OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.
GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir Erkeklerde kızlardan 3-4 kat daha fazla görülür Her 70 erkek çocuktan biri otizmlidir
DİĞER FORMLARI Asperger Rett sendromu Atipik otizm Çocukluk dezentegratif bozukluğu
OTİZMİN BELİRTİLERİ A. Sosyal İlişkilerde Güçlük B. İletişim Zorlukları C. İlgi ve Davranış Takıntıları
A. Sosyal İlişkilerde Güçlük 1. Başkalarıyla göz teması kurmakta zorlanmak 2. Arkadaşlık ilişkileri geliştirememek 3. Pek çok şeyi başkalarıyla birlikte değil de kendi başına yapmayı yeğlemek 4. Çevredeki kişilerin yaptıklarıyla ilgilenmemek
B. İletişim Zorlukları 1. Dil ve konuşma gelişiminde akranlarının gerisinde olmak ya da hiç konuşmamak 2. Başkalarıyla sohbet başlatmada ve sürdürmede zorlanmak 3. Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz zamanlarda söylemek 4. Çevresinde bulunan aynı yaşlardaki çocukların oynadığı oyunlara ilgi göstermemek
C. İlgi ve Davranış Takıntıları 1. Bazı sıra dışı konulara karşı aşırı ilgi duymak 2. Günlük yaşamdaki düzen değişikliklerine katlanamamak 3. Sıra dışı beden hareketleri yapmak 4. Bazı nesnelerle sıra dışı hareketler yapmak
?;;;SESSİZLİĞİM Zihnim bomboş,düşüncelerim uçuşuyor, Konuşmalarımsa çoğu kez anlamsız. Annem kim, babam kim,zihnimi bir türlü toparlayamıyorum, Bu çok yıpratıcı: Çoğu zaman sinirleniyor,çoğu zaman da küsüyorum, Davranışlarımdaki bilinmezlikle insanları üzüyorum. Lütfen bana yardım edin,ben anlaşılmaz biri değilim, Biraz sevgi, ilgi ve çabanız ile,pek çok şeyi başarabilirim.
Otistik Bireylerin Özellikleri Beden dilini, jest ve mimikleri, amaları kullanamazlar aynı zamanda kullanılan vücut dilini anlayamazlar
Yaşamlarındaki rutinlerin değişmesine veya değiştirilmesine aşırı tepki gösterebilirler
Zamansız ve anlamsız gülmeleri ve ağlamaları olabilir
Dokunmaya karşı aşırı hassas olabilirler, kucaklandıklarında bile sarılmayabilirler
Göz kontağı kurup, devam ettiremezler. Boşluğa bakıyorlarmış gibi görünebilirler
Objelere karşı aşırı bağımlılık geliştirebilirler
Bir sebep olmadan strese girip, üzüntü duyarlar
Seslere karşı aşırı duyarlılık ya da aşırı duyarsızlık gösterebilirler
Tehlikeye karşı duyarsızdırlar
Acıya karşı duyarsızlık gösterirler
Aşırı hareketli ya da aşırı hareketsizdirler
Normal öğrenme metotlarına karşı duyarsızdırlar
Nesneleri çevirmekten ve döndürmekten zevk alabilirler
Bütünden çok parçalara, ayrıntılara takılırlar
NEDENLERİ Bu bozukluğun nedeni tam olarak bilinmemektedir Başlıca nedeni genetik olmakla birlikte kimi araştırmacılara göre son dönemlerde otizmin görülme sıklığındaki artış, radyasyon, virüsler, çevre kirlenmesi, gıda alışkanlıkları ve hızlı teknolojik gelişim gibi çevresel faktörlere de bağlı olabileceğini düşünülmektedir
TANILAMA SÜRECİ Otizmin tanısı nasıl ve kimler tarafından konur? 1-Çocuk ruh hastalıkları uzmanı 2-Çocuk nörologu
1-Çocuk ruh hastalıkları uzmanı Çocuk ruh sağlığını değerlendiren, tanılayan ve tedavi eden doktordur Gerekirse tıbbi tetkik ve ilaç tedavisi önerir. İlaç, eğitime destek ve istenmeyen hareketleri kontrol altına almak amacıyla verilir
2. Çocuk nörologu Çocuk nörologu çocuklardaki beyin ve sinir sistemi sorunlarının uzmanıdır Ayrıca, çocuğunuzda otizmle ilişkili olabilecek bazı hastalıkların (sara nöbetleri gibi) olduğu ya da otizm dışında başka sorunların varlığı düşünülürse, çocuk nörologu tarafından bazı tıbbi tetkikler (MR, BT, EEG vb.) ve tedaviler de yapılabilir
Eğitimde kazandırılması amaçlananlar öğrenmeye hazırlık becerileri özbakım becerileri dil ve konuşma becerileri sosyal beceriler davranış sorunlarının azaltılması ve ailelerin eğitimidir
EĞİTİMLERİ
Yaşlara Göre Eğitim Olanakları 3 yaşından küçük otizmli çocuklar 3 yaşından küçük otizmli çocuklar erken çocukluk dönemi eğitimi alabilir
Yaşlara Göre Eğitim Olanakları 3-6 yaşları arasında, okulöncesi özel 3-6 yaşları arasında, okulöncesi özel eğitim alabilir
Yaşlara Göre Eğitim Olanakları 7-14 yaşları arasında, normal gelişim gösteren 7-14 yaşları arasında, normal gelişim gösteren çocuklarla birlikte bir ilköğretim okulunda kaynaştırma eğitimi alabilir
Yaşlara Göre Eğitim Olanakları 15-21 yaşları arasında ve ilköğretim diplomasına sahipse, ortaöğretimini öncelikle kaynaştırma uygulamaları yoluyla akranları ile bir arada genel ve mesleki ortaöğretim kurumlarında sürdürmelidir
Özel eğitimin yanı sıra özel eğitime destek olarak verilen terapilerin en önemlileri dil-konuşma terapisi ve uğraşı terapisidir
Dil-konuşma terapistleri Dil-konuşma terapistleri otizmli çocuklarda dil ve iletişim becerilerini geliştirmek için çeşitli terapiler uygularlar
Uğraşı terapistleri Uğraşı terapistleri, otizmli çocukların günlük yaşam becerilerini, toplumsal becerilerini ve uyumsal davranışlarını geliştirmek ve davranış sorunlarını azaltmak amacıyla çeşitli terapiler yürütürler
ÖNERİLER Otizm dendiğinde iletişimin olmamasından değil farklı bir iletişim tarzının olmasından bahsedilmelidir
Otistik bireyin en çok duyduğu aile desteği olduğundan, aile otizm hakkında bilgilenmelidir
Aileler çocuğun içine kapanmasına izin vermemeleri ve uyaranları çocuğa düzenli ve ısrarlı bir şekilde sunmaya özen göstermelidirler
Eşyaları tanıtmak, onunla konuşmak ve güçlü bir duygusal bağ kurmak önemlidir
Yavaş yavaş tane tane konuşulması söylenilenleri anlaması adına daha uygundur
Konuşurken olumlu cümleler kurulmalı, çift anlamlı, soyut kelimelerden kaçınılmalıdır
Yaptıkları iyi şeyleri fark edip ödüllendirmek gerekir
Otistik bir çocuk için en uygun ortam sakin, telaşsız,kalabalıktan uzak, doğayla içi içe bir aile hayatıdır
Eğitim Ortamları Kaynaştırma Özel Eğitim Sınıfı Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi (OÇEM) Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi
Kaynaştırma Kaynaştırma,özel eğitim gerektiren çocukların eğitimlerini normal gelişim gösteren çocukların devam ettiği resmî veya özel okullarda sürdürmeleridir
Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi (OÇEM) OÇEM lerde bireylerin öz bakım ve günlük yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça hazırlanmış özel eğitim programı uygulanır
Özel Eğitim Sınıfı Özel eğitim sınıfları, resmi ve özel okulların bünyesinde özel eğitim gerektiren öğrenciler için açılan sınıflardır
Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi İlköğretimlerini tamamlayan, genel ve mesleki ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumda olan ve 21 yaşından gün almamış otizmli bireyler otistik çocuklar iş eğitim merkezlerine devam edebilir
OTİZM PLATFORMU Türkiye deki otizmli bireylerin ekonomik, sosyal ve kültürel hayata Türkiye deki otizmli bireylerin ekonomik, sosyal ve kültürel hayata tam katılımlarının sağlanması amacıyla bu alanda çalışan önde gelen 17 sivil toplum örgütünün oluşturduğu bir sivil toplum hareketi
KAYNAKLAR: www.bendevatandasim.com www.ezberim.com www.tohumotizm.gov.tr www.otizm.org Tohum otizm vakfı Wenar C. (1994) devolopment psychopathology:from infancy trough adolescence.united states of America :mc graw-hill inc Sucuoğlu b.ötkem f.akkök f.gökker 1996 otistik çocukların değerlendirilmesine ilişkin çalışma