Eski Çağ Tarihi / Test - 1 SORULAR 1. Atatürk ün isteği üzerine 1935 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından başlatılan Çorum daki kazılarda bulunan eserlerin çoğunluğu günümüzde Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi nde sergilenmektedir. Yukarıda sözü edilen Prehistorik Devir yerleşkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Satankamen B) Sakcagözü C) Alacahöyük 4. Anadolu hakimiyeti için Med ve Lidyalılar arasında yapılan ve güneş tutulması sebebiyle sonlandırılan savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Peloponnes Savaşı B) Halys Savaşı C) Granikos Savaşı D) Taiping Savaşı E) Westphalia Savaşı D) Çatalhöyük E) Aşguza 2. Sümerlere ait ilk yazı piktografik olarak adlandırılan resim şeklindedir. Daha sonra bu tür çivi yazısına dönüşmüştür. Sümerlerin çivi yazısını okuyan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Strahlenberger B) William Thomsen C) François Champollon 5. Arkeolog James Mallart tarafından 1951 yılında keşfedilen, dünyanın ilk toplu yerleşim yeri olarak kabul edilen Türkiye deki arkeoloji merkezi aşağıdakilerden hangisidir? A) Çatalhöyük B) Kültepe C) Yassıhöyük D) Hattuşaş E) Alişar D) Henry C. Rawlinson E) Pythagoras 6. I. Ahlatlıbel II. Kültepe 3. MÖ 490 da gerçekleşen Maraton Muharebesi nde Atinalılara karşı savaşan uygarlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Spartalılar B) Mitanniler C) Lidyalılar D) Hititler E) Persler III. Norşuntepe Yukarıdakilerden hangileri Türkiye de Tunç Devri ne ait yerleşim yerleridir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 3
SOSYAL BİLGİLER 7. Eski Çağ da Anadolu da yer alan önemli yerleşim yerleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) Domuztepe B) İskenderiye C) Newali Çöri D) Yassıhöyük E) Yarımburgaz 10. Mousterian adı verilen taş alet teknolojisi aşağıdaki dönemlerden hangisine aittir? A) Orta paleolitik B) Mezolitik C) Neolitik D) Alt paleolitik E) Üst paleolitik 8. Türkiye nin ilk Etnografya Müzesi 1930 yılında aşağıdaki hangi şehir merkezinde kurulmuştur? A) Bursa B) Edirne C) İzmir D) Ankara E) İstanbul 11. Üst paleolitik dönem ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Homo sapiensler bu dönemde yaşamıştır. B) Alet yapımında hammadde olarak taşın yanı sıra kemik ve fildişinden de yararlanılmıştır. C) Dilgiler, ok ve mızrak uçları, olta ve zıpkınlar, bıçaklar ve iğneler gibi çeşitli aletler ortaya çıkmıştır. D) Natufyen yerleşimleri görülmüştür. E) Bu dönemde takılar ve süslenme davranışı ortaya çıkmıştır. 9. I. Paleolitik II. Mezolitik III. Neolitik IV. Kalkolitik Yukarıdakilerden hangileri taş devirleri arasında yer alır? A) I ve IV B) I, II ve III C) II, III ve IV D) Yalnız I E) I, II, III ve IV 4 12. Natufyen, epipaleolitik dönemin en önemli aşamasıdır. Doğu Akdeniz bölgesinde günümüzden 12 bin ilâ 10 bin yıl öncesinde yaşamış olan topluluklara özgü bir kültürel evredir. Aşağıdakilerden hangisi Natufyen in en önemli özelliğidir? A) Tarım başlıca geçim kaynağı olarak ortaya çıkmıştır. B) Standartlaşmış yapılardan oluşan ilk düzenli köy yerleşimleri ortaya çıkmıştır. C) Yabani hayvanlar evcilleştirilmiştir. D) Çanak-çömlek yapımı başlamıştır. E) Ateş bilinçli olarak kullanılmıştır.
Eski Çağ Tarihi / Test - 1 13. Neolitik Çağ ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bu çağda tarım keşfedilmiş ve hayvanlar evcilleştirilmiştir. B) Uzun mesafeli ticarete konu olan ilk mal, obsidyendir. C) Bakır kullanılmaya başlanmıştır. D) En yaygın alet, yassı baltadır. E) Dünyanın çeşitli yerlerinde aynı tarihlerde yaşanmıştır. 16. Aşağıdakilerden hangisi tarih öncesi devirlerin genel özelliklerinden biri değildir? A) İnsanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır. B) Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında kullanılan araç-gereçlere dikkat edilir. C) Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamıştır. D) Devlet düşüncesi Tunç Devri nde ortaya çıkmıştır. E) Tarih öncesi devirlere karanlık devirler de denir. 14. Aşağıdaki dönemlerin hangisinde artı ürün kavramı ortaya çıkmıştır? A) Paleolitik Çağ B) Mezolitik Çağ C) Neolitik Çağ D) Kalkolitik Çağ E) İlk Çağ 15. I. İlk şehir devletleri ve ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. II. Ticaret gelişmiştir. III. Kağnı biçimindeki dört tekerlekli araba en önemli teknolojik buluştur. Yukarıdakilerden hangileri Tunç Devri nin özellikleri arasında yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 17. Sümerler ölümden sonraki hayata inanmaktaydı. Fakat Samilerin Mezopotamya ya gelmelerinden sonra bu inanç kaybolmaya başlamıştır. Bu durum ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir? I. Mezopotamya da farklı toplumlar yaşamaktadır. II. Sümerlerin inanç sisteminde zamanla değişmeler yaşanmıştır. III. Mezopotamya toplumları birbirlerinden etkilenmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) I ve II E) II ve III 5
Eski Çağ Tarihi / Test - 1 ÇÖZÜMLEMELER 1. Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan sonra başlatılan ilk kazı alanı Alacahöyük (Çorum) olmuştur. 2. Sümerlerin çivi yazısını okuyan bilim insanı Henry C. Rawlinson dur. William Thomsen Orhun yazısını, François Champollon ise Mısır hiyaroglif yazısını okumuştur. 3. Maraton Muharebesi, Pers İmparatoru I. Darius un Yunan topraklarını fethedip batı sınırlarını güvene almak için yaptığı ilk büyük savaştır. MÖ. 490 yılının Eylül ayında Yunanistan ın Maraton Platosu nda gerçekleşmiştir. Savaş, Atinalıların zaferiyle sonuçlanmıştır. 4. Anadolu hakimiyeti için Med ve Lidyalılar arasında yapılan ve güneş tutulması sebebiyle sonlandırılan savaş Halys Savaşı dır. 6 5. Arkeolog James Mallart tarafından 1951 yılında keşfedilen, dünyanın ilk toplu yerleşim yeri olarak kabul edilen Türkiye deki arkeoloji merkezi Çatalhöyük tür. 6. Maden Çağı (MÖ. 5500-1200) bakır (Kalkolitik), Tunç ve Demir Çağı olmak üzere üç döneme ayrılır. Türkiye de Alacahöyük (Çorum), Beycesultan (Denizli), Kumtepe ve Truva (Çanakkale), İkiztepe (Samsun) Bakır Çağı na ait önemli yerleşim yerleridir. Türkiye de Ahlatlıbel (Ankara), Kültepe (Kayseri), Nurşuntepe (Elazığ) Tunç Çağı na ait önemli yerleşim yerleridir. 7. İskenderiye şehri Eski Çağ daki önemli yerleşim yerlerinden biridir. Ancak Anadolu da değil, Mısır dadır. Diğer şehirler ise Anadolu dadır. Yassıhöyük, Gordion un diğer adıdır. Newari Çöri, Urfa da eski çağ yerleşkesidir. 8. Türkiye nin ilk Etnografya Müzesi 1930 yılında Ankara da kurulmuştur. Etnoloji: Toplumların kültürlerini, yaşayışlarını günlük hayatlarındaki gelişmeleri inceleyen tarihe yardımcı bilim dalıdır.
Dünya nın Şekli, Hareketleri, Mevsimler ve Oluşumu / Test - 1 SORULAR 1. Zamanla hacmi büyüyen ve küçülen kayaların çatlayıp parçalanması olayına mekanik çözülme denir. Buna göre mekanik çözülme olayının gerçekleşmesi aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendirilebilir? A) Dünyanın yörüngedeki hızı B) Dünyanın güneşe yakınlaşması ve uzaklaşması C) Dünyayı çevreleyen atmosferin farklı kalınlığa sahip olması D) Dünyanın günlük hareketi E) Dünya ekseni ve ekliptik eksen arasındaki açı 4. Dünya nın boyutları ile ilgili olarak; I. Ekvator ve kutuplar yarıçapları arasında 21 km lik fark bulunur. II. Karaların kapladığı alan deniz ve okyanusların kapladığı alandan daha fazladır. III. Ekvator çevresi ile kutuplar çevresi arasındaki fark 67 km dir. ifadelerinden hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? A) I ve III B) Yalnız I C) I, II ve III D) I ve II E) II ve III 2. 30 ve 60 Kuzey ve Güney enlemlerinde oluşan sürekli basınç merkezlerinin oluşum nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Dünyanın şekli B) Yörünge hareketi C) Yörüngenin şekli D) Eksen hareketi E) Eksen eğikliği 3. Günberi ve günöte durumlarının yeryüzünde sıcaklık değişikliğine yol açmaması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Termik ve dinamik basınçların sıcaklığı dengede tutması B) Merkezkaç kuvvetinin oluşması C) Dünya nın Güneş çevresinde saniyede 30 km hızla dönmesi D) Dünya nın yüzeyi tarafından güneş ışınlarının geri yansıtılması E) Uzay boşluğunda Güneş ışınlarını tutacak bir gazın olmaması 5. 21 Mart tarihinde aynı boylam üzerinde farklı yarım kürelerde yer alan A ve B kentlerinin güneş ışınlarını aynı açıyla almaları; I. Ekvatora olan uzaklıklarının II. Aynı enlem derecelerinde yer almalarının III. Batı Yarımkürede bulunmalarının özelliklerinden hangilerinin kesinlikle aynı olmasının sonucudur? A) Yalnız II B) Yalnız III D) I, II ve III C) II ve III E) I ve II 3
SOSYAL BİLGİLER 6. Dünya nın Ekvator yarıçapı 6378 km iken, kutuplar yarıçapı 6357 km dir. Dünya nın ekvator ve kutuplar yarıçapları arasında bu farklılığın görülmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Dünya nın günlük hareketi B) Dünya nın geoit şekli C) Dünya nın yıllık hareketi D) Dünya nın hacminin büyüklüğü E) Dünya nın yörüngesinin şekli 7. Aşağıdakilerden hangisi Dünya nın şeklinin sonuçlarından biri değildir? A) Güneş ışınlarının düşme açısı ekvatordan kutuplara gidildikçe daralır. B) Atmosferin kalınlığı Ekvator dan kutuplara doğru azalır. C) Dünya nın bir yarısında gece diğer yarısında gündüz yaşanır. D) Ekvator dan kutuplara doğru sıcaklık azalır. E) Güneş ışınlarının gün içerisinde yere düşme açıları değişir. 8. Aşağıdakilerden hangisi Dünya nın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün sonuçlarından biri değildir? A) Gece ve gündüz birbirini takip eder. B) Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. C) Dünya nın yörüngedeki hızı artar. D) Yerel saat farkları meydana gelir. E) Cisimlerin gün içindeki gölge uzunlukları değişir. 4 9. 90 V IV III II I 70 50 0 30 75 90 Yukarıda verilen şekilde işaretli yerlerden hangisinde çizgisel hız daha azdır? A) I B) II C) III D) IV E) V 10. Aşağıdakilerden hangisi Dünya nın yıllık hareketinin sonuçlarından biri değildir? A) Sıcaklık yıl içinde değişir. B) Mekanik çözülme ve meltem rüzgârları oluşur. C) Mevsimler oluşur. D) Güneş ışınlarının bir noktaya geliş açısı değişir. E) Güneşin ufukta doğup battığı yer ve zamanı değişir. 11. Çizgisel hız ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Ekvator da 1670 km/saat olan çizgisel hız kutuplarda 0 dır. B) Ekvator da Güneş in doğuş (tan vakti) ve batış (grup vakti) süresi kısa, kutuplarda uzundur. C) Eğer çizgisel hız iki kat fazla olsaydı bir gün 12 saat olurdu. D) Çizgisel hız iki kat az olsaydı ardışık iki meridyen arası zaman farkı 8 dakika olurdu. E) Dünyanın her yerinde aynıdır.
Dünya nın Şekli, Hareketleri, Mevsimler ve Oluşumu / Test - 1 12. Dünya nın Ekvator düzlemi ile ekliptik düzlemi arasında 23 27 lik açı vardır. Bu açıya eksen eğikliği adı verilir. Aşağıdakilerden hangisi eksen eğikliğinin sonuçlarından biri değildir? A) Mevsimlerin oluşmasına neden olur. B) Güneşin doğuş-batış yeri değişir. C) Gece ve gündüz süreleri uzayıp kısalır. D) Mevsim süreleri birbirinden farklıdır. E) Kuzey ve Güney yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır. 13. Antalya ile Afyon da güneş ışınlarının yatay bir düzleme eşit açıyla gelmediği gözlenmiştir. Bu durumun nedeni aşağıda verilenlerden hangisidir? A) Aynı boylamda bulunmaları B) Yer şekillerinin engebe özelliğinin farklı olması C) Dünya nın küresel şekli D) Yerel saatlerinin farklı olması E) Atmosfer kalınlığının farklı olması 14. Dünya nın eksen eğikliği ortadan kalksaydı aşağıdaki olaylardan hangisi meydana gelirdi? A) Yörüngedeki hız azalırdı. B) Mevsimler ortadan kalkardı. C) Bir gün 36 saat olurdu. D) Dünya nın her yerinde yerçekimi eşit olurdu. E) Rüzgârların sapma yönü değişirdi. 15. Dünya kendi ekseni etrafındaki hareketini batıdan doğuya doğru yapar. Aşağıdakilerden hangisi bu durumu kanıtlar? A) Sürekli rüzgârların sapmaya uğraması B) Dinamik alçak basınçların oluşması C) Bir cismin gölgesinin sabah batıya, akşam doğuya doğru düşmesi D) Yerel saat farklarının oluşması E) Meltem rüzgârlarının oluşması 16. Güneş in, doğudan doğup batıdan batmasını sağlayan temel faktör, aşağıdakilerden hangisinin oluşumuna da neden olmuştur? A) Dünya nın Güneş e yaklaşıp uzaklaşması B) Güneş in doğuş-batış yerinin değişmesi C) Dinamik basınç kuşaklarının oluşması D) Muson rüzgârlarının oluşması E) Türkiye nin yerel saatinin Almanya dan ileri olması 17. Dünya nın Güneş etrafındaki hareketi esnasında izlediği yola yörünge adı verilir. Dünya elips şeklindeki bu yörüngede Güneş etrafında hareket eder ve tam bir dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar. Aşağıdakilerden hangisi yörünge şeklinin sonuçlarından biri değildir? A) Şubat ayı 28 gün sürer. B) Dünya Güneş e yaklaştıkça hareket hızı artar. C) Mevsim süreleri faklılaşır. D) Dünya Güneş e karşı 21 Aralık ta en yakın konumunda bulunur. E) Dünya Güneş e karşı 4 Temmuz da en uzak konumunda bulunur. 5
SOSYAL BİLGİLER 18. Aşağıda verilen tarihlerden hangisi solstis ve ekinoks tarihlerinden biri değildir? A) 21 Mart B) 21 Haziran C) 23 Eylül D) 21 Aralık E) 21 Eylül 21. Eksen eğikliği 30 olsaydı Türkiye de aşağıdakilerden hangisi meydana gelirdi? A) Gece gündüz süre farkı artardı. B) Yaz mevsiminde sıcaklık daha düşük olurdu. C) Kış mevsiminde sıcaklık daha fazla olurdu. D) Yıllık sıcaklık farkı azalırdı. E) Güneş ışınları daha küçük açı ile gelirdi. 19. Aşağıdakilerden hangisi 21 Mart tarihinin özelliklerinden biri değildir? A) Güneş ışınları Ekvator a dik gelir. B) Ekvatorda öğle vakti (12.00) gölge oluşmaz. C) Dünya nın her yerinde gece-gündüz eşitliği yaşanır. D) Ekvatordan kutuplara doğru gölge boyu kısalır. E) Güneş ışınları her iki yarımküreye aynı açılarla gelir. 22. Çizgisel hız bugünküne göre 2 kat fazla olsaydı, I. gündüz süresi 12 saat II. iki meridyen arası 8 dakika III. iki nokta arasındaki yerel saat farkı bugünküne göre fazla olurdu. durumlarından hangileri ortaya çıkmazdı? A) I ve III B) Yalnız II D) Yalnız I C) II ve III E) I, II ve III 23. 20. Kuzey Kutup Dairesi nde 24 saat süreyle gündüz, Güney Kutup Dairesi nde 24 saat süreyle gece yaşanır. Bu durum aşağıdaki tarihlerden hangisinde yaşanır? A) 21 Aralık B) 23 Eylül C) 21 Mart D) 21 Haziran E) 23 Temmuz 6 0 Yukarıda verilen merkezlerin hangisinde grup ve tan süreleri daha kısadır? A) I B) II D) IV C) III E) V
Siyaset Bilimi / Test - 1 SORULAR 1. Aşağıdaki düşünürlerden hangisi modern devletin meşru olarak şiddet kullanma tekelini elinde bulunduran kurum olduğunu ifade eder? A) Louis Althusser B) Ulrich Beck C) Karl Marx D) Max Weber E) Ernesto Laclau 2. I. Taraflar arasında eşitliğin bulunmadığı bir ilişki olması II. Otorite olarak kabul edilen tarafın istediklerini yaptırmak için diğer tarafı ikna etmeye ihtiyaç duymaması III. Otorite olarak kabul edilen tarafın istediklerinin akıl süzgecinden geçirilerek yapılması IV. Rızayı içermesi Yukarıdakilerden hangileri otorite ilişkisinin özellikleri arasında yer alır? A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV 3. Bireysel özgürlüklerin korunması ve sosyal adaletin gözetilmesi hassasiyetlerini barındıran bir meşruiyet düşüncesini savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir? A) Max Weber B) Thomas Hobbes C) John Rawls D) Friedrich Hayek E) Robert Nozick 4. Partilerin doğuşunu hazırlayan etkenleri, bir ülkede siyasi seçkinlerin karşı karşıya olduğu belirli sorunlar ve bu sorunlardan hareketle yöneldikleri amaçlar bağlamında açıklayan kuram aşağıdakilerden hangisidir? A) Kurumsal kuram B) Tarihsel kriz kuramı C) Gelişmeci kuram D) Klasik kuram E) Statik kuram 5. Batılı demokrasilerde parti finansmanı açısından üç yöntem söz konusudur. Bu yöntemler; iç finansman, dış finansman ve devlet tarafından sağlanan mali destektir. Buna göre devlet tarafından sağlanan mali destek uygulaması ilk defa hangi ülkede görülmüştür? A) İtalya B) Federal Almanya C) Avusturya D) Finlandiya E) Norveç 6. Parti sistemlerinin tipolojisi konusunda bugün, en ayrıntılı çözümleyici çerçeveyi İtalyan siyaset bilimci Giovanni Sartori geliştirmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Giovanni Sartori nin parti sınıflandırmasında yer almaz? A) Hegemonyacı parti sistemi B) Hâkim parti sistemi C) Aşırı çoğulcu parti sistemi D) Atomlaşmış parti sistemi E) Sınırsız çoğulcu parti sistemi 3
SOSYAL BİLGİLER 7. Siyasal inanç sistemi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Anlamlandırılmış sembollerden oluşan bireysel bir özelliktir. B) Dini ritüellerin öğrenilmesidir. C) Siyasal İslam ın icra kurallarıdır. D) Kutsal dinlerin, siyasal sistemi ele alış biçimleridir. E) Siyasal ideolojilerin benimsenmesi sürecidir. 11. Jean-Jacques Rousseau ve düşünceleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Devletin doğuşunu ve amaçlarını toplum sözleşmesi kuramına dayanarak açıklar. B) Özgürlüğün ve hakların mutlak bir egemenlik haricindeki her şeyle bezenmiş merkezi bir devlette gerçekleşebileceğini ileri sürer. C) 1762 yılında toplumsal sözleşme kuramını popüler bağımsızlık üzerine kurmuştur. D) Özgürlük ancak insanlar yasamada doğrudan yönetime sahip olduklarında var olabilir. E) Bir vatandaş bireyci olmayı ve kendi çıkarlarını toplumsal çıkarların önüne koymayı tercih edebilir. 8. Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Oligarşinin Tunç Kanunu adlı teoriyi ortaya atmıştır? A) Friedrich von Hayek B) Milton Friedman C) Max Weber D) Henri Fayol E) Robert Michels 9. Devlet Denetleme Kurulu aşağıdakilerden hangisine bağlıdır? A) TBMM Başkanına B) Başbakana C) İçişleri Bakanına D) Anayasa Mahkemesi Başkanına E) Cumhurbaşkanına 10. Ombudsman ilk kez hangi ülkede kurulmuştur? A) İsveç B) Fransa C) İsviçre D) Almanya E) Türkiye 4 12. Tüm dünyanın demokratik rejimlere sahip olmasının zorunlu olduğunu vurgulayan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Marksizm B) Realizm C) İdealizm D) Eleştirel kuram E) Rasyonalizm 13. Realist yaklaşımın temeli aşağıdaki düşünürlerden hangilerine dayanır? A) Kant - Hegel B) Rousseau - Locke C) Bodin - Montesquieu D) Machiavelli - Hobbes E) Grotius - Hume
Siyaset Bilimi / Test - 1 14. Uluslararası ilişkilerin tarihinin dayandığı ilk normatif düzenleme aşağıdakilerden hangisidir? A) Fransız İhtilali B) Amerika Bağımsızlık Bildirisi C) Westphalia Anlaşmaları D) Avrupa Birliği E) Milletler Cemiyeti 17. Halkın siyasal süreçlere giderek daha fazla katılması anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Siyasal ilgi B) Önemseme C) Siyasal bilgi D) Yönelim E) Yönetişim 18. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Avrupa Birliği nin kurucu üyelerinden biri değildir? A) Belçika B) Hollanda C) Fransa D) Lüksemburg E) İngiltere 15. Egemenlik kavramı ilk kez aşağıdaki düşünürlerden hangisi tarafından kullanılmıştır? A) Hugo Grotius B) J. J. Rousseau C) Thomas Hobbes D) Jean Bodin E) T. Jefferson 16. 1648 Westphalia Anlaşmaları ile ilk kez beliren egemenliğe dayalı sistem anlayışının en güçlü ifadesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Avrupa Birliği B) Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü C) Uluslararası Adalet Divanı D) İnsan Hakları Evrensel Bildirisi E) Birleşmiş Milletler Örgütü 19. Anayasa Mahkemesi üyeleri kaç yıl için seçilirler? A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 3 20. Aşağıdakilerden hangisi özel hukukun alt dallarından biri değildir? A) Medeni Hukuk B) Ticaret Hukuku C) Borçlar Hukuku D) Devletler Hususi (Özel) Hukuku E) Vergi Hukuku 5
Siyaset Bilimi / Test - 1 ÇÖZÜMLEMELER 1. Max Weber modern devletin toplumsal yaşam üzerindeki etkisini anlatmak için; devletin faaliyetleriyle tanımlanamayacağını, devletin el atmadığı herhangi bir görevin olmadığına dikkat çeker. Weber e göre, modern devletin ortak yaşam üzerindeki hâkimiyeti, onun yönetim araçlarının yoğunlaştığı alan olmasından kaynaklanmaktadır. Modern yaşamda devletin neden siyasetin tezahür ettiği alan olarak öne çıktığını anlamak için modern devleti karakterize eden özelliklerin bilinmesi gerekir. Weber in devlet kavramlaştırması göz önünde bulundurulduğunda modern devletin en temel özelliği, meşru olarak şiddet kullanma ya da fiziki zora başvurma tekelini elinde bulundurmasıdır. Şiddet toplumsal yaşamda karşımıza sıkça çıkan bir olgudur. Modern toplumsal yaşamda kadınlara, çocuklara, birtakım marjinal gruplara yönelik şiddete sıkça şahit olunmaktadır. Burada kastedilen, devletin dışında gerçekleştirilen şiddetin gayrı meşru olmasıdır. Modern devlet, her ne nedenle olursa olsun kendisini temsil eden, dolayısıyla da yetkisini kendinden alan asker, polis, gardiyan gibi görevlilerin dışındaki kişilerin fiziksel güce başvurmalarını hukuken yasaklamıştır. Modern devletin meşru şiddet kullanma tekelini elinde bulundurması ile onun en ücra noktasına kadar toplumsal yaşama nüfuz etme gücü arasında bir paralellik vardır. Örneğin, geleneksel bir toplumda herhangi bir aile içerisinde cereyan eden bir şiddet olayı siyasal iktidarı ilgilendirmezken, modern toplumsal yaşamda benzer bir olay devleti ilgilendirir. Geleneksel toplumda söz konusu şiddet (örneğin töre cinayetleri) törelere bağlı olarak meşru addedilirken, modern toplumda bu şiddet kanun dışı olarak görülür ve failler devlet tarafından cezalandırılır. 6 2. Otoriterizm kavramının anlam olarak baskıcı bir yönetim anlayışını, özgürlüğe karşı zoru içermesine karşın; otorite, zoru ve baskıyı değil rızayı içerir. Otorite kavramı bu anlam içeriği ile iktidar kavramından da anlam olarak farklılaşır. İktidar veya en azından siyasal iktidar zorlayabilme, müeyyideye bağlayabilme ile ilgilidir. İktidar buyurur, gerektiğinde zor kullanarak ayakta durur. Buna mukabil otorite etkiler. Otorite ödüllendirmeyi ve zoru içermez. Zor devreye girdiğinde otorite, otorite olmaktan çıkar. Bu anlamda otorite, kendiliğinden kabulü gerektiren bir etki ve yetki biçimidir. Nüfuza ve saygınlığa dayanır. Otorite ilişkisinin iki temel özelliği vardır. Buna göre, otorite ilişkisi; ilişkiye konu olan iki taraf arasında eşitsizliğin bulunduğu ve üstün olan tarafın diğer tarafa kendini kabul ettirmek için ikna ve şiddet araçlarını kullanmaya ihtiyaç duymadığı bir ilişki biçimidir. Hasta-hekim ilişkisi otorite ilişkisinin tipik bir örneğini oluşturur. Öncelikle, hasta ile hekim arasındaki ilişki, mahiyeti gereği eşitsiz bir ilişkidir. Hekim, ilişkide üstün olan taraftır. İkincisi, hekimin hasta üzerindeki otoritesi bizatihi hekim olmasından kaynaklanmaktadır. Bu anlamda hekim, hastaya söylediklerini kabul ettirebilmek için ikna etmek ya da şiddet kullanmak gibi araçlara gereksinim duymaz; hasta tarafından kendisinin hekim olarak kabul edilmesi, hastanın hekimin söylediklerine rıza göstermesi için yeterli bir nedendir.