Doç. Dr. Onur POLAT
Spor yaralanmaları sportif aktivite sırasında meydana gelen yaralanmaların genel adıdır. Normal yaşamda yaralanmalar sıklıkla dış etkilerle gelişirken, spor yaralanmalarında hem dış faktörler (spor sahaları, kullanılan ekipman ) hem de sporcuya ait iç faktörler etkili olmaktadır.
Spor Sakatlıklarının Nedenleri: Spor kazaları üzerindeki araştırma sonuçlarına göre kaza nedenlerinin %50 sinin şahsi hatalardan kaynaklandığı ifade edilmektedir. Burada bireysel faktörler olarak: - ferdi beceriksizlik, - kondisyon eksikliği, - sınırlı hareket gücü, - yetersiz antrenman, - yorgunluk, - ilaç ve alkol bağımlılığı, - spor sakatlığı ve hastalık sonrası yetersiz dinlenme sayılabilir.
Spor malzemelerinin kullanımı (%30), Oyun oynanan yüzey ( %20) Teknik eksiklikler ( %5) gibi sebepler sıralanabilir. Bir spor sakatlığını takiben tamamlanmamış iyileştirme sakatlıkların ortaya çıkmasında bir sebep olabilir. Daha önce sakatlamış birisinin daha fazla sakatlık riski taşıdığını söyleyebiliriz.
Aşırı Kullanıma Bağlı Yaralanmalar Spor yaralanmalarının yaklaşık % 50 si, sık kullanım yaralanmalarıdır (overuse injuries). Genellikle tekrarlayan stres ve travmalar sonucu görülür. Oluşan mikrotravmaların vücudun fizyolojik kapasitesini aştığı durumda ortaya çıkan inflamasyondur.
6
Kas Yaralanmaları Spor yaralanmaları içinde en sık görülen, en az anlaşılan ve yetersiz tedavi edilen durumdur. Çoğu hastanın yaralanmadan sonra günlük aktivitesine devam edebilmesi nedeniyle kas yaralanmaları genellikle gözden kaçmaktadır. Hasarlanan kas çabuk iyileşir ve lifler yaklaşık 3 haftada yenilenir.
Tendon Yaralanmaları Tendonlar genelde yüke karşı oldukça dayanıklıdır. Ancak tendonun hızlı biçimde gerilmesi, tendona oblik uygulanan yük, yük binmeden önce tendonun gergin olması tendon yaralanmasındaki başlıca nedenlerdir.
Tendon yırtılmaları Kısmi yırtılmalar Tam yırtılmalar Aşırı kullanım yaralanmaları Tendinit Peritendinit Tenoperiostit tendinosus
Bursa Yaralanmaları Sürekli tekrarlayan hareket yapan sporcularda, bursaların sürekli sürtünmesine bağlı inflamasyonu sonucu görülür. Fluktuasyon veren şişlik, lokal, hassasiyet, kızarıklık ve ısı artışı şikayeti vardır.
Aşırı Kullanıma Bağlı Sık Görülen Yaralanmalar
Lateral Epikondilit (tenisçi dirseği)
Medial Epikondilit (golfçü dirseği)
Karpal Tünel Sendromu
Omuzda İmpingement Sendromu
Kasiçi Hematom
Kompartman Sendromu
Stres Kırıkları Sert zeminde uzun süre tekrar eden mikrotravmalar, parmak ucunda koşma, yetersiz kondüsyon ve alt ekstremitekerdeki anatomik anomaliler sonucu kemmiklerde meydana gelen kısmi veya tam kırıklar stres kırığı olarak adlandırılır. Stres kırıkları spor yaralanmalarının % 10 unu oluşturur.
En sık metatarslarda, tibia ön yüzde, femur boynunda ve pelvis pubik ramusta görülür. İlk günlerde çekilen röntgenlerde herhangi bir patoloji görülmez. 2-3 hafta sonraki grafilerde, hasarlı bölgede oluşan kallus dokusu görülebilir.
Travmatik Miyozitis Ossifikans Quadriceps femoris in kontüzyonu sonrası oluşan inflamasyonun kemik formasyonu ile sonlanması
Spor Yaralanmalarından Korunma Gerek sporcuları gerekse sağlıklı yaşam için spor yapanların yılda en az 1 defa sağlık kontrollerinden geçmelerinin sporda başşarılı olmada, spor sırasındaki ani ölümlerin ve spor sakatlıklarının önlenmesinde büyük önemi vardır.
Sağlık Kontrolleri Genel fizik muayene Vücut yağ oranlarının ölçümü Kan analizleri Akciğer fonksiyon testleri EKG Stres testle birlikte metabolik ölçümler
Sağlık Kontrolleri Antropometrik ölçümler Ekstremite kas güçlerinin ölçümü Anaerobik metabolizmanın ön planda olduğu sporları yapanlar için aerobik güç ölçümleri (wingate testi) de yapılmalıdır.
Isınma Egzersizlerinin Fizyolojik Etkileri Enerji sistemleri ille ilişkili metabolik reaksiyonlar ve enzim aktivitelerindeki artışın etkisi ile kas ve vücut ısısında yükselme olur. Kan akımında ve oksijen temininde artma olur Kas kasılma süresinde ve refleks zamanında azalma olur. Nabız yükselir ve kan laktik asit düzeyi önemli ölçüde azalır.
Soğuma Egzersizlerinin Fizyolojik Etkileri Egzersiz sonunda yapılan soğuma egzersizi ile kan ve kaslardaki laktik asit düzeyinde, hhareketsiz dinlenmeye göre daha hızlı bir azalma olmaktadır. Bunun sonucunda yorgunluktan kurulma daha hızlı olacaktır. Egzersizin aniden bırakılması durumunda venöz dönüş aniden azalacağından baş dönmesi veya baygınlık ortaya çıkabilir.
İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM 33