- PDF Ücretsiz indirin

EROZYON

GENEL DURUM Türkiye; coğrafi konumu, topografik yapısı, iklimi, yanlış tarım uygulamaları, mera ve orman tahribatı ve toprakların erozyona duyarlı olması sebepleri ile dünya üzerinde erozyona maruz ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye;küresel iklim değişikliğine bağlı olumsuzluklardan en fazla etkilenecek ülkeler arasında gösterilmektedir.

MEVCUT DURUM Genel Türkiye; Durum iklim, topoğrafya ve toprak özellikleri nedeniyle çok farklı ekosistemlere sahiptir. Eğimin %15 den yukarı olduğu yerler % 62,5 dir. Toprakların %67 si sığ ve çok sığdır.

MEVCUT DURUM Topraklarımızın %40 ı 0-20cm, %33 ü 20-50cm derinliktedir. %2 si alkali ve tuzlu olup bitki yetişmesine uygun değildir. Ülkemizin %37,3 ünde yarıkurak iklim şartları hüküm sürmektedir. Ülkenin %56 sı 1000 metrenin üzerindedir. Yukarıdaki nedenlerden dolayı Türkiye de yetişme muhiti özellikleri çok kısa mesafelerde değişmektedir. Bu durum aynı zamanda biyolojik çeşitliliğin fazla olmasının nedenidir.

KURAKLIK HARİTASI Ülkemizde kurak ve yarı kurak alan miktarı 51 milyon hektardır. (%65) Yıllık Yağış Ortalama: 632mm Rize:2269mm Iğdır:231mm Yağışlar genelde yetersiz ve düzensizdir. 15

İKLİM HARİTASI 16

TÜRKİYE DE EROZYON Genel Durum Çölleşmenin en önemli sebeplerinden biri erozyondur. Orman alanlarının %54 ü, Tarım alanlarının %59 u, Meraların %64 ünde, orta ve şiddetli erozyon mevcuttur.

Erozyon ; Bitki örtüsünün olmaması veya tahrip edilmesi nedeniyle, su ve rüzgâr etkisiyle; ve Birikmesi Olayıdır. Şayet, insanın tabiattaki toprak su bitki arasındaki dengeyi bozucu 19.12.2012 nitelikteki müdahalesi sonucu meydana geliyorsa hızlandırılmış erozyon

EROZYONUN ÇEŞİTLERİ Su erozyonu Rüzgar erozyonu Çığ erozyonu Yerçekimi erozyonu Buzul erozyonu 19.12.2012

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER İKLİM : İKLİM : İklimin erozyon üzerine etkisi yağış, sıcaklık ve rüzgarla olmaktadır. İklimin erozyon üzerine etkisi yağış, sıcaklık ve rüzgarla olmaktadır. Bunların içerisinde en önemlisi yağıştır. yağışında şekli şiddeti, süresi Bunların içerisinde en önemlisi yağıştır. yağışında şekli şiddeti, süresi ve zamanı erozyona farklı etki yapmaktadır. ve zamanı erozyona farklı etki yapmaktadır. VEJETASYON ve ÖLÜ İKLİM ÖRTÜ : : Bitki Örtüsü toprağa İklimin ulaşan erozyon yağışın üzerine miktarını, etkisi şiddetini yağış, ve mekanik etkisini azaltmaktadır. sıcaklık ve rüzgarla Bitki örtüsünün olmaktadır. sıklığı, Bunların kapalılığı ve boyu yüzeysel akışın içerisinde önünde en mekanik önemlisi bir yağıştır. engel oluşturur. yağışında şekli şiddeti, süresi ve zamanı erozyona farklı etki yapmaktadır. TOPOGRAFYA : Yamacın eğimi ve uzunluğu erozyonda önemlidir. Erozyonun şiddeti bakımından eğim çok daha önemlidir. Eğimin % 5 den %10 a çıkması erozyon miktarında 3 kat, % 15 e çıkması 5 kat artış yapmaktadır.

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER ANAKAYA TOPRAK Ana materyalin, toprak erozyonunun etkileyen özellikleri; toprakların erodibilitesi ( erozyon eğilim değeri) ve toprakların ıslanabilme yetenekleridir. Örneğin granit, diorit, gnays ve şistler erozyona karşı hassastır. Bazalt, gabro ve andezit gibi ana materyaller erozyona karşı son derece dayanıklıdır. Toprağın fiziksel özellikleri yüzeysel akış miktarını etkilemektedir. Toprağın tekst ürü, sitrik türü, nem ve organik madde miktarı erozyona etki eden faktörler arasında yer almaktadır. İNSAN FAKTÖRÜ Tabiatı en çok tahrip eden de en çok imar edende insandır.

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

19.12.2012 SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER TOPOGRAFYA : Yamacın eğimi ve uzunluğu erozyonda önemlidir. Erozyonun şiddeti bakımından eğim çok daha önemlidir. Eğimin % 5 den %10 a çıkması erozyon miktarında 3 kat, % 15 e çıkması 5 kat artış yapmaktadır. 19.12.2012

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 25

SU EROZYONU İLE MÜCADELE YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELE TERASLAR İş gücü İle yapılan Teraslar Makineli Teraslar ÖRME ÇİT ÇİZGİ OT EKİMİ DİĞER TESİSLER OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE EŞİKLER Kuru Duvar eşikler Örme Eşikler Kafes Tel Eşikler Çuvallı seddeler Harçlı Yapılar 19.12.2012

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE 1-TERASLAR :Arazi üzerinde, meyil ve bölge hidroliği gereklerine göre aralıkları belli edilen, toprak ve suyu satıh üzerinde tutmaya yarayan, tesviye eğrilerine paralel (su tutucu) veya havzadan suyu erozyona sebep olmayacak şekilde dışarı boşaltan kanallardır. 27

APLİKASYON İnşa edilecek terasların aralık mesafelerinin ve yerlerinin arazide işaretlenmesi işlemidir. 28

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE Eğimli(Akıtıcı) Teraslar: Esas itibariyle eğimli yamaçlar üzerinde, ani sel tahribatının ve toprak erozyonunun önlenmesi amacı ile tesis edilen teraslardır. 29

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE 30

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE 31

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE Eğimsiz Teraslar: Tesviye eğrilerine paralel sıfır meyilli teraslardır. Yüzeysel akışa geçen suların tamamen tutulması ve arazinin ön görülen kültürel önlemlere hazır hale getirilmesi için tesis edilirler. 32

TERASLAR 33

TERASLAR İŞGÜCÜ İLE YAPILAN 19.12.2012

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÇALI DEMETLİ TERAS: Çalı demetli teraslar meyilli, rüzgar erozyonuna hassas, ince kumlu yapıda, ince materyal taşınan yamaçların stabil hale getirilmesinde kullanılır. Yamaç arazide kazı tabanının içe doğru meyli % 10 olacak şekilde bir hendek açılır. Bu hendek üzerine civardan temin edilen her türlü dallar demetler halinde yatırılır. Demetlerin ucu topraktan dışardadır. Daha sonra, bu terasın üzerine toprak çekilerek tam bir gradoni tipi terasa dönüştürülür. Teras üzerinden toprak sıkıştırılarak % 35-40 meyil verilir. Daha sonra açılan çukurlara projesinde belirtilen fidanlar dikilir. Bu metotda kazık kullanılmamaktadır. Çalı demetli terasın üzerine fidan dikilecekse, çalı demetleri terasa yerleştirilirken, fidan dikilecek yerin çalı demetleri ile kapatılmamasına dikkat edilmelidir. 37

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÇALI DEMETLİ TERAS: 38

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÇALI DEMETLİ TERAS 39

ÇALI DEMETLİ TERAS 40

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE. ÇALI DEMETLİ TERAS 41

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÇALI DEMETLİ TERAS 19.12.2012

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÖRME ÇİT TESİSİ : Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek için çoğu yerlerde örme çitler yapılır. Bu çitler, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler. Örme çitlerin inşaatında ince çapları 4-6 cm. olan 90-100 cm. boyunda kazıklar kullanılır. Çakılan kazıkların birbirine olan mesafesi 30-40 cm. olmalıdır. Sıralar arasındaki mesafe 1-1.5 metredir. Kazık çakmada kılavuz kazık kullanılması ve toprağın tavda olması kazık çakılmasını kolaylaştırır. Ayrıca, sürgün verme özelliği olan kazıklar tercih edilmelidir. 43

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÖRME ÇİT : Kazıkların üçte ikisi toprağa girmelidir. Toprağın gevşek ve yamaç eğiminin fazlalığı oranında kazıklar derin çakılmalıdır. Kazıklar yamaca ne tam düşey, ne de araziye dik olmalı bunun ikisinin arası yönde ve daha ziyade yukarı doğru çakılmalıdır Örme çitlerin tesis zamanı genellikle İlkbahardır. Çünkü, ağaç budama bu mevsimde yapılır. Ayrıca, yağışların bol olması nedeniyle toprak yumuşak olduğu için kazıkların çakılması bu mevsimde daha kolaydır. Kazık çakma ve örme işlemleri tamamlandıktan sonra çitlerin arkası toprakla doldurulur ve üst kısımlarına da ağaç nevilerinden uygun olanları dikilir. 44

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE ÖRME ÇİT 49

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE TERASLAR MİNİ EKSKAVATÖR Palet aralığı maksimum 170 cm Gücü 24-50Hp

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE TERASLAR MAKİNE İLE YAPILAN AĞRI 2010 51

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE TERASLAR MAKİNE İLE YAPILAN 52

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE TERASLAR MAKİNE İLE YAPILAN AĞRI 2010 53

MAKİNE İLE YAPILAN YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE TERASLAR AĞRI 2010 MALATYA 2010 54

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI Akan yamaçların ıslahında önce mekanik önlemlerle toprağın durdurulması,daha sonra o kısımda uygun bir bitki örtüsünün geliştirilmesi ile ıslah çalışmalarına devamlılık kazandırılması gerekir 55

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE ÇEVİRME HENDEĞİ 56

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE Kuru duvar eşikler, harçsız olarak inşa edilen enine yapılardır. Fazla su taşımayan mecralarda, küçük oyuntularda inşa edilirler. Kuru duvar eşikler, genel olarak su toplama havzası 100 hektardan küçük olan derelerin (sel yarıntısı, sel dereciği) ıslahında kullanılır. 57

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE Kuru Duvar Eşikler 58

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE 59

19.12.2012 OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE Biyolojik Yapılar: Çalı Demetli Canlı Eşikler Dere yataklarında kullanılacak enine yapıların tesisinde sürgün verme yeteneği yüksek canlı bitki malzemesi kullanılarak oluşturulan yapılardır. Örme canlı eşik ve çalı demetli canlı eşik olmak üzere iki çeşittir. Oyuntu kenarları doğal şev açısına uygun düzeltilir. Oyuntu eksenine dik olarak 25-30 cm. derinliğinde ve 30 cm. genişliğinde bir hendek açılır. Bu hendeğin içerisine 1.00-1.50 m. uzunluğunda, çapları 6-15 cm. olan kazıklar, 0.30-0.50 m. ara ile çakılır, bozuk meşe baltalıklarının imarında, seyreltme ve teklemelerden elde edilen Meşe, Söğüt veya Kavak dalları ile kazıkların arası örülür. Kazıkların en az üçte biri sürgün verecek ağaç türlerinden seçilmelidir. Kazıklar en az 1/3 ü toprağa girecek şekilde çakıldıktan sonra araları örülür ve sonra çitin arkası doldurulur ve gerekirse kazıklar latalarla veya tellerle birbirlerine bağlanır ve mansap tarafına çakılacak payandalarla kuvvetlendirilir 63

ÇUVALLI TOPRAK SEDDE 65

KAFES TEL EŞİK OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE 66

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE KAFES TEL EŞİK 69

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE HARÇLI YAPILAR 71

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE HARÇLI YAPILAR 72

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Yeterli bitki örtüsü bulunmayan, arazilerde, gevşek yapıdaki kuru ve ince bünyeli toprağın şiddetli rüzgarların etkisi yerinden oynatılarak taşınmasını engelleme için yapılan faaliyetlerdir. 73

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Rüzgar erozyonu ile mücadele yöntemleri üç bölümde ele alınmaktadır: 1- İDARİ ÖNLEMLER Eğitim Tarım alanlarının kabiliyet sınıfına uygun kullanılması Meralarda otlatmanın bitki örtüsünü bozmayacak şekilde yapılması Tarla kenarlarındaki vejetasyonun korunması Tarım alanlarında anızların yakılmaması 2- KÜLTÜREL ÖNLEMLER Mevcut vejetasyonun korunması ve geliştirilmesi Bozulmuş mera alanlarının ıslahı ve münavebeli otlatma sistemi kullanılması Tarım alanlarında içinde baklagillerinde olduğu nöbetleşe ekim yönteminin kullanılması Tarım alanlarında uygun toprak işleme yöntemlerinin kullanılması Sulu tarım uygulamaları Çok yıllık yem bitkileri ekimi Tarım alanlarında nadas- hububat şeritvari ekim yönteminin kullanılması 74

3- MEKANİK ÖNLEMLER RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Koruyucu orman kuşakları oluşturulması Rüzgar perdeleri tesisi Kumul tespit çalışmaları 75

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESBİT ÇALIŞMALARI 1. Ön Kumul Oluşturma 2. Yüzeysel Kum Hareketlerinin Önlenmesi Cansız materyal ile stabilizasyon Dal örtüsü sermek Çit sistemi kurmak Canlı materyal İle stabilizasyon Otlandırmak Çalılandırmak 3.Daimi Stabilizasyon(Ağaçlandırma) 76

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Koruyucu Orman Kuşakları: Tarım arazilerini ve çiftlikleri korumak, kumulları tespit etmek gayesi ile 30-60 metre genişliğinde, 10-30 ağaç sırasından oluşan koruyucu orman kuşakları tesis edilir. 77

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Koruyucu orman kuşakları sırtların üzerinde ve yerleşim yerlerinin etrafında tesis edilir. 78

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Rüzgar perdeleri 350 metre aralıklarla tesis edilir. 79

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Tarım ve Mera Alanlarında: Koruyucu orman kuşakları oluşturulması Rüzgar perdeleri tesisi 80

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Yol kenarlarına rüzgar erozyonuna önlem olarak tesis edilen rüzgar perdeleri 3 sıra olarak dikilir. 81

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Tarım alanlarında rüzgar perdesi uygulamaları 82

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Rüzgar erozyonuna karşı tesis edilen yol kenarı ağaçlandırmaları. 83

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI 84

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Ön eksibenin ( ön kumulun ) tespiti 85

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Ön eksibenin ( ön kumulun ) tespiti 86

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan çalışmalar 87

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan çalışmalar 88

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan çalışmalar (Cansız materyal ile stabilizasyon) 89

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan çalışmalar(canlı materyal İle stabilizasyon) Ebu cehil Çalısı (Calligonum poligonoides 90

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Daimi stabilizasyon (Ağaçlandırma)

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Daimi stabilizasyon (Ağaçlandırma) 92

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Daimi stabilizasyon (Ağaçlandırma) 93

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI Kumul alanlarda çok yıllık yem bitkilerinin kullanılması 94

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ IĞDIR- ARALIK İran, Nahcivan ve Ermenistan gibi üç komşu ülkeye sınırı olan Iğdır-Aralık İlçesi ndeki sahanın genişliği 13.542 hektar dır. 2004 2008 95

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ IĞDIR- ARALIK 2004 2008 96

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ IĞDIR- ARALIK 2004 2008 97

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KONYA-KARAPINAR Karapınar,1960'lı yıllarda şiddetli rüzgar erozyonu nedeniyle göç tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. 98

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KONYA-KARAPINAR İlk olarak 13 000 Ha saha kontrol altına alınarak ıslah çalışmalarına başlanmıştır. 99

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ KONYA-KARAPINAR Alanın bir kısmı ıslah edilerek arazi sahiplerine iade edilmiştir. 100

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Manisa- Beyoba / Sazoba 1988-1989 yıllarında Tiyenli, Değnekler Köyleri ve Kumkuyucak Kasabası arasında kalan 297 hektarlık alanda, 1996 yılında Beyoba, Sazoba köyleri sınırında 145 hektar sahada rüzgar erozyonu tedbirleri alınmıştır. 101

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Manisa- Beyoba / Sazoba 102

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Manisa- Beyoba/Sazoba Sahaya 196 bin fıstıkçamı, 34 bin yalancı akasya, 10 bin Okaliptus, 5 bin badem ve 4 bin 500 adet de Kıbrıs akasyası fidanı dikildi. 103

KIYI KUMULLARINDA YAPILAN RÜZGAR EROZYONU İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI Adana / Karataş Adana / Akyatan Antalya/Side-Sorgun Antalya / Kadriye-Belek Antalya / Konyaaltı Antalya / Yeniceköy Muğla / Kale Antalya / Ovagelemiş Muğla / Kumluova İstanbul / Durusu İstanbul / Ağva Sinop / Sarıkum 104

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ ADANA - AKYATAN Çalışmalar sonucunda, 2065 hektar alan kumun etkisinden arındırılarak ağaçlandırılmıştır. 105

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ FETHİYE-KALKAN Bu bölgede 1350 hektarlık Fethiye-Kumluova ve 1100 hektarlık Kaş-Ovagelemiş Projesi uygulanmıştır. 106

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ İSTANBUL- TERKOS-AĞAÇLI Karadeniz Bölgesi ndeki en geniş kumul sahası olup, İstanbul un su ihtiyacını sağlayan Terkos Gölü nü doldurduğundan önem taşımaktadır. 2102 hektarlık İstanbul-Çatalca Terkos Durusu Kumulu Projesi uygulanmıştır. 107

Mayıs 2010 Aralık 2010 109