? FV=PV(1+i) 110000=100000 (1+i) 5 110000/10000=(1+i) 5 1,10=(1+i) 5 1 5 1,10 1i 0,2 1,10 1 1, 019 1 i 0,019 i i Örek 2000 TL 3 yıl boyuca yatırıldığıda 2800 TL olmaktadır. Döem faizi yüzde kaçtır? FV=PV(1+i) 2800=2000(1+i) 3 2800/2000=(1+i) 3 1,4=(1+i) 3 3 3 1,4 1i 1,4 1 i Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 9 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 10 Örek Bir yatırımı et bugükü değeri (NPV), yatırım döemi boyuca sağladığı getirii piyasa faizi veya kedi faizi ile iskoto edilmesi, bugüe idirgemesi soucu ulaşıla değerdir. NPV > 0 da büyük olması gerekir. 600 TL lik bir ilk harcama içere bir yatırım projesi beş yıl içide 1000 TL lik bir geri döüş vaat etmektedir. Döem faizi %9 olduğua göre NPV edir? PV= FV * (1/(1+i) ) = 1000 * (1/(1,09) 5 ) PV= 1000 * (1/1,539)=1000*0,650= 650 NPV= 650 600 = 50 Örek Bir yatırımcı aşağıdaki üç seçeeğe yatırım yapabilir: Proje A ı şimdiki maliyeti 2000 TL dir ve 4 yılda 3000 TL geri ödemektedir. Proje B i şimdiki maliyeti 2000 TL dir ve 6 yılda 6000 TL geri ödemektedir. Proje C i şimdiki maliyeti 3000 TL dir ve 5 yılda 4800 TL geri ödemektedir. Döem faiz oraı %10 ise hagi proje tercih edilmelidir? Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 11 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 12 Örek Bir yatırımcı aşağıdaki üç seçeeğe yatırım yapabilir: Proje A ı şimdiki maliyeti 2200 TL dir ve 4 yılda 3300 TL geri ödemektedir. Proje B i şimdiki maliyeti 3000 TL dir ve 6 yılda 5200 TL geri ödemektedir. Proje C i şimdiki maliyeti 3000 TL dir ve 5 yılda 4900 TL geri ödemektedir. Döem faiz oraı %8 ise hagi proje tercih edilmelidir? Çözüm PV A = FV A * (1/(1+i) ) = 3300 * 0,735= 2425,5 2200= 225,5 PV B = FV B * (1/(1+i) )= 5200 * 0,630= 3276 3000= 276 PV C = FV C * (1/(1+i) )= 4900 * 0,681= 3336,9 3000= 336,9 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 2

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 13 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 14 Örek Bir yatırım içi bugü 40000 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl içi 10000 TL, ikici yıl içi 30000 TL ve üçücü yıl içi 20000 TL getiri vaat etmektedir. Döem faizi %10 ise bu yatırımı yapmak matıklı mıdır? 1 yıllık 10000 TL i PV si= 10000 * (1/(1+0,1) 1 )=9091 2 yıllık 30000 TL i PV si= 30000 * (1/(1+0,1) 2 )=24793,4 3 yıllık 20000 TL i PV si= 20000 * (1/(1+0,1) 3 )=15026,3 Yatırımda elde edilecek toplam getiri= 48910,7 NPV= 48910,7 40000= 8910,7 NPV > 0 olduğuda yatırım yapılabilir. Örek Bir yatırım içi bugü 45000 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl içi 8000 TL, ikici yıl içi 25000 TL, üçücü yıl içi 30000 TL ve dördücü yıl içi 15000 TL getiri vaat etmektedir. Döem faizi %7 ise bu yatırımı yapmak matıklı mıdır? 1 yıllık 8000 TL i PV si= 8000 * 0,935 = 7480 2 yıllık 25000 TL i PV si= 25000 * 0,873 = 21825 3 yıllık 30000 TL i PV si= 30000 * 0,816 = 24480 4 yıllık 15000 TL i PV si= 15000 * 0,763 = 11445 Yatırımda elde edilecek toplam getiri= 65230 NPV= 65230 45000= 20230 NPV > 0 olduğuda yatırım yapılabilir. Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 15 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 16 Örek Bir yatırım içi bugü 35000 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl içi 12000 TL, ikici yıl içi 10000 TL, üçücü yıl içi 20000 TL getiri vaat etmektedir. Döem faizi %9 ise bu yatırımı yapmak matıklı mıdır? 1 yıllık 12000 TL i PV si= 12000 * 0,917 = 11004 2 yıllık 10000 TL i PV si= 10000 * 0,842 = 8420 3 yıllık 20000 TL i PV si= 20000 * 0,772 = 15440 Yatırımda elde edilecek toplam getiri= 34864 NPV= 34864 35000= -136 NPV < 0 olduğuda yatırım yapılamaz. Örek Bir yatırım içi bugü 35000 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl içi 12000 TL, ikici yıl içi 10000 TL, üçücü yıl içi 20000 TL getiri vaat etmektedir. Döem faizi sırasıyla %9, %8 ve %6 ise bu yatırımı yapmak matıklı mıdır? 1 yıllık 12000 TL i PV si= 12000 * 0,917 = 11004 2 yıllık 10000 TL i PV si= 10000 * 0,857 = 8570 3 yıllık 20000 TL i PV si= 20000 * 0,840 = 16800 Yatırımda elde edilecek toplam getiri= 36374 NPV= 36374 35000= 1374 NPV > 0 olduğuda yatırım yapılabilir. Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 17 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 18 Örek Bir yatırım içi bugü 3600 TL ödeme yapılmalıdır. Yatırım sırasıyla ilk yıl içi 600 TL, ikici yıl içi 1800 TL, üçücü yıl içi 2000 TL getiri vaat etmektedir. Döem faizi sırasıyla %12, %10 ve %11 ise bu yatırımı yapmak matıklı mıdır? Örek Bir yatırım projesii bugükü maliyeti 7500 TL dir. Bu yatırım 5 see boyuca her yıl souda 2000 TL lik bir getiri vaat etmektedir. Sermaye başka bir yatırımda %12 faizle değerledirilebilecek durumda ise yatırım yapılmaya değer mi? Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 3

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 19 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 20 Örek Bir yatırım projesii bugükü maliyeti 8000 TL dir. Bu yatırım 4 see boyuca her yıl souda 2700 TL lik bir getiri vaat etmektedir. Sermaye başka bir yatırımda %10 faizle değerledirilebilecek durumda ise yatırım yapılmaya değer mi? 2700 * PV 4, %10 = 2700 * 3,17= 8559 8000= 559 NPV > 0 yatırım yapılabilir. Soru Bir miktar para 10 Ekim 1994 de 10 Ocak 2002 ye kadar % 8 bileşik faiz ve üçer aylık döemler itibarıyla yatırılmıştır. Uygulaacak faiz oraıı ve kaç döem içi uygulaacağıı buluuz. Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 21 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 22 Soru Bir işadamı %30 faizle ve faizi 6 aylık döemler itibarıyla hesaplaması koşuluyla 500.000 TL. borçlamıştır. Dördücü yılı soudaki toplam borç miktarı e kadardır? Soru % 60 bileşik faizle aylık olarak yatırıla 250.000 TL 5 yıl 3 ay sora e kadara ulaşır? Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 23 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 24 Soru Bakadaki hesabıa 6 aylık döemler itibarıyla bileşik faiz hesaplaa bir kişi, ilk üç yılda % 60 faizle 100 TL yatırmış, faiz oraı 4. yılda itibare %50 ye düşmüştür. Bu kişi hesabıa para yatırdıkta 9 yıl sora hesabıı kapatmıştır. Bu ada elie e kadar para geçmiştir? Soru 3 aylık döemlerle ve % 60 faizle yatırıla 2.500 TL e kadar zamada 13.500 TL ye ulaşır? PV=2500 TL, FV=13500 TL, i=0.60/4=0.15 13500 (1 0.15) 2500 5.4 (1.15) log 5.4 log1.15 0.732 0.061 0.732 12 0.061 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 4

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 25 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 26 Soru Emekliliğie 2 yıl kala bir memur 100.000 peşi, 450.000 TL emekli olduğuda ödemek üzere bir ev satı almıştır. Yıllık faizi % 60 ve yılda 2 kez faiz hesaplaması durumuda evi bugükü değerii hesaplayıız. Souç: 257.558 TL Soru Bir şahıs % 5 faiz döem faizi ile ve 6 aylık döemlerle faizledirme yapılarak 50.000 TL. borçlamıştır. Bu şahıs ilk yılı souda 10.000 TL, ikici yılı souda 20.000 TL yatırmıştır. 3. yılı souda ödemesi gereke kala borç miktarı e kadardır? 50000 =2*3=6 10000 =2*2=4 20000 =2*1=2 Souç= 32.780 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 27 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 28 Soru Bir şahıs % 8 faiz döem faizi ile 6 aylık döemlerle faizledirme yapılarak 40.000 TL. borçlamıştır. Bu şahıs ilk yılı souda 10.000 TL, ikici yılı souda 20.000 TL yatırmıştır. 3. yılı souda ödemesi gereke kala borç miktarı e kadardır? Souç= 26.560 Soru 8 yıl vadeli ve 20 bi TL. omial değerli bir borcu vade bitimie kadar amorti edilebilmesi içi, %5 faiz oraı üzeride her yılı souda yatırılacak taksit miktarıı buluuz. FV 20000 A PMT= 3094 TL Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 29 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 30 Soru % 5 faiz oraı üzeride seelik devre solarıda yatırıla 746 TL. tutarıda eşit taksitlerle 7 bi TL. omial değerdeki bir borç kaç taksitle amorti edilir? Souç yaklaşık olarak 13 Soru Bir şahıs emekli oldukta sora 10 yıl süreyle, her altı ayda bir 500 TL. almayı istemektedir. Bu şahıs 18 yıl sora emekli olacaktır. Altı aylık faiz oraı % 9 olduğua göre; a) Şahsı emekli olduğuda bu taksitleri fiase edebilmesi içi emekli olduğuda e kadar paraya ihtiyacı vardır? b) İhtiyacı ola bu para bugü bakaya e kadar para yatırılarak sağlaabilir? a) PVA? a)4.564 b) FV PV *(1 i) b)205 36 4.564 PV *(1 0, 09) Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 5

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 31 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 32 Soru Bir şahıs emekli oldukta sora 5 yıl süreyle, her altı ayda bir 6000 TL. almayı istemektedir. Bu şahıs 10 yıl sora emekli olacaktır. Altı aylık faiz oraı % 5 olduğua göre; a) Şahsı emekli olduğuda bu taksitleri fiase edebilmesi içi emekli olduğuda e kadar paraya ihtiyacı vardır? b) İhtiyacı ola bu para bugü bakaya e kadar para yatırılarak sağlaabilir? Soru Bir şahıs çocuğuu okul masrafıı karşılamak amacıyla 6 yıl sureyle ve her 3 ayı souda 1.000 TL. almayı arzu etmektedir. Üç aylık faiz oraı % 8 olduğua göre: a) Bu şahsı bugü bakaya e kadarlık bir sermaye yatırması gerektiğii, b) Süre boyuca e kadar faiz ödediğii buluuz. a) PV A? b)toplam ödemeler=? a)10.529 b)13.471 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 33 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 34 Soru Bir işadamı 7.000 TL. peşi, her altı ayda bir 2.000 TL. taksit ve 25 yıl süreyle bir makia satı almıştır. Altı aylık faiz oraı % 8 olduğua göre; a) Bu makiaı peşi değerii buluuz. b) Bu makia içi e kadar fazla para ödediğii buluuz. (1 i) 1 Makiei bugükü değeri=peşi ödeme + PMT (1 ) i i Toplam taksitler 100.000 a) 31.467 b) 75.533 Soru 10 yıl süreyle her ay başıda 1500 TL. lik gelir elde etmek isteye bir kişii bugü bakaya yatırması gereke parayı buluuz. Aylık faiz oraı % 3. (1 i) 1 PV A=PMT (1 i) (1 i) i 120 (1 0,03) 1 PV A=1500 (1 0,03) 120 (1 0,03) 0,03 34,7111 PV A=1500 (1,03) 34,711 0,03 33,711 PV A=1500 (1,03)=150032,3831,03 1,041 Souç 50.031 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 35 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 36 Soru Bir sigorta şirketi yaptığı sigorta karşılığıda ya peşi olarak 10.000 TL. ya da ilk ödemesi heme yapılması koşuluyla, 10 eşit taksit tahsil etmek istiyor. Faiz oraı % 6 olduğua göre yıllık ödemeler e kadar olmalıdır? PV 10.000 A PV PMT katsayi (1 0,06) A 10000 PMT 7,361,06 10000 PMT 7,8 Souç 1.282 Soru 5 see ertelemiş bir borç, her yıl 5.000 TL. ödeerek 10 seede ödeecekse borcu bugükü değeri e kadardır? Faiz oraı % 8. g geciktirme süresi PV Ag (1 i) 1 PMT g (1 i) i Souç 22.834 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 6

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 37 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 38 Soru 3 yıl sora başlamak üzere her yıl souda 1.500 TL. lik taksitleri 8 yıl süreyle tahsil edebilmek içi % 12 faiz vere bir bakaya bugü kaç lira yatırılmalıdır? Souç 5.304 Soru % 13 faiz vere bir bakaya bugü kaç TL yatırılsı ki her yıl başıda 5.000 TL. elde edilsi? PV A PMT *(1 i) i Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 39 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 40 Soru % 12 faiz vere bir bakaya 15.000 TL. yatıra bir kişi her yılbaşıda, devamlı olarak e kadar liralık taksitler alabilir? PMT *(1 i) PVA i PMT *(1 0,12) 15000 0,12 Souç 140.000 Soru Sürekli olarak her yılı souda 2.500 TL. almayı düşüe bir kimse, bugü % 12 vere bir bakaya kaç TL. yatırmalıdır? PMT PV A i Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 41 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 42 Soru Bir makia 50.000 TL. peşi ve her yıl souda ödeecek 5.000 TL. taksitle satılmıştır. Yıllık faiz oraı % 12, kala borcu vadesi 10 yıl olduğua göre, bu makiaı bugükü değeri e kadardır? (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i Soru 5 yıl 10 ay süreyle, her ay 250 TL. elde edebilmek içi, yıllık faiz oraı % 12 ise, bugü kaç TL. yatırılmalıdır? (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i PV A 70 (1 0,01) 1 250 (1 0,01) 70 *0,01 1 PVA 250 250*50 12500 0,02 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 7

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 43 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 44 Soru Peşi fiyatı 120.000 TL. ola bir arabayı taksitle satı almak istemektesiiz. Satıcı ile vadeli alaşma yaptıız. Alaşmaya göre hiç peşiat ödemeyecek ve 36 ay ödemede buluacaksıız. a) Yıllık faiz oraı % 24 ise, aylık ödemeler e olur? b) Yıllık faiz oraı % 12 ye ierse, aylık ödemeler e olur? c) Aylık taksit ödemeleri 5.000 TL. ve faiz oraı %12 ise, hagi fiyata otomobili satı alırsıız? Soru Bir bakada kout kredisi olarak 150.000 TL. ala bir kişi, yıllık %16 faizle 25 seede bu borcu ödeyecektir. Krediyi ala kişii yıllık ödemeleri e kadar olacaktır? (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 45 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 46 Soru Bir bakada kout kredisi olarak 150.000 TL. ala bir kişi, yıllık %12 faizle 10 seede bu borcu ödeyecektir. Krediyi ala kişii yıllık ödemeleri e kadar olacaktır? (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i Soru Kardeşiiz bu yıl lisede mezu oldu. Sizde geleceği ile ilgili yaptığı pla hakkıda tavsiyeleriizi öğremek istiyor. Kardeşiiz, yaptığı plaa göre, eğer heme işe başlarsa 40 yıl sureyle her yıl 90.000 TL. kazaacağıı tahmi etmektedir. Acak üiversiteye başlarsa, 4 yıllık üiversite eğitimide sora işe başlayacağıda 36 yıl süreyle her yıl 180.000 TL. kazaacaktır. Yie üiversitede 4 yıl boyuca her yıl 40.000 TL. harcama yapacaktır. Yıllık faiz oraı % 14. a) Eğer heme işe başlarsa, toplam kazacıı bugükü değeri e olur? b) Üiversiteye giderse, toplam kazacıı (üiversite masrafları çıktıkta sora) bugükü değeri e olur? Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 47 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 48 Çözüm 4 40 (1 i) 1 a) PMT 90.000 PVA PMT 40 (1 i) i 4 (1 i) 1 b) PMT 40.000 PVA PMT 4 (1 i) i 36 (1 i) 1 PMT 180.000 PVA PMT 36 (1 i) i Elde edile değer 4 yıl soraki olduğuda bugüe döüştürülmeli FV=PV*(1+i) Net şimdiki kazaç=? Soru Kardeşiiz bu yıl lisede mezu oldu. Sizde geleceği ile ilgili yaptığı pla hakkıda tavsiyeleriizi öğremek istiyor. Kardeşiiz, yaptığı plaa göre, eğer heme işe başlarsa 30 yıl sureyle her yıl 11.000 TL. kazaacağıı tahmi etmektedir. Acak üiversiteye başlarsa, 4 yıllık üiversite eğitimide sora işe başlayacağıda 26 yıl süreyle her yıl 24.000 TL. kazaacaktır. Yie üiversitede 4 yıl boyuca her yıl 20.000 TL. harcama yapacaktır. Yıllık faiz oraı % 10. a) Eğer heme işe başlarsa, toplam kazacıı bugükü değeri e olur? b) Üiversiteye giderse, toplam kazacıı (üiversite masrafları çıktıkta sora) bugükü değeri e olur? Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 8

Fiasal Yöetim Örek Sorular Güz 2015 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 49 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 50 Soru Bir işvere çalıştırdığı işçisi içi bir emeklilik plaı hazırlamıştır. Plaa göre işçi emekli olduğuda 250.000 TL. almaya hak kazaacaktır. Acak bu para kedisie 10 yıl süreyle ve yılda 2 kez olmak üzere, eşit taksitlerle ödeecektir. Faiz oraı % 12 ve faizledirme döemi 6 ay ise, her 6 ayda bir işçii elie geçecek emekli aylığı kaç TL. olacaktır? (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i Soru Araba almak isteye bir kişi bugü bir bakaya 15.000 bi TL. yatırırke her ay souda da 5.000 TL yatırmayı düşümektedir. Kişi 18 ay sora hagi fiyatta araba satı alabilir? Faiz oraı % 36 olup, aylık faizledirme söz kousudur. (1 i) 1 FVA PMT i Peşi ödemei 18 ay soraki değeri FV PV (1 i) Birike para=? Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 51 Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 52 Soru Araba almak isteye bir kişi bugü bir bakaya 10.000 bi TL. yatırırke her ay souda da 1.000 TL yatırmayı düşümektedir. Kişi 24 ay sora hagi fiyatta araba satı alabilir? Faiz oraı % 12 olup, aylık faizledirme söz kousudur. Soru 500.000 TL. lik bir borç her altı ayda bir devre solarıda yapılacak 5 eşit ödemeyle ödemek isteiyor. Amortisma şeması yaparak her devrei faizleriyle aaparada yapıla ödemeleri buluuz. Faiz oraı % 6. PV 500.000 A i %6 / 2 %3 (1 i) 1 PVA PMT (1 i) i Güz 2015 Fiasal Yöetim Örek Sorular 53 Çözüm 80.000 TL. lik bir borç her 3 ayda bir devre solarıda yapılacak 6 eşit ödemeyle ödemek isteiyor. Amortisma şeması yaparak her devrei faizleriyle aaparada yapıla ödemeleri buluuz. Faiz oraı % 20. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış Yeşilay 9

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim FİNANSAL PLANLAMA (FP) NEDİR? FİNANSAL YÖNETİM 05. FİNANSAL PLANLAMA FP: 1. İşletmei fiasma yatırım seçeeklerii aaliz etme, 2. Cari kararları gelecekte doğuracağı souçları tahmileme, 3. Seçilecek alteratiflere karar verme, 4. Fiasal plada belirlee hedeflere göre ulaşıla performası ölçme aşamalarıda oluşa bir süreçtir. FP i amacı; riski miimize etmek değildir aksie hagi riskleri yükleilmeye değer, hagilerii de yükleilmeye değer olmadığıı saptamaktır. Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim FP i KAPSAMI FP i ÇIKTILARI FP de üzeride durula temel faktörler: 1. Nakit akımları 2. Bölümlere ayrılmış aaliz 3. Searyo aalizi (iyimser ya da kötümser) 4. Uzu ve kısa vadeli zama dilimleri: FP hem kısa (1 yılda daha az) hem de uzu vadeli (1 yılda daha uzu) olarak yapılabilmektedir. Kısa döemde işletmei esekliğii korurke akit ihtiyaçlarıı e etkili şekilde asıl karşılayacağı (ya da akit fazlasıı asıl değerledireceği) kousu üzeride durulmaktadır. Daha uzu zama dilimleride ise, maruz kalıa riske göre getirii maksimizasyou, likitide ve eseklik problemlerie daha fazla dikkat çekilmektedir. 1. Nakit akım tahmileri: FP süreci souda hem kısa hem de uzu vadeli akit akım tahmileri ortaya koacaktır. 2. Açık bir işletme stratejisi: Hesaplaa risk ve getiri oralarıa göre belirli geişleme oktaları saptaacaktır. Ayrıca tasarruf yapılacak ya da tasfiye edilecek bölgeler de belirleecektir. 3. Kısa ve uzu vadeli sermaye bütçeleri: Plalaa sermaye harcamaları bölümler arasıda geişleme ve tasarruf alalarıa göre dağıtılacaktır. 4. İhtiyaç duyula fiasma miktarı ve zamalaması: İşletmei cari fiasma durumu, plalaa ödemeleri, hedeflee sermaye yapısı, tahmilee fiasal pazar koşulları bu plalar oluşturulurke gözöüe alıır. Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim FP i BOYUTLARI Plalama ufku: Plalama yapılırke geleceği uzu vade ya da kısa vade, geelde 12 ayla sıırladırılırke fiasal plalamada daha fazla öem verile uzu vade ise, ortalama 5 yıl ile ifade edilmektedir. Toplama: Bir fiasal pla oluşturulurke, işletmei tüm proje ve yatırımları bir araya getirilerek ihtiyaç duyula toplam yatırım miktarı belirleir. Diğer bir deyişle her bir faaliyet birimii yatırım teklifleri biraraya getirilir ve bir büyük proje olarak kabul edilir. Plalama ufku ve toplama derecesi belirledikte sora, öemli, değişkeler hakkıda alteratif varsayımlar seti halide hazırlamış girdileri fiasal plaa eklemesi gerekecektir. 1. E Kötü Durum Plaı: İşletmei mamülleri ve ekoomii durumu hakkıda olası e kötü varsayımları dikkate alımasıı gerektirir. 2. Normal Durum Plaı: İşletme ve ekoomik koşullarla ilgili gerçekleşme olasılığı e yüksek ola varsayımları dikkate alımasıyla oluşmaktadır. 3. E İyi Durum Plaı: Geelde büyük sermaye yatırımları, yei mamüller, mevcut pazarlarda hızlı büyüme, yei pazarlara girme gibi kouları içermektedir. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 1

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim FP SÜRECİ FP sürecii iki temel kousu akit plalaması ve kar plalamasıdır. Nakit plalaması işletmei akit bütçesii hazırlaması ile ilgiliyke, kar plalaması proforma fiasal tablolar yoluyla yapılmaktadır. FP süreci, uzu vadeli veya stratejik fiasal plalar ile başlar. Stratejik plalar, kısa vadeli faaliyet pla ve bütçelerii hazırlaması içi bir rehber görevi görür. Geelde, kısa vadeli pla ve bütçeler işletmei uzu vadeli stratejik amaçlarıı uygulamaya koulmuş halidir. Uzu Vadeli (Stratejik) Fiasal Plalar Bu tür plaları süresi 2-10 yıl arasıda değişebilmektedir. Uygulamada, yei bilgiler elde edildikçe revize edile 5 yıllık stratejik plalara daha sıkça rastlamaktadır. Geellikle faaliyet riski yüksek ve üretim dögüleri kısa ola işletmeleri daha kısa süreli plalama dilimlerii tercih ettikleri görülmektedir. Uzu vadeli fiasal plalar ise, AR-GE faaliyetleri, pazarlama ve ürü geliştirme çalışmaları, sabit varlık yatırımları ve temel fiasma kayakları gibi kouları içermektedir. Fiasal Yöetim Kısa Vadeli (Faaliyet) Fiasal Plalar Kısa vadeli plalar geellikle, 1-2 yıllık döemleri kapsarlar. Bu plaları oluşturulmasıdaki temel veriler satış tahmileri, değişik biçimlerdeki faaliyet verileri ve fiasal verilerdir. Temel çıktılar ise, değişik sayıdaki faaliyet bütçeleri, akit bütçesi ve proforma fiasal tablolardır. Fiasal Yöetim KISA VADELİ (FAALİYET) FİNANSAL PLANLAMA SÜRECİ Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim Bütçe Foksiyoları BÜTÇE TÜRLERİ Bütçe, e kısa ifadeyle, gelecekteki olayları ögörümlemesidir. Bütçeler kullaıcıları yöüde 3 temel foksiyou yerie getirirler: 1. İşletmei gelecekteki fiasma ihtiyacıı miktarıı ve zararıı ortaya koymak, 2. Bütçe rakamları ile fiili rakamlar arasıda farklılıklar olması durumuda düzeltici ölemleri alıması içi temel oluşturmak, 3. Performas değerlemesi içi temel oluşturmak. Bütçeler, plaları uygulamakla sorumlu kişileri performasıı değerledirmek içi birer ölçüt görevii yerie getirirler. Fiziksel bütçeler, fiziksel birimler ciside düzelemiş bütçelerdir. Öreği; satış miktarı, persoel sayısı, üretim miktarı, stoklar v.b. Fiziksel bütçeler, gider ve kar bütçelerii hazırlamasıda temel olarak kullaılır. Gider bütçeleri, bir işletmedeki her bir temel harcama kategorisi içi hazırlaa bütçelerdir. Öreği; bir imalat işletmesi üretim, satış, yöetim, araştırma-geliştirme ve fiasma giderleri içi gider bütçeleri hazırlayacaktır. Bu gider bütçeleri satış bütçesi ile birlikte kar bütçesii hazırlaabilmesi içi temel oluşturur. So olarak tüm bütçe bilgilerii akit esasıa döüştürülmesi soucu hazırlaa bütçe ise, akit bütçesi olarak adladırılır. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 2

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim BÜTÇELEME SİSTEMİ BÜTÇELEME SİSTEMİ Fiasal Yöetim NAKİT AKIM DÖNGÜSÜ Fiasal Yöetim NAKİT AKIM DÖNGÜSÜ İşletmei akit girişleri; faaliyetler, (satış ve alacak tahsili) mekul kıymet ve bağlı ortaklıklara yaptığı yatırımlar ve tahvil, hisse seedi veya kredi yoluyla sağladığı fiasmada oluşmaktadır. Nakit çıkışları ise faaliyetler, (materyal, maaş ve ücretler, kira, vergiler v.b.) işletme sermayesi ve uzu vadeli yatırım ihtiyaçları; faiz ve kar payı ödemeleri ile kredi ve tahvil geri ödemeleri edeiyle ortaya çıkmaktadır. Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim NAKİT PLANLAMASI Nakit bütçeleri, işletmeleri likidite durumlarıı ortaya koydukları içi fiasal plalama sürecide büyük öem taşımaktadır. Nakit bütçesi belirli bir zama döemi içide işletmei akit akışlarıı göstere detaylı bir pladır. Haftalık, aylık ya da yıllık olarak düzelemiş akit bütçeleri birçok işletmede sıkça kullaıla araçlar olmaktadır. İşletmeleri akit akışları mevsimlere göre değişme özelliği taşıyorsa, akit bütçesii düzeleeceği zama aralıkları kısalacaktır. Çoğu sektörde mevsimsel akit akışlarıda değişikliğe rastladığıda, akit bütçeleri geellikle aylık olarak hazırlamaktadır. Nakit bütçesii doğruluğu; (1) satış tahmilerii ve (2) bütçe hazırlaırke kullaıla varsayımları doğruluğua bağlıdır. Satış tahmileri doğru değilse, bütçede yer alacak satış tutarları da yalış olacaktır. Bezer şekilde, kredili satışlar, maaş ve ücretler gibi gider kalemlerie ait varsayımlarda yapılacak hatalar akit çıkışlarıda da hatalara yol açacaktır. Bu gibi edelerde dolayı, diğer fiasal plalama araçlarıı olduğu gibi akit bütçesii de bazı sıırlamaları bulumaktadır. Temel sıırlama, geleceği taşıdığı belirsizliktir. Bu sıırlama, belirsizliği dikkate ala tahmileme tekikleri tarafıda bir ölçüde ortada kaldırılabilmektedir. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 3

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim BİR NAKİT BÜTÇESİNDE YER ALAN BELLİ BAŞLI KALEMLER Peşi Satışlar Nakit Girişleri Alacakları Tahsili Yatırım Gelirleri Uluslar arası ortaklıklarda ve yavru şirketlerde gelirler Varlıkları satışı Mekul kıymet satışı Alıa krediler Peşi Alışlar Nakit Çıkışları Borçları Ödemesi Maaş ve Ücretler Kira ve Sigorta giderleri Reklam, satış vb. akdi giderler Vergiler Sermaye yatırımları Faiz ve kar payları Kredileri geri ödemesi Doğrusal regresyo ve satış tahmilemesi Satış tahmileme yötemleri arasıda e fazla kullaılalarda bir taesi doğrusal regresyo yötemidir. Sözkousu yötemde satışlar döemleri bir foksiyou olarak kabul edilir. Diğer bir ifadeyle; döemler bağımsız değişke satışlar da bağımlı değişke olarak ele alıır. Aşağıda doğrusal regresyo yötemi ve satış gücüde elde edile bilgileri makie parçaları ürete X işletmesii gelecek döem satışlarıı tahmilemeside e şekilde kullaıldığı suulmaktadır. Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim X İŞLETMESİNİN GEÇMİŞ ALTI DÖNEME İLİŞKİN SATIŞ VERİLERİ Yıllar Satışlar (Yt) Döemler (Xt) 1983 2,10 TL 1 1984 1,85 TL 2 1985 3,00 TL 3 1986 2,90 TL 4 1987 4,05 TL 5 1988 4,15 TL 6 Satışlar (Y) bağımlı değişke ve döemler de (X) bağımsız değişke olduğua göre regresyo deklemi şu şekilde ifade edilir: Y t =a+b X t Y t =t döemideki tahmilee satışlar a=regresyo katsayısı b=regresyo deklemii eğimi X t =Döem 1983 yılı 1 olarak kabul edildiğide, 1988 yılı 6 değerii alacaktır. Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim AŞAMALAR 1. Satışları toplamıı al 2. Döemleri toplamıı al 3. Satışlarla döemleri çarp toplamıı al 4. Döemleri (bağımsız değişkei) karesii al ve topla X İŞLETMESİNİN TAHMİNLENEN REGRESYON DENKLEMİ Satışlar (Yt) Döemler (Xt) (Yt) x (Xt) (Xt 2 ) 2,10 TL 1 2,10 1 1,85 TL 2 3,70 4 3,00 TL 3 9,00 9 2,90 TL 4 11,60 16 4,05 TL 5 20,25 25 4,15 TL 6 24,90 36 18,05 TL 21 71,55 91 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 4

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim Ortalamalar: ΣYt 18,050 Satışlar=Y= = =3,008 6 Xt 21 Döem=X= = =3,50 6 b i hesaplaması: YtXt Y X b 2 2 Xt X 71,55 63,0083,50 b 2 9163, 50 71, 55 63,168 8, 382 b 91 73, 500 17, 500 b 0, 479 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim a ı hesaplaması a=y-bx=3,008-0,479 3,5=1,332 Bu verilere göre regresyo deklemi Yt=a + b*xt Yt=1,332 + 0,479*Xt 1989 döemi içi satışlar tahmileeceğide (1989 = 7. döem) 1989 tahmii satışlar; 1,332 + 0,479*7 = 4,685 YTL Örek: Aşağıdaki tabloda X işletmesie dair satış rakamları verilmiştir. Bua göre 2007 yılı satış rakamıı doğrusal regresyo yötemi ile tahmileyiiz? Yıllar Satışlar (Yt) 2003 7,800.0 TL 2004 8,200.0 TL 2005 9,400.0 TL 2006 10,100.0 TL Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim b i hesaplaması: X İŞLETMESİNİN TAHMİNLENEN REGRESYON DENKLEMİ Yıllar Satışlar (Yt) Döemler (Xt) (Yt) x (Xt) (Xt 2 ) 2003 7,800.0 TL 1 7,800.0 TL 1 2004 8,200.0 TL 2 16,400.0 TL 4 2005 9,400.0 TL 3 28,200.0 TL 9 2006 10,100.0 TL 4 40,400.0 TL 16 35,500.00 TL 10.00 92,800 30 YtXt Y X b 2 2 Xt X 92800 48875 2, 50 b 2 30 42, 50 92800 88750 4050 b 30 25 5 b 810 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 5

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim a ı hesaplaması a=y-bx=8875-810 2,5=8875-2025=6850 Bu verilere göre regresyo deklemi Yt=6850 + 810*Xt 2007 döemi içi satışlar tahmileeceğide (2007 = 5. döem) 2007 tahmii satışlar; 6850 + 810*5= 10900 YTL DOĞRUSAL REGRESYON YÖNTEMİ Bu yötemde, bilaço kalemleri satışları bir foksiyou olarak ele alıır. Diğer bir deyişle, bilaço kalemleri bağımlı değişke, satışlar bağımsız değişke olarak kabul edilir. Regresyo yötemii temelide bilaço kalemleri ile satışlar arasıda geçmiş yıllarda bir ilişki olduğu ve bu ilişkii bir regresyo deklemiyle ifade edilmesi düşücesi yaratmaktadır. Bu şekilde buluacak regresyo deklemi, gelecek yıllara ait satış tahmileri ile birlikte kullaılıca bilaço kalemlerii gelecek yıllarda alacağı değerler hesaplaabilir. Aşağıdaki örek bu amaçla düzelemiştir. Fiasal Yöetim Bir işletmei 1985-1995 döemie ait satış ve alacak tutarları aşağıda verilmiştir. 1996 yılı satışlarıı 750 TL olması tahmi edildiğie göre, bu yıla ait alacak tutarıı doğrusal regresyo yötemi ile tahmileyiiz. Yıllar Satışlar Alacaklar 1985 175 33 1986 200 38 1987 215 44 1988 185 35 1989 235 43 1990 265 45 1991 300 52 1992 280 47 1993 350 61 1994 420 71 1995 500 85 Fiasal Yöetim Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) X*Y X 2 1985 175 33 5.775 30.625 1986 200 38 7.600 40.000 1987 215 44 9.460 46.225 1988 185 35 6.475 34.225 1989 235 43 10.105 55.225 1990 265 45 11.925 70.225 1991 300 52 15.600 90.000 1992 280 47 13.160 78.400 1993 350 61 21.350 122.500 1994 420 71 29.820 176.400 1995 500 85 42.500 250.000 3125 554 173.770 993.825 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim Alacaklar ve satışlar arasıdaki ilişkii doğrusal olduğu kabul edildiğie göre regresyo yötemi aşağıdaki biçimde ifade edilecektir. Y=a+bX Y= bağımlı değişke (alacaklar) X= bağımsız değişke(satışlar) a= X i sıfır olduğu oktada y değişkeii alacağı değer b= regresyo katsayısı Ortalamalar: ΣY 554 Alacaklar=Y= = =50,36 11 X 3125 Satışlar=X= = =284,09 11 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 6

Fiasal Yöetim 1.10.2016 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim b i hesaplaması: YX Y X b 2 2 X X 173.770 1150, 36 284, 09 b 2 993.825 11284, 09 173.770 157.375 16.395 b 993.825 887.778 106.047 b 0,15 a ı hesaplaması a=y-bx=50,36-0,15 284,09=7,75 Bu verilere göre regresyo deklemi Y=7,75 + 0,15*X 1996 yılıı alacak tutarı bu dekleme göre şu biçimde hesaplaabilir: 1996 yılı tahmii satışları= 750 TL Y=7,75 + 0,15*X Y=7,75 + 0,15*750 = 120,25 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim Bir işletmei 2002-2006 döemie ait satış ve alacak tutarları aşağıda verilmiştir. 2007 yılı satışlarıı 275 TL olması tahmi edildiğie göre, bu yıla ait alacak tutarıı doğrusal regresyo yötemi ile tahmileyiiz. Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) 2002 175 33 2003 200 38 2004 215 44 2005 185 35 2006 235 43 Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) X*Y X 2 2002 175 33 5,775 30,625 2003 200 38 7,600 40,000 2004 215 44 9,460 46,225 2005 185 35 6,475 34,225 2006 235 43 10,105 55,225 1010 193 39,415 206,300 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim b i hesaplaması: Ortalamalar: ΣY 193 Alacaklar=Y= = =38,6 5 X 1010 Satışlar=X= = =202 5 YX Y X b 2 2 X X 39415 538, 6 202 b 2 206300 5202 39415 38986 429 b 206300 204020 2280 b 0,19 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 7

Fiasal Yöetim 1.10.2016 a ı hesaplaması Fiasal Yöetim a=y-bx=38,6-0,19 202=0,22 Bu verilere göre regresyo deklemi Y=0,22 + 0,19*X 2007 yılıı alacak tutarı bu dekleme göre şu biçimde hesaplaabilir: 2007 yılı tahmii satışları= 275 TL Y=0,22 + 0,19*X Y=0,22 + 0,19*275 = 52,47 Bir işletmei 2005-2008 döemie ait satış ve alacak tutarları aşağıda verilmiştir. 2009 yılı satışlarıı 1450 TL olması tahmi edildiğie göre, bu yıla ait alacak tutarıı doğrusal regresyo yötemi ile tahmileyiiz. Yıllar Satışlar (X) Alacaklar (Y) 2005 780 33 2006 820 38 2007 940 44 2008 1,010 35 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim DOĞRUSAL REGRESYON YÖNTEMİ İLE SATIŞ TAHMİNİ Yıllar Satışlar 2006 3.75 TL 2007 4.00 TL 2008 3.20 TL 2009 3.80 TL 2010 4.30 TL Yadaki verilere göre 2011 yılı satışlarıı doğrusal regresyo yötemi ile hesaplayıız? Fiasal Yöetim Yıllar Satışlar(Y) Döemler (X) Y*X X2 2006 3.75 TL 1 3.75 1 2007 4.00 TL 2 8 4 2008 3.20 TL 3 9.6 9 2009 3.80 TL 4 15.2 16 2010 4.30 TL 5 21.5 25 19.05 15 58.05 55 Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim b i hesaplaması: YtXt Y X b 2 2 Xt X 58, 05 53, 813 b 2 55 53 58, 05 57,15 0, 9 b 55 45 10 b 0,09 a ı hesaplaması a=y-bx=3,81-0,09 3=3,54 Bu verilere göre regresyo deklemi Yt=a + b*xt Yt=3,54 + 0,09*Xt 2011 döemi içi satışlar tahmileeceğide (2011 = 6. döem) 2011 tahmii satışlar; 3,54 + 0,09*6 = 4,08 YTL Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 8

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 2 BAŞABAŞ NOKTASI MODELİ FİNANSAL YÖNETİM 06. KAR PLANLAMASI ve KONTROLU Başabaş aalizii amacı, işletmei gider yapısı, satış hacmi ve karı arasıdaki ilişkiyi iceleyerek, kara geçiş oktasıdaki satış miktarıı belirlemektir. İşletme başabaş aalizi yoluyla kara geçiş oktasıdaki satış hacmie karşı gele satış tutarıı da belirleyebilir. Kara geçiş oktasıdaki satış miktarı, faiz ve vergide öceki karı (FVÖK) sıfır olduğu satış miktarı olarak taımlaabilir. Bu açıda başabaş modelii kullaımı fiasal yöeticii; Tüm faaliyet giderlerii karşılayacak satış miktarıı belirlemesie, Değişik satış düzeyleride elde edilecek FVÖK tutarlarıı hesaplamasıa olaak sağlar. Fiasal Yöetim 3 BAŞABAŞ NOKTASININ KULLANIM ALANLARI 1. Sermaye harcama aalizi: Bir projeyi işletme içi ekoomik olarak faydalı kılacak satış hacmii ortaya koyabilmektedir. 2. Fiyatladırma politikası 3. İşgücü ücretleri 4. Gider yapısı: Değişke giderleri azaltılması soucu sabit giderlerde ortaya çıkacak artış arasıda bir tercih yapılabilmesidir. 5. Fiasma kararları Fiasal Yöetim 4 BAŞABAŞ NOKTASI MODELİNİN GEREKLİ ELEMANLARI 1. Sabit giderler: satış hacmideki ya da üretim miktarıdaki değişikliklere karşı sabit kala giderlerdir. Toplam sabit giderler üretim miktarıda bağımsızdırlar. Üretim miktarı arttıkça sabit giderler daha büyük üretim miktarlarıa dağıtılacağıda birim başıa sabit giderler azalacaktır. 2. Değişke giderler: üretim miktarı başıa sabit fakat üretim miktarıdaki değişikliklere göre toplam olarak değişe giderlerdir. Toplam değişke giderler şu şekilde hesaplaabilir: Toplam değişke giderler= Birim değişke gider x Üretim miktarı Fiasal Yöetim 5 BAŞABAŞ NOKTASI MODELİNİN GEREKLİ ELEMANLARI 3. Toplam Satışlar ve Üretim Hacmi Sabit ve değişke giderleri yaısıra başabaş modelii diğer elemaları; toplam satış gelirleri ve üretim hacmidir. Toplam satış gelirleri şu şekilde hesaplaabilir : Toplam satış gelirleri= Birim satış fiyatı x Satış miktarı Üretim hacmi ise işletmei faaliyet düzeyi ile ilgilidir ve miktar ya da satış tutarı olarak ifade edilebilir. Fiasal Yöetim 6 BAŞA BAŞ ANALİZİNDE VARSAYIMLAR 1. İşletmei giderleri sabit ve değişke giderler olarak ayrılabilmektedir. 2. Birim satış fiyatı değişmemektedir. 3. Maddi dura varlıklar çeşitli üretim düzeyleride ayı kalmaktadır. 4. Geel fiyat düzeyi kararlıdır. 5. Öemli stok değişmeleri olmamaktadır. 6. İşletme tek bir mal veya hizmet üretmektedir. Birde fazla mal veya hizmet üretiliyorsa üretimi bileşimi değişmemektedir. 7. Üretim faktörlerii verimliliği sabit kalmaktadır. 8. İşletmei izlediği politikalarda değişiklik yoktur. 9. Birim değişke giderler tüm üretim düzeyleride ayı kalmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 1

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 7 BAŞABAŞ ANALİZİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER Başabaş modeli işletmei gelir tablosuu aşağıdaki aalitik formda ifade edilmiş halide öte bir şey değildir: Satışlar (Toplam değişke giderler + Toplam sabit giderler)= Kar Fiasal Yöetim 8 BAŞABAŞ ANALİZİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER Başabaş modelide icelee kar rakamı faiz ve vergide öceki kar (FVÖK) tutarıdır. Üretim miktarıa göre yukarıdaki eşitlik, FVÖK ı sıfıra eşitlemesiyle başabaş modeli halii alır: Üretim miktarı temel alıdığıda; 1. her bir birimi satış fiyatıı 2. birim değişke giderleri bilimesi gerekmektedir. Birim Birim Toplam Satış Satış Satış - Değişke + Sabit =FVÖK Miktarı Miktarı Fiyatı Gider Giderler Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 CEBİRSEL YÖNTEM Cebirsel yötem başabaş oktası belirleme yötemleri arasıda belki de e kullaışlı olaıdır. F Q= b P-V Qb=Miktar olarak başabaş oktası P=Birim satış fiyatı F=Toplam sabit giderler V=Birim Değişke Giderler Örek: Ege işletmesi tek bir ürü üretmektedir. Bu ürüe ilişki veriler şöyledir: Birim değişke gider : 5 TL/ birim Birim satış fiyatı : 10 TL/birim Toplam sabit giderler : 50.000 TL F 50.000 Q b = 10.000 _ birim P-V 10 5 Fiasal Yöetim 11 BAŞABAŞ NOKTASININ SATIŞ TUTARI CİNSİNDEN HESAPLANMASI Birde fazla mal veya hizmet ürete işletmelerde başabaş oktasıı her mamül içi miktar olarak hesaplamak güç olmaktadır. Bu tür işletmelerde başabaş oktasıı miktar yerie satış tutarı ciside hesaplamak daha uygu olacaktır. S: Satışlar (TL) V: Birim değişke gider Q: Miktar F P: Satış fiyatı S= V 1- P Fiasal Yöetim 12 Yukarıdaki deklem Ege İşletmesie uyguladığıda başabaş oktasıdaki satış gelirleri şu şekilde hesaplaabilir: F 50.000 S= 100.000 _ TL V 5 1-1- P 10 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 2

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 SATIŞ KARIŞIMI ANALİZİ Buraya kadar yapıla açıklamalar tek bir mal veya hizmet ürete işletmeleri temel almaktaydı. Acak uygulamada işletmeler geellikle birde fazla mal veya hizmet üretmektedirler. Birde fazla mal veya hizmet ürete işletmelerde, başabaş oktasıı hesaplaması birkaç biçimde yapılabilir. Buu içi e azıda; 1. Her bir mal veya hizmeti geel satış hacmi içideki payıı, 2. Her mal ve hizmete ait birim değişke gideri ve birim satış fiyatıı, bilimesi gerekmektedir. Örek: Y İşletmesii iki mamül ürettiği ve sattığı bilimektedir. Mamüllere ilişki veriler şöyledir: Satış Fiyatı 30.000 20.000 Değişke Giderler 24.000 10.000 Satış Karışımı % 60 % 40 Sabit Giderler A B 152.000.000 TL Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 Birim Katkı Payı (A)= Satış Fiyatı Giderler Birim Katkı Payı (A)= 30.000 24.000= 6.000 TL Birim Katkı Payı (B)= Satış Fiyatı Giderler Birim Katkı Payı (B)= 20.000 10.000= 10.000 TL Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı Yüzdesi Ort Birim Katkı Payı= (6.000x0,6) + (10.000x0,4) Ort Birim Katkı Payı= 7.600 TL SabitGiderler ToplamB.B.N.= Ort.BirimKatkıPayı Örek: Y İşletmesii iki mamül ürettiği ve sattığı bilimektedir. Mamüllere ilişki veriler şöyledir: Satış Fiyatı 360 600 Değişke Giderler 240 400 Satış Karışımı % 45 % 55 Sabit Giderler A 492.000 TL B 152.000.000 ToplamB.B.N.= =20.000_birim 7.600 Fiasal Yöetim 17 Fiasal Yöetim 18 Çözüm Birim Katkı Payı (A)= Satış Fiyatı Giderler Birim Katkı Payı (A)= 360 240= 120 TL Birim Katkı Payı (B)= Satış Fiyatı Giderler Birim Katkı Payı (B)= 600 400= 200 TL Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı Yüzdesi Ort Birim Katkı Payı= (120x0,45) + (200x0,55) Ort Birim Katkı Payı= 163 TL SabitGiderler ToplamB.B.N.= Ort.BirimKatkıPayı A malı 3000 x 0,45= 1350 B malı 3000 x 0,55= 1650 A malı fiyatı 360 x 1350= 486000 B malı fiyatı 600 x 1650= 990000 486000 + 990000 =1476000 toplam satış hasılatı 492000 ToplamB.B.N.= =3.000_birim 164 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 3

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 19 Fiasal Yöetim 20 Örek: FB işletmesii üç mamül ürettiği ve sattığı bilimektedir. Mamüllere ilişki veriler şöyledir: A B C Satış Fiyatı 20,000 TL 16,000 TL 24,000 TL Değişke Giderler 6,000 TL 8,000 TL 18,000 TL Satış Karışımı 20% 50% 30% Birim Katkı Payı (A)= 20000 6000= 14000 TL Birim Katkı Payı (B)= 16000 8000= 8000 TL Birim Katkı Payı (C)= 24000 18000= 6000 TL Ortalama Birim Katkı Payı= Katkı Payı x Satış Karışımı Yüzdesi Ort Birim Katkı Payı= (14000x0,2) + (8000x0,5)+(6000x0,3) Ort Birim Katkı Payı= 2800 + 4000 + 1800= 8600 SabitGiderler ToplamB.B.N.= Ort.BirimKatkıPayı Sabit Giderler 22,000,000 TL 22.000.000 ToplamB.B.N.= =2558_birim 8.600 Fiasal Yöetim 21 Fiasal Yöetim 22 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI Başabaş oktası gelir ve giderleri eşit olduğu dolayısıyla karı sıfır olduğu bir satış hacmidir. İşletme yöeticilerii belirli miktarlarda kara ulaşmayı hedeflemeleri durumuda hedeflee kara e kadarlık bir satış hacmiyle ulaşılacağıı hesaplaması da daha öce açıklaa yötemler ile mümkü olabilmektedir. Örek: Bir işletme öz sermayesi üzeride %20 et kar elde etmeyi plalamaktadır. İşletme ile ilgili aşağıdaki verilere göre bu kar tutarıı gerçekleştirebilecek satış hacmii hesaplayıız. Özsermaye = 4.500.000 TL Sabit Giderler = 1.650.000 TL Değişke Giderler = 300 TL/Birim Satış Fiyatı = 1.200 TL/birim Vergi Oraı = % 40 Öz sermaye üzeride %20 kar elde edebilmek içi gerekli satış miktarı şu şekilde hesaplaabilir: Net Kar Hedefi= 4.500.000 x %20=900.000 TL İşletmei 900.000 TL'lik kara ulaşabilmesi içi yapılması gereke satış miktarı şöyle hesaplaabilir: Satışlar - Değişke Giderler - Sabit Giderler = Hedeflee Kar 1200 Q - 300 Q - 1.650.000 = 900.000 900 Q = 2.550.000 Q = 2833 birim Fiasal Yöetim 23 Fiasal Yöetim 24 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI Vergi gözardı edildiğide işletmei hedeflediği kara 2833 adet satarak ulaşacağı görülmektedir. Ayı tutardaki kara %40 vergi ödedikte sora ulaşılması içi gerekli satış miktarı şöyle hesaplaabilir: VergideSorakiKar VergideÖcekiKar= 1-VergiOraı 900.000 VergideÖcekiKar= =1.500.000_TL 1-0.4 Satışlar - Değişe Gid - Sabit Gid.= Hedeflee VÖK; 1200Q-300Q-1.650.000= 1.500.000 900Q= 3.150.000TL Q= 3.500 birim Örek: Bir işletme öz sermayesi üzeride %30 et kar elde etmeyi plalamaktadır. İşletme ile ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı gerçekleştirebilecek satış tutarıı hesaplayıız. Özsermaye = 6.000.000 TL Sabit Giderler = 1.450.000 TL Değişke Giderler = 450 TL/Birim Satış Fiyatı = 1.600 TL/birim Vergi Oraı = % 20 Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 4

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 25 Fiasal Yöetim 26 Net Kar Hedefi= 6.000.000 x %30=1.800.000 TL Satışlar - Değişke Giderler - Sabit Giderler = Hedeflee Kar 1600 Q - 450 Q - 1.450.000 = 1.800.000 1.150 Q = 3.250.000 Q = 2826 birim VergideSorakiKar VergideÖcekiKar= 1-VergiOraı 1.800.000 VergideÖcekiKar= =2.250.000_TL 1-0.2 Satışlar - Değişe Gid - Sabit Gid.= Hedeflee VÖK olduğuda; 1600 Q - 450 Q - 1.450.000 = 2.250.000 1.150Q= 3.700.000TL Q= 3.217 birim 3.217 x 1600= 5.147.200 TL satış tutarıa ulaşması gerekir. Fiasal Yöetim 27 Fiasal Yöetim 28 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI Örek: Bir işletme öz sermayesi üzeride %20 et kar elde etmeyi plalamaktadır. İşletme ile ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı gerçekleştirebilecek satış tutarıı hesaplayıız. Özsermaye = 1.200.000 TL Sabit Giderler = 500.000 TL Değişke Giderler = 400 TL/Birim Satış Fiyatı = 1.200 TL/birim Vergi Oraı = % 25 Net Kar Hedefi= 1.200.000 x %20=240.000 TL Satışlar - Değişke Giderler - Sabit Giderler = Hedeflee Kar 1200 Q - 400 Q - 500.000 = 240.000 800 Q = 740.000 Q = 925 birim Fiasal Yöetim 29 Fiasal Yöetim 30 VergideSorakiKar VergideÖcekiKar= 1-VergiOraı 240.000 240.000 VergideÖcekiKar= = =320.000_TL 1-0.25 0.75 Satışlar - Değişe Gid - Sabit Gid.= Hedeflee VÖK olduğuda; 1200 Q - 400 Q - 500.000 = 320.000 800 Q = 820.000 Q = 1025 birim 1025 x 1200= 1.230.000 TL satış tutarıa ulaşması gerekir. Örek: Ege işletmesi tek bir ürü üretmektedir. Bu ürüe ilişki veriler şöyledir: Birim değişke gider : 8 TL/ birim Birim satış fiyatı : 12 TL/birim Toplam sabit giderler : 80.000 TL Bu verilere göre miktar ve satış geliri bazıda başabaş oktasıı hesaplayıız? Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 5

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 31 Fiasal Yöetim 32 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI F 80.000 Q b = 20.000 _ birim P-V 12 8 F 80.000 S= 240.000 _ TL V 8 1-1- P 12 Örek: Bir işletme öz sermayesi üzeride %20 et kar elde etmeyi plalamaktadır. İşletme ile ilgili aşağıdaki verilere göre bu karı gerçekleştirebilecek satış tutarıı hesaplayıız. Özsermaye = 600.000 TL Sabit Giderler = 145.000 TL Değişke Giderler = 475 TL/Birim Satış Fiyatı = 1600 TL/birim Vergi Oraı = % 30 Fiasal Yöetim 33 Net Kar Hedefi= 600.000 x %20=120.000 TL VergideSorakiKar VergideÖcekiKar= 1-VergiOraı 120.000 VergideÖcekiKar= =171.429_TL 1-0.3 Satışlar - Değişe Gid - Sabit Gid.= Hedeflee VÖK olduğuda; 1600 Q - 475 Q - 145.000 = 171.429 1.125Q= 316.429TL Q= 282 birim Fiasal Yöetim 34 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI Örek: Bir işletme öz sermayesi üzeride %20 et kar elde etmeyi plalamaktadır. Özsermaye = 100.000 TL Sabit Giderler = 20.000 TL Değişke Giderler = 80 TL/Birim Satış Fiyatı = 120 TL/birim Vergi Oraı = % 20 282 x 1600= 451.200 TL satış tutarıa ulaşması gerekir. Fiasal Yöetim 35 Fiasal Yöetim 36 HEDEFLENEN KAR YAKLAŞIMI İşletme ile ilgili yukarıdaki verilere göre A. Vergi ihmal edildiğide bu karı gerçekleştirebilecek satış miktarıı, B. Vergi dahil edildiğide bu karı gerçekleştirebilecek satış miktarıı, C. Vergi dahil edildiğide bu karı gerçekleştirebilecek satış tutarıı hesaplayıız? Soru Y İşletmesii iki mamül ürettiği ve sattığı bilimektedir. Mamüllere ilişki veriler şöyledir: Satış Fiyatı 36 60 Değişke Giderler 28 46 Satış Karışımı % 30 % 70 Sabit Giderler A 60.000 TL B Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 6

Fiasal Yöetim Fiasal Yöetim 37 Soru (dvm) Bir öceki slaytta yer ala verilere göre a) Her bir malı birim katkı payıı b) Ortalama birim katkı payıı c) Toplam başabaş oktasıı d) Başabaş oktasıdaki mal bileşimi e) Başabaş oktasıdaki toplam satış hasılatıı buluuz? Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY 7

1.10.2016 Fiasal Yöetim 2 Yatırım FİNANSAL YÖNETİM 07. SERMAYE BÜTÇELEMESİ VE YATIRIM KARARLARI İşletme açısıda belirli bir üretim gücüü elde edilmesi içi yapıla her türlü harcamaya yatırım deir. Bu harcamalar ister döe varlıklara isterse dura varlıklara yapılmış olsu işletme açısıda yatırım sayılır. Acak döe varlıklara yapıla harcamalarla dura varlıklara yapıla yatırımlar bir çok farklılık göstermektedir. Yatırım, gelecek döemlerde oldukça uzu süre devam edebilecek yarar sağlama bekleyişiyle, kayak ayrılması alamıda kullaılmaktadır. Fiasal Yöetim 3 Fiasal Yöetim 4 Sermaye bütçelemesi Bir işletmede dura varlıklara yapıla yatırımlar sermaye harcamaları olarak adladırılmaktadır. Yatırım plaları (sermaye harcamalarıı plalaması) ise Sermaye Bütçelemesi olarak bilimektedir. Sermaye bütçelemesi; uygu ve verimli yatırım alalarıı araştırılması ve sermaye harcama öerilerii (yatırım projelerii) değerledirilmesidir. Sermaye bütçelemesi (SB) taımı Yei, karlı, verimli yatırım projeleri araştırılmasıı, bir yatırım öerisii kabul edilmesii etkilerii tahmi edebilmek içi tekik ve pazarlamaya hatta yöetime ilişki tüm etmeleri icelemesii, her yatırım öerisii kar sağlama potasiyelii belirlemek içi ekoomik aaliz yapılmasıı içere çok yölü bir faaliyet olarak taımlaabilir. Fiasal Yöetim 5 Fiasal Yöetim 6 Fiasal yöetim ve sermaye bütçelemesi Sermaye bütçelemesi kapsamı Sermaye bütçelemesi; a. Yatırım harcamaları içi öerileri, b. Her öerii maliyetii ve karşılığıda sağlaacak yararları, c. Her öerii riskii, d. Bu öerilerde seçilecek ve reddedilecek olaları, e. Uygulamada elde edilecek souçlara göre bütü prosedürü yeide değerlemesii kapsar. 1

1.10.2016 Fiasal Yöetim 7 Fiasal Yöetim 8 Sermaye bütçelemesii öemi SB i işletmeler açısıda öemii arttıra bu harcamalarla ilgili kararları stratejik hale getire faktörler: i) Harcamalar öemlidir; maddi dura varlıklara yapıla yatırımlar geellikle büyük tutarlara ulaştığıda fiasma kayaklarıı ihtiyaç aıda sağlaabilmesi içi çok öcede gerekli ölemleri alımış olması gereklidir. ii) Uzu bir döemi kapsar; bir harcama yapıldıkta sora oda heme geri dömek mümkü olmaz. Bu durum karar alma esekliğii yok olmasıa yol açar. Sermaye bütçelemesii öemi (devam) iii) Satış tahmileri gerektirir; maddi dura varlıklara yapılacak yatırımlar, esas itibarıyla, gelecek döemlere ilişki satış tahmilerie bağlıdır. Bu yüzde sermaye bütçelemesii e öemli yaı, gelecek 10-15 yıl içeriside satış tahmilerii gerektirmesidir. Kısaca SB, bir işletmei gelecekteki başarısıı, karlılığıı, verimliliğii, para akışıı, risk derecesii belirleye e öemli faktörlerde biridir ve işletmeler açısıda hayati bir öeme sahiptir. Fiasal Yöetim 9 Fiasal Yöetim 10 Yatırım türleri Hayati bir öem taşıya yatırımları çeşitli yölerde sııfladırılması, yararlı ve etki bir yatırım kotrol plaı gerçekleştirebilmek açısıda öem arz etmektedir. Yatırımları farklı kriterler esas alıarak sııfladırılması mümküdür. Bir sııfladırmaya göre yatırımlar: a. Yeileme yatırımları b. Geişleme yatırımları c. Stratejik yatırımlar d. Moderizasyo yatırımları Yeileme yatırımları Mal ve hizmet üretimii sürekliliği amacı ile sermaye tahsisii içerir. Bir başka ifade ile bu tür yatırımlar işletmei üretimie devam edebilmesi içi, aşımış, yıpramış, tekolojik gelişmeler soucu eskimiş dura varlıkları yeilemesii kapsar. Fiasal Yöetim 11 Fiasal Yöetim 12 Geişleme yatırımları Tesisleri geişletilmesi, satışları artma ihtimalie karşı yei pazarları ele geçirilmesi içi yapıla yatırımlardır. Geellikle kapasitei arttırılması, gelişmiş tekolojileri kullaılması ile maliyetleri düşürülmesi ve mamulü geliştirilmesii mümkü kılar. İşletmeleri büyümelerie imka verecek iteliktedir. Geişleme yatırımları iki türlü olabilir; a. İşletmei mevcut faaliyet dalıda üretim kapasitesii geişletmek, b. İşletmei mevcut faaliyetlerie ek olarak yei mal ve hizmetler üretmek yoluyla kapasitesii geişletmek. Stratejik yatırımlar Stratejik yatırımları sağlayacağı faydalar uzu sürede elde edilebileceği gibi bazı hallerde bu yararları parasal olarak ölçmek de çok güç hatta çoğu kez imkasızdır. Bu tür yatırımlar işletmeye dolaylı yararları ola ve geel olarak verimliliği artırmaya yöelik yatırımlardır. Risk azaltıcı yatırımlar (tekik araştırma yatırımları, bazı araştırma projeleri) ve persoeli moralii yükseltmek hedefii güde yatırımlar (kreş açılması, eğlece ve spor tesislerii yapılması) bu gruba girer. 2

1.10.2016 Fiasal Yöetim 13 Fiasal Yöetim 14 Moderizasyo yatırımları İşletmeleri daha çok maliyet tasarrufu sağlamak, üretim kapasitesii yükseltmek amacıyla yaptıkları yatırımlardır. Rasyoelleştirme yatırımı olarak da isimledirile bu tür yatırımlar, daha yararlı mal ve hizmet üretimi amacı ile sermaye tahsisii içerir. Yatırım türleri Yatırım türü e olursa olsu, bir yatırım kararı alıması demek alteratifler arasıda seçim yapmak demektir. Doğru bir seçim yapabilmek bir başka deyişle, gelecekle ilgili olarak alıa kararları isabet derecesii yüksek olması içi, karar almak durumuda olaları bir takım bilgilere sahip olması gerektiği bilie bir gerçektir. Özellikle işletme açısıda hayati bir öem taşıya, bir bakıma işletmei üretim ve satış kapasitesii sıırlarıı ortaya koya, dura varlık yatırımları içi alıacak kararlarda yatırımcıları mutlaka bir takım bilgi ve verilere sahip olması kaçıılmaz bir zorululuktur. Fiasal Yöetim 15 Fiasal Yöetim 16 Yatırım kararları içi gerekli veriler Yatırım harcamalarıı tutarı Yatırımı işletmeye sağlayacağı et akit girişi Yatırımı ekoomik ömrü Ekoomik ömrü soudaki hurda değeri Yatırımda beklee verim oraı Cari harcamalar sermaye bütçelemesi Bir sermaye yatırım projesi, cari harcamalarda iki yöde ayrılabilir: a. bu projeler görece büyüktür. b. yatırım başlatma maliyetie katlaılması ile faydaları elde edilmesi arasıda ciddi bir süre (bir yılda fazla) geçer. Fiasal Yöetim 17 Fiasal Yöetim 18 Cari harcamalar sermaye bütçelemesi Sermaye bütçelemesie sistematik bir yaklaşım içi: a. uzu vadeli amaçları formüle edilmesi, b. yei yatırım fırsatlarıı yaratıcı biçimde araştırılması ve taıması, c. projeleri sııfladırılması ve ekoomik ve/veya istatistiksel bağımlı teklif plalarıı alaşılması, d. bugükü ve gelecekteki akit akışlarıı tahmi edilmesi ve ögörülmesi, Cari harcamalar sermaye bütçelemesi e. gerekli bilgili karar seviyesie trasfer edecek kapasitede, uygu bir yöetsel yapı, f. harcamaları deetlemesi ve proje uygulamasıı öemli yölerii dikkatle gözetimi, g. kabul edilebilir alteratifleri kabul edilmeyelerde ayırabilecek, değişe karar kuralları seti gerekmektedir. 3

1.10.2016 Fiasal Yöetim 19 Fiasal Yöetim 20 Yatırım projelerii (YP) sııfladırılması Yatırım projeleri; a. bağlılık derecesie göre: birbirii dışlaya, tamamlayıcı ve ikame projeler; b. istatistiksel ilişki derecesie göre: pozitif ilişki, egatif ilişki ve istatistiksel ilişkisizlik; Bağlılık derecesie göre YP a. Birbirii Dışlaya Projeler Birbirii dışlaya projeler, birlikte gerçekleştirilemeye fakat acak bir projei gerçekleştirilebileceği projelerdir. A ve B adıda iki proje varsa ve bu iki proje birde gerçekleştirilemiyor, acak ve sadece bu iki projede biri gerçekleştirilebiliyorsa, A ve B projeleri birbirii dışlaya projelerdir. c. akit akışıı tipie göre; ormal ve ormal olmaya akit akışı olarak sııfladırılabilir. Fiasal Yöetim 21 Fiasal Yöetim 22 Bağlılık derecesie göre YP b. Tamamlayıcı Projeler Bir projei seçilmesii diğer bir projei akit akışlarıı artırması durumuda bu iki proje tamamlayıcı projelerdir. A ve B adıda iki proje varsa ve A projesi seçildiğide B projesii akit akışları artıyorsa A ve B tamamlayıcı projelerdir. Öreği, bir eczae açma kararı, bir doktoru yakı bir biada muayeehae kurmasıa bağlı olabilir. Eczaei akit akışları, yakıda bir muayeehaei varlığıda ötürü gelişecektir ve karşı yöde, muayeehaei akit akışları, yakıdaki bir eczaei varlığıda ötürü gelişecektir. Bağlılık derecesie göre YP c. İkame Projeler Bir projei seçilmesii diğer bir projei akit akışlarıı azaltması durumuda söz kousu iki proje ikame projelerdir. A ve B adıdaki iki projede, A projesii seçilmesi, B projesii akit akışlarıı azaltıyorsa A ve B ikame projelerdir. Fiasal Yöetim 23 Fiasal Yöetim 24 İstatistiksel ilişki derecesie göre YP a. Pozitif İlişki Projeler arasıda ayı yölü ilişki söz kousuysa istatistiksel pozitif ilişkide söz edilir. b. Negatif İlişki Projeler arasıda ters yölü ilişki söz kousuysa istatistiksel egatif ilişkide söz edilir. c. İstatistiksel İlişkisizlik Projeler arasıda ayı ya da ters yölü hiçbir ciddi ilişki söz kousu değilse, söz kousu projeler istatistiksel olarak ilişkisizdir. Nakit akışıı tipie göre YP a. Normal Nakit Akışı Nakit akış işaretide, süreç boyuca, sadece bir değişim olması durumudur. Bu durumda; a. projei başıda akit çıkışı olacak ve sorasıda sürekli sermaye girişi olacak, b. projei başıda bir akit girişi olacak ve sorasıda sürekli sermaye çıkışı olacak, c. süreci souda akit girişi ve diğer tüm döemlerde akit çıkışı olacak, d. süreci souda akit çıkışı ve diğer tüm döemlerde akit girişi olacaktır. -/++++, +/----, ----/+, ++++/- şeklideki akit akışı ormal akit akışıdır. 4

1.10.2016 Fiasal Yöetim 25 Nakit akışıı tipie göre YP b. Normal Olmaya Nakit Akışı Nakit akış işaretide, süreç boyuca, birde fazla değişim olması durumudur. +/-/+++, -/+/-/++++ bezeri akit akışları ormal olmaya akit akışlarıdır. Fiasal Yöetim 26 Yatırım projelerii değerledirilmeside kullaıla yötemler Statik yötemler Paraı zama değeri dikkate alımaz. Diamik yötemler Bu yötemler uygulaırke, paraı zama değeri dikkate alıır. Fiasal Yöetim 27 Yatırım projelerii değerledirilmeside kullaıla yötemler Statik yötemler 1. Geri Ödeme Döemi (Pay Back Period) 2. Yatırım Kârlılığı (Retur o Ivestmet - ROI) Diamik yötemler 1. Net Bugükü Değer (Net Preset Value - NPV) 2. İç Getiri Oraı (Iteral Rate of Retur - IRR) 3. Düzeltilmiş İç Getiri Oraı (Modified Iteral Rate of Retur MIRR) 4. Kârlılık Edeksi (Net Bugükü Değer Oraı) (Profitability Idex) 5. Ekoomik Katma Değer (Ecoomic Value Added - EVA) Fiasal Yöetim 28 Geri Ödeme Döemi Yötemi Bu yötemde, yatırım tutarıı e kısa süre içeriside amorti ede proje, daha uygu proje kabul edilmektedir. Projei sağladığı akit akımlarıı; projei gerektirdiği yatırımı kaç döem içeriside amorti ettiği hesaplaır. Alteratif projelerde, geri ödeme (amortizasyo) döemi küçük ola proje tercih edilir Fiasal Yöetim 29 Fiasal Yöetim 30 Örek Proje 1 ve Proje 2 projelerii, 2008, 2009, 2010 ve 2011 yıllarıda sağlayacağı tahmi edile et akit akışları miktarları aşağıdaki gibidir. Bua göre, geri ödeme döemi yötemiyle, hagi projei seçilmesi gerektiğii belirleyiiz. Yıllar 2008 2009 2010 2011 2012 Proje 1-3222 1677 1297 897 454 Proje 2-4187 672 1136 1662 1450 Çözüm Yıllar 2008 2009 2010 2011 2012 Proje 1-3222 1677 1297 897 454 Proje 1 - Birikimli Toplam -3222-1545 -248 649 1103 Proje 2-4187 672 1136 1662 1450 Proje 2 - Birikimli Toplam -4187-3515 -2379-717 733 Proje 1'i et akit akışlarıı birikimli toplam değerii 2011 yılıda, Proje 2'i birikimli toplam değeriise 2012 yılıda pozitif değer alacağı alaşılmaktadır. Proje 1, 2010 yılı soua kadar maliyetii karşılayacak kadar gelir getirmeyecektir. Proje 2 ise 2011 yılı soua kadar kedii amorti edemeyecektir. Geri ödeme süresi daha kısa ola Proje 1 tercih edilmelidir. 5

1.10.2016 Fiasal Yöetim 31 Fiasal Yöetim 32 Örek Proje 1 ve Proje 2 projelerii, yıllar itibari ile sağlayacağı tahmi edile et akit akışları miktarları aşağıdaki gibidir. Bua göre, geri ödeme döemi yötemiyle, hagi projei seçilmesi gerektiğii belirleyiiz. Yıllar 2008 2009 2010 2011 2012 Proje 1-923 234 156 302 454 Proje 2-817 172 436 642 660 Yatırım Kârlılığı Yötemi Basit kârlılık oraı olarak da adladırıla yatırım kârlılığı yötemide projei sağlayacağı et kâr toplamı, projei toplam tutarıa bölüerek hesaplaır. Yatırım kârlılığı, yıllık ortalama kârı yıllık ortalama yatırım tutarıa oraı olarak da hesaplaabilir. Yatırım kârlılığı yötemide, kârlılık oraı e yüksek ola proje tercih edilmektedir. Fiasal Yöetim 33 Fiasal Yöetim 34 Yatırım Kârlılığı Yötemi Yatırım Kârlılığı Yötemi Yatırımı Ortalama Karlılık Oraı = Yıllık Net Kâr Yatırım Tutarı Yatırımı ekoomik ömrü içide sağlayacağı kar yıllar göre farklılık gösteriyorsa, ora aşağıdaki şekilde yazılabilir. Yatırımı Ortalama Karlılık Oraı = Ortalama Net Kâr Ortalama Yatırım Tutarı Yatırımda sağlaacak toplam kâr Ort. Net Kâr = Yatırımı ekoomik ömrü Ort. Yat. Tutarı = Çalışma sermayesi + Hurda değer + Sabit yat. tutarı Hurda değ. 2 Fiasal Yöetim 35 Fiasal Yöetim 36 Yatırım Kârlılığı Yötemi Örek: A projesii 8 yıllık faydalı ömrü boyuca sağlayacağı karları toplamı 12.000 TL dir. Bu projei çalışma sermayesi 300 TL, hurda değeri 500 TL ve sabit yatırım harcaması 4.000 TL dir. Yatırımda sağlaacak toplam kâr Ort. Net Kâr = Yatırımı ekoomik ömrü Ort. Net Kâr = 12.000 = 1.500 8 Yatırım Kârlılığı Yötemi Ort. Yat. Tutarı = Çalışma sermayesi + Hurda değer Sabit yat. tutarı Hurda değ. + 2 Ort. Yat. Tutarı = 300 + 500 + 4.000 500 = 800 + 1.750 = 2.550 2 6

1.10.2016 Fiasal Yöetim 37 Fiasal Yöetim 38 Yatırım Kârlılığı Yötemi Yatırımı Ortalama Karlılık Oraı = Ortalama Net Kâr Ortalama Yatırım Tutarı Yatırımı Ortalama Karlılık Oraı = 1.500 2.550 = 0,588 A projesii ortalama karlılığı % 59 dur. Eğer sadece bu proje hakkıda karar verilecekse bu rakam yatırımı ort. maliyeti ile karşılaştırılmalıdır. Bu ora, yatırımı ort. maliyetide büyükse yatırımı yapılması uygu olur. Eğer başka proje alteratifleri de söz kousu ise, yatırımı ort. karlılığı hem ort. yatırım maliyetii aşa, hem de e büyük ola proje seçilmelidir. Net Bugükü Değer (NBD) Yötemi Aşamaları: 1. Paraı zama değerii yasıtmak içi uygu bir iskoto oraı seçilir. 2. Varlığı başlama maliyetii bugükü değeri hesaplaır. 3. Yatırımı yaşam süresi boyuca, her bir yıl içi faydalarıı ya da yıllık et akit akışları hesaplaır. 4. Yıllık et akit akışlarıı bugükü değeri hesaplaır. 5. Net bugükü değeri saptaır. 6. Proje kabul ya da reddedilir. Fiasal Yöetim 39 Fiasal Yöetim 40 Net Bugükü Değer (NBD) Yötemi NBD yötemide, gelecekte, her bir döemde meydaa gelmesi beklee akit girişleri-akit çıkışları farkı (et akit akış tutarı) belirli bir iskoto oraıyla (faiz oraı ya da sermaye maliyeti oraı) bugüe idirgeir ve her döemi idirgemiş değerleri toplaarak projei et bugükü değeri hesaplaır. Net Bugükü Değer (NBD) Yötemi NBD sıfırda düşük ola projeler kabul edilmezke, NBD 0 ola projeleri seçilmesi ya da seçilmemesi söz kousu mümkü olabilecektir. NBD 0 ola projeler, istihdam yaratması ve atıl foları kullaılmasıı sağlaması bakımıda tercih edilebilecektir. Değeri 0'da büyük ola projeler, NBD ye göre seçilebilecek projelerdir. Birde çok proje olması durumuda, NBD daha yüksek ola proje tercih edilmelidir. Fiasal Yöetim 41 Fiasal Yöetim 42 NBD Yötemide Kararlar NBD Faydalar - Maliyetler E az, e düşük geri döüş oraımız kadar kazaç ummalı mıyız? Yatırım Kabul Edilmeli midir? Pozitif Faydalar > Maliyetler Evet, daha fazla Kabul Sıfır Faydalar = Maliyetler Eşit Farksızlık Negatif Faydalar < Maliyetler Hayır, daha az Red NBD formül NBD: Net bugükü değer NA t : Söz kousu döemdeki (t) et akit akımı k: İskoto oraıı (faiz oraı ya da sermaye maliyeti oraı) : Projei kapsadığı döem sayısı NBD = σ t=0 NBD 1+k t 7

1.10.2016 Fiasal Yöetim 43 Fiasal Yöetim 44 Örek Sermaye maliyetii %16 olduğu varsayımı altıda, aşağıda, başlagıç yılı ola ve idirgeme yapılmayacak ola 2007 yılı ile 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 ve 2013 yıllarıdaki et akit akış tutarları verile Proje A ve Proje B'i et bugükü değerlerii hesaplayarak, et bugükü değer yötemie göre hagi projei seçilmesi gerektiğii belirleyeiz. Yıllar 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430 Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670 Çözüm 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Proje A -33.220 17.770 13.970 9.970 5.540 1.450 430 Proje B -42.870 7.720 12.360 17.620 15.500 12.180 6.670 İskoto 1 1,16 1,3456 1,5609 1,8106 2,1003 2,4364 Proje A'ı NBD'leri -33.220 15.319 10.382 6.387 3.060 690 176 Proje B'i NBD'leri -42.870 6.655 9.185 11.288 8.561 5.799 2.738 NBD A 2.795 NBD B 1.356 NBD yötemie göre hem Proje A, hem de Proje B, et bugükü değerleri 0'da büyük olduğuda, fizibıl, yai yapılabilirdir. Fakat iki projei birbirii dışlıyor olması durumuda (yai bir proje yapılırke diğer proje yapılamıyorsa, öreği kayaklar sadece bir projei yapılmasıa izi veriyorsa) et bugükü değeri daha yüksek ola Proje A seçilmelidir. Fiasal Yöetim 45 Fiasal Yöetim 46 Kârlılık Edeksi Yötemi Fayda-maliyet oraı olarak da adladırıla bu yötemde, projei sağlayacağı akit girişlerii bugükü değeri, projei gerektireceği akit çıkışlarıı bugükü değerie bölümektedir. Dolayısıyla, kârlılık edeksi, bir projei ekoomik ömrü boyuca sağlayacağı akit girişlerii, projei doğurduğu akit çıkışlarıı bugükü değerii yüzde kaçı kadar olduğuu ifade eder. Kârlılık Edeksi Yötemi Alteratif projelerde, kârlılık edeksi bire eşit veya birde daha büyük olmak koşuluyla, kârlılık edeksi daha büyük ola proje seçilirke, bağımsız projelerde bir projei kabul edilebilmesi içi kârlılık edeksii birde büyük veya bire eşit olması gerekir. Kârlılık edeksii, birde büyük olduğu projelerde et bugükü değer sıfırda büyüktür. Bire eşitse, et bugükü değer sıfırdır. Birde küçükse et bugükü değer egatiftir. Fiasal Yöetim 47 Fiasal Yöetim 48 Kârlılık Edeksi Yötemi Kârlılık edeksi yötemi, aşağıdaki koşullar altıda, et bugükü değer yötemiyle ayı soucu vermektedir: 1. Başlagıçta yalızca bir akit çıkışı olduğuda, 2. Sadece bir proje değerledirilirke. Kârlılık edeksii aşağıdaki gibi formülleştirmek mümküdür. Örek Aşağıdaki verilere göre ve bu projelerde yalızca birii seçilmesi gerekiyorsa, kârlılık edeksi yötemie göre hagi proje yapılabilirdir? Yıllar 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430 Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670 Kârlılık Edeksi = Nakit Girişlerii Net Bugükü Değeri / Nakit Çıkışlarıı Net Bugükü Değeri 8

1.10.2016 Fiasal Yöetim 49 Fiasal Yöetim 50 Çözüm 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Proje A -33.220 17.770 13.970 9.970 5.540 1.450 430 Proje B -42.870 7.720 12.360 17.620 15.500 12.180 6.670 İskoto 1 1,16 1,3456 1,5609 1,8106 2,1003 2,4364 Proje A'ı NBD'leri -33.220 15.319 10.382 6.387 3.060 690 176 Proje B'i NBD'leri -42.870 6.655 9.185 11.288 8.561 5.799 2.738 NBD A 2.795 NBD B 1.356 Proje A'ı akit çıkışlarıı bugükü değeri, 33220 ike Proje B'i akit çıkışlarıı bugükü değeri de 42870'dir. Proje A'ı, 2008 yılıda 2013 yılıa kadar gerçekleşecek akit girişlerii bugükü değerlerii hesaplaıp topladığıda 36015 değerie ulaşıyoruz. Ayı şekilde Proje B içi akit girişlerii bugükü değeriyse 44226'dır. Çözüm Proje A'ı kârlılık edeksi; 36015/33220 = 1,084 Proje B'i kârlılık edeksi; 44226/42870 = 1.032'dir. Bir projei kârlılık edeksii birde büyük olması, bu projei yapılabilir (fizibil) olduğuu göstermektedir. Dolayısıyla, bu souçlara göre, hem Proje A, hem de Proje B, bağımsız projeler olmaları durumuda, yapılabilirdir. Fakat -yetersiz kayak ve bezeri gerekçelerle- bu projelerde yalızca birii seçilmesi gerekiyorsa, kısaca projeler birbirii dışlaya projelerse, kârlılık edeksi görece yüksek ola Proje A seçilmelidir. Fiasal Yöetim 51 Fiasal Yöetim 52 Ekoomik Katma Değer Yötemi Bir projei fiasma kayaklarıı maliyeti (sermaye maliyeti), o projei sağladığı getiri oraıda küçükse, proje, ekoomik katma değer (ecoomic value added) sağlamaktadır. Ekoomik katma değer yötemiyle diğer yötemler arasıdaki fark, sermaye maliyetii hesaplamasıda ortaya çıkmaktadır. Bu yötemde sermaye maliyeti, ağırlıklı ortalama sermaye maliyetidir. Dolayısıyla özkayakları maliyeti de hesaplamaktadır. Ekoomik alamdaki kâr, özkayak maliyetlerii de göz öüde buludurulması yoluyla saptaa kârdır. Ekoomik Katma Değer Yötemi Ekoomik katma değeri daha yüksek ola proje seçilmelidir. Ekoomik Katma Değer (EVA) = (PGO%-SM%)*YT PGO: Projei yüzde getiri oraı SM: Projei fiasmaıda kullaıla sermayei maliyet yüzdesi YT: Projei gerektirdiği yatırım tutarı Fiasal Yöetim 53 Fiasal Yöetim 54 Örek Kullaıla kayakları maliyeti %21 ike aşağıdaki projeleri ekoomik katma değer yötemie göre değerlediriiz. A projesiyle ilgili değerler şu şekildedir: Getiri oraı: %23, Yatırım tutarı: 15.000YTL B projesiyle ilgili değerlerse şöyledir: Getiri oraı: %25 Yatırım tutarı: 17.000YTL Çözüm A projesii bugükü değeri = (0.23-0.21)*15.000 = 300YTL B projesii bugükü değeri = (0.25-0.21)*17.000 = 680YTL B projesii bugükü değeri, A projesii bugükü değeride yüksek olduğuda, B projesi seçilmelidir. 9

1.10.2016 Fiasal Yöetim 55 Fiasal Yöetim 56 İç Getiri Oraı Yötemi İç getiri oraı, projei gelecekte sağlayacağı döemsel et akit akımlarıı bugükü değerleri toplamıı, söz kousu projei yatırım tutarıı bugükü değerie eşitleye iskoto oraıdır. İç getiri oraı, projeleri karşılaştırmak içi kullaıla bir oradır. Birde çok proje içeriside, iç getiri oraı e yüksek ola proje seçilir. Bir projei iç getiri oraıı yüksek olması, o projei sağladığı akit akımlarıı bugükü değerii sıfıra eşitlemek içi daha yüksek bir iskoto oraı kullaılması gerektiğii göstermektedir. Bir projei akit akımlarıı büyük olması o projei yapılabilirliğii artırır. İç Getiri Oraı Yötemi NÇt: t döemideki et akit çıkışları NGt: t döemideki et akit girişleri IRR: İç getiri oraı Fiasal Yöetim 57 Fiasal Yöetim 58 İç Getiri Oraı Yötemi Örek Aşağıdaki verilere göre ve bu projelerde yalızca birii seçilmesi gerekiyorsa, iç getiri oraı yötemie göre hagi proje yapılabilirdir? Yıllar 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Proje A -33220 17770 13970 9970 5540 1450 430 Proje B -42870 7720 12360 17620 15500 12180 6670 Bir projei et bugükü değeriyle iç getiri oraı arasıdaki ilişki yukarıdaki gibidir. İç getiri oraı yükseldikçe projei et bugükü değeri azalmaktadır. Fiasal Yöetim 59 Fiasal Yöetim 60 Çözüm Formülü, Proje A ve Proje B'ye uygulayarak gerekli yötemlerle çözümlemeyi yaptığımızda, Proje A'ı iç getiri oraıı % 20,85, Proje B'i iç getiri oraıı ise % 17,16 olarak buluruz. Bua göre, iç getiri oraı daha yüksek ola Proje A seçilmelidir. Düzeltilmiş İç Getiri Oraı Yötemi Düzeltilmiş iç getiri oraı yötemide (modified iteral rate of retur - MIRR), proje yatırımıı bugükü değerii, akit girişlerii proje ömrü soudaki gelecek değerie eşitleye iskoto oraı hesaplamaya çalışılır. 10

1.10.2016 Fiasal Yöetim 61 Düzeltilmiş İç Getiri Oraı Yötemi Eşitliği sol tarafı proje maliyetii bugükü değerii, sağ tarafıysa her döemdeki akit girişlerii döemi soudaki değerleri toplamıı proje maliyetie eşitleye MIRR'yi gösterir 11

Havacılık İşletmeleride Fiasma Güz 2016 Güz 2016 Havacılık İşletmeleride Fiasma 2 FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI 08. ÇAĞDAŞ FİNANSMAN TEKNİKLERİ Leasig Leasig yatırım mallarıı bir kiralaya (lessor) tarafıda (ki bu daha çok baka veya leasig şirketi olmaktadır) kedi adıa satı alarak bu malları fiasal kiralama talebide bulua kurumlara yada şirketlere kiralaması alamıa gelmektedir. Güz 2016 Havacılık İşletmeleride Fiasma 3 Güz 2016 Havacılık İşletmeleride Fiasma 4 Leasig Leasig her e kadar bir borç para yada kredi verme faaliyetie bezese de leasigi kredi alaşması ile karşılaştırıldığıda özellikle kiralaya açısıda sağladığı öemli bir avataj vardır. Kiracı (lessee) leasig alaşmasıda ödeme sıkıtısı ile karşı karşıya kalırsa bu durumda kiralaya leasigi kousu ola yatırım malıı mülkiyetii hale elide buludurduğu içi söz kousu mala ilişki kira bedelii ödememesi durumuda o malı geri alma hakkıa sahiptir. Fiasal kiralama doğruda veya dolaylı olmak üzere iki şekilde yapılabilir: Doğruda leasig de, kiralaacak varlığı imalatçısı yada satıcısı kiralama işlemii bizzat gerçekleştirmekte ve kiralama sözleşmesii taraflarda biri oluşturmaktadır. Dolaylı leasig de ise, bir fiasal kiralama şirketi, imalatçıı ürettiği varlığı bir sözleşme ile kiracıya devretmektedir. Güz 2016 Havacılık İşletmeleride Fiasma 5 Leasig Kousu Ürüler Güz 2016 Havacılık İşletmeleride Fiasma 6 Kimler Leasig Yapabilir? İş makieleri Biek otomobiller Tıbbi cihazlar Tarım makieleri Matbaa makieleri Tekstil makieleri Ticari araçlar Gayrimekul Büro ve ofis ekipmaları Üretim makieleri Tekolojik ekipmalar Leasig'de geel olarak hukuki işlem yapmaya yetkili her türlü kişi ve kuruluş kiracı olabilir, bua göre, her türlü şahıs firmaları, her türlü ortaklıklar, serbest meslek mesupları kiracı olabilirler. Rustem Baris Yesilay 1