AB DÖNGÜSEL EKONOMİ STRATEJİSİ VE ATIK YÖNETİMİ Onur AKPULAT REC Türkiye, Prje Yöneticisi TÜRKTAY, 19 Ekim 2016
Sunum Planı - AB Döngüsel Eknmi Stratejisi - Türkiye de Mevcut Durum 2 / 16
Sürdürülebilirlik Kavram ve Araçları 3 / 16 Kaynak: Glavic P., Lukman R., 2007. Review f sustainability terms and their definitins, Jurnal f Cleaner Prductin, 15, 1875-1885
AB nin Atık Yönetimi Plitika ve Stratejileri - Çevre Eylem Prgramları (Envirnmental Actin Prgrams) 1973-2013 - Atık Önleme ve Geri Dönüşüm Tematik Stratejisi (Thematic Strategy n Waste Preventin and Recycling) 2005 (Rev: 2011) - Dğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı Tematik Stratejisi (Thematic Strategy n the Sustainable Use f Natural Resurces) 2005 - Entegre Ürün Plitikası (Integrated Prduct Plicy) (IPP) 2003 - Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim / Sürdürülebilir Sanayi Plitikası Eylem Planı (Sustainable Cnsumptin and Prductin and Sustainable Industrial Plicy (SCP/SIP) Actin Plan) 2008 - Döngüsel Eknmi Stratejisi (Circular Ecnmy Strategy) 2015 4 / 16
Döngüsel Eknmi Stratejisi Neler Getiriyr? Ürün, malzeme ve dğal kaynakların ömrünün azami ölçüde uzatılması AB ölçeğinde; Yıllık 600 milyar Eur eknmik kazanç (AB cirsunun %8 i) 2035 yılında 500 milyn tn karbn emisynu kazanımı 2035 yılında atık yönetimi alanında 170.000 tplamda 580.000 iş yaratma 2020 yılında elektrik faturasında hane başına yıllık 465 Eur kazanç Üretimde hammadde ihtiyacının %20 azaltımı GDP de %3 artış Kaynak: EU Circular Ecnmy Strategy. http://ec.eurpa.eu/envirnment/circular-ecnmy/index_en.htm 5 / 16
Eylem Planı Alanları 1. Üretim Ürün Tasarımı Üretim Süreçleri 2. Tüketim 3. Atık Yönetimi 4. Atıktan Kaynağa (İkincil Hammadde) 5. Öncelikli Alanlar/Sektörler Plastikler Gıda Atıkları Kritik Hammaddeler İnşaat ve Yıkım Biykütle ve Biyljik Temelli Ürünler 6. İnvasyn, Yatırım ve Diğer Yatay Tedbirler 7. İzleme 6 / 16
AB de Atık Yönetimi Ne durumda? AB ölçeğinde; Yıllık 600 milyn tn atık kaybediliyr Evsel atıkların %40 ı geri dönüştürülebiliyr, bazı ülkelerde bu ran %80 iken bazı ülkelerde %5 6 üye ülke %3 ten daha az 18 üye ülke %50 den daha fazla deplama yapıyr (bazıları %90 ın üzerine lmak üzere) Tplanan plastik atıkların %25 i geri dönüştürülürken, %50 si düzenli deplamaya gidiyr Büyük şirketler atıklarının %45 ini satarken KOBİ ler %25 ini satıyr Kaynak: EU Circular Ecnmy Strategy. http://ec.eurpa.eu/envirnment/circular-ecnmy/index_en.htm 7 / 16
Değişiklik Öngörülen Direktifler Atık Çerçeve Direktifi (2008/98/EC) Düzenli Deplama Direktifi (1999/31/EC) Ambalaj Atıkları Direktifi (94/62/EC) AEEE Direktifi (2012/19/EC) Atık Pil ve Akümülatörler Direktifi (2006/66/EC) Ömrünün Tamamlamış Araçlar Direktifi (2000/53/EC) 8 / 16
Zrlayıcı Hedefler! 2030 yılı itibariyle; - Evsel atıkların %65 inin geri dönüştürülmesi, - Evsel atıkların en fazla %10 unun deplanması, - Ambalaj atıklarının %75 inin, Plastik ambalaj atıklarının %55 inin (2025), Ahşap ambalaj atıklarının %75 inin, Demir esaslı metal ambalaj atıklarının %85 inin, Alüminyum ambalaj atıklarının %85 inin, Cam ambalaj atıklarının %85 inin, Kağıt/kartn ambalaj atıklarının %85 inin geri dönüştürülmesi 9 / 16
Diğer Dikkat Çeken Yenilikler Tanımların, raprlamaların ve hesaplama yöntemlerinin basitleştirilmesi ve harmnize edilmesi (by-prduct, end f waste, municipal waste etc.) Bu şekilde daha sağlıklı istatistiki veri tabanları luşturulabilmesi Eknmik enstrümanların daha fazla kullanımının teşviki (deplama vergisi, attığın kadar öde, yeşil satın alım vb.) Yetkilendirilmiş kuruluşlar için rtak asgari gereklilikler Atık önleme ve yeniden kullanımını teşvik edecek yeni önlemler (gıda atıklarına yönelik BM nin %50 önleme hedefi dahil) Hedeflere uyumu izleme için Erken Uyarı Sistemi luşturulması (3 yıl önceden ilerlemeyi prjekte eden bir raprlama sistemi) Üreticilerin piyasaya daha çevre dstu ürünler sunması, geri kazanım ve geri dönüşüm planlarını desteklemesi için luşturulacak eknmik teşvikler 10 / 16
Türkiye Döngüsel Eknminin Neresinde? - Karışık Evsel Atık Örneği 2012 Yılı Eurstat Verisi Karışık Evsel Atık Miktarı 30 milyn tn/yıl Bertaraf Oranı: %88 Deplama Oranı %99 Ayrıştırma/Ön İşleme? 11 / 16
Türkiye deki Deplama Tesisleri Ayrıştırma/Ön İşleme? 82 Tesis (ÇŞB, 2016) 12 / 16
Türkiye deki Ön İşleme Tesisleri İşletme 16; İnşaat 7; Prje 2; ÇED 2 Tplam: 27 Tesis 13 / 16
Türkiye de Ön İşleme İşletmedeki Tesislerin Kapasitesi = ~5 milyn tn/yıl Prjelenen Kapasite = ~7 milyn tn/yıl Ön İşleme Verimi: %50 Azaltım Kapasitesi = ~2,5-3,5 milyn tn/yıl 14 / 16
Türkiye deki Karışık Evsel Atık Geri Dönüşümü Oluşan Evsel Atık Miktarı (2012) = 30 milyn tn İstatistiklere Yansıyan Geri Dönüşüm Oranı (2012) = %1 Geri Dönüştürme Kapasitesi (2016) = ~2,5-3,5 milyn tn/yıl Tahmin Edilen Geri Dönüşüm Oranı (2016) = ~%8-12 AB Hedefi (2025) = %60 AB Hedefi (2030) = %65 15 / 16
Çıkarım Türkiye, Döngüsel Eknmi Stratejisinin öngördüğü hedeflerden şu anda belki uzakta, ancak atılan önemli adımlar mevcut. Kamu ve özel sektörün bu girişimlerinin sistematik şekilde devam etmesi, düzenli larak izlenmesi, istenilen seviyeye ulaşmak için önemli. 16 / 16
TEŞEKKÜRLER Onur AKPULAT REC Türkiye, Prje Yöneticisi akpulat@rec.rg 0530 465 79 39
Atık Yönetimi ve İkincil Hammadde
Öncelikli Alanlar (Sektörler)
Öncelikli Alanlar (Sektörler)