KMS 324 AROMATİK BİLEŞİKLER PROF. DR. SULTAN GİRAY 2016-17
ÖDEV TESLİM TARİHİ 22/03/2017 1. Konu: Aromatiklik ve aromatik bileşiklerde adlandırma 1) Aşağıda adları verilen moleküllerin formüllerini çiziniz. (a) 2-Nitrobenzenekarboksilik asit (Merve Maraşlı) (b) p-diisopropilbenzen(sezai) (c) 2,4,6-Tribromoanilin (Büşra) (d) m-nitroasetofenon (Nazlıcan) (e) 4-Bromo-3-etilstiren (Esra) (f ) p-klorofenol (Zeki) (g) o-klorobenzil alkol (Mustafa) (h) p-klorofenol (Duygu) (i) ismini yazınız (Gülçe) (j) ismini yazınız (Elif) (k) ismini yazınız (Burak) (l) (m) (n) ismini yazınız (Kemal) ismini yazınız (Nazım) ismini yazınız (Ömer Gani) 1
2) Aşağıda verilen molekül ve moleküler iyonları; aromatik, aromatik değil veya anti-aromatik olarak nedenlerini belirterek tanımlayınız. (ORTAK) (a) siklononatetraen (b) sikloundekapentaen (c) sikloundekapentaenil katyonu (d) 2
ÖDEV TESLİM TARİHİ 29/03/2017 2. bölüm: Elektrofilik Aromatik Yer değiştirme tepkimeleri 1) Benzenden başlayarak aşağıda verilen moleküllerin sentezlenme tepkimelerini yazınız. a) p-etilasetofenon (merve) b) p-nitrobenzensülfonik asit (sezai) c) 4-bromo-2-kloronitrobenzen (Büşra) d) Isopropylbenzene ( Nazlıcan) (e) m-chloroacetophenone (esra) (f) p-isopropylbenzenesulfonic acid (Zeki) (g) 3-Bromo-4-methylacetophenone (Mustafa) (h) p-chloroacetophenone (Duygu) (i) 2-Bromo-2-phenylpropane (Gülçe) 2) Anisolden başlayarak aşağıda verilen moleküllerin sentezlenme tepkimelerini yazınız. a) p-metpksibenzen sülfonik asit (elif) b) 4-bromo-2-nitroanisol (Burak) c) 2-bromo-4-nitroanisol( Kemal) d) p-metoksistiren (Nazım) e) toulenin trinitrolanması (üç kez nitrolama) kaç izomerik ürün oluşur? Reaksiyonu yazarak gösteriniz.(ömer Gani) 3) Aşağıda verilen tepkimelerin ürünlerini yazınız. A) (Merve, Burak) B) (sezai, kemal) 3
C) (nazlıcan, duygu) D) (Gülçe,, esra) E) (elif, mustafa) (Nazım, zeki) F) 4
ÖDEV TESLİM TARİHİ 05/04/2017 3. Bölüm : Aromatik halojenür bileşikleri 1) Aşağıda verilen reaksiyonlarda hız oranları RH1/RH2=27, RH3/RH4=4 şeklindedir? Neden? (ORTAK) 2. 2-nitroklorbenzen ve 3-nitroklorbenzen bileşiklerinden hangisi daha hızlı nükleofilik aromatik sübstitüsyon reaksiyonu verir? Açıklayınız. (ORTAK) 3. Aşağıda verilen reaksiyonları tamamlayınız. 5
4. o-triflorometilklorbenzen sıvı amonyak içerisinde sodyum amitle etkileştirilirse m-triflorometilanilinin tek ürün olarak meydana gelişini izah ediniz. (MERVE, SEZAİ) 5. p-bromoanisol sıvı amonyak içerisinde sodyum amitle etkileştirilirse yalnız p-anisidin oluşur. Neden? (BÜŞRA, NAZLICAN) 6 o-brom tolüen sıvı amonyak içerisinde sodyum amitle reaksiyonundan %48.5 o-toluidin ve %51.5 m- toluidin oluşur. Reaksiyonun mekanizmasını yazarak ürünlerin meydana gelişini gösteriniz.(esra, ZEKİ) 7. Dietilmalonatın sıvı amonyak içerisinde sodyum amit yanında brombenzen ile reaksiyonundan dietilfenilmalonat elde edilir. Aşağıda verilen reaksiyonun mekanizmasını yazarak benzin ara ürünün fenilleme reaktifi olarak kullanılabileceğini gösteriniz.(mustafa, DUYGU) 8. Aşağıda verilen bileşiklerin karanlıkta bromlandırılmasından elde edilen meta ürünlerin dağılımlarını karşılaştırınız. (GÜLÇE, ELİF) 9. Etilbenzenin klorla reaksiyonundan aşağıda gösterildiği gibi ışık etkisiyle 1-klor-1-fenil etan ve 1- klor-2-fenil metan oluşur. (BURAK, KEMAL) a) Hangi ürün ana üründür? Açıklayınız. b) Aynı şartlarda 3-pentil benzen klorlanırsa ana ürün ne olur? Reaksiyonlarla gösteriniz. 6
10. Aşağıdaki dönüşümleri nasıl gerçekleştirirsiniz. (ORTAK) 11. Aromatik halkaya iyot bağlamak için kullanılan reaktiflerden biri de, I2/AgClO4 reaktifidir. 25 o C de I2/AgClO4 benzeni iyot benzene dönüştürür. I2/AgClO4 kullanarak benzenden o-iyot benzoik asit sentezleyiniz.(nazim) 12. Tolüenden p-siklohekziltoluen sentezleyiniz.(ömer GANİ) 7
ÖDEV TESLİM TARİHİ 26/04/2017 4. Bölüm : Aromatik nitro bileşikleri 1) Benzen ve diğer uygun reaktifleri kullanarak 4-(4-izobutilamino)-3-izopropilanilin bileşiğini sentezleyiniz. (ÖMER GANİ- MERVE) 2) Aşağıda verilen kompleksi ara ürünlerin rezonans formlarını yazınız. (ORTAK) A) B) C) D) E) 3. Bezen aşağıda verilen reaktifler sırasıyla tepkimeye girerse son ürün ne olur? a) 1) CH3Cl/ AlCl3 2) HNO3/H2SO4 3) KMnO4, ısı 4) Na2S2O4/NaOH.(ESRA-DUYGU) b) 1) Siklohekzen, HF 2) HNO3,H2SO4 3) Zn,NaOH, 4) HCl, ısı. (BURAK- ELİF) c) 1) HNO3,H2SO4 2) Sn,HCl 3) Br2, FeBr3 (GÜLÇE, KEMAL) d) 1) HNO3/H2SO4 2) H2,Pt 3) (CH3CO)2O, HNO3 4) Sn,HCl (ZEKİ) 4) Benzen ve uygun reaktiflerle o-metoksianilin sentezleyiniz..(kemal) 5) uygun reaktiflerle 2,4-dinitroklorobenzenden 2,4-dinitrofenilasetikasit sentezleyiniz. (MUSTAFA) 6) Aşağıda verilen molekülü uygun reaktiflerle sentezleyiniz. (NOT: Eter köprüsünü aril halojenürlerin NaOPh ile tepkimesiyle gerçekleştirebilirsiniz) (ORTAK) 6) aşağıda verilen molekülün moleküliçi Friedel-Crafts açilleme tepkimesinin ürünü nedir? (ORTAK) 8
9
ÖDEV TESLİM TARİHİ 03/05/2017 5. Bölüm : Aromatik aminler 1) N,N-dietil-2,4,6-trinitro anilin mi yoksa N,N-dietilanilin mi daha güçlü bazdır?. Açıklayınız. (ORTAK) 2) Aşağıda verilen dönüşümler için uygun tepkimeleri yazınız. a) p-nitroanilin 1,2,3-triklorobenzen (MUSTAFA-ELİF) B) (BURAK- ZEKİ) C) (DUYGU-BÜŞRA) 10
D) (ESRA-KEMAL) E) (GÜLÇE) F) (ZEKİ) 3) Prosontil Gerhard Domagk ın 1939 yılında Nobel Kimya ödülü almasını sağlayan bir antibiyotiktir. Bunun sentezi için bir yol öneriniz. (Not: -SOONH2 grubun olduğu bir molekül kullanabilirsiniz.) (ORTAK) 11
ÖDEV TESLİM TARİHİ 17/05/2017 6. Bölüm : Aromatik sülfonik asitler 1) Anilinden başlayarak o-nitrobenzen dizonyum klorür sentezleyiniz. (ORTAK) 2) Anilinden başlayarak o-dinitrobenzen sentezleyiniz.(zeki-gülçe) 3) Kümen in a) %10SO3 içeren H2SO4 ile tepkimesi ardından Br2; Fe ile tepkimesi ürünlerini yazınız. (KEMAL- DUYGU) b) %10SO3 içeren H2SO4 ile tepkimesi ardından doygun NaCl, ardından NaCN ile eritiş tepkimesi ürünlerini yazınız. (MUSTAFA- ESRA) c) %10SO3 içeren H2SO4 ile tepkimesi ardından doygun NaCl, ardından NaSH ile eritiş tepkimesi ardından HCl, ardından KMnO4 ile ısıtma tepkimesi ürünlerini yazınız. (GANİ-BÜŞRA) 4) Benzeni uygun reaktiflerle etkileştirerek a) Sülfapirazin (GÜLÇE-BÜŞRA) b) prontosil (ZEKİ- GANİ) c) m-metiltiyofenol (KEMAL-MUSTAFA) d) m-siyanobenzen sentezleyiniz. (ESRA-DUYGU) 5) Kapalı formülü C7H9NO2S olan A bileşiği KMnO4 ile etkileştirilerek B bileşiği (C7H7NO4S) dönüştürülüyor. A bileşğinin 1H NMR spektrumundan elde edilen veriler: 2 ppm (singlet 2H), 2.35 ppm (singlet 3H), 7.34 ppm (dublet, 2H), 7.81 ppm (dublet, 2H) şeklinde olduğuna göre A ve B bileşikleri için bir yapı öneriniz. (ORTAK) 12
ÖDEV TESLİM TARİHİ 24/05/2017 7. Bölüm : FENOLLER VE AROMATİK ALKOLLER Tamamı ortak!! 1) Etil alkol, fenol ve p-asetilfenol ün asitliklerini kıyaslayınız. 2) Aşağıda verilen dönüşümleri nasıl gerçekleştirirsiniz? 3) Fenolden başlayarak 4-hekzilrezorsinol sentezleyiniz. 4) Aşağıda verilen reaksiyon dizisindeki ürünlerin yapısını belirtiniz. a: CH 3I/KOH (aq) b:fe/hcl, ardından sey. NaOH c: NaNO 2/HCl, ardından o-vanilin d: NaOH ardından kloroasetikasit 5) Bir herbisit olan 2,4-D bileşiğini [2-(2,4-diklorofenoksi)astikasit] fenol ve kloroasetik asitten çıkarak sentezleyiniz. 13