Ahmet Hakan DAĞDELEN 818 ve 6098 Sayılı Borçlar Kanunlarında Borçlular Arasında Teselsül
İÇİNDEKİLER SUNUŞ... v ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix KISALTMALAR...xv GİRİŞ...1 Birinci Bölüm BORÇLULAR ARASINDA TESELSÜLÜN TANIMI, TARİHÇESİ, HUKUKİ NİTELİĞİ ve KAYNAKLARI I. Kavram...5 II. Tarihçe...8 III. Hukuki Nitelik...10 A. Teklik Görüşü...11 B. Karşılıklı Temsil Görüşü...12 C. Çokluk Görüşü...14 IV. Teselsülün Kaynakları...16 A. Hukuki İşlem...17 1. Sözleşme...18 2. Vasiyetname... 22
x B. Kanun Hükmü... 23 1. 818 Sayılı Borçlar Kanunu nda... 25 a. Haksız Fiil... 25 (1) Birden Fazla Kimsenin Birlikte Verdikleri Zarardan Sorumluluğu... 25 (2) Birden Fazla Kimsenin Muhtelif Sebeplerden Sorumluluğu... 38 b. Bir Mamelekin yahut İşletmenin Devralımı...59 c. Bir İşletmenin Diğeriyle Birleşmesi yahut Bir Şahıs Şirketine Sermaye Olarak Konulması... 60 d. Ariyet Sözleşmesi...61 e. Vekâlet Sözleşmesi... 63 f. Vedia Sözleşmesi... 64 g. Adi Şirket... 66 2. 6098 Sayılı Borçlar Kanunu nda...67 a. Haksız Fiil...67 b. Yapının Sebep Olduğu Zarar... 69 c. Tehlike Arzeden İşletmenin Sebep Olduğu Zarar...70 d. Borca Katılma...71 e. Bir Malvarlığının yahut İşletmenin Devralımı... 72 f. Bir İşletmenin Diğeriyle Birleşmesi yahut Bir Şahıs Şirketine Sermaye Olarak Konulması...73 g. Sözleşmeye Katılma...74 h. İş Yeri Kiralarında Kira İlişkisinin Devri...74 i. Kullanım Ödüncü Sözleşmesi...75 j. İşyerinin Devri...75 k. Vekâlet Sözleşmesi...76 l. Saklama Sözleşmesi...76 m. Adi Şirket... 77 C. Hâkim Hükmü...78
xi İkinci Bölüm BORÇLULAR ARASINDA TESELSÜLDE KARŞILIKLI İLİŞKİLER I. Alacaklı ile Borçlular Arasındaki Karşılıklı İlişkiler...79 A. Alacaklının Borçlular Karşısındaki Hukuki Durumu ve İşlemleri...79 1. Alacaklının İfa İçin Her Bir Borçluya Başvurabilmesi ve Her Bir Borçludan Tamamen Tatmini Talep Edebilmesi... 80 2. Alacaklının Tatmin Edildiği Oran İçin Tekrar Borçlulara Başvuramaması... 83 3. Alacaklının Borçluların İflası Durumunda İflas Masasına Başvurması... 84 a. Borçluların Tümünün İflası...85 b. Borçlulardan Birinin veya Bir Kısmının İflası... 87 4. Alacaklının Borçlulardan Birinin Durumunu Diğer Borçlular Aleyhine İyileştirmesi Halinde Sorumlu Olması...89 B. Borçluların Alacaklı Karşısındaki Hukuki Durumları ve İşlemleri...93 1. Borçlulardan Birinin Alacaklı Karşısında Diğer Borçluların Vaziyetlerine Hiçbir Durumda Etkide Bulunmayan Hukuki Durumu ve İşlemleri...95 a. Borçlulardan Biri İçin Zamanaşımı Süresinin Durması...95 b. Borçlulardan Birinin Zamanaşımı Süresinden Feragati... 96 c. Borçlulardan Birine İlişkin Kesin Hüküm... 96 d. Borçlulardan Birinin Kişisel Savunmalarından Yararlanma İmkânına Sahip Olması...101 2. Borçlulardan Birinin Alacaklı Karşısında Diğer Borçluların Vaziyetlerine Her Durumda Etkide Bulunmayabilen Hukuki Durumu ve İşlemleri... 105 a. Borçlulardan Birinin Temerrüde Düşmesi... 105
xii b. Borçlulardan Biri İçin Zamanaşımı Süresinin Dolması...111 c. Borçlulardan Birinin Ehliyetsizliği... 113 d. Borçlulardan Birinin İradesine İlişkin Sakatlık...114 e. Borçlulardan Birinin İbra Edilmesi...116 f. Borçlulardan Birinin Sulh Akdetmesi... 125 g. Borçlulardan Birinin Konkordato Akdetmesi... 127 h. Borçlulardan Birinin Yenileme Yoluna Gitmesi... 133 i. Borçlulardan Birinde Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi... 135 j. Borçlulardan Biri İçin İfanın İmkânsızlığı... 137 3. Borçlulardan Birinin Alacaklı Karşısında Diğer Borçluların Vaziyetlerine Her Durumda Etkide Bulunan Hukuki Durumu ve İşlemleri... 143 a. Borçlulardan Birinin İfada Bulunması... 143 b. Borçlulardan Birinin Takasta Bulunması... 147 c. Borçlulardan Birinin Alacaklıyı Temerrüde Düşürmesi... 149 d. Borçlulardan Biri İçin Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi... 151 II. Borçlular Arasındaki Karşılıklı İlişkiler... 155 A. Genel... 155 B. Rücû Hakkı... 156 1. İfa Edilen Borcun Yükünün Borçdaşlar Arasında Paylaşımı... 160 a. Eşit Hisse Karinesi... 162 b. Eşit Hisse Karinesinin İstisnaları... 162 (1) Anlaşmadan Doğan İstisna... 163 (2) Kanun Yahut Hâkim Hükmünden Doğan İstisna... 164 (3) Borcun Niteliğinden Doğan İstisna... 167 2. Rücû Hakkının Kullanımı ve Varlığı İçin Aranan Şartlar... 168
xiii a. Alacaklının Tatmin Edilmiş Olması...170 b. Borçlunun Borçdaşları ile Arasındaki İlişkide Kendi Payına Düşenden Fazlasını İfa Etmiş Olması...170 c. İfanın Geçerli Olması...171 d. Rücû Edilecek Borçlunun Kaçınma İmkânına Sahip Olmaması...171 3. Rücû Hakkının Kapsamı... 177 a. Alacaklıya Borçlanılan Edimin Değeri Bakımından... 177 b. Faizler Bakımından... 179 c. Masraflar Bakımından...181 4. Borçlulardan Birinin Aczinin Rücû Aşamasındaki Etkisi... 183 C. Halefiyet... 185 Üçücü Bölüm BORÇLULAR ARASINDA TESELSÜL ve BENZER BORÇ İLİŞKİLERİ I. Genel...191 II. Kısmi Borçluluk ile Teselsül...191 III. Elbirliği Halinde Borçluluk ile Teselsül... 193 IV. Bölünmez Borçluluk ile Teselsül... 195 V. Kefalet ile Teselsül... 196 A. Genel... 196 B. Farklar... 199 SONUÇ...207 KAYNAKÇA... 213