D 2 ARAŞTIRMANIN ÇEŞİTLİ BOYUTLARI Neumann (2000): Chapter 2 Arslan ve Ökten (1994):sf.1-17
MANTIK YÜRÜTME YÖNTEMİ -YOLU TÜMDENGELİM TÜMEVARIM KURAM HİPOTEZ TEST (gözlem) OLGU Duyularımızla elde ettiğimiz verilerin kaynağı olan, gerçekleşmiş olay ya da olaylar dizisi. KURAM TASLAK HİPOTEZ MODEL KURAMIN DOĞRULANMASI veya YENİ KURAM GÖZLEM
TÜMDENGELİM Araştırmanın düşünce yolu genel den özel e doğru. YUKARIDAN AŞAĞIYA DOĞRU Gözlemlediğin olguyla ilişkili olabilecek kuramı incele. Bu kuramı sınırlandırarak, uyarlayarak bu olguyu açıklamaya çalış. Bu olguyu açıklamak için bağımlı ve bağımsız değişkenleri belirle: Hipotez kur! Ölçme yöntemini belirle: Hipotezi test et! Kuramı doğrula / kuramı reddet.
TÜMEVARIM Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış. Bu modeli bir hipoteze ya da önermeyedönüştür. Olgulardaki tekrarlanan özellikleri, modeli, davranış kalıplarını saptamaya çalış. Tekil gözlemlerden, ölçümlerden GÖRGÜL GENELLEME yap. Araştırmanın düşünce yolu özel den genel e doğru. AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU
TÜMEVARIM Araştımanın düşünce yolu özel den genel e doğru. AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU Tekil gözlemlerden, ölçümlerden görgül genelleme yap. Olgularda tekrarlanan özellikler, model saptamaya çalış. Bu modeli bir hipoteze ya da önermeyedönüştür. Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış.
KURAM HİPOTEZ TASLAK HİPOTEZ TEST (gözlem) OLGU MODEL KURAMIN DOĞRULANMASI GÖZLEM
GÖZLEM: AGÜ ler kalkınamıyor, tersine yoksullaşıyor; sosyal sorunlar, eşitsizlik artıyor. HİPOTEZ Tarım ürünleri (AGÜ) giderek ucuzluyor; san. ürünleri pahalılaşıyor. Verimlilik arttıkça fiyat düşmüyor. TEST (gözlem) Latin Amerika ülkeleriyle, dünya ticaret hadleriyle ilgili araştırmalar. KURAMIN DOĞRULANMASI KURAM GÖRELİ ÜSTÜNLÜKLER KURAMI DENGESİZ KALKINMA MODELİ OLGU BAĞIMSIZ KALKINMA KURAMI Kaynakları yoğun olarak tek noktaya yığmak verimliliği arttırır; verimlilik arttıkça fiyat düşer. TASLAK HİPOTEZ Tek sektöre, tek bölgeye ağırlık veren büyüme MODEL II.D.S. sonrasında GÜ lerin gelişme deneyimleri GÖZLEM
ARAŞTIRMANIN 4 FARKLI BOYUTU AMAÇ: Araştırmanın yapılış nedeni. KULLANIM: Araştırma sonuçlarından nasıl yararlanılacağı ZAMAN: Araştırmanın yapılabilmesi için gereken süre TEKNİK: Araştırmada kullanılacak bilgi toplama ve analiz teknikleri
AMAÇ KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma
AMAÇ KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma Ne zaman yapılır? Neden yapılır? Ne elde edilir? Nasıl yapılır? (Araştırmacı nasıl bir yol izlemelidir?) Ne tür bilgi toplanır?
AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?] Ne zaman yapılır? Hemen her araştırmanın başında; özellikle, az incelenmiş bir konu ele alındığında. Neden yapılır? Araştırma problemindeki belirsizlikleri gidermek, konuyu sınırlandırmak için. Ne elde edilir? Araştırmanın nasıl yürütülmesi gerektiğine dair ip uçları.
AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?] Nasıl yapılır? Karşılaşılan bilginin türüne ve kaynağın durumuna göre, gerektiğinde yöntem değiştirerek. Tavır: Yaratıcı, açık fikirli, esnek. Ne tür bilgi toplanır? Her türlü bilgi toplanır; çoğunlukla nitel (kalitatif) bilgiler.
AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?] Ne zaman yapılır? Araştırmanın hipotezi kurulduktan sonra Neden yapılır? Bir yerleşmenin, topluluğun, bir durumun ya da ilişkilerin özgün ayrıntılarını ortaya çıkarmak üzere yapılır. Ne elde edilir? Tipolojilerden oluşan bir resim. Fiziksel özelliklerin ve toplumsal ilişkileri sınıflandıran şemalar.
AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?] Nasıl yapılır? Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve programlanır; Sistematik hatadan kaçınılır; Ayrıntılı bilgi toplanır. Ne tür bilgi toplanır? Her tür teknik ve bilgi kullanılır, örn. Mülakat, anket, fizik mekan tespitleri, ikincil kaynaktan istatistikler vb..
Bir Not: Özellikle uygulamaya dönük olarak betimleyici araştırma yaparken kuramsal çerçevenin çoğu zaman farkına varmayız. Bu tür araştırmalar yerleşmiş bir yöntemle yürütülür; oysa o yöntemi ortaya çıkaran ve uygulanmasını sağlayan belirli bir dünya görüşü ile ilgili kuramlardır. Örneğin, bugünün planlama süreci anlayışı ve ilişkili kentsel analiz yöntemleri P.Geddes in (1854-1932) etkisiyle benimsenmiş ve yerleşmiştir. Bunlardan bazıları: Kent planı yapmadan önce bir araştırma yapılarak o kentte yaşayanların nitelik ve eğilimlerinin saptanması (ANALİZ); Kentin bölgesiyle birlikte ele alınarak planlanması. Daha önce, XIX.yy Güzel Kent (City Beautiful) akımının plancıları için bunlar hiç söz konusu olmazdı; çünkü planlamanın öncelikli kaygısı estetik, güzel bir kent yaratmaktı.
AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN?] Ne zaman yapılır? Daha önce çalışılmış, betimlemesi olan bir problem ele alındıysa. Neden yapılır? Gözlenen olgulardaki neden-sonuç ilişkilerini bulmak için. HİPOTEZ TESTİ için. Ne elde edilir? Hipotezin geçerli olup olmadığı bulunur. Genel geçerli kurallar, kuramlar bulunabilir.
AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN?] Nasıl yapılır? Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve programlanır; Sistematik hatadan kaçınılır; Ayrıntılı bilgi toplanır. Ne tür bilgi toplanır? Nitel ve/veya nicel
KULLANIM TEMEL ARAŞTIRMALAR Yansız Bilimsel Akademik UYGULAMA İÇİN YAPILAN ARAŞTIRMALAR Eylem için Pragmatik Reformcu
KULLANIM TEMEL ARAŞTIRMALAR Yansız Bilimsel Akademik AMAÇ: Bilim insanının merakını tatmin etmek; insanlığın bilgi dağarcığını geliştirmek. ÖRNEKLER: Evrenin başlangıcı nasıldı? Meyve sineğinin kalıtım özelikleri Mendel Kalıtım Yasası Sosyolojide yöntem karşılaştırmaları İntihar olgusunun nedenleri (Durkheim)
KULLANIM AMAÇ: Pratik sorunlara çözüm bulmak; İnsanların yaşam kalitesini yükseltmek. UYGULAMA İÇİN YAPILAN ARAŞTIRMALAR ÖRNEKLER: Tarımda verimliliği arttırmak için yapılan araştırmalar. Nüfus artış hızını düşürmek için araştırma. Enerji maliyetini azaltmak için araştırma. Eylem için Pragmatik Reformcu
ZAMAN KESİT ANALİZİ Belirli bir andaki (kesitteki) durum incelenir. (+) Gözlemlenen durumun ayrıntıları incelenir. (-) Toplumsal süreç, değişim yakalanamaz. SÜREÇANALİZİ Belirli bir dönemdeki (süreçteki) değişim incelenir. (+) Toplumsal ve mekansal değişiklikleri açıklamak için daha etkili. (-) Daha karmaşık, zahmetli ve maliyetli.
ZAMAN KESİT ANALİZİ SÜREÇANALİZİ DURUM ANALİZLERİ ZAMAN SERİLERİ EĞİLİM ANALİZLERİ ÖRNEK OLAY incelemesi. MONOGRAFİ PANEL DATA ANALİZİ ÇAĞ (COHORT) ANALİZİ ÖRNEK OLAY incelemesi.
ZAMAN KESİT ANALİZİ ÖRNEKLER SÜREÇANALİZİ Aydın ilinin 2009 yılı itibariyle sosyo-ekonomik ve mekansal özellikleri. Sulukule yapı envanteri. Muğla ilinin 1999-2009 dönemindeki nüfus artış eğilimi. Sulukule nin bir konut alanı haline gelme süreci. Yenikapı nın XIX. Yüzyıldan bu yana geçirdiği fiziksel değişim.
TEKNİK GÖZLEM TEKNİKLERİ NİCEL (sayısal, kantitatif) NİTEL (kalitatif) DENEY SÖRVEY (TARAMA) İÇERİK ANALİZİ İSTATİSTİKLERİN ANALİZİ ALAN ARAŞTIRMASI (field research) TARİHSEL KARŞILATIRMALI ARAŞTIRMA
NİCEL TEKNİK NİTEL ÖLÇME _Nesnel olgular, olaylar DEĞİŞKENLER GÜVENİLİRLİK Araştırmacının DEĞER YARGILARI YOK BAĞLAM ÖNEMSİZ ÇOK SAYIDA OLAY, DENEK İSTATİSTİK ÇÖZÜMLEME ARAŞTIRMACI YANSIZ ANLAMA_Toplumsal gerçeğin inşası; kültürel anlam SÜREÇLER, OLAYLAR ÖZGÜNLÜK; ANA KAYNAK DEĞER YARGILARI VAR ve AÇIK BAĞLAM ÖNEMLİ AZ SAYIDA OLAY, DENEK TEMATİK ÇÖZÜMLEME ARAŞTIRMACI YANLI