MADDE 24 (1) AĢağıdaki projeler için uygulanacak prosedür Bakanlıkça belirlenir.

BÖLÜM I : PROJENĠN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) Tanımı; Ülkemizdeki mevcut hidroelektrik potansiyelin değerlendirilerek Türkiye Ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunmak amacıyla, EnerjiSA Enerji Üretim A.ġ. tarafından, Adana Ġli, Kozan Ġlçesi sınırları içerisinde, Seyhan Nehrinin yan kolu olan Göksu Nehri üzerinde KuĢaklı Regülatörü, Hidroelektrik Santrali (HES) ve Hazır Beton Üretim Tesisi yatırımı planlanmıģtır. Proje, 422,5 m iģletme su kotunda ve 410,0 m kuyruk suyu kotunda etek santralli regülatör olarak planlanmıģtır. Hidroelektrik Santralinin Kurulu gücü 20,3 MW m /19,5 MW e dır. Proje alanını gösterir kroki ġekil 1 de verilmiģtir. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi için daha önce Çevre ve Orman Bakanlığına 20.11.2009 tarih ve 107264 sayı ile baģvuruda bulunulmuģ ancak, ÇED Süreci devam ederken yatırımcı firma tarafından formülasyon değiģikliğine gidilmiģtir. Bu nedenle ÇED sürecine baģtan baģlanmıģtır. KuĢaklı Regülatörü ve HES, kurulu gücü bakımından, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği nin EK-II 28. maddesi uyarınca; Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi nde yer almaktadır. Ancak, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği nin 24. Maddesi, b bendi gereği proje için ÇED Sürecine baģlanmıģtır. Olağan üstü durumlar ve özel hükümler MADDE 24 (1) AĢağıdaki projeler için uygulanacak prosedür Bakanlıkça belirlenir. b) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğine tabi olmayan veya Seçme Eleme Kriterlerine tabi projelere kredi almak ve benzeri finansal nedenlerle proje sahibinin talebi üzerine Bakanlığın uygun gördüğü projeler KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi, etek santralı olarak tasarlanmıģ olup; dolusavak, memba ve mansap batardoları, derivasyon ve sualma yapısı ile santral tesislerinden oluģmaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES inģaat süresi 32 ay olarak planlanmıģtır. Bu süre sonunda sistemin devreye girmesiyle mevcut durumdaki akımlarla yılda toplam 47,369 GWh enerji üretilecektir. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi kapsamında 1 adet CVC tipinde hazır beton üretim tesisi iģletilmesi planlanmaktadır. Proje için gerekli olan doğal yapı malzeme ihtiyacı; öncelikle proje kapsamında yapılan kazılardan çıkacak hafriyat malzemesinin uygun kısımlarından karģılanacaktır. Bu miktarın yeterli gelmemesi durumunda gerekli malzeme ihtiyacı, proje alanının yaklaģık 1,7 km kuzeydoğusunda bulunan ve Menge Barajı inģaatının malzeme ihtiyacını karģılamak amacıyla kullanılan malzeme (kalker) ocağından temin edilecektir. - 1 -

Fotoğraf 1 : Proje alanını gösterir fotoğraflar - 2 -

ġekil 1 : KuĢaklı Reülatörü ve HES yerini gösterir kroki - 3 -

Ömrü; Amacı; Projenin ekonomik ömrü, inģaatından sonra 50 yıl olarak öngörülmüģtür. Artan enerji ihyacını karģılamak amacı ile hidroelektrik santrallerin yapılarak mevcut hidroelektrik potansiyelin değerlendirilmesi ülkemiz açısından büyük önem taģımaktadır. Sanayi elektrik fiyatı olarak Avrupa'da en yüksek ikinci fiyatlara sahip olan ülkemizde, ekonomik yapı gereği, sanayinin önemli girdilerinden biri olan elektrik enerjisini üreten tesislerin artması gerekmektedir. Bu artıģta hammadde maliyeti olmayan hidroelektrik enerji kritik rol oynamaktadır. Enerji tüketimleri günün belli saatlerinde artma ve azalma göstermektedir. Pik talepleri karģılayabilme ve gereğinde kolaylıkla devreden çıkabilme özelliğine sahip enerji üretim tesislerinin baģında, hidroelektrik enerji santralleri gelmektedir. Türkiye brüt elektrik enerjisi tüketimi 2008 yılında 198,1 milyar kwh olarak gerçekleģirken 2009 yılında bir önceki yıla göre %2,42 azalarak 193,3 milyar kwh, elektrik üretimimiz ise bir önceki yıla göre (198,4 milyar kwh) %2,02 azalarak 194,1 milyar kwh olarak gerçekleģmiģtir. Elektrik tüketiminin 2020 yılında yüksek senaryoya göre yıllık yaklaģık %8 artıģla 499 TWh'e, düģük senaryoya göre ise yıllık ortalama %6,1 artıģla 406 TWh'e ulaģması beklenmektedir. 21 Temmuz 2010 tarihi itibari ile sisteme 1479 MW lık yeni santral eklenmiģ olup kurulu gücümüz 46.126 MW seviyelerine ulaģmıģtır (Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). 2009 yılında elektrik üretimimizin, %48,6'sı doğal gazdan, %28,3'ü kömürden, %18,5'i hidrolikten, %3,4'ü sıvı yakıtlardan ve %1,1'i yenilenebilir kaynaklardan elde edilmiģtir. 2009 yılı sonu itibariyle Türkiye nin Kurulu gücü içerisinde EÜAġ %54,2, üretim Ģirketleri %16,4, yap-iģlet santralleri %13,7, otoprodüktörler %8,1, yap-iģlet-devret santralleri %5,5, iģletme hakkı devredilen santraller %1,5 ve mobil santraller %0,6'lık paya sahiptir (Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). Elektrik piyasasının serbestleģtirilmesi hedefi doğrultusunda, 4628 sayılı Kanunla yeni üretim yatırımlarının özel sektör tarafından yapılması öngörülmüģtür. 2002-2009 döneminde ülkemizin elektrik üretimi kurulu güç kapasitesi 31.750 MW'den 44.600 MW düzeyine ulaģmıģtır. Bu dönemde devreye giren 12.850 MW ilave kapasitenin yaklaģık 7000 MW'lık bölümü özel sektör tarafından yapılan santrallardan oluģmaktadır. 2009 yılında sisteme toplam 3.022 MW'lık yeni santral eklenmiģ olup, devreye giren ilave kapasitenin 2.810 MW'lık kısmı özel sektör tarafından yapılan santrallardan oluģmaktadır. Elektrik sektöründe rekabeti esas alan Ģeffaf bir piyasanın oluģturulması ve bu suretle yatırım ortamının geliģtirilmesi amaçlanmaktadır (Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). 2010 yılında (21 Temmuz 2010 tarihi itibari ile) toplam 1479 MW kurulu gücünde özel sektöre ait 64 adet üretim santralinin geçici kabulleri yapılmıģ ve iģletmeye alma izni Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca verilmiģtir. ĠĢletmeye alınan tesislerin;. 2 si (17 MW) jeotermal,. 13 ü (330 MW) rüzgâr,. 29 u (486 MW) hidrolik,. 2 si (7 MW) çöp gazı ve biyogaz,. 18 si (639 MW) termik santralardir. Yılsonuna kadar 2010 yılında sisteme ilave edilen özel sektör santral kurulu gücünün 2400 MW aģması beklenmektedir. (Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). - 4 -

Türkiye de yıllık ortalama yağıģ yaklaģık 643 mm olup, yılda ortalama 501 milyar m 3 suya tekabül etmektedir. Bu suyun 274 milyar m 3 toprak ve su yüzeyleri ile bitkilerden olan buharlaģmalar yoluyla atmosfere geri dönmekte, 69 milyar m 3 lük kısmı yeraltı suyunu beslemekte, 158 milyar m 3 lük kısmı ise akıģa geçerek çeģitli büyüklükteki akarsular vasıtasıyla denizlere ve kapalı havzalardaki göllere boģalmaktadır. Yeraltı suyunu besleyen 69 milyar m 3 lük suyun 28 milyar m 3 ü pınarlar vasıtasıyla yerüstü suyuna tekrar katılmaktadır. Ayrıca, komģu ülkelerden ülkemize gelen yılda ortalama 7 milyar m 3 su bulunmaktadır. Böylece ülkemizin brüt yerüstü suyu potansiyeli 193 (158+28+7) milyar m 3 olmaktadır. Yeraltı suyunu besleyen 41 (69-28) milyar m 3 de dikkate alındığında, ülkemizin toplam yenilenebilir su potansiyeli brüt 234 (193+41) milyar m 3 olarak hesaplanmıģtır. Ancak, günümüz teknik ve ekonomik Ģartları çerçevesinde, çeģitli amaçlara yönelik olarak tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyeli yurt içindeki akarsulardan 95 milyar m 3, komģu ülkelerden yurdumuza gelen akarsulardan 3 milyar m 3 olmak üzere yılda ortalama toplam 98 milyar m 3 tür. 14 milyar m 3 olarak belirlenen yeraltı suyu potansiyeli ile birlikte ülkemizin tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalama toplam 112 milyar m 3 olmaktadır (Kaynak: DSĠ Toprak ve Su Kaynakları). ġekil 2 : Alternatif Elektrik Santrallerinin Çevresel Etkilerinin DıĢsal Maliyeti (Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı) ÇeĢitli enerji kaynakları içerisinde hidroelektrik enerji santralleri çevre dostu olmaları ve düģük potansiyel risk taģımaları nedeniyle tercih edilmelidir. Bu tür santraller ani talep değiģimlerine cevap verebilmektedir. Bu nedenle ülkemizde de pik santral olarak kullanılmaktadır. Hidroelektrik Santralar, çevreyle uyumlu, temiz, yenilenebilir, pik talepleri karģılayabilen, yüksek verimli (% 90 ın üzerinde), yakıt gideri olmayan, enerji fiyatlarında sigorta rolü üstlenen, uzun ömürlü, yatırımı geri ödeme süresi kısa (5-10 yıl), iģletme gideri çok düģük (yaklaģık 0,2 cent/kwh), dıģa bağımlı olmayan yerli bir kaynaktır (Kaynak: DSĠ Enerji Hizmetleri). ABD teknik hidroelektrik potansiyelinin %86 sıni, Japonya %78 ini, Norveç %68 ini, Kanada %56 sını, Türkiye ise % 23,5 ini geliģtirmiģtir. Uluslararası Enerji Ajansınca (IEA) 2020 de dünya enerji tüketimi içerisinde hidroelektrik ve diğer yenilenebilir enerji - 5 -

kaynaklarının payının bugüne göre %53 oranında artacağı öngörülmüģ olup, bu her güçteki hidroelektriğin değerlendirilmesi olarak yorumlanmaktadır. Avrupa Komisyonu Birlik stratejileri kapsamında Avrupa Birliği (AB) içerisinde 2020 yılına kadar iç brüt enerji tüketimindeki yenilenebilir enerji payını % 20 ye çıkartmak üzere gerekli yasal düzenlemeleri yürürlüğe koymuģtur (Kaynak: DSĠ Enerji Hizmetleri). Sonuç olarak çeģitli enerji kaynakları içerisinde hidroelektrik enerji santralleri çevre dostu olmaları ve düģük potansiyel risk taģımaları sebebiyle tercih edilmektedir. Hidroelektrik santraller; çevreye uyumlu, temiz, yenilenebilir, yüksek verimli, yakıt gideri olmayan, enerji fiyatlarında sigorta rolü üstlenen, uzun ömürlü, iģletme gideri çok düģük dıģa bağımlı olmayan yerli bir kaynaktır. Türkiye nin teknik olarak değerlendirilebilir hidroelektrik potansiyeli 216 milyar kwh tir. Günümüz itibariyle iģletmede bulunan 213 adet HES (hidroelektrik santrali) kurulu gücü 14.300 MW ve ortalama yıllık üretimi ise 50.000 GWh olup, toplam potansiyelin %35,71'ine karģılık gelmektedir (Kaynak: DSĠ Enerji Hizmetleri). Enerji üretimi, tüm geliģmiģ dünya ülkelerinde olduğu gibi, hızla geliģmekte olan ülkemizde de önemli bir ihtiyaçtır. Ülke enerji kaynaklarının en verimli Ģekilde kullanılması ve ülke enerji ihtiyacının karģılanması açısından yeni projelerin gerçekleģtirilip, hizmete geçmesi önem kazanmaktadır. Ülkemizdeki mevcut hidroelektrik potansiyelin değerlendirilerek Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunmak amacıyla, EnerjiSA Enerji Üretim A.ġ. tarafından KuĢaklı Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali (HES) yapımı planlanmaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi, etek santralı olarak tasarlanmıģ olup; dolusavak, memba ve mansap batardoları, derivasyon ve sualma yapısı ile santral tesislerinden oluģmaktadır. Menge Barajı ve Köprü Barajı arasında kalan düģünün değerlendirilmesi amacıyla önerilen beton dolu gövdesi üzerinde üç gözlü radyal kapak tipinde tasarlanan KuĢaklı regülâtörü talvegden 15,25 m yükseklikte, 408,50 m talveg kotunda inģa edilecektir. Regülatörle çevrilen sular 410,00 m kuyruk suyu kotunda etek santrali olarak planlanan KuĢaklı HES e ulaģtırılacaktır. KuĢaklı HES 20,3 MW m /19,50 MW e Kurulu gücünde olacak ve mevcut durumda güvenilir enerjisi 13,813 GWh/yıl olup, 33,556 GWh/yıl sekonder enerji olmak üzere, toplam 47,369 GWh/yıl enerji üretecektir. KuĢaklı HES, Menge Barajı nn mansabında yer almakta olup depolamalı bir tesis değildir. Bu nedenle KuĢaklı HES in enerji üretim saatleri Menge HES in çalıģma saatleri ile paralellik gösterecektir. Ayrıca KuĢaklı HES üniteleri 50 MW dan az olduğundan ve depolama imkanı olmadığından dolayı, tesisin sekonder çalıģma zorunluluğu bulunmamaktadır. KuĢaklı HES tesislerinin büyük ihtimalle pik saatlerde, 17:00-22:00 arasında çalıģması öngörülmekte olup, çalıģma saatleri, iģletme döneminde iģletme programına uygun olarak belirlenecektir. Konu henüz netlik kazanmamıģtır. Proje, sadece enerji amaçlı bir tesis olduğu için, herhangi bir su tüketimi yoktur. Enerji elde edilen sular tekrar Göksu Nehrine bırakılacaktır. KuĢaklı Regülatörü mansabında kalan dere yatağına canlı hayatın devamı için bıraklıacak su miktarı, Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim görevlisi Hidrobiyolog Prof. Dr. Nuray AKBULUT un görüģleri doğrultusunda belirlenmiģtir. ĠĢletme aģamasında, enerji üretilmediği zamanlarda KuĢaklı Regülatörü mansabında kalan dere yatağına canlı hayatın devamı için kadim su hakları hariç olmak üzere Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, ġubat ve Mart aylarında son on yıllık ortalama akım değerinin yaklaģık %11,8 ine tekabül eden 5 m 3 /s, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise son on yıllık ortalama akım değerinin yaklaģık % 23,8 ine tekabül eden 10 m 3 /s su sürekli bırakılacaktır. Bu miktarların 1,5 m 3 /s lik kısmı balık geçidinden sürekli bırakılacaktır. Geri kalan kısım ise santralden veya dolusavaktan bırakılacaktır. Bırakılan - 6 -

çevresel akıģ miktarının ölçümü için tesise akımölçer (debimetre) konulacak ve ölçümler çevrimiçi (online) olarak ilgili kurumlara gönderilecektir. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi etek tipi santral Ģeklinde tasarlanmıģ olup, enerji üretimi yapıldığı sırada proje debisi olan 180 m 3 /s su, KuĢaklı HES te enerjisi alındıktan sonra mansaba bırakılacaktır. Elektrik enerjisi olarak, hidroelektrik enerjisinin büyük bir önemi vardır. Enerji tüketimleri günün belli saatlerinde artma ve azalma göstermektedir. Bu sebeplerle talepleri anında karģılayabilmek ve taleplerin azalması halinde de, anında devreden çıkabilme özelliğine sahip enerji üretim tesislerinin baģında, hidroelektrik enerji santralleri gelmektedir. KuĢaklı Regülatörü ve HES in iģletilmesi, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunacağı gibi, enterkonnekte sistem ile enerji ihtiyacı bulunan bölgelere enerji imkanı sağlayacak, ekonomiye ve istihdama gerek inģaat, gerekse iģletme döneminde imkanlar getirecektir. Bunun yanı sıra Türkiye nin ürettiği yeģil enerji miktarına da katkıda bulunulacaktır. Ayrıca bu ve buna benzer santrallerin büyük oranda yerli sermaye ile inģa edilerek devreye girmesi, devlet kaynaklarının daha verimli kullanılmasını da sağlayacak, karģılığında döviz ödenen enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı azaltacaktır. Ülkemiz hızlı bir sosyal ve ekonomik geliģim göstermekte ve bu geliģmeye paralel olarak gereksinim duyduğu elektrik enerjisini kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik olarak çevreyi en az olumsuz etkileyecek Ģekilde üretmek durumundadır. Bu nedenle öncelikle yerli enerji kaynaklarından yararlanılarak projeler geliģtirmeli ve gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Elektrik enerjisi tüketimi ekonomik geliģmenin ve sosyal refahın en önemli göstergelerinden biridir. Bugün tüm dünya ülkelerinde fert baģına düģen milli gelirin o ülke zenginliğini simgeleyen önemli bir ölçü olmasının yanı sıra fert baģına tüketilen elektrik enerjisi de o ülkenin geliģme derecesini gösteren önemli bir ekonomik göstergedir. Ekonomik olarak yapılabilirliği belirlenmiģ olan KuĢaklı Regülatörü ve HES projesinin devreye girmesi ile yerli bir kaynak olan hidrolik potansiyelimizin bir parçası daha elektrik enerji üretimine ve ülke ekonomisine kazandırılmıģ olacaktır. - 7 -

BÖLÜM II : PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU II.1. Projenin yeri (Ġlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmıģ olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve Ġmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi), KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi, Akdeniz Bölgesi nde, 18 Nolu Seyhan Havzası nda, Adana Ġli, Kozan Ġlçesi sınırları içerisinde, Kozan-Feke ilçe sınırına yakın olup, Seyhan Nehri nin ana kollarından biri olan Göksu Nehri üzerinde yer almaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES proje geneli, 1/25.000 ölçekli "Adana M35-d2" nolu paftada yer almaktadır (Bkz. ġekil 3). Proje kapsamında planlanan tesislere ait 6 derecelik koordinatlar Tablo 1 de; proje kapsamında iģletilmesi planlanan hazır beton üretim tesisi yeri ile Ģantiye alanı, hafriyat depolama alanları ve bitkisel toprak depolama alanı koordinatları ise Tablo 2 de verilmiģtir. KuĢaklı Regülatörü ve HES proje alanı yer bulduru haritası ġekil 4 de, uydu görüntüsü ise ġekil 5 de verilmiģtir. ġekil 3 : Proje alanını gösterir pafta indeksi - 8 -

Tablo 1 : Proje kapsamında planlanan tesislere ait koordinatlar KUġAKLI REGÜLATÖRÜ VE HES UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 737894,25 4177223,61 37,710781 35,698645 2 737914,91 4177226,08 37,710798 35,698880 3 737916,22 4177215,15 37,710700 35,698891 4 737922,93 4177215,96 37,710705 35,698967 5 737923,39 4177213,61 37,710684 35,698972 6 737940,23 4177215,24 37,710694 35,699163 7 737972,77 4177200,96 37,710557 35,699527 8 738022,94 4177139,92 37,709995 35,700076 9 737996,44 4177149,45 37,710087 35,699778 10 737963,72 4177188,55 37,710448 35,699420 11 737937,79 4177199,93 37,710557 35,699130 12 737925,00 4177198,69 37,710549 35,698985 13 737933,27 4177129,72 37,709926 35,699056 14 737931,28 4177129,48 37,709924 35,699034 15 737930,95 4177132,27 37,709950 35,699031 16 737869,41 4177111,94 37,709783 35,698327 17 737846,95 4177111,38 37,709783 35,698072 18 737841,61 4177112,71 37,709797 35,698012 19 737841,60 4177114,11 37,709809 35,698012 20 737845,95 4177115,47 37,709820 35,698062 21 737867,92 4177115,75 37,709817 35,698311 22 737930,23 4177134,22 37,709967 35,699023 23 737929,91 4177140,90 37,710028 35,699022 24 737855,29 4177131,95 37,709966 35,698173 25 737853,99 4177172,60 37,710333 35,698172 26 737852,12 4177172,38 37,710331 35,698151 27 737864,64 4177207,55 37,710645 35,698304 28 737895,69 4177211,63 37,710673 35,698657-9 -

Tablo 2 : Proje kapsamında kurulacak hazır beton üretim tesisi, Ģantiye, hafriyat depolama alanı ve bitkisel toprak depolama alanına ait koordinatlar HAZIR BETON ÜRETĠM TESĠSĠ UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 737869,63 4177236,88 37,710907 35,698370 2 737918,47 4177247,65 37,710992 35,698927 3 737922,35 4177230,06 37,710832 35,698965 4 737873,50 4177219,30 37,710748 35,698408 Alan : 900 m 2 ġantġye ALANI UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 738593,71 4177474,02 37,712854 35,706653 2 738711,82 4177502,91 37,713083 35,708001 3 738726,86 4177441,54 37,712527 35,708152 4 738608,58 4177412,66 37,712298 35,706802 Alan : 7685,47 m 2 HAFRĠYAT DEPOLAMA ALANI-1 UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 738687,55 4177706,29 37,714921 35,707793 2 738751,27 4177625,52 37,714177 35,708488 3 738742,72 4177422,87 37,712355 35,708325 4 738706,71 4177364,21 37,711836 35,707898 5 738554,55 4177407,19 37,712263 35,706187 6 738524,35 4177473,98 37,712872 35,705867 Alan : 47841 m 2 HAFRĠYAT DEPOLAMA ALANI-2 UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 738829,70 4177467,02 37,712730 35,709325 2 738865,63 4177473,23 37,712776 35,709735 3 738905,82 4177437,62 37,712445 35,710178 4 739000,56 4177446,11 37,712497 35,711255 5 739027,67 4177382,08 37,711913 35,711541 6 738956,13 4177324,91 37,711417 35,710711 7 738789,19 4177376,20 37,711923 35,708836 8 738769,91 4177416,06 37,712286 35,708631 Alan : 23105 m 2 BĠTKĠSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI UTM_ED-50_DOM33_ZON36 Cografi_WGS 84 Nokta No DOĞU KUZEY ENLEM BOYLAM 1 738728,67 4177654,07 37,714440 35,708242 2 738751,27 4177625,52 37,714177 35,708488 3 738748,63 4177564,28 37,713626 35,708438 4 738726,00 4177581,21 37,713785 35,708187 Alan : 1576,66 m 2-10 -

PROJE ALANI ġekil 4 : Yer Bulduru Haritası - 11 -

ġekil 5 : Proje alanını gösterir uydu görüntüsü (Google Earth) - 12 -

YerleĢim Yerleri; Proje alanı Adana Ġlinin yaklaģık 85 km kuzeyinde, Kozan ilçe merkezinin yaklaģık 45 km kuzeybatısında, Feke Ġlçe merkezinin ise yaklaģık 30 km güneybatısında yer almaktadır. Ayrıca proje alanına en yakın yerleģimler Konakkuran Köyü, Dikenseki Mahellesi ve ÇelenuĢağı Köyü dür. Konakkuran Köyü, Feke Ġlçesine bağlıdır. Ancak proje alanı Feke Ġlçesi sınırları içerisinde kalmamaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES tesislerine en yakın yerleģim birimleri ve yaklaģık olarak mesafeleri Tablo 3 de, yerleģim yerlerini gösterir harita ise ġekil 6 da verilmiģtir. Tablo 3 : YerleĢim birimlerinin mesafe ve yönleri Ünite YerleĢim Tesise Göre Yönü Mesafesi (m) KuĢaklı Regülatörü ve HES Dikenseki Mah. Kuzeybatı 1100 Konakkuran Köyü Kuzeydoğu 1100 ÇelenuĢağı Köyü Güney 1500 Regülatör göl alanı Konakkuran Köyü Kuzeydoğu 900 UlaĢım yolu Konakkuran Köyü Kuzey 110 ġantiye alanı Konakkuran Köyü Kuzeydoğu 260 Hazır beton üretim tesisi Dikenseki Mah. Kuzeybatı 1100 Konakkuran Köyü Kuzeydoğu 1100 Hafriyat depolama alanı - 1 Konakkuran Köyü Kuzeydoğu 190 Hafriyat depolama alanı - 2 Konakkuran Köyü Kuzey 140 Bitkisel toprak depolama alanı Konakkuran Köyü Doğu 200-13 -

ġekil 6 : Proje alanındaki yerleģim yerlerini gösterir harita - 14 -

Arazi Kullanım durumu Proje alanını içerisine alan onaylı bir Ġmar Planı bulunmamakla birlikte onanlı Çevre Düzeni Planı, lejandı ve plan açıklama raporu, rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek- 7). Çevre düzeni planına göre proje sahası, orman alanı olarak ayrılan alanlar içerisinde ve Çatalan Barajı havza sınırı içerisinde kalmaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES yeri ise çevre düzeni planında HES (Hidroelektirk Santrali) olarak ayrılan bölgede yer almaktadır. Proje alanı için çıkarılmıģ halihazır harita rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 8). Projenin halihazır haritasına göre proje alanı, kayalık-ormanlık alanlar üzerinde yer almaktadır. Yol güzergahı üzerinde ise iki adet Ģahıs arazisi bulunmaktadır. Söz konusu araziler toplam 7639 m 2 olup bu alanlar satın alınacak veya kamulaģtırılacaktır. Proje alanı ve çevresinin arazi kullanım durumunu gösterir harita rapor ekinde (Bkz. Ek 2) verilmiģtir. Ekte verilen haritadan görüleceği üzere KuĢaklı Regülatörü ve HES alanı çıplak kayalık terk edilmiģ arazi Ģeklinde olup, arazi kullanım sınıfı VIII. Sınıf arazi niteliğindedir. Ayrıca proje alanında ve çevresinde arazi kullanım haritasına göre, VII. Sınıf kahverengi orman toprağı örtülü, nadaslı kuru tarım yapılan araziler bulunmaktadır. Ancak en güncel durumu çevre düzeni planı ve halihazır harita vermektedir. Proje alanının iģlendiği meģcere haritası rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 3). MeĢcere haritasına göre KuĢaklı Regülatörü ve HES alanı, Bozuk Kızılçam meģceresi üzerinde kalmaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES çevresinde ise bozuk kızılçam meģceresi, kızılçam yaģlı koru orman meģceresi ve Ģahıs arazileri bulunmaktadır. Proje kapsamında Ģahıs arazileri için satın alma/kamulaģtırma yapılacak, ormanlık alanlar için ise 6831 sayılı Orman Kanununun 17. maddesi gereğince izin alınacaktır. KamulaĢtırma ve izin iģlemleri tamamlanmadan inģaata baģlanmayacaktır. Proje kapsamında kullanılacak tesislerin Çevre Düzeni Planı, halihazır harita, meģcere haritası ve arazi kullanım haritasına göre değerlendirmesi yapılmıģ ve Tablo 4 de verilmiģtir. Tablo 4 : Proje alanı arazi kullanım durumu Tesisler KuĢaklı Regülatörü ve HES Göl alanı UlaĢım yolu Hazır beton üretim tesisi Hafriyat depolama alanı-1 Hafriyat depolama alanı-2 Çevre düzeni Planına göre arazi kullanım durumu Orman alanı + Göksu Nehri Orman alanı + Göksu Nehri Orman alanı Halihazır haritaya göre arazi kullanım durumu Kayalık-ormanlık Kayalık-ormanlık ġahıs arazisi + Kayalık-ormanlık MeĢçere Haritası na göre arazi kullanım durumu Bozuk Kızılçam + Göksu Nehri Bozuk Kızılçam + Göksu Nehri Bozuk Kızılçam + Kızılçam yaģlı koru ormanı + Ziraat Orman alanı Kayalık-ormanlık Bozuk Kızılçam Orman alanı Kayalık-ormanlık + ġahıs arazisi Bozuk Kızılçam Orman alanı Kayalık-ormanlık Bozuk Kızılçam Arazi Kullanım Haritası na göre arazi kullanım durumu Terk edilmiģ (hali) arazi + Göksu Nehri Orman + Terk edilmiģ (hali) arazi + Göksu Nehri Nadaslı kuru tarım + Terk edilmiģ (hali) arazi Terk edilmiģ (hali) arazi Nadaslı kuru tarım + Terk edilmiģ (hali) arazi Terk edilmiģ (hali) arazi - 15 -

ġekil 7 : Proje Alanını gösterir Çevre Düzeni Planı - 16 -

Proje kapsamında 05.10.2010 tarih ve 12189 sayı ile Adana Tarım Ġl Müdürlüğü nün görüģü alınmıģtır (Bkz. Ek 16). GörüĢ doğrultusunda proje alanında bulunan tarım dıģı ve ormanlık alanlar için kanun kapsamında yapılacak herhangi bir iģlem bulunmadığı; proje alanında bulunan Marjinal tarım arazileri için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu nun 13. Maddesi, 2. Fıkrası gereğince değerlendirme yapıldığı ve buna göre KuĢaklı Regülatörü ve HES projesinin planlanmasının uygun görüldüğü bildirilmiģtir. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi, 18 Nolu Seyhan Havzasında ve içmesuyu amaçlı Çatalan Barajı Uzun Mesafeli Koruma Alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Proje kapsamında bu koruma alanı için olan kirletme yasaklarına titizlikle uyulacak olup, inģaat ve iģletme aģamasında Göksu Nehrine ve diğer su yüzeylerine kesinlikle hafriyat malzemesi, katı atık ve atıksu deģarjı yapılmayacak, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Madde-20 hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı, Çatalan Barajı havza sınırı içerisinde kalmakta olduğundan konu ile ilgili olarak Adana BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı Su ve Kanalizasyon Ġdaresi Genel Müdürlüğü nün görüģüde alınmıģ ve Rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 15). Adana BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı Su ve Kanalizasyon Ġdaresi Genel Müdürlüğü nün görüģü aģağıda verildiği gibidir : Adana Ġlinin içme ve kullanma suyu kaynağı olan Çatalan Barajı Havzasının, Uzun Mesafeli Koruma Alanında yer almaktadır. Havzada uyulması gerekeren esaslar S.K.K.Y. nin 16-20. Maddelerinde belirlenmiģtir. Genel müdürlüğümüze ait Havza Koruma Yönetmeliği henüz yürürlüğe girmemiģtir. Kurumumuz için esas olan, projenin gerçekleģtirilmesi durumunda; su rejiminde ve kalitesinde olumsuz etki yaratması, çaydan mevcut faydalananların olumsuz etkilenmesi ve dere yatağı boyunca canlı yaģamı için yeterli suyun bulundurulmasıdır. Proje ile ilgili belgeler; S.K.K.Y. Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda ve kurum esasları çerçevesinde incelenmiģ olup projenin çevreyi olumsuz etkilenmeyeceği kanaatine varılmıģtır. Proje kapsamında, su rejiminde ve kalitesinde olumsuz etki yaratılmamasına ve çaydan mevcut faydalananların olumsuz etkilenmesine özen gösterilecek, dere yatağı boyunca canlı yaģamı için yeterli suyu bulundurulacaktır. Proje kapsamında Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği hükümlerine uygun hareket edilecektir. Ayrıca KuĢaklı Regülatörü ve HES tesisleri için ve proje kapsamında iģletilmesi planlanan Hazır beton üretim tesisi ile ilgili olarak Ek-2 Faaliyet Ġzin Belgesi alınacaktır. Planlama Daire BaĢkanlığı nın tarafından KuĢaklı Regülatörü, HES ve Hazır Beton Üretim Tesisi projesi için 5302 sayılı Ġl Özel Ġdaresi Kanunu uyarınca ilgili idaresince uygun görüģ alınması istenmiģtir. Adana Ġl Özel Ġderesi proje komisyonunda yer almaktadır ve projeye iliģkin görüģü rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 16). Proje kapsamında Ģahıs arazileri için satınalma/kamulaģtırma yapılacak, ormanlık alanlar için ise 6831 sayılı Orman Kanununun 17. maddesi gereğince izin alınacaktır. KamulaĢtırma ve izin iģlemleri tamamlanmadan inģaata baģlanmayacaktır. Ayrıca proje sahasının orman alanlarında kalan kısımları için 6831 sayılı Orman Kanunun 17. Maddesine istinaden çıkarılan Orman Sayılan Alanlarda Verilecek Ġzinler Hakkında Yönetmeliğin 54. Maddesi uyarınca Hidroelektirk Santralinde Trafo Merkezi ve Santral Binası için ayrılacak alanın 1/5.000 ölçekli Nazım Ġmar Planı ve 1/1.000 ölçekli Uygulama Ġmar Planını - 17 -

hazırlanarak Adana Ġl Özel Ġdaresi ne onaylatılacaktır. Proje kapsamında iģletilmesi planlanan Hazır Beton Üretim Tesisi için de Adana Ġl Özel Ġdaresi den gerekli izinler alınacaktır. II.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Baraj gövde ve savak tesisleri (dolu savak-dipsavak), iletim kanalları, hidroelektrik santral ünitesi ile ilgili bina ve tesisler, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı veya kroki üzerinde gösterimi, diğer tekniklerle temsili resim veya maket benzeri gösterimler, proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının, inģa edilecek baraj sahası içinde gerçekleģtirilecek olan inģaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taģ, kum, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi). KuĢaklı Regülatörü ve HES tesisleri, Akdeniz Bölgesi, Adana ili, Kozan ilçesi sınırları içerisinde, Adana M35-d2 numaralı 1/25000 ölçekli haritalarda, Adana ilinin yaklaģık 85 km kuzeyinde, Kozan ilçe merkezinin yaklaģık 45 km kuzeybatısında, Feke Ġlçe merkezinin ise yaklaģık 30 km güneybatısında yer almaktadır. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi, 422,5 m iģletme su kotunda ve 410,0 m kuyruk suyu kotunda etek santralli regülatör olarak planlanmıģtır. Hidroelektrik Santralinin Kurulu gücü 20,3 MWm /19,5 MWe dır. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi tesisleri kapsamında kurulması düģünülen tesisler; Derivasyon yapıları Batardolar KuĢaklı Regülatörü Dolusavak Balık geçidi Su alma yapısı HES binası Ģeklindedir. Ayrıca proje kapsamında inģaat aģamasında proje alanı içerisinde; 1 adet Hazır Beton Üretim Tesisi 2 adet Hafriyat depolama alanı Bitkisel toprak depolama alanı ġantiye alanı kurulacaktır. Proje alanına ulaģım yolu bulunmayıp, proje kapsamında yaklaģık 2062 m yol yapılması planlanmaktadır. Menge Barajı ve Köprü Barajı arasında kalan düģünün değerlendirilmesi amacıyla planlanan beton dolu gövdesi üzerinde üç gözlü radyal kapak tipinde tasarlanan KuĢaklı regülâtörü, talvegden 15,25 m yükseklikte, 408,50 m talveg kotunda inģa edilecektir. Regülatörle çevrilen sular 410,00 m kuyruk suyu kotunda etek santrali olarak planlanan KuĢaklı HES e ulaģtırılacaktır. KuĢaklı HES 20,3 MW m /19,50 MW e Kurulu gücünde olacak ve mevcut durumda güvenilir enerjisi 13,813 GWh/yıl olup, 33,556 GWh/yıl sekonder enerji olmak üzere, toplam 47,369 GWh/yıl enerji üretecektir. KuĢaklı Regülatörü ve HES in genel karakteristik özellikleri Tablo 5 de verilmiģtir. - 18 -

Tablo 5 : Projenin Genel Karakteristikleri Proje Karakteristikleri REGÜLATÖR Drenaj alanı : 3750,0 km 2 : 1593,10 hm 3 (mevcut durumda) Yıllık ortalama akım : 1569,44 hm 3 (gelecekteki durumda) : 50,57 m 3 /s (mevcut durumda) Yıllık ortalama debi : 49,83 m 3 /s (gelecekteki durumda) Proje debisi : 180,0 m 3 /s : 1575,63 hm 3 /yıl (mevcut durumda) Çevrilen akım : 1552,16 hm 3 /yıl (gelecekteki durumda) Talveg kotu : 408,50 m Temel kotu : 404,50 m Talvegden yüksekliği : 15,25 m Temelden yüksekliği : 19,25 m Dolusavak uzunluğu : 30,0 m (3 adet x 10,0 m) Maksimum su seviyesi : 422,50 m Normal su seviyesi : 422,50 m Çevre düzenleme kotu : 423,75 m Regülatör tipi : Beton dolu gövde, radyal kapaklı Regülatör göl alanı : 94.000 m 2 Enerji kırıcı tipi : Sıçratma eģiği 100 yıllık feyezan debisi (Q 100) : 1583,0 m 3 /s 500 yıllık feyezan debisi (Q 500) : 2036,0 m 3 /s SUALMA YAPISI VE ÇÖKELTİM HAVUZU Sualma yapısı tipi : KarĢıdan akıģlı Sualma yapısı eģik kotu : 412,5 m Batardo kapağı adedi : 2 adet Gömülü aksam adedi : 4 adet Batardo kapak ebatları : 7,0 m geniģlik ve 9,0 m yükseklik DOLUSAVAK EĢik kotu : 410,5 m YaklaĢım kanalı kotu : 408,5 m Dolusavak kapak ebatları : 30,0 m (3 adet x 10,0 m) Dolusavak tasarım debisi (Q 500) : 2036,0 m 3 /s Enerji kırıcı havuz tipi : Sıçratma eģiği Sıçratma eģiği taban kotu : 398,9 m Sıçratma eģiği temel kotu : 396,9 m Batardo kapağı adedi : 1 adet Gömülü aksam adedi : 3 adet DERİVASYON KANALI Tipi : Kaplamasız açık kanal Derivasyon uzunluğu : 173,0 m Tasarım kapasitesi : Q 10 = 928,0 m 3 /s Su yüksekliği : 7,5 m Taban geniģliği : 15,0 m Kazı eğimi : 2.0 D : 1.0 Y GiriĢ taban kotu : 409,0 m ÇıkıĢ taban kotu : 408,85 m MEMBA BATARDOSU (1. AŞAMA) Tipi : Kil çekirdekli kaya dolgu Kret kotu : 417,0 m Talveg kotu : 408,5 m Talvegten yüksekliği : 8,5 m Temel kotu : 406,5 m Temelden yüksekliği : 10,5 m Kret uzunluğu : 40,0 m - 19 -

Kret geniģliği : 4,0 m MANSAP BATARDOSU (1. AŞAMA) Tipi : Kil çekirdekli kaya dolgu Kret kotu : 414,0 m Talveg kotu : 408,5 m Talvegten yüksekliği : 5,5 m Temel kotu : 406,5 m Temelden yüksekliği : 7,5 m Kret uzunluğu : 44,0 m Kret geniģliği : 4,0 m MEMBA BATARDOSU (2. AŞAMA) Tipi : Kil çekirdekli kaya dolgu Kret kotu : 419,0 m Kret uzunluğu : 65,0 m Kret geniģliği : 4,0 m MANSAP BATARDOSU (2. AŞAMA) Tipi : Kil çekirdekli kaya dolgu Kret kotu : 417,0 m Kret uzunluğu : 37,0 m Kret geniģliği : 4,0 m KUŞAKLI HES Santral Binası Boyu : 45,0 m Santral Binası Eni : 20,0 m Proje debisi : 180,0 m 3 /s Kuyruksuyu kotu : 410,0 m Toplam kurulu güç : 20,3 MW m / 19,5 MW e Ünite adedi : 2 Türbin tipi : Kaplan DüĢey Eksenli Brüt düģü : 12,50 m Net düģü (proje debisi için) : 12,50 m Ünite Kurulu Güçleri : 2 x 9,75 MW e Senkron Hız : 125 dev/dak Spesifik Hız : 608,0 m-kw Türbin Verimi : 0,920 YILLIK ENERJİ ÜRETİMİ Mevcut Durum* Gelecekteki Durum** Firm enerji : 13,813 GWh/yıl 12,520 GWh/yıl Sekonder enerji : 33,556 GWh/yıl 34,137 GWh/yıl Toplam Enerji : 47,369 GWh/yıl 46,657 GWh/yıl GENERATÖR Tipi : 3 fazlı senkron generatör Sayısı : 2 adet Gücü : 2 x10850 kva Güç faktörü : 0,90 Frekansı : 50 Hz Kutup sayısı : 24 çift (48 adet) Devir sayısı : 125 dev/dak Generatör verimi : 0,975 TRANSFORMATÖRLER Ünite Transformatörleri Adedi : 2 Tipi : Harici tip, 3 fazlı, yağ izoleli Devamlı Gücü : 2 x 12500 kva Anma Gerilimi : 6,30 / 34,50 kv (+/-2 x 2,5 %) Frekansı : 50 Hz Bağlantı Grubu : YNd 11-20 -

Soğutma ġekli : ONAN Verim : 0,985 İç İhtiyaç Transformatörleri Adedi : 2 Tipi : Dahili tip, 3 fazlı, kuru yada silikon yağlı Devamlı Gücü : 250 kva Anma Gerilimi : 6,30 (+/-2 x 2,5 %) / 0,4 kv Frekansı : 50 Hz Bağlantı Grubu : Dyn 5 * Mevcut Durum: Proje membaında mevcut sulamalar ile Menge Barajı ve Feke 2 Barajı nın dikkate alınması durumu * * Gelecekteki Durum: Proje membaında mevcut ve planlanan sulamalar ile Menge Barajı ve Feke 2 Barajı nın dikkate alınması durumu Proje alanını gösterir 1/2000 ölçekli halihazır harita rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 8). Projenin halihazır haritasına göre proje alanı, kayalık-ormanlık alanlar üzerinde yer almaktadır. Yol güzergahı üzerinde ise iki adet Ģahıs arazisi bulunmaktadır. Bu alanlar toplam 7639 m 2 olup bu alanlar satınalınacak veya kamulaģtırma yapılacaktır. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi kapsamında 1 adet CVC tipinde hazır beton üretim tesisi iģletilmesi planlanmaktadır. Proje için gerekli olan doğal yapı malzeme ihtiyacı; öncelikle proje kapsamında yapılan kazılardan çıkacak hafriyat malzemesinin uygun kısımlarından karģılanacaktır. Bu miktarın yeterli gelmemesi durumunda gerekli malzeme ihtiyacı, proje alanının yaklaģık 1,7 km kuzeydoğusunda bulunan ve Menge Barajı inģaatının malzeme ihtiyacını karģılamak amacıyla kullanılan malzeme (kalker) ocağından temin edilecektir. Buradan alınan malzeme yine Menge Barajı inģaat alanında bulunan ve proje alanının yaklaģık 1,5 km kuzeydoğusunda bulunan kırma-eleme tesisinde istenilen boyutlara getirildikten sonra hazır beton üretim tesisine getirilecektir. Bu proje kapsamında malzeme temin edilmesi planlanan malzeme (kalker) ocağının ĠĢletme izni EnerjiSA ya ait olup, rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 17). Menge Barajı, HES ve Malzeme Ocakları projesi de EnerjiSA ya ait bir proje olup, bu proje için 18.02.2009 tarih ve 1245 sayı ile ÇED Olumlu Kararı alınmıģtır (Bkz. Ek 17). Menge Barajı ve HES projesi inģaatı halen devam etmektedir. Proje alanını gösterir üç boyutlu uydu görüntüleri ġekil 8-13 de ve rapor ekinde verilmiģtir (Bkz. Ek 6). Proje alanını gösterir fotoğraflar rapor ekinde yer almaktadır (Bkz. Ek 10). - 21 -

ġekil 8 : Proje alanı üç boyutlu uydu görüntüsü- 1-22 -

BÖLÜM III : PROJENĠN EKONOMĠK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin gerçekleģmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları, KuĢaklı HES Projesi için, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından Üretim Lisansı verildiği tarihten itibaren 48 aylık bir uygulama programı düģünülmüģtür. Bu sürenin ilk 16 ayı, etüt ve sondajların yapılması, haritaların alınması, ÇED sürecinin tamalanması, ilgili izinlerin alınması ve kat i projelerin hazırlanması iģleri için ayrılmıģtır. Sonraki 32 ay ise ĠnĢaat ĠĢleri ve Elektromekanik Teçhizatın temin ve montajı için düģünülmüģtür. Projenin yatırımı için %70 kredi, %30 öz kaynaklardan yararlanılacaktır. Finansman kaynakları; Öz kaynaklar (% 30) a) Sermaye b) Fonlar Kredi (%70) III.2. Projenin gerçekleģmesi ile ilgili iģ akım Ģeması veya zamanlama tablosu, KuĢaklı Regülatörü ve HES projesinin gerçekleģmesi ile ilgili inģaat iģ akıģı ġekil 14 de verilmiģtir. ĠnĢaat öncesi izinler ise ÇED Olumlu Belgesinin alınması, satınalma/kamulaģtırma iģlemleri, kesin prjelerin onaylatılması ve diğer kurumlardan inģaat öncesi izinlerin alınmasıdır. ĠnĢaat öncesi bu izinler ortalama 16 ay sürmektedir. ĠnĢaat aģamasında yapılacak iģlerin sürelerini gösterir termin programı Tablo 6 da verilmiģtir. Projenin inģaatı yaklaģık 32 ay sürecektir. ġantġye TESĠSLERĠNĠN KURULMASI ULAġIM VE SERVĠS YOLLARI ĠNġASI DERĠVASYON TESĠSLERĠ ĠNġAATI 1. AġAMA BATARDOLAR 2. AġAMA BATARDOLAR REGÜLATÖR (DOLUSAVAK VE BALIK GEÇĠDĠ) SU ALMA YAPISI, SANTRAL BĠNASI VE KUYRUK SUYU KANALI ELEKTROMEKANĠK ĠġLER ġekil 14 : ĠĢ Akım ġeması - 28 -

Tablo 6 : ĠĢ Termin Programı KuĢaklı Regülatörü, HES ve - 29 -

III.3. Projenin fayda-maliyet analizi, Bu kısmın hazırlanmasında KuĢaklı Hidroelektrik Santral Projesi Fizibilite Raporu (Ocak-2010) ndan faydalanılmıģtır. YILLIK FAYDALAR Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü'nün ekonomik analizlerde kullanılması öngörülen birim fayda değerleri aģağıdadır: Firm Enerji Sekonder Enerji Pik Güç : 6.0 cent/kwh : 3.3 cent/kwh : 85 ABD Doları/kW Pik Güç = Kurulu Güç Firm Güç / 0,72 Pik Güç = 19,5 1,577 / 0,72 = 17,310 MW (Mevcut Durumda) Pik Güç = 19,5 1,429 / 0,72 = 17,515 MW (Gelecekteki Durumda) Piyasa fiyatlarına göre yapılan ekonomik analizlerde yıllık gelir hesaplanırken kullanılması öngörülen birim fayda değerleri ; Firm Enerji Sekonder Enerji : 10.0 cent/kwh : 10.0 cent/kwh olarak alınmıģtır. KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi kapsamında elde edilebilecek olan ortalama enerji üretimleri aģağıda verilmiģtir. KuĢaklı Regülatörü ve HES in enerji üretimleri neticesinde elde edilebilecek enerji faydaları DSĠ fiyatlarına göre ve piyasa fiyatlarına göre iki farklı Ģekilde hesaplanmıģ olup aģağıda verilmiģtir. Piyasa fiyatlarına göre hesaplanan maliyetlerde DSĠ ĠnĢaat ĠĢleri Birim Fiyatlarına göre hesaplanan maliyetlerin %25 tenzilatla gerçekleģtirilebileceği düģünülerek söz konusu inģaat maliyetlerinin % 75 i alınmıģtır. KamulaĢtırma, elektromekanik teçhizat ve enerji nakil hattı maliyetlerinde ise herhangi bir kırım yapılmamıģ olup her iki durum içinde eģit alınmıģtır. KuĢaklı Regülatörü ve HES Tesislerinin santral kurulu güç kapasitesi 20,3 MW m /19,50 MW e olup yıllık enerji üretimi 2 aģama için aģağıda verilmiģtir: Yıllık Enerji Üretimi : Mevcut Durum: (Proje membaında mevcut sulamalar ile Menge Barajı ve Feke 2 Barajı nın dikkate alınması durumu) Firm Enerji Sekonder Enerji Toplam Enerji : 13.813 GWh/yıl : 33.556 GWh/yıl : 47.369 GWh/yıl Gelecekteki Durum: (Proje membaında mevcut ve planlanan sulamalar ile Menge Barajı ve Feke 2 Barajı nın dikkate alınması durumu) - 30 -

Firm Enerji Sekonder Enerji Toplam Enerji : 12.520 GWh/yıl : 34.137 GWh/yıl : 46.657 GWh/yıl Yukarıda belirtilen kriterlere göre KuĢaklı HES tesislerinde üretilecek enerjinin DSĠ enerji birim faydalarına göre yıllık faydaları aģağıda verilmiģtir: Mevcut Durum : Firm Enerji Faydası : 828 780 ABD Doları Sekonder Enerji Faydası : 1 107 348 ABD Doları Pik Güç Faydası : 1 471 347 ABD Doları Toplam Enerji Faydası : 3 407 475 ABD Doları Gelecekteki Durum : Firm Enerji Faydası : 751 200 ABD Doları Sekonder Enerji Faydası : 1 126 521 ABD Doları Pik Güç Faydası : 1 488 772 ABD Doları Toplam Enerji Faydası : 3 366 493 ABD Doları KuĢaklı HES tesislerinde üretilecek enerjinin Piyasa enerji birim faydalarına göre yıllık faydaları aģağıda verilmiģtir: Mevcut Durum : Firm Enerji Faydası : 1 381 300 ABD Doları Sekonder Enerji Faydası : 3 355 600 ABD Doları Toplam Enerji Faydası : 4 736 900 ABD Doları Gelecekteki Durum : Firm Enerji Faydası : 1 252 000 ABD Doları Sekonder Enerji Faydası : 3 413 700 ABD Doları Toplam Enerji Faydası : 4 665 700 ABD Doları YILLIK GĠDERLER Yıllık giderler "Faiz + Amortisman + Yenileme Giderleri" ile "ĠĢletme + Bakım Giderleri'nin toplamından oluģmaktadır. Faiz + Amortisman + Yenileme Giderleri : KuĢaklı Regülatörü ve HES projesi için yıllık giderlerin hesaplanmasında (50 yıllık tesis ömrü için), faiz ve amortisman faktörü olarak 0.09603 [faiz oranı % 9.5 ve F=i(1+i)N/((1+i)N-1) formülü kullanılarak] alınmıģtır. Yenileme oranı ise tesisin her ünitesi için, KuĢaklı Regülatörü ve HES'in Tablo 7 ve 8 de verilen değerler alınmıģtır. ĠĢletme+Bakım Giderleri : Tablo 7 ve 8 de tüm tesis elemanları için DSĠ kriterlerine uygun iģletme+bakım faktörleri baz alınmıģtır. - 31 -

Toplam Yıllık Gider : KuĢaklı Regülatörü ve HES için, DSĠ fiyatlarına göre hesaplanan yıllık toplam gider 3 766 911 ABD Doları (5 310 591 TL) (Bkz. Tablo 7), Piyasa fiyatlarına göre hesaplanan yıllık toplam gider 3 306 278 ABD Doları (4 661 191 TL) (Bkz. Tablo 8) dir. - 32 -

Tablo 7 : KuĢaklı HES Projesi Proje Bedeli ve Yıllık Giderleri (DSĠ ĠnĢaat Birim Fiyatlarına göre) KuĢaklı Regülatörü, HES ve - 33 -

Tablo 8 : KuĢaklı HES Projesi Proje Bedeli ve Yıllık Giderleri (Piyasa ĠnĢaat Bedelleriyle) KuĢaklı Regülatörü, HES ve - 34 -

GELĠR/GĠDER ORANI Projelerin gelir/gider oranlarını, yıllık gelirleri yıllık giderlere bölerek hesaplamak mümkün olduğu gibi, 50 yıllık bir sürede gelir ve giderlerin nakit akımlarını belli bir iskonto oranı ile (bu proje için % 9,5) birinci yıla taģıyıp bu değerleri oranlayarak hesaplamak da mümkündür. KuĢaklı Regülatörü ve HES Projesi için Gelir/Gider Oranı her iki yöntemle 50 yıllık süre için hesaplanmıģtır. DSĠ Enerji Fiyatları ve DSĠ ĠnĢaat Birim Fiyatlarına Göre Yıllık gelir/yıllık gider oranının hesaplanmasında Gelir/Gider oranı; 3 407 475 ABD Doları / 3 766 911 ABD Doları = 0.905 (Mevcut Durumda) 3 366 493 ABD Doları / 3 766 911 ABD Doları = 0.894 (Gelecekteki Durumda) Projenin 50 yıllık sürede gelir ve gider değerlerini % 9.5 iskonto oranı ile birinci yıla taģıyarak hesaplanan Gelir/Gider Oranı ise; - Gelir/Gider Oranı = 0.949 (Bkz. Tablo 9) olarak bulunmuģtur. Piyasa Enerji Fiyatları ve Piyasa ĠnĢaat Birim Fiyatlarına Göre Yıllık gelir/yıllık gider oranının hesaplanmasında Gelir/Gider oranı; 4 736 900 ABD Doları / 3 306 278 ABD Doları = 1.433 (Mevcut Durumda) 4 665 700 ABD Doları / 3 306 278 ABD Doları = 1.411 (Gelecekteki Durumda) Projenin 50 yıllık sürede gelir ve gider değerlerini % 9.5 iskonto oranı ile birinci yıla taģıyarak hesaplanan Gelir/Gider Oranı ise; - Gelir/Gider Oranı = 1.497 (Bkz. Tablo 10) olarak bulunmuģtur. - 35 -

Tablo 9 : KuĢaklı HES Projesi Gelir/Gider Oranı (DSĠ ĠnĢaat Birim Fiyatları ve DSĠ Enerji Faydalarına Göre) - 36 -

Tablo 10 : KuĢaklı HES Projesi Gelir/Gider Oranı (Piyasa ĠnĢaat Maliyetleri ve Piyasa Enerji Faydalarına Göre) - 37 -

ĠÇ KARLILIK ORANI Proje bedeli üzerinden, iģletme + bakım masrafları toplamı ile yıllık enerji gelirlerinin birinci yıla taģınmıģ değerlerini eģit kılan iskonto oranı olan Ġç Karlılık Oranı hesapları, Tablo 11 ve 12 de verilmiģtir. Tablo 11 den görüldüğü üzere DSĠ Enerji Fiyatları ve DSĠ ĠnĢaat Birim Fiyatlarıyla projenin iç karlılık oranı % 8,95 olmaktadır. Tablo 12 den görüldüğü üzere Piyasa Enerji Fiyatları ve Piyasa ĠnĢaat Birim Fiyatlarıyla projenin iç karlılık oranı % 14,62 olmaktadır. - 38 -

Tablo 11 : KuĢaklı HES Projesi Ġç Karlılık Oranı (DSĠ ĠnĢaat Birim Fiyatları ve DSĠ Enerji Faydalarıyla) - 39 -

Tablo 12 : KuĢaklı HES Projesi Ġç Karlılık Oranı (Piyasa ĠnĢaat Maliyetleri ve Piyasa Enerji Faydalarına Göre) Yukarıda ifade edildiği üzere, DSĠ Genel Müdürlüğü tarafından öngörülen firm enerji faydası 6.00 cent/kwh, sekonder enerji faydası 3.3 cent/kwh ve pik güç faydası 85 ABD Doları/kWh fiyatları ile inģaat birim fiyatları dikkate alındığında projenin rantabilitesi 0.949-40 -

(Bkz. Tablo 9), iç karlılık oranı ise % 8.95 olmaktadır. Bunun dıģında projenin piyasa Ģartlarında da rantabilitesi ve iç karlılık oranı hesaplanmıģtır. Piyasa fiyatlarına göre, förm enerji faydası 10.00 cent/kwh ve sekonder enerji faydası 10.00 cent/kwh fiyatları ile DSĠ inģaat birim fiyatları üzerinden % 25 lik iskontolu inģaat birim fiyatları dikkate alındığında proje rantabilitesi 1.497 (Bkz. Tablo 10) olmaktadır. Ġç karlılık oranı ise % 14.62 olarak hesaplanmıģtır. Projenin ekonomik yönden yapılabilir bir proje olduğu görülmektedir. Ayrıca projenin teknik yapılabilirlik konusunda herhangi bir sorunu yoktur. III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleģmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleģtirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleģmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleģtirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır. KıĢ aylarında yolların sürekli açık olması sağlanacağı için yöre halkının merkezlerde giderebileceği sağlık, eğitim, vb. ihtiyaçları da aksamamıģ olacaktır. ĠnĢaat ve iģletme aģamalarında çalıģacak personelin büyük bir kısmının yöre halkından karģılanması planlanmıģtır. ĠnĢaat aģamasında, çalıģanların ihtiyaçlarını karģılamak için proje alanında Ģantiye kurulacak ve personelin barınma, yemek, duģ, tuvalet gibi ihtiyaçları burada karģılanacaktır. ĠĢletme aģamasında ise personele servis hizmeti verilecektir. Proje kapsamında Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Sosyal Antropolog Doç. Dr. Suavi AYDIN tarafından bölgenin sosyo ekonomik özellikleri araģtırılmıģ ve etki önleme analizlerinin yer aldığı Sosyal Etki Değerlendirme çalıģması yapılmıģtır. Bu analizler Bölüm V.3.1 de verilmiģtir. III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleģebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleģtirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında 2062 m uzunluğunda maksimum % 10 eğiminde 6 m geniģliğinde ulaģım yolu yapılacaktır. KuĢaklı HES çevre düzenleme kotu olan 423,75 m kotuna bağlanacak Ģekilde yeni yol tamamlanacaktır. Ayrıca talveg kotuna ulaģım için de geçici yollar yapılacaktır. Bunun dıģında proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleģebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleģtirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır. III.6. KamulaĢtırma ve/veya yeniden yerleģimin nasıl yapılacağı, Proje sahası genelde engebeli ve dağlıktır. Yapılan incelemeler sonucunda gerek inģaat sırasında gerekse iģletme aģamasında regülatör gölü altında herhangi bir mesken, iģletme, tarım alanı, sanat yapısı, ahır ve ağıl benzeri barınak kalmamaktadır. Regülatör ve HES inģaat alanı ve regülatör gölü altında herhangi bir yerleģim birimi ve bina bulunmadığı için bu proje kapsamında yeniden yerleģim söz konusu olmayacaktır. Çevre Düzeni Planına - 41 -

göre proje alanının tamamı orman alanı üzerinde kalmaktadır (Bkz. Ek 7). Halihazır haritaya göre ise ulaģım yolu güzergahı üzerinde iki adet Ģahıs arazi bulunmaktadır (Bkz. ġekil 15). Söz konusu araziler 392. ve 393. parseller olup, toplam 7639 m 2 dir ve bu alanlar için satınalma veya kamulaģtırma prosedürü uygulanacaktır. 392. parsel 3556 m 2 393. parsel 4083 m 2 Toplam 7639 m 2-42 -

393 nolu parsel 3556 m 2 ġahis ARAZĠLERĠ Toplam: 7639 m 2 392 nolu parsel 4083 m 2 ULAġIM YOLU KUġAKLI REGÜLATÖRÜ VE HES ġekil 15 : Halihazır Harita üzerinde kamulaģtırılacak Ģahıs arazilerinin gösterimi - 43 -

Proje alanı memba kısmında bir köprü bulunmakta olup, köprü üst kotu 435,50 m dir. KuĢaklı Regülatörünün maksimum su kotu 422,5 m olup, söz konusu köprü göl alanı altında kalmamaktadır. Orman alanları için kamulaģtırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanunu nun 17. maddesi gereğince gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca Orman arazileri içinde vatandaģın aģılayıp, diktiği ve vergilerini ödediği ağaçlar bulunabilmektedir ve bunlara muktezap denmektedir. BilirkiĢiden rapor getirilmesi durumunda bu ağaçlara ait bedeller vatandaģa ödenebilmektedir. Orman arazisi olmayan alanlar için satınalama veya kamulaģtırma yoluna gidilecektir. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15/c (DeğiĢik: 5496 SK. 5. md) maddesi gereğinde; kamulaģtırma iģlemleri EPDK tarafından yürütülecek, bu konuda verilecek olan kamulaģtırma kararı kamu yararı kararı yerine geçecek ve kamulaģtırılan taģınmaz mallar tapu kütüğünde hazine adına tescil edilecektir. 30 Eylül 2004 tarih ve 25599 sayılı Resmi Gazetede Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yapılacak kamulaģtırmalarda 2942 sayılı KamulaĢtırma Kanunun 27. nci maddesinin uygulanması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı çıkartılmıģtır. KamulaĢtırma Kanunu madde 27; Acele kamulaģtırma Madde 27 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taģınmaz malların kamulaģtırılmasında kıymet takdiri dıģındaki iģlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taģınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkiģilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taģınmaz mala el konulabilir. Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaģtırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir. ifadesi geçmektedir. Bu nedenle ilk önce yerinde bilirkiģiler tarafından değer tespiti yapılacak ve belirlenen kıymet, Enerjisa Enerji Üretim A.ġ. tarafından ilgili bankaya yatırılacak Valilik kanalı ile hak sahiplerine ödenecektir. Bu ödeme iģlemi tamamlandıktan sonra inģaata baģlanacaktır. Daha sonra Valilik tarafından bu hak sahiplerine yeniden iskân isteyip istemedikleri sorulacak, yeniden iskân isteyen hak sahipleri kendilerine baģta ödenen kamulaģtırma bedelini geri vererek yeniden iskân isteğinde bulunabileceklerdir. EPDK tarafından yürütülecek kamulaģtırma iģlemlerinde yapılacak iģlemler ġekil 16 ve ġekil 17 de verilmiģtir. - 44 -