İLKÖĞRETİM ÇAĞI ÇOCUKLARI VE ANNELERİNİN OKUL ÖNLÜK VE FORMALARININ KONFORUNDAN MEMNUNİYET DURUMLARININ İNCELENMESİ Yd. Doç. D. Gülçin ÜSTÜN*, Öğ. Gö. D. Neşe Y. ÇEĞİNDİR* ÖZET Bu çalışmanın amacı; ilköğetim çağı çocuklaı ve anneleinin okul önlük ve fomalaının konfou duyduklaı memnuniyeti incelemekti. Aaştımanın mateyalini Ankaa da yaşayan 7-14 yaş ilk öğetim çağı 204 çocuk ve 122 anne oluştumaktadı. Veile, anne ve çocuklaa ayı ayı olmak üzee göüşme şeklinde geliştiilen anket fomu ile toplanmıştı. Aaştıma bulgulaına göe; genel olaak, çocuklaın % 65 inin foma modelleinden memnun olduğu tespit edilmişti. Ekek çocuklaın foma modelleinden memnuniyeti kızlaa oanla daha fazladı. Foma çeşidine göe incelendiğinde önlük kullananla n % 96 s n n özel foma kullananla n % 34.3 ünün foma modelinden memnun olduğu belilenmişti. Foma çeşitleine göe; önlük kullananlaın % 51 i fomalaının enginden memnun iken, özel foma kullananla n % 37 si memnun göünmektedi. Çocukla n % 67 sinin foma kalıplaı memnun olduğu ancak % 60 ının fomalaının kullanım özellikleinden memnun olmad kla göülmektedi. Annelein % 57 sinin çocukla n n okul foma modelleinden memnun oldukla, % 49 unun foma kalıplaı memnun, % 44 ünün memnun olmadıklaı saptanmıştı. Annelein % 48 i çocuklaının foma enginden memnun, % 52 si memnun değildi. Annelein % 73 ü çocuk fomala n n kullanım özellikleinden memnun olmadığı tespit edilmişti. Anahta Kelimele: Okul Fomas, Giysi Fizyolojisi, Giysi Kulan m Konfou. INVESTIGATION OF ELEMANTARY SCHOOL CHILDREN AND MOTHERS SATISFACTION WITH SCHOOL APRONS AND UNIFORMS ABSTRACT The pupose of study is to investigate elemantay school childen and mothes satisfaction with school apons and unifoms. Meteial of the eseach consists 204 elementay school childen aged fom 7 to 14 and 122 mothes. All data is is gatheed with questionnaies by inteviews with childen and mothes speately. Accoding to eseach esults; geneally, % 65 of the childen is satisfied with unifom models. Boys ae moe satisfied with unifom models than gils. When investigateed with espect to unifom kind, it was detemined that %96 of apon uses and % 34 of custon unifom uses ae satisfied with unifom models. In addition, while % 51 0f apon uses ae satisfied with thei unifoms colou, % 37 of custom unifom uses ae satisfied with the unifom s colo. It was also detemined that % 67 of childen ae satisfied with unifom pattens, but % 60 of them ae unsatisfied with usage popeties. It is detemined that % 57 mothes ae pleased with thei childen s school unifom models, % 49 of them ae pleased with unifom pattens and % 44 of them ae not pleased. % 48 of mothes ae pleased with thei childen s unifom colou, and % 52 ae not. % 73 of mothes wee detemined to be unsatisfied with childen unifoms usage popeties. Key Wods: School Unifom, Clothing Physicology, Clothing Usage Comfots.
1. GİRİŞ Foma; Latince; fomattus, Fans zca; fomat, yani; biçim, şekil, biçimlendiil-miş kelimesinden tüetilmişti. Genellikle, Spoculaın kulüpleini, öğencilein okullaını yada kimi mesleklede çalışanlaın kuumlaını tanıtan tek tip giysi olaak tan mlanmaktad. Taihsel bazı aaştımalaa göe okul fomalaı 16. yüzyılda İngiltee de yetim ve düşük gelili ailelein çocuklaını belitmek amacıyla otay çıkmıştı (Viadeo, 2005). Foma giymenin sosyal, fiziksel ve psikolojik ba mdan bi çok amac bulunmaktad. Ancak, fomanın biinci amacının; kişiye ve çevesine, belili bi gubun üyesi olma ayıcalığının hissettiilmesi ve bu gubun üyesi olma soumluluğunun yüklenmesi olduğu söylenebili. Ameikan okullaında foma kullanımı ile ilgili olaak çok çeşitli göüşle olmakla bilikte foma kullanımının getieceği faydala şöyle sıalanmaktadı; Okullada çete gibi zaalı guplaşmalaı ifade edecek giysi bilikteliğini engelle, Ayakkabı ve giysi yüzünden çıkacak hısızlık ve şiddeti azaltı, Öğencile aasında disiplini aşıla, Yönetici ve öğetmenlein öğenci giysileinin uygunluğu denetleme yükümlülüğünü azaltı, Topluluğa ait olma hissini aşıla, öğencile aasında böyle bi uh biliği oluştuaak kendi benlikleine olan saygıyı atıı, Okul alanı ve çevesinde öğencinin tanınmasına yad mc olu, kampus güvenliğini sağla, Davanış poblemleini ve madde kullanımını azaltıken hazı bulunuşluk düzeyleini yükselti. Ekonomik imkanla s tl ailelein bütçeleine fazla masaf ç kmas n engelle (Kelly, 2006; David ve Hudson, 2004; Gusky,1996; Thomas, 1994). Bu göüşlee kaşı guptaki ailele ise, fomanın öğencilein bieysel özgülükleini kısıtladığını savunmaktadı (Byk, Lee ve Holland, 1993). Tükiye de ilköğetim öğencileinin okul kıyafetleine yönelik yapılan ilk düzenleme 1981 den sona siyah önlüğün mavi ile değiştiilmesidi. Daha sonaki dönemde yapılan yönetmelik değişikliğinde ise, ilköğetim okullaındaki kıyafetle, belili kuallaa uyulması şatıyla sebest bıakılmıştı. Bugün ilköğetim okullaı, öğenci kıyafetleini Milli Eğitim Bakanlığının yönetmeliklei doğultusunda, önlük veya foma şeklinde seçebilmektedi. Okullaın öğetim duumuna göe çocukla, günleinin yaklaşık olaak ½ sini veya 2/3 ünü okul fomas ile geçimektedi. Bu nedenle, foma geek fiziksel geekse psikolojik bakımdan çocuklaın ahat kullanabileceği, seveek giyebileceği bi giysi olmalıdı. Çağdaş insanın yaşamında kullandığı he üünün kalitesinin yükseltilmesini amaçlayan üün egonomisine uygunluk, giyim üünleinde ahatsız etmeyen, sağlıklı anlam na gelen konfo kelimesi ile ifade edilmektedi (Üstün ve Çeğindi, 2006). Slate (1977), konfou; bieyin fizyolojik fonksiyonla n ahat biçimde yeine getimesini sağlayan unsu olaak ifade etmişti. Yani konfo; kullanıcın n giysiden fizyolojik ve psikolojik olaak ahats zl k duymamas d (Kal nkaa, 1992). Giyside otaya ç kacak konfosuzluk hislei, alejik eaksiyonla, kaşıntı, üşüme hissi, aşıı dalık hissi, vücut haeketleinin s tlanmas gibi giysiden kaynaklanan çeşitli ahatsızlıkla olaak sıalanmıştı (Oğulata, 1995). Konfo ikiye ay lmaktad. Bunla; A- Psikolojik Konfo: Giysiyi giyen kişinin giysiden beklentilei ve hissettiği ahatl klad (Hollies, 1996). B- Fizyolojik Konfo: Estetikle ilgili, enk, biçim, moda, kumaş özelliklei, kullanım amacı ve ön yagıya yönelik öğelei içeen ahatlıkla olup kendi içinde üçe ayılmaktadı. 1. Hissedilen (Duyumsal) konfo; Giysinin ten üzeinde bıaktığı duyguladı.
2. Temo-fizyolojik konfo; Soğuk- s cak, nem çekme gibi duygulad. 3. Giysinin bedene uygunluğu; Haeket etme, kol uzatma, ad m atma, v.b. gibi tasaımın doğu yapılması ile oluştuulan giysinin uyumu (bel, beden kol, giysi boyu uyumu) gibi konfo öğeleini içemektedi. Konfola ilgili özellikle incelendiğinde çocukla için giysi konfounun ne kada önem taşıdığı anlaşılmaktadı. Çünkü üün egonomisi yukaıda bahsedilen konfo özellikleini estetik ve fonksiyonellik kavamında bileştimektedi. Bu aaştımanın amacı; ilköğetim çağı çocuklaı ve anneleinin okul önlük ve fomalaının konfou memnun olup olmadıklaını incelemekti. Ana amaç doğultusunda aaştımanın alt poblemlei aşağıdaki şekilde tanımlanmıştı. 1. Çocukla ve anneleinin okul önlük ve fomala n n konfou memnuniyet duumu nedi? 2. Cinsiyetleine göe çocukla n okul önlük ve fomala memnuniyet duumu aas nda anlaml bi fakl l k va m d? 3. Çocuklaın, okul önlük ve foma çeşitleinden memnuniyet duumu aasında anlamlı bi fakl l k va m d? 4. Geli duumla na göe annelein, çocukla n n okul önlük ve fomala memnuniyet duumu aas nda anlaml bi fakl l k va m d? 2. MATERYAL VE YÖNTEM Aaştımanın mateyalini Ankaa daki 7-14 yaş ilk öğetim çağı çocuklaı ve annelei oluştumaktadı. Taama modelinin kullanıldığı aaştımada; veilein toplanacağı Öneklem gubun tespiti için öncelikle ildeki devlet okullaında kullanılan fomala incelenmiş ve kendi içleinde guplandıılmıştı. Tablo 1 de önlük/fomala n modelleine ve çocukla n cinsiyetine göe ayımı veilmişti. Tablo 1: İlköğetim Okullaında Kullanılan Önlük / Foma Modellei K zla Seçenek Üst giysi Aksesua Alt giysi Ayakkab 1 2 Mavi enkli alpaka kumaştan uzun kollu elbise taz nda önlük Beyaz enkli uzun kollu klasik gömlek bluz Beyaz enkli bal kç yakal uzun kollu tişöt/kazak V yakal yünlü tikodan süvete Beyaz yaka Yakaya ta lan okul amas Beyaz enkli külotlu çoap Yünlü/Pamuklu Lacivet vb. koyu enkli alpaka veya çok enkli kaeli yünlü kumaştan tümü pilili etek Koyu enkli Alçak Topuklu Makosen ayakkab veya bot V yakal uzun kollu yünlü Ceketin sol tikodan ceket taaf na okul amas Ekekle Seçenek Üst giysi Aksesua Alt giysi Ayakkab 1 Mavi enkli alpaka kumaştan Koyu enkli uzun kollu önlük Beyaz yaka pantolon Koyu enkli Beyaz enkli uzun kollu klasik Alçak gömlek Yakaya Lacivet/gi enkli Topuklu Beyaz enkli bal kç yakal uzun ta lan pantolon Makosen 2 kollu tişöt/kazak okul ayakkab V yakal yünlü koyu enkli amas /kavat veya bot tikodan süvete V yakal uzun kollu yünlü Ceketin sol tikodan ceket/ taaf na okul Lacivet enkli Kumaş Ceket Amas
Aaştıma öneklemi için, eveni temsil ettiğine inanılan, tablo 1 deki seçeneklede ye alan önlük ve fomalaı kullanan okulladan bie önek tespit edilmişti. Önlük için; Fatih Gaznelile İlköğetim Okulu na, foma için; Emek Hamdullah Suphi İlköğetim Okulu na devam eden çocukla ve annelei alınmıştı. Öneklem gubuna bu okullaın alınış nedeni, aaştımacılaın bu okulladaki öğenci ve velileine ahat ulaşabilme avantajıdı. Çalışma, anılan okullaa devam eden, aaştımaya katılmayı gönüllü olaak kabul eden, 204 çocuk ve bu çocuklaın 122 annesi üzeinde uygulanmıştı. Aaştıma, okul fomalaı memnuniyetin incelenmesine önek (pilot) bi çalışma niteliğinde olup aaştımaya katılmayı kabul edenlein vediği cevapladan elde edilen veile ve konu ile ilgili liteatü taaması sonucunda ulaşılabilen kaynakla ile sınılıdı. Bu nedenle veile belili bi yüzdelik sayı dilimine ulaşılması yeine, ölçme aacındaki soulaı gönüllü cevaplayanladan elde edilenle ile oluştuulmuştu. Aaştımaya katılan çocuklaın yaısı önlük, diğe yaısı foma giyinmektedi. Bu duum iki cinsiyette de ayn d. Veile, anne ve çocuklaa ayı ayı olmak üzee göüşme şeklindeki anket fomu ile toplanmıştı. Anket hazılanmadan önce aaştımacıla taafı konu ile ilgili kaynakla ve yapılan aaştımala inceleneek ön bi çalışma yapılmıştı. Bu çalışmada 7-14 yaş aasında çocuk sahibi olan yimi annenin çocuklaının foma kullanımlaına ilişkin göüşlei alınmıştı. Aaştımacılaın aaştıma kapsamına gien yaşlada çocuklaının olması ve bu çocukla üzeinde yaşadıklaı foma kullanım deneyimlei ve gözlemleinin göüşmeleden elde edilen veilele bileştiilmesi ile önek anket soulaı oluştuulmuştu. Soulaın basit, sade ve anlaşılı olmasına, ölçülmek istenen tüm konulaı kapsamasına özen gösteilmişti.yimi anne ve çocuğu üzeinde denenen ankete son şekli veilmişti. Çalışmanın sonuçlaının sağlıklı olabilmesi için soula yedi ve sekiz yaş çocuklaına annelei ile bilikte aaştımacıla taafı açıklanaak soulmuş ve yine aaştımacıla taafı dolduulmuştu. Anket fomlaı, iki bölümden oluşmaktadı. Biinci bölüm, bieylein kişisel bilgileini, ikinci bölüm ise, çocuklaın foma kullanımına ilişkin bilgilei ölçen soulaı kapsamaktadı. Soula, çocuklaın kullandıklaı fomalaın kalıp, enk, kumaş, kullanım özelliklei başlıklaı ile sınılandıılmıştı. Elde edilen veile bilgisaya otamına aktaılmış, SPSS (11.05) istatistik pogamında sayı ve yüzdelei bulunmuştu. Çocuklaın cinsiyetlei ve ailenin geli duumlaına göe veilen cevapla aas nda anlaml bi fak olup olmadığının tespiti için elde edilen veilee ki kae (chi squae) testi uygulanmış, bulgula p<.05 düzeyi dikkate alınaak youmlanmıştı. Bulgula doğultusunda çıkaılan sonuçlaa göe foma konusunda öneile sunulmuştu. 3. BULGULAR VE YORUM Aaştımanın bu bölümünde, aaştımanın alt poblemleine dayalı olaak çocukla ve anneleinden elde edilen bulgulaa ye veilmişti. 1. Kişisel Bilgile: Göüşme fomunu cevaplayan çocuklaın yaş-cinsiyet dağılımlaı tablo 2 de sunulmuştu. Tablo 2: Çocuklaın Yaş-Cinsiyet Dağılımı Çocuğun Cinsiyeti Çocuğun K z Ekek Yaşı F % F % F % 13 6 5.9 8 7.8 14 6.9 12 12 11.8 8 7.8 20 9.8 11 14 13.7 5 4.9 19 9.3 10 24 23.5 21 20.6 45 22.1 9 14 13.7 24 23.5 38 18.6 8 12 11.8 19 18.6 31 15.2 7 20 19.6 17 16.7 37 18.1
102 100 102 100 204 100 Aaştımaya katılan çocuklaın yaısı kız yaısı ekekti. En fazla yoğunluk % 22 ile 10 yaş gubundadı. Bunu 9 yaş izlemektedi. Aaştımaya katılan ailelein otalama aylık geli duumu tablo 3 de veilmişti. Tablo 3: Ailelein Aylık Geli Duumu Dağılımı Ayl k Geli (YTL) F % 750 37 30.3 1500 32 26.2 1750 16 13.1 1850 15 12.3 2000 14 11.5 2500 8 6.6 122 100 Aaştımaya kat lan ailelein % 30.3 ü 750 YTL, % 26.2 si 1500 YTL ayl k gelie sahipti. En düşük geli 750 YTL, en yüksek geli ise 2500 YTL di. 2. Çocuklaın Okul Önlük ve Fomalaının Konfouna İlişkin Memnuniyet Duumu: Aşağıdaki tablolada ahat bi kaşılaşt ma yapabilmek amac ile önce çocukla n cinsiyetleine göe daha sona çocuklaın, faklı çeşitteki önlük ve foma konfou memnuniyet duumlaına ye veilmişti. Tablo 4 de cinsiyetleine göe çocukla n önlük ve foma modelleinden memnuniyet duumlaı sunulmuştu. Tablo 4: Çocukla n Önlük ve Foma Modelleinden Memnuniyet Duumu Foman n modelinden memnuniyet duumu Çocuğun cinsiyeti z ekek 38 14 52 37,3% 13,7% 25,5% 9 10 19 8,8% 9,8% 9,3% 55 78 133 53,9% 76,5% 65,2% x²= 15.107 p=.002 p<.05 Tablo 4 de göüldüğü üzee kızlaın % 53.9 u, ekeklein % 76.5 i okul fomalaının modelleinden memnun olduklaını belitmişledi. Buna göe çocuklaın % 65.2 sinin fomala n n modelinden memnun olduğu söylenebili. Cinsiyete göe memnuniyet duumu aas nda.002 düzeyinde fak bulunmuştu. Buna göe; ekek çocukla n n fomala n n modelinden memnuniyeti zlaa oanla daha fazlad. K zla n % 37.3 lük, ekeklein % 13.7 lik oanı foma modelleini beğenmemektedi. Kız öğenciledeki memnuniyetsizlik nedenlei, Ø Etekleinin pilili olmas ve onlaı şişman göstemesi, Ø Etekleinin oyun oynaken aç laak haeketleini s tlamas, Ø Etek yeine pantolon seçeneğinin olmaması Ø Modelini seçme hakla n n olmamas, Ekek öğenciledeki memnuniyetsizlik nedenlei, Ø Gömlek yeine tişöt seçeneğinin olmaması, Ø Pantolon yeine eşofman seçeneğinin olmaması,
Ø Kavat takma zounluluğunun bulunması olaak tespit edilmişti. Tablo 5 de çocuklaın önlük ve foma çeşitleinin modelleinden memnuniyetlei sunulmuştu. Tablo 5: Çocukla n Önlük ve Foma Çeşitleinin Modelleinden Memnuniyet Duumu: foman n modelinden memnuniyet duumu foma çeşiti önlük özel foma 2 50 52 2,0% 49,0% 25,5% 2 17 19 2,0% 16,7% 9,3% 98 35 133 96,1% 34,3% 65,2% x²= 85.992 p=.000 p<.05 Tablo 5 de çeşitleine göe önlük kullananlaın % 96.1 i, özel foma kullananlaın % 34.3 ü foma modelleinden memnun olduğunu belitmişledi. Veilen cevaplada çeşidine göe fomalaın modelinden memnuniyet duumu aas nda anlaml fak bulunmaktad. Buna göe; önlük kullananla n memnuniyeti foma kullananlaa oanla daha yüksekti. Bunun nedeni; önlükte, istenilen modeli seçme olanağının olması gösteilmişti. Öneğin; kız çocuklaının pilili yeine kloş etekli önlük, ekeklein istediklei modelde pantolon giyebilmelei memnuniyeti oluştuan nedenleden sayılmıştı. Çocukla n okul fomala n n kal pla memnuniyet duumla tablo 6 da veilmişti. Tablo 6: Çocukla n Foma Kal b Memnuniyet Duumu Foman n kal b memnuniyet duumu Çocuğun cinsiyeti z ekek 23 20 43 22,5% 19,6% 21,1% 13 12 25 12,7% 11,8% 12,3% 66 70 136 64,7% 68,6% 66,7% x²=.367 p=.832 p>.05 Tablo 6 ya göe zla n % 64.7 si, ekeklein % 68.6 s fomala n n kal b memnun olduklaını belitmişledi. Anket uygulanan çocuklaın genelinin % 66.7 si foma kal plaı memnundu. Bu bulgu öğencilein foma kalıplaı genel olaak memnun oldukla n göstemektedi. Cinsiyetleine göe çocukla n fomala n kal b memnuniyet duumu aas nda anlaml bi fak göülmemektedi. Bi giysinin estetik ve fonksiyonel kaakteistiklei, o giysinin vücuda otuma deecesi ile ilgilidi. Vücuda iyi otuan bi giysi estetik olaak iyi göüneceği gibi aynı zamanda giyen kişi açısı da maksimum konfo ve haeket sebestisi sağlamalıdı (Mete, 2001). Giysinin vücuda iyi otumasını sağlayan unsulaın
başında doğu kalıp kullanımı gelmektedi. Buadan foma kalıplaının istenen konfou sağlayabildiği söylenebili. Çocuklaın okul önlük ve foma çeşitleinin kalıplaı memnuniyet duumlaı tablo 7 de veilmişti. Tablo 7: Çocuklaın Okul Önlük ve Foma Çeşitleinin Kalıbı Memnuniyet Duumu foman n kal b memnuniyet duumu foma çeşiti önlük özel foma 15 28 43 14,7% 27,5% 21,1% 11 14 25 10,8% 13,7% 12,3% 76 60 136 74,5% 58,8% 66,7% x²= 6.173 p=.046 p>.05 Tablo 7 den, foma çeşitleine göe önlük kullananlaın % 74.5 i, özel foma kullananlaın ise % 58.8 i foma kalıbı memnun olduğu göülmektedi. Bu veilee dayan laak, çocukla n ya s fazlas n n fomala n kal pla memnun olduğu söylenebili. Foma kal b memnun olmayanla n nedenlei; Ø Kol, etek ve pantolon boyla n n uygun olmamas (uzun/ sa), Ø Kol evi ve beden genişliğinin uygun olmaması (geniş/da) olaak göstemişledi. Üstün ve Çeğindi (2006) in Annelein Çocukla na Ald kla Giysilede Kaşılaştıklaı Poblemle adlı aaştımasındaki sonuçla bu bulgulaı desteklemektedi. Aaştıma sonuçlaına göe; annele, çocukla na sat n ald kla giysilein hehangi bi genişlik yada uzunluk ölçüsünde kaşılaştıklaı poblemi diğe bi ölçüde de yaşamaktadı. Bu poblemlein yaşanmasının nedeni, çocuklaın he biisinin gelişme özelliğinin faklı olması kaynaklanabileceğini düşündümektedi. Çünkü, insan yaşamı süesinde faklı olgunluk dönemlei geçimektedi. Yaş, cinsiyet ölçü değişiminde önemli bi faktödü. Yaşla bilikte vücut ölçülei de değişim göstemektedi (Akın ve Sağı, 1998; Paneo ve Zelnik, 1979). Beslenme, kal t m, çeve, ık özelliklei ölçüle üzeinde etkisi olan diğe faktöledi. Çocuklaın foma enginden memnuniyet duumlaı tablo 8 de veilmişti.
Tablo 8: Çocukla n Okul Önlük ve Fomala n n Renginden Memnuniyet Duumu Foman n enginden memnuniyet duumu Çocuğun cinsiyeti z ekek 50 35 85 49,0% 34,3% 41,7% 15 14 29 14,7% 13,7% 14,2% 37 53 90 36,3% 52,0% 44,1% x²= 5.526 p=.063 p>.05 Tablo 8 incelendiğinde, kızlaın % 49 u fomalaının enginden memnun değil iken % 36.3 ü memnun, % 14.7 si memnundu. Ekeklein % 52 si memnun, % 34.3 ü memnun değildi. Genel olaak, memnuniyet ile memnuniyetsizlik seçeneklei bibileine çok ya n göünmektedi. Cinsiyete göe fomala n enginden memnuniyet duumu aas nda anlamlı bi fak bulunmamıştı. Çocukla n okul önlük ve foma modelleinden memnuniyet duumla ise tablo 9 da veilmişti. Tablo 9: Çocukla n Okul Önlük ve Foma Renginden Memnuniyet Duumu foman n enginden memnuniyet duumu foma çeşiti önlük özel foma 34 51 85 33,3% 50,0% 41,7% 16 13 29 15,7% 12,7% 14,2% 52 38 90 51,0% 37,3% 44,1% x²= 5.888 p=.053 p>.05 Tablo 9 da göüldüğü üzee, foma çeşitleine göe önlük kullananlaın % 51 i, fomala n n enginden memnun iken, özel foma kullananla n % 37 si memnun göünmektedi. Özel foma kullananlaın memnuniyetsizliği % 50 di. Memnun olmayanla; fomala n n enkleinden memnuniyetsizlikleinin nedenini fomalaının sevdiklei enklede olmaması olaak göstemişledi. Kızla, kımızı, tuuncu, yeşil gibi enklei tecih ettikleini dile getimişledi. Ekek çocuklaının dileği ise fomalaının tuttuklaı futbol takımının enkleini taşımasıdı. Renklein Satışa Etkisi başlıklı aaştıma, çocuklaın en çok dikkatini çeken enklein mavi ve kımızı olduğu (Anonim¹, 2005), Ameika da yapılan bi aaştıma, ekek çocuklaının giysileinde, tuttuklaı takımın enkleini taşımasını istediklei belilenmişti (Hong ve Buce, 1998). Çalışmada elde edilen veilede bu sonuçlala aynı yönde bulgula göstemektedi.
Çocukla n okul önlük ve fomala n n kullan m n özellikleinden memnuniyet duumlaı tablo 10 da veilmişti. Tablo 10: Çocukla n Okul Önlük ve Fomala n n Kullan mdan Memnuniyet Duumu Foman n kullan m memnuniyet duumu Çocuğun cinsiyeti z ekek 71 52 123 69,6% 51,0% 60,3% 7 10 17 6,9% 9,8% 8,3% 24 40 64 23,5% 39,2% 31,4% x²= 71464 p=.024 p>.05 Tablo 10 a göe zla n % 69.6 s n n, ekeklein % 51 inin genel toplam olaak ise; % 60.3 ünün fomala n n kullan m özellikleinden memnun olmad kla göülmektedi. Cinsiyete göe veilen cevaplada fomala n kullan m memnuniyet duumu aas nda anlamlı bi fak bulunmamıştı. Fomalaın kullanım özellikleinden memnuniyet düzeyi öğencilein üçte biini oluştumaktadı. Çocukla, fomalaın kullanımı memnuniyetsizlik nedenleini; Ø Etek ve pantolonla buuşuyo, Ø Gömleklein yaka, kol ve manşetlei çabuk kileniyo, Ø Lekele ç km yo, Ø Çabuk kuumuyo, Ø Etek- Pantolon Süvete ve Ceketlede boncuklanmala oluyo, Ø Düğmeleini açıp kapamak zo ve zaman alıyo, sık sık kopup kayboluyo, Ø Femuala çabuk bozuluyo, kusöü (tutacak yei) kopuyo, Ø Kavat takmak zo oluyo, şeklinde cevaplamışladı. Çocukla n, okul önlük ve foma kullan m özellikleinden memnuniyet duumla tablo 11 de veilmişti. Tablo 11: Çocukla n Okul Önlük ve Foma Kullan m Özellikleinden Memnuniyet Duumu foman n kullan m memnuniyet duumu foma çeşiti önlük 57 özel foma 66 123 55,9% 64,7% 60,3% 7 10 17 6,9% 9,8% 8,3% 38 26 64 37,3% 25,5% 31,4% x²= 35438. p=.179 p>.05
Tablo 11 de göüldüğü üzee, foma çeşitleine göe hem önlük hem de özel foma kullananla n genel olaak % 60.3 ü fomalaın kullanımı memnun değildi. Tablo 10 ve 11 de de göüldüğü gibi cinsiyetleine ve foma çeşitleine göe ayı ayı incelendiğinde; öğencilein % 60 ı fomalaının kullanımı memnun değildi. Bu poblem, foma için kullan lan tekstil yüzeyleinin fiziksel ve kimyasal özellikleinden kaynaklanmaktadı. Poblemin çözümü için fomalada kullanılacak yüzeylein; buuşmazlık, boncuklanmama, temo-fizyolojik konfo vb. özelliklei taşıması ile sağlanabili. 3. Annelein Okul Önlük ve Foma Konfou Memnuniyet Duumu: Annelein önlük ve fomala n n modelleinden memnuniyet duumla tablo 12 de sunulmuştu. Tablo 12: Annelein Önlük ve Foma Modelinden Memnuniyet Duumu Foma Modeli Memnuniyeti Ayl k Geli Duumu 750 1500 1750 1850 2000 2500 21 20 12 6 8 3 70 56,8% 62,5% 75,0% 40,0% 57,1% 37,5% 57,4% 11 9 4 8 4 5 41 29,7% 28,1% 25,0% 53,3% 28,6% 62,5% 33,6% 5 3 0 1 2 0 11 13,5% 9,4%,0% 6,7% 14,3%,0% 9,0% 37 32 16 15 14 8 122 100,0% x²= 10.511 p=.397 p>.05 Tablo 12 ye göe, çocukla n n önlük ve foma modelinden memnuniyet duumla soulan annelein % 57.4 ü memnunum, % 33.6 sı hayı memnun değilim cevabını vemişti. Kı memnun olanla n yüzdesi % 9 du. Geli duumla na göe cevapla aasında anlamlı bi fak bulunmamıştı. Bu cevapla çocuklaının cevaplaı ile ötüşmektedi. Tablo 13 de annelein önlük ve foma kalıplaı memnuniyet duumlaı veilmişti. Tablo 13: Annelein Önlük ve Foma Kal b Memnuniyet Duumu Foman n Kal b n n Ayl k Geli Duumu 750 1500 1750 1850 2000 2500 16 19 11 6 6 2 60 43,2% 59,4% 68,8% 40,0% 42,9% 25,0% 49,2% 19 11 4 9 5 6 54 51,4% 34,4% 25,0% 60,0% 35,7% 75,0% 44,3% 2 2 1 0 3 0 8 5,4% 6,3% 6,3%,0% 21,4%,0% 6,6% 37 32 16 15 14 8 122 100,0% x²= 15.067 p=.130 p>.05 Tablo 13 incelendiğinde, çocuklaının önlük ve foma kalıbı memnuniyetlei soulan annelein % 49.2 si memnunum, % 44.3 ü memnun değilim cevabını vemişti. Cevaplaın yüzdesi bibiine çok yakın olup kı memnun olanlaın yüzdesi % 6.6 d. Memnun olmayan annelein geekçesi, fomalaın uzunluk ve genişlik ölçüleinde yap lan tadilatlad. Bu poblem, tablo 6 ve 7 nin bulgula n n youmunda dile getiildiği üzee çocuklaın bieysel gelişimleinden kaynaklanmaktadı. Hazı giyim üünlei istatistik olaak
çoğunluğun ölçüleine göe hazılanmaktadı. Bieysel fakla tadilatla ile gideilmeye çalışılmaktadı. Tablo 14 de annelein çocukla n n önlük ve foma enginden memnuniyet duumla veilmişti. Tablo 14: Annelein Önlük ve Foma Renginden Memnuniyet Duumu Foma Rengi Memnuniyeti Ayl k Geli Duumu 750 1500 1750 1850 2000 2500 19 20 8 5 6 0 58 51,4% 62,5% 50,0% 33,3% 42,9%,0% 47,5% 18 12 8 10 8 8 64 48,6% 37,5% 50,0% 66,7% 57,1% 100,0% 52,5% 37 32 16 15 14 8 122 100,0% x²= 11.713 p=.039 p>.05 Tablo 14 deki veilee göe; annelein % 47.5 i çocukla n n önlük foma enginden memnuniyetleine, % 52.2 si hayı cevabını vemişti. Geli duumlaına göe cevapla aasında anlamlı bi fak bulunmamıştı. Annele memnuniyetsizlik nedenleini, gömlek ve çoapla n beyaz olmas ve s k kilenmesi olaak göstemektedi. Bu neden, hakl olaak annelein daha fazla y kama ve ütü yapmala na yol açmaktad. Tablo 15 de annelein önlük ve foma kullanımı memnuniyet duumlaı veilmişti. Tablo 15: Annelein Önlük ve Foma Kullan m Memnuniyet Duumu Foma Kullan m Ayl k Geli Duumu 750 1500 1750 1850 2000 2500 13 10 4 3 3 0 33 35,1% 31,3% 25,0% 20,0% 21,4%,0% 27,0% 24 22 12 12 11 8 89 64,9% 68,8% 75,0% 80,0% 78,6% 100,0% 73,0% 37 32 16 15 14 8 122 100,0% x²= 5.114 p=.402 p>.05 Tablo 15 e göe, çocukla n n okul fomala n n kullan m n özellikleinden memnuniyet duumla soulan annelein % 27 si, % 73 ü cevabını vemişti. Geli duumlaına göe cevapla aasında anlamlı bi fak bulunmamıştı. Annelein cevaplaı çocuklaın cevaplaı ile ötüşmektedi. Annele, fomala n kullan m memnuniyetsizlik nedenleini; Ø Etek ve pantolonla n süekli ütülenmesi geekiyo, giye giymez buuşuyo, Ø Gömleklein yaka, kol ve manşetlei çabuk kileniyo, Ø Lekele ç km yo, leke ç ka c la çabuk y pat yo, Ø Külotlu çoapla n tabanla çok çabuk y pan yo, beyaz oldukla için çabuk kileniyo, Ø Kumaşla çabuk kuumuyo, hafta içinde değiştimek için ikinci foma almak geekiyo, Ø Etek, pantolon, süvete ve ceketlede sa süede boncuklanmala oluyo, Ø Düğmelei sık sık kopup kayboluyo, Ø Femuala çabuk bozuluyo, çocukla kusöü ( tutma yei) aç p kapat ken kopaıyo, ahat kullanamıyo, şeklinde sıalandımaktadı. Akgün Yılmaz (1999) ın, İstanbul un Anadolu yakasındaki ilköğetim okullaında okuyan 1000 öğencinin velilei üzeinde yapmış olduğu aaştımada benze sonuçla elde
edilmişti. Aaştımada; çocuklaının foma veya önlükleinden memnuniyetlei soulan ailelein % 59 unun memnun olmadığı, % 38 inin memnun olduğu sonucu bulunmuştu. Ailelein, fomalaın biden çok paçadan oluşması, süekli bakım istemesi, çabuk eskimesi nedeni ile 5 yılda en az iki defa foma değiştimek zounda kalmalaı gibi nedenleden şikayetçi olduklaı belilenmişti. Ayıca çalışmada, ailelein, foma kumaşlaının lekeleinin ç ka lamamas, teletmesi gibi konulada da poblemle yaşadıklaı tespit edilmişti. David ve Hudson (2004), Ameikan aileleinin okul fomala n n çocukla n bieysel özgülüğünü engellediği için memnun olmadıklaı kaşıt göüşte olanla ise sosyoekonomik ay m engellemesinden dolay memnuniyetleini belitmektedi. Bunsma ve Rockquemoe (1998), okul fomalaının düşük gelili ailele için çok önemli destek olduğunu, aksi takdide çocuklaa faklı giysile temin etmenin ailelee büyük bi yük getieceğini savunmaktadı. Çalışmada ayıca okul fomalaının akademik başaıyı yükselttiğine dai kesin kanıt bulunamadığı bahsedilmektedi. SONUÇ 1. Çocukla n Foma Konfou Memnuniyetleine Yönelik Elde Edilen Sonuçla: Genel olaak, çocuklaın % 65 inin foma modelleinden memnun olduğu tespit edilmişti. Ekek çocuklaın foma modelleinden memnuniyeti kızlaa oanla daha fazladı. Foma çeşidine göe incelendiğinde, önlük kullananlaın % 96 sının, özel foma kullananlaın % 49 unun foma modelinden memnun olduğu göülmektedi. Foma çeşitleine göe; önlük kullananlaın % 51 i, özel foma kullananlaın % 37 si fomala n n enginden memnun göünmektedi. Çocukla n % 67 sinin foma kal pla memnun ancak % 60 n n fomala n n kullan m memnun olmad kla göülmektedi. 2. Annelein Çocukla n n Foma Konfou Memnuniyetleine Yönelik Elde Edilen Sonuçla: Annelein % 57 si çocukla n n okul foma modelleinden memnun oldukla, % 49 unun foma kal pla memnun, % 44 ünün memnun olmadıklaı saptanmıştı. Annelein % 48 i çocuklaının foma enginden memnun, % 52 si memnun değildi. Annelein % 73 ü çocuk fomalaının kullanım özellikleinden memnun olmadığı tespit edilmişti. Çocukla ve anneleinin ya s fazlas foma modelleinden memnundu. Ancak, memnun olmayanlaın memnuniyetsizliğini otadan kaldımak için özellikle kızla için pilili etek ve beyaz çoap, ekekle için kavat yeine altenatiflein geliştiilmesi sağlanabili. Aynı zamanda, zla için etek yeine pantolon etek seçeneği geliştiilebili. Çocuklaın fomalaı seveek kullanabilmeleini sağlamak amacı ile öneğin, ekeklede ceketlein mendil cebinin sevdiklei ta m n logosu ile süslenmesine izin veilebili. Gömlekle ve zla n çoapla beyaz yeine daha az kilenen enklede olması sağlanabili. Gömlek-pantolon ve etekle ütü istemeyen kumaşladan seçilebili. Gömlek yeine tişöt seçeneği düşünülebili. Hem çocukla hem de annele açısı en önemli unsu fomanın kullanım özelliği olaak göülmektedi. Günleinin büyük sm n foma içinde geçien çocukla n, fomala n ahat kullanabilmeleinin sağlanmasında geekli özen gösteilmelidi. Bunun için okul yönetimlei ve okul aile biliklei, öncelikle fomala n seçiminde geek dokuma geekse öme yüzeylein temofizyolojik özelliklei taşımasına veya bu özelliklee en yakın olan yüzeylein belilenmesine önem vemelidi. Onlaın taleplei doğultusunda üeticilein azlaının da değişeceği unutulmamalıdı. Atık, ütü istemeyen, ısıyı kolayca ileten, kilenmeyi engelleyen yüzeyle bi çok giysi tüünde kullan lmaktad. Bu yüzeylein okul fomalada da yaygınlaştıılması çocuklaın giysi konfounu olumlu yönde etkileyecekti. KAYNAKLAR Akgün Y lmaz, F. (1999). İlk Öğetim Okullaında Kullan lan Fomala n Uyum ve Kullanım Özellikleinin Aaştıılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
Akın, G. ve Sağı, M. (1998), İlköğetimde Sıa ve Altlıklaın Egonomik Tasaımında Antopometik Veile, 6. Egonomi Kongesi. M.P.M. Yay nla, No: 622 Ankaa. Anonim¹, (2005). Renklein Satışa Etkisi, Ekomete On Line. http://www.ekomete.com/aaştıma_full.asp?a_id=56 Bunsma, D. L. ve Rockquemoe, K. A. (1998). Effects of Student Unifoms on Attece, Behavio Poblems Substance Abuse and Academic Achievement,The Jounal of Education Reseach. Cilt: 92,(1): 53-62. Byk, A., Lee, V. ve P. Holland. (1993). Catholic Schools and The Common Good. Cambidge, MA: Havad Univesity Pess. David, L. ve Hudson, J. (2004). Clothing Dess Codes and Unifoms, Fist Amendment Cente. http://www.fisamendmentcente.og/speech/studentexpession7topic.aspx?topic=clothing_d ess_codes_unifoms. Gusky, D. (1996). Unifom Impovement? The Edutacation Digest, Mach, 1996, 46-8. Hollies, N. R. S. (1996). Investigation of The Factos Influencing Comfot in Cotton Appael Fabics, Contact. 12-14-100-7183. USA. New Oleans. Hoog, M. K., Buce, M. ve Hill, A. J. (1998). Fashion Band Pefeences Among Young Consumes, Intenational Jounal of Retail & Distibution Management. Say : 26, (8): 293-300. Oğulata, T. (1995). Tekstil Üünleinin İnsan Isıl Konfouna Etkisi, Tekstil Konfeksiyon Degisi. 6 (4):512-515. Paneo, J. ve Zelnik, M., (1979). Human Dimension, Inteio Space, Watson Design on Impint of Goptill Publications/New Yok. Slate, K. (1977). Tekstile Pogess. Comfot Popeties of Tekstiles, Magazine of Tekstile Institue, Mancheste. 9 (4): 70. Üstün, G. ve Çeğindi, N. Y. (2006). Annelein Çocukla na Ald kla Giysilede Kaşılaştıklaı Poblemle. Konfeksiyon Teknoloji Degisi. Daye Yayıncılık A.Ş. Kal nkaa, V. (1992). Giysi Tasa m nda Egonomi, Gazi Ünivesitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü, Yüksek Lisans Des Notla. Ankaa. Kelly,M.(2006). School Unifoms,You Guide to Seconday School Educatos. http://712educatos.about.com/cs/scoolviolence/a/unifoms.htm Mete, F. (2001). Doğudan Vücut Ölçüleine Dayalı, Vücuda Tan Otuan Yeni Bi Bayan Üst Beden Temel Kalıp Hazılama Tekniğinin Geliştiilmesi, DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Degisi. Cilt: 3, Say : 2, 69-82. Thomas, S. (1994). Unifoms in the Schools: Popenents Say It Cuts Competition; Othes Ae Not So Sue, Black Issues In Highe Education. Octobe, 20: 44-47. Viadeo, D., (2005). Unifoms Effects?, Education Week. Cilt: 24, Say : 18. http://web104.epnet.com/citation.asp?tb=1&_ug=sig+94bbcfcd%2d7394%2d47c.. * Gazi Ünivesitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstisi ve Moda Tasaımı Eğitimi Bölümü Beşevle/Ankaa Tel: 0 312 212 64 60 126/236 E- Posta: gustun@gazi.edu.t, cegindi@gazi.edu.t