1 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ Tam Maliyet Sistemi: (DİMMG+DİG+DEĞİŞKEN GÜG+SABİT GÜG) Değişken Maliyet Sistemi: (DİMMG+DİG+DEĞİŞKEN GÜG) Normal Maliyet Sistemi: DİMM+DİS+DGÜG+(SGÜG x Kapasite kullanım oranı) Direkt (Asal ) Maliyet Sistemi: (DİMMG+DİG) Dönüştürme Maliyeti: DİG+ GÜG Safha (Evre) Maliyet Sistemi Miktar dengesinin kurulması Üretime giren Miktar = Üretimden çıkan Miktar Tutar dengesinin kurulması Üretime giren Tutar = Üretimden çıkan Tutar Dönem BY mamul + Dönem içinde üretilen = Üretimi tamamlanan + Dönem SY mamul + Fire Birim Maliyet= Toplam maliyet/eş Değer Ürün Miktarı Toplamı Eşdeğer üretim miktarı = Tamamlanmış üretim miktarı + ( D.Sonu Yarı mamul miktarı x tamamlanma dereceleri) Safha maliyet sisteminde FİFO ( ilk giren ilk çıkar ) yöntemi; bir önceki dönemden devreden dönem başı yarı mamul stokları üzerindeki maliyetler, cari dönem üretim maliyetlerinden ayrı tutulur. MALİ TABLOLAR Bilanço AKTİF...İŞLETMESİ...TARİHLİ BİLANÇOSU PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR V. ÖZ KAYNAKLAR AKTİF TOPLAM PASİF TOPLAM
2 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER GELİR TABLOSU BRÜT SATIŞLAR SATIŞTAN INDİRİMLER (-) NET SATIŞLAR SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI FAALİYET GİDERLERİ (-) ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ GENEL YÖNETİM GİDERLERİ FAALİYET KAR VEYA ZARARI DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) FINANSMAN GIDERLERI (-) OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR OLAĞANDIŞ I GİDER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞ. YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİM MALİYETİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı mamul Kullanımı Dönem başı Stok (+) Dönem sonu Stok (-) ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Mamul Stoklarında Değişim Dönem başı Stok (+) Dönem sonu Stok (-) SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönem başı Ticari Mallar Stoku (+) Dönem içi Alışlar (+) Dönem sonu Ticari Mallar (-) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ
3 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ İlk Giren İlk Çıkar = Stoktaki malların kullanılma sırası ilk alınan mallardan başlanarak sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren malların yine giriş sırasıyla stoktan çıkarlar. Son giren İlk Çıkar = Stoktaki malların kullanılma sırası son olarak alınan mallardan başlanarak geriye doğru sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren malların giriş sırasının tersine göre stoktan çıkarlar. Ortalama Maliyet yöntemleri 1-Dönemsel (Tartılı) Ortalama: Ortalama birim maliyet = Toplam maliyet / Toplam miktar Satılan Malın maliyeti = Toplam satış miktarı x ortalama birim maliyet Dönem sonu stok = toplam giren toplam çıkan = stokta kalan x ortalama birim maliyet 2-Hareketli (ağırlıklı) Ortalama: Hareketli ağırlıklı ortalama maliyet, her yeni alış ve satış durumunda işletmede bulunan mal mevcutlarının ortalama birim maliyeti hesaplanır. HACİM VE KÂR ANALİZİ Başa baş Noktası Miktar; BBN miktar = sabit maliyet / katkı payı Katkı payı: birim satış fiyatı - birim değişken Başa baş Noktası Tutar; BBN Tutar = sabit maliyet / katkı oranı Katkı oranı = birim satış fiyatı - birim değişken / birim satış fiyatı Toplam katkı payı = SMM / kapasite kullanım farkı Toplam net satışlar= Katkı oranı +Toplam değişken maliyetler GÜVENLİK MARJI = NET SATIŞLAR x GÜVENLİK MARJ ORANI Güvenlik Payı: Net Satışlar BBN Tutar Güvenlik Oranı: Güvenlik Payı / Net Satışlar
4 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER SAPMA ANALİZLERİ Direkt Malzeme Miktar Sapması=(Fiili Tük.Miktarı - Standart Tük.Miktarı)x Standart Fiyat Direkt Malzeme Fiyat Sapması=(Fiili Tük.Fiyat - Standart Tük.Fiyatı)x Fiili Miktar Direkt İşçilik Ücret Sapması= (Fiili Ücret Standart Ücret)x Fiili Süre Direkt İşçilik Süre Sapması= ( Fiili Süre Standart Süre)x Standart Ücret Top.direk işçilik sapması= (Fiili Süre x Fiili Ücret x Üretim Miktarı ) - (Standart Süre x Standart Ücret x Üretim Miktarı ) Bütçe Farkı = ( Fiili GÜG Yükleme Oranı - Standart GÜG yükleme oranı) x Fiili Çalışma Hacmi Verimlilik Farkı = ( Fiili Çalışma Hacmi - Standart Çalışma Hacmi) x Standart Değişken GÜG Yükleme Oranı Kapasite Farkı = ( Bütçelenen Kapasite - Fiili Kapasite ) x Standart Sabit GÜG Yükleme Oranı Birleşik Mamuller Birleşik Maliyet / Toplam fiziki ölçüler x istenen mamul DAĞITIMLAR I. Dağıtım: Yükleme oranı: Dağıtılacak gider / Dağıtım anahtarı II. DAĞITIM a) Doğrudan Dağıtım b) Kademeli Dağıtım c) Matematiksel Dağıtım d) Planlı Dağıtım Direk ( doğrudan ) dağıtım: Dağıtılacak gider tutarı / Esas üretim gider yerlerinin aldığı payların toplamı X pay verilecek esas üretim bölümünün oranı Kademeli dağıtım: Kademeli dağıtım yönteminin kuralları 1- Gider dağıtımına en çok sayıda gider yerine hizmet sunmuş yardımcı gider yerinden başlanır.
5 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER 2- Yardımcı gider yerleri, eşit sayıda gider yerine hizmet sunmuş iseler, toplamı en yüksel olan yardımcı gider yerinin gideri önce dağıtılır. 3- Gideri dağıtılan yardımcı gider yeri, kendine hizmet sunmuş olsa dahi kendisine gider payı veremez. 4- Gideri dağıtılmış bulunan bir yardımcı gider yerine, geriye dönülerek tekrar gider dağıtımı yapılamaz. Matematiksel dağıtım: Orantı kurularak dağıtım yapılıyor. Planlı dağıtım: Planlanmış giderlerle gerçekleşen giderler arasındaki farklar önceden belirlenmiş yüzdeler yardımıyla esas üretim gider merkezlerine dağıtılır. DİĞER FORMÜLLER Toplam güg = sabit güg +( değişken güg x faaliyet hacmi) Yükleme oranı= büt.toplamgüg / bütçelenen faaliyet hacmi Tahmini GÜG / Tah.Nor..Ürt.Kap.xFçalş.S - F GÜG için (fazla yada eksik yükleme ) GÜG Tahmini - GÜG Fiili = + fazla yükleme - eksik yükleme Optimum Stok Düzeyi Optimal Sipariş Miktarı = 2 X Toplam Talep X Sipariş Maliyeti Alış Fiyatı X Stok Bulundurma Gideri (%) Kar Fonksiyonları Kar: Gelirler-Giderler Kar: (Birimsatış Fiyatı-Birim Değişken Mal.) X Satış Miktarı - Sabit Maliyet Kar: (Birim Katkı Payı )X Satış Miktarı - Sabit Maliyet Kar: (Katkı Oranı)X Satış Tutarı - Sabit Maliyet Kar: Katkı Oranıx Bbn Satış Tutarı