Yard. Doç. Dr. Rukiye Hayran Psikiyatrist-Psikoterapist Işık Üniversitesi Psikoloji Bölümü İstanbul Pozitif Psikoterapi Merkezi Başkanı WAPP Master Trainer rukiyehayran@gmail.com
Obezitede Pozitif Psikoterapinin Kullanımı
Pozitif Psikoterapi (PP), temelinde psikodinamik bir yaklaşımla, insanın hümanistik kavramlaştırmasına dayanan, transkültürel-kültürlerarası bir bakış sunan, yapılandırılmış, görece kısa süreli bir psikoterapötik yöntemdir. Çatışma çözümüne odaklı ve insanın kendi öz kaynaklarını temel alan bir yaklaşımdır.
1960 ların sonlarından bu yana Almanya da Prof. Dr. Nossrat Peseschkian ve çalışma arkadaşları tarafından geliştirilmiş ve bugün bir çok ülkede mezuniyet sonrası eğitim alanında resmi olarak kabul gören bir yöntemdir. Pozitif Psikoterapi metodu, 20 den fazla kültür üzerinde yapılmış transkültürel araştırmalara dayanır.
Positiv Positum (latin) = the actually given; to see the whole aspect
Umut prensibi : İnsanın pozitif kavramlaştırılması Denge Prensibi : Çatışma dinamikleri ve çatışmanın içeriklerine odaklanma Konsultasyon Prensibi :Terapi ve kendi kendine yardımın 5 evresi
Pozitif Kavramı Gerçeklik, var olanlar Negatif ve pozitif yönler Kapasiteler ve yetenekler
Bilme kapasitesi (ability to know) Sevme kapasitesi (ability to love)
AR Actual Capacities in Positive Psychotherapy Primary Capacities Bonding capacities to found and hold relations, formed by the model of emotionally important persons Secondary Capacities Social norms to organize relations, formed by education, communicating concepts and values
Secondary capacities as social norms of the family s culture have to be fulfilled to receive the emotional and developmental needs, described by the contents of Primary capacities. This means to find a creative compromise (including defense mechanisms) between the needs of the developmental phase on one side and the adaptation to social norms on the other side to have the possibility for further development into the next stage. modified after N. Peseschkian 1977,
Terapide sadece hastalık alanı değil bireyde ve aile içinde var olan olasılıkları göz önünde bulundururuz. Gerçekte verilmiş olan sadece hastalık ve çelişkiler değil aynı zamanda insanın içindeki yetenekler ve kapasitelerdir.
Geleneksel terapide hasta ve terapistin dikkati hastalığa ve soruna yöneliktir. Terapistin işi hastanın dikkatini daha geniş alana yönlendirmektir.
Obezite normal vücut ağırlığının %20 fazla olmasıdır. Sağlıklı yaşamda alınan kalori ile harcanan enerji dengede olmalı. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18 i kadınlarda %20-25 i yağ dokusudur. Kadınlarda %30 dan fazla, erkeklerde %25 den fazla yağ dokusu olması obeziteyi düşündürür.bu durum yaşam kalitesi ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalıktır.
WHO nun obezite derecelendirmesi BKİ ve bel kalça oranı şeklindedir. Çoğu obezde kendi durumuna yönelik içgörü yoktur. Çok yemediklerini düşünürler. Akşam veya geceleri atıştırmalar, tıkınmalar ve aşırı yemek yemeler olur.
Kompülsif yeme davranışları özellikle gergin durumlarda ve kişinin kendisini kaygılı hissettiği anlarda daha çok meydana gelir. Birçok kez yeme davranışının ardından suçluluk duygusu ve kaygı değişen biçimde açlık ve aşırı yeme davranışları olur.
Obezite daha çok kadınlarda ve daha düşük sosyo kültürel düzeyde görülür.
Yeme ihtiyacının artmasının nedeni karşılanmamış duygusal isteğin yerine konulması için bir tatmin arayışıdır. Wulff 1932 Regresyon, oral fiksasyonla kendini ortaya koymaktadır. Alexander 1971
Obezitenin oluşumunda anne çocuk ilişkisinin önemi vurgulanmıştır. Jores 1981 Kinzl 1989 Obezitede psikososyal faktörlerin önemli ölçüde etki ettiğini belirtmiştir.
Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer. The way to a mans heart is through his stomach. Yemek ve içmek bedeni ve ruhu bir arada tutar. Eating and drinking keep bady and soul together. Çalışmaktan kamburun çıkacağına yemekten göbeğin çıkması daha iyidir. Better a potbelly from eating than humpback from working.
Terapide bir kişiyi gereğinden fazla yemeye yönelten şeyin ne olduğunu anlamak önemlidir. Çocukluktaki yeme ile ilgili deneyimlerin ne olduğunu anlamak gerekir. Yeme beslenmeden fazla bir şeydir. Annenin o dönemdeki duygulanımı önemlidir. İhtiyaçların karşılanmaması, nahoş duyguların ifade edilemeyip bloke edilmesi önemlidir.
Büyük ve güçlü olmak için yemelisin. Better to get a potbelly than to leave a present for your rich host. Çocukluk deneyimlerimiz yeme davranışımızı ve tutumumuzu şekillendiriyor.
Yeme ve içme bedeni ve ruhu bir arada tutar. Arka planda temas, yakınlık, sıcaklık ve güvenlik duyguları ifade edilmektedir. Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer. Obezite duyuların dünyasına bir vurgu olabilir. Tatma duyusu. Yiyeceklerin estetiği gibi yiyeceklere ilişkin bir cömertlik. yeme geleneğinin devam ettirilmesi gibi.
1*Gözlem mesafe koymak : Semptomların anlaşılması pozitif yorumlama ve bakış açısında değişim Hasta aşırı kilolu halini bir kader olarak görüyor. Hastanın kavramları hakkında konuşmak önemli. Ebeveynlerinin değerleri nelerdir. Yemek yeme, ailenin bir arada olması için önemlidir. Birlikte yemek yemeye ne kadar önem veriliyor veya herkesin istediği şeyi yapmakta serbest olması mı önemlidir.
Bir vakada anne mükemmel bir aşçı, üzgün veya huzursuz olduğunda kendisine çok nazik davranır ve teselli etmek için en sevdiği yemeği pişirirmiş. Yemek istemediğinde ise hep söylenir tabağında ne varsa yenecek diye zorlarmış.
Pozitif Yorumlama. Kendiniz ve duyularınızla ilgili iyi bir ilişkiniz var. Özellikle tatma ve yemenin güzelliği söz konusu olunca çok cömertsiniz. Bu yorum bakış açısında değişimin yolunu açıyor ve yeme geleneğini sürdürmesi hakkında konuşabilir hale geliniyor.
Denge modelinde beden boyutunda bedeni ve duyuları ile ilişkisi çalışılır ve ayrıştırılır. Hasta damak tadı olan ve boğazına düşkün biri. Terapide bedene verdiği önem vurgulanıyor.
Hastanın ilişkilerindeki yetersizlik dikkat çekiyor. Anne, büyükanne ve birkaç iş arkadaşı dışında yakın ilişkisi yok. Sürekli çalıştığı için arkadaşları ve misafirlere ayıracak hiç vakti olmadığından söz ediyor. Bir sürü misafirle ne yapacağını ve onları ağırlamanın çok pahalıya mal olacağından yakınıyor. Çalışkanlık ve Tutumluluk kapasitesi ön planda görünmektedir.
Yemenin sembolik anlamının anlaşılması: Güven ve emniyet baba imajına bağlanabilir. Baba evde ekmeği kazanan kişi, onun ölümü bilinç dışında sürekli yeterli yiyecek olduğunu kontrol etmek için uyaran alıyor ve bu nedenle yiyebildiği kadar, canı istediği kadar yiyor, güvende hissetmek için yiyor. Aynı zamanda kendisini ailenin yeme geleneği içinde buluyor. Hasta kendisini zihninde bu değerlerle büyüdüğü, yakınlık, güvenlik ve başarı ifadesini temsil ettiği şeklinde anlatıyor.
Hasta yeme davranışı ile tutumluluk, başarı veya güven duygusu arasındaki bağlantıyı kurar. İlk iki aşamada hastanın semptomları, çatışması ve çatışmanın dinamikleri hakkında bilgi toplanır. Bu aşamada hastanın güçlü yönleri üzerine vurgu yapılır. Şimdiye kadar yapmış olduğu girişimler ve bulduğu çözüm yolları hakkında konuşulur. Bir çok hastada başarı ve ilişki boyutunun önemli olduğu gözlenmektedir.
Bu aşama bakış açısında değişim çabalarının ve çözüm için hastanın çalıştığı süreçtir. Problemin çözülmeyen yanları ve ne beklediği hakkında konuşulur. Duyguları ile baş edebilmesi ve çatışma çözümünü nasıl yapacağı çalışılır.
Bu aşamada sorunlar ortadan kalktığında hayatının nasıl olacağı konuşulur. Denge modelinde yaşamaın dört alanda nasıl bir değişiklik olmasını istediği hakkında bakış açısı genişletilir. Hayal etmesi ve hayaline adım adım ulaşabilmesi için plan yapmasına yardımcı olunur.
Teşekkürler