Tanıtım raporu Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı 1. Güney Akım Projesi: Doğalgaz tedariki için kilit bağlantı 2. 3. Boru Hattı Tasarımında Güvenlik 4. Güney Akım Açık Deniz Boru Hattının Yapımı 5. İlk doğalgaz sevkiyatı 2015 sonunda 6. Önce Çevre: Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmeleri 1. Güney Akım Projesi: Doğalgaz tedariki için kilit bağlantı Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı, Rusya dan Orta ve Güneydoğu Avrupa ya doğalgaz tedarik edecek Güney Akım Boru Hattı Sistemi nin deniz üzerinden ilerleyen kesimidir. Avrupa nın artan enerji talebini karşılamayı amaçlayan boru hattı Avrupalı tüketicileri dünyanın en büyük doğalgaz rezervleriyle doğrudan buluşturacaktır. En iklim dostu fosil yakıt olan doğalgaz, hem verimli hem de bereketli bir yakıttır. Öte yandan, Avrupa nın doğalgaz talebi artarken, Avrupa rezervlerindeki düşüşten ötürü yerli kaynaklardan yapılabilen üretim azalmaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı, 2010-2035 yılları arasında Avrupa doğalgaz talebinin %15 artmasını öngörmektedir. Ancak aynı zamanda, Avrupa da 1 üretim %50 den fazla düşüş gösterecektir. Dolayısıyla Avrupa önümüzdeki yıllarda ek doğalgaz tedarikine ve enerji güvenliği için güvenilir arz güzergâhlarına ihtiyaç duyacaktır. Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı nın, Avrupa ya ilk doğalgaz tedarikini 2015 sonuna dek gerçekleştirmesi öngörülmektedir. Güney Akım Boru Hattı Sistemi, deniz üzerinden ilerleyen bir kesim ile kara üzerinden ilerleyen birden fazla kesimden oluşmaktadır. Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı, Rusya dan başlayarak Karadeniz üzerinden Bulgaristan a ilerleyecektir. Kara üzerinden ilerleyen kesimler, Bulgaristan, Sırbistan, Macaristan, Slovenya ve kuzey İtalya güzergahını izlerken, hattın diğer kolları Hırvatistan ve Bosna Hersek e uzanacaktır. 1 Uluslararası Enerji Ajansı, Dünya Enerji Görünümü 2013.
Boru hattının kara güzergâhı üzerindeki her ülkede Rus enerji şirketi Gazprom ile yerel bir ortak şirket arasında (Bulgaristan da Bulgarian Energy Holding EAD, Sırbistan da Srbijagas, Macaristan da MVM Macar Elektrik Ltd. ve Slovenya da Plinovodi olmak üzere) ortak girişimler kurulmuştur. Hattın deniz üzerinden ilerleyecek kısmı ise adlı uluslararası ortaklık tarafından hayata geçirilecektir. 2. South Stream Transport şirketi, Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı nın planlaması, inşası ve ardından işletimi için kurulmuş uluslararası bir ortaklıktır. Şirket, boru hattının öngörülen elli yıllık ömrü boyunca, Rusya ile hattın Bulgaristan daki karaya çıkış noktası arasında doğalgaz taşımacılığı hizmeti sağlayacaktır. South Stream Transport şirketi, Rusya dan %50 hisse sahibi OAO Gazprom, İtalya dan %20 hisse sahibi Eni S.p.A., Fransa dan %15 hisse sahibi EDF ve Almanya dan yine %15 hisse sahibi Wintershall Holding GmbH olmak üzere dört büyük enerji şirketini bir araya getirmektedir. Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı, uluslararası finans piyasalarından yatırımcılar ile projenin Nihai Yatırım Kararı nı 14 Kasım 2012 tarihinde alan dört hissedar tarafından beraberce finanse edilmektedir. Söz konusu yatırım, Orta ve Güneydoğu Avrupa nın uzun vadeli kalkınmasına destek sağlayacak güvenli ve güvenilir enerji tedarikine yapılan bir yatırım mahiyetindedir. South Stream Transport, Avrupa nın ileri gelen dört enerji şirketini hissedar olarak aynı çatı altında toplayarak, söz konusu kuruluşların gerek kara, gerek deniz üzerinden ilerleyen doğalgaz boru hatlarının inşası ve işletimi konusundaki uzmanlığından faydalanmaktadır. Şirket, bu bilgi birikiminden aldığı güçle Sağlık, Güvenlik ve Çevre alanlarında Uluslararası İyi Sanayi Uygulamaları standartlarına riayet ederek güvenli inşa ve işletim için gelişmiş teknolojiyi hayata geçirecektir. 3. Boru Hattı Tasarımında Güvenlik Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı, Rusya kıyısındaki Anapa kenti yakınından başlayacak, Türkiye nin Karadeniz deki Münhasır Ekonomik Bölgesi nden ilerleyerek Bulgaristan kıyısında Varna kenti yakınında karaya çıkacaktır. Karadeniz i kat edecek güzergâh 931 kilometre uzunluğunda ve en derin noktasında 2200 metre derinliğinde olacaktır.
Her birinin çapı 32 inç (81 santimetre) ve yıllık taşıma kapasitesi 15,75 milyar metreküp (mmk) olan, birbirine paralel dört boru hattı inşa edilecektir. Tam kapasiteyle işletime alındığında, Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı yılda 63 mmk doğalgazın taşınmasına olanak tanıyacaktır. Bu rakam, Avrupa da 38 milyon hanenin enerji ihtiyacına denktir. Her bir boru hattı, 75.000 den fazla sayıda 81 cm çapında ve yaklaşık 9 ton ağırlığında boru kesitinden oluşacaktır. Boruların çeperi yaklaşık 4 cm kalınlığında, özel ısıl işlem uygulanarak ekstra güçlendirilmiş çelikten olacaktır. 2014 yılının ilk çeyreğinde, South Stream Transport şirketi hatlardan ilki ve ikincisi için 1,8 milyar Avro değerinde sözleşmeler imzalamıştır. Almanya dan Europipe ve Rusya dan OMK ile Severstal ilk hattın, Japonya dan Marubeni-Itochu & Sumitomo Konsorsiyumu ve Rusya dan OMK ile Severstal ikinci hattın borularını temin edecektir. Borular üretim merkezlerinden doğrudan Bulgaristan kıyısındaki Burgaz ve Varna daki özel depolama istasyonlarına, oradan da Karadeniz tabanına döşenmek üzere açık deniz boru hattı yapım gemilerine aktarılacaktır. 4. Güney Akım Açık Deniz Boru Hattının Yapımı 2014 yılının Mart ayında açık deniz boru hatlarından ilkinin yanı sıra dört hattın tümünün sığ deniz kesimleri, kıyı geçişleri ve kara çıkışı tesislerinin yapımı için açılan ihaleyi Saipem kazanmıştır. 4.1. Açık denizde boru döşenmesi Açık denizde boru döşemek için iki ayrı gemi kullanılacaktır. Bunlardan ilki Saipem in hem derin hem sığ sular için elverişli Castoro Sei adlı S-döşeme gemisidir. Boru kesitleri gemide yatay bir dizi oluşturacak biçimde birbirine kaynaklanacak, ardından büyük bir S biçimi verilerek deniz tabanına indirilecektir.
Diğer gemi ise çok derin sularda kullanılmaya uygun, Karadeniz de Mavi Akım boru hattının döşenmesinde de görev almış bir J-döşeme gemisi olan Saipem 7000 dir (S7000). Yapım sürecinde boru kesitleri limanda 48 metrelik birleşik kesitler halinde dörderli olarak birbirine kaynaklanacak, ardından S7000 e aktarılarak ana hatta eklemlenmek üzere büyük bir J-döşeme kulesine dikey olarak yerleştirilecektir. Borular otomatik makinelerin yardımıyla yüksek hassasiyetle birleştirilecek, herhangi bir aksaklık olmadığından emin olmak için her bir kaynaklama noktası ultrasonla taranacaktır. Deniz tabanına döşenmeden önce boruların ek noktaları, korozyondan korunması için plastik bir doku olan polipropilenden yapılma özel bir tabakayla kaplanacaktır. Yapım süreci açık denizde gerçekleştirilen projelerin güvenliğini değerlendirme alanında uzman olan Norveçli bağımsız DNV Kurumu tarafından izlenecektir. Adı geçen kurumun gözetimi, yüksek uluslararası standartların korunmasının yanı sıra, yapım ve işletim aşamalarında güvenlik ve güvenilirliğin de sağlanmasında yardımcı olacaktır. Tipik bir J-Döşeme gemisi 4.2. Boru tedarik gemisiyle birlikte tipik bir S-Döşeme gemisi Kara çıkışı tesisleri ve kıyı geçişleri Güney Akım Açık Deniz Boru Hattına doğalgaz giriş ve çıkışını izlemek ve düzenli olarak bakım ve gözetim faaliyetinde bulunmak üzere Karadeniz in her iki yakasında kara çıkışı tesisleri inşa edilecektir. Kara çıkışlarına, boru hattının gerektiğinde kapatılabilmesini sağlayacak dev vanalar yerleştirilecektir. Ayrıca boru hattı denetim ölçerleri (PIG) adı verilen, Rusya da hattın içine yerleştirilip Bulgaristan da çıkarılacak araçlar kullanılarak boru hattı düzenli olarak içten de denetlenecektir. Gerek Rusya gerek Bulgaristan da, boru hatları kara çıkışı tesislerinden Karadeniz e doğru yer altından ilerleyecek, suya dört mikrotünel aracılığıyla girecektir. 2,4 metre çapındaki tünellerin kazılması için uzaktan kumandalı bir makine kullanılacak, ardından boru hattı tünelden geçirilerek sudan çıkarılacaktır. Mikro tünelleme yöntemi, boruların gömülmesi için hendek açılmasını öngören geleneksel yönteme göre biraz daha karmaşık ve pahalı bir yöntem olmakla birlikte, boruların yüzeyde herhangi bir inşaat faaliyetine gerek kalmadan yerleştirilmesini
sağlamaktadır. Bu da, Rusya kıyısındaki kayalıkların ve Bulgaristan daki sahillerin korunmasına ve inşaat sürecinde de ziyarete açık kalmasına yardımcı olacaktır. 5. İlk doğalgaz sevkiyatı 2015 sonunda Boru hatlarından ilki için boru üretiminin 2014 yılı Nisan ayında başlatılmasının ardından, borular yaz başından itibaren Bulgaristan daki depolama sahalarına aktarılmaya başlanacaktır. Kara çıkışlarındaki faaliyetler Bulgaristan ve Rusya da mikro tünel inşaatı hazırlıklarıyla beraber 2014 yılı Haziran ayında başlayacaktır. Açık denizdeki inşaat faaliyetlerine 2014 yılı Eylül ayında Castoro Sei gemisi Bulgaristan da demirli haldeyken gemide boruların dörderli gruplar halinde birbirine eklemlenmesiyle start verilecektir. 2014 yılı Kasım ayında Castoro Sei Rusya karasularına geçerek deniz altına boru döşemeye başlayacaktır. Yıl sonunda boru döşeme faaliyetini S7000 devralacak, Castoro Sei dörderli boru gruplarının birleştirilmesine devam etmek üzere limana geri dönecektir. Yapım sürecinde gemiler 24 saat çalışarak günde 2 ila 3 kilometre uzunluğunda boru döşeyecek, böylece hatlardan ilki 2015 yılı sonuna dek faaliyete geçmeye hazır hale gelecektir. 6. Önce Çevre: Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmeleri South Stream Transport şirketi, projeyi çevresel ve sosyal sorumluluk ilkeleri çerçevesinde, ulusal, uluslararası ve AB mevzuatlarıyla uyumlu biçimde geliştirmenin gerekliliğine yürekten inanmaktadır. Şirket, bağımsız uzmanların da yardımıyla projenin çevre üzerindeki etkilerine ilişkin olarak, ekoloji, kültürel miras ve sosyoekonomik açıları da göz önünde bulunduran araştırmalar yürütmektedir. Etki değerlendirmesi çalışmaları, biri Rusya, Türkiye ve Bulgaristan ulusal mevzuatları uyarınca gerçekleştirilecek Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ve diğeri, örneğin Dünya Bankası Uluslararası Finans Kurumu gibi uluslararası finans kuruluşlarının yönergeleri doğrultusunda gerçekleştirilecek Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) olmak üzere iki paralel süreçten oluşmaktadır. ÇED ulusal mevzuatın gereklerine uyulmasına hizmet ederken, ÇSED projenin tamamına yönelik olarak her üç ülkede tutarlı bir yaklaşım geliştirilmesini sağlayacaktır. ÇED ve ÇSED süreçleri, temel çevresel ve sosyoekonomik meselelerin belirlendiği ve ilgili raporda yayımlandığı kapsam belirleme süreciyle başlamaktadır. Bunun ardından, daha sonra ÇED ve ÇSED raporlarında ortaya konacak daha ayrıntılı bir etki değerlendirmesi gerçekleştirilmektedir. Bunlara ek olarak South Stream Transport şirketi, boru hattının inşa ve işletimi sırasında karşılaşılabilecek etkileri ortadan kaldırmak, yönetmek ve izlemek için alınacak önlemlerin ortaya konacağı bir Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı hazırlayacaktır. Her bir rapor için, bölge sakinleri, sivil toplum kuruluşları ve balıkçılık örgütleri de dâhil olmak üzere ilgili paydaşlarla istişare halinde olunacak, böylece bu toplulukların kaygılarının anlaşılması ve değerlendirmelerde göz önünde bulundurulması sağlanacaktır. Amaç, projeyi çevre üzerinde mümkün olan en az etkiyle hayata geçirebilmektir.
South Stream Transport şirketi hazırladığı Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporlarını 2013 yılı içinde Rusya, Türkiye ve Bulgaristan da yetkililere teslim etmiştir. Rusya, Türkiye ve Bulgaristan için hazırlanan ÇED raporları, boru hattının çevre üzerinde kayda değer herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağını göstermektedir. Çevre uzmanları deniz tabanı üzerindeki olası etkileri değerlendirmenin yanı sıra, boru hattı güzergahının gemi batıkları gibi kültürel miras değeri taşıyan buluntuları etkilememesini sağlamak üzere derin deniz taramaları gerçekleştirmiştir. Karadeniz in derin sularında oksijen bulunmayan deniz ortamının özelliklerinden ötürü, bu batıklardan bir kısmının çok eski olmalarına karşın iyi durumda olduğu görülmektedir. South Stream Transport şirketi, bu buluntular hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için arkeologlarla ve ilgili resmi makamlarla ortak çalışmalar yürütmektedir. Varna bölgesinde gerçekleştirilen halkın katılımı ve istişare toplantılarını müteakiben, Bulgaristan kesimine ait ÇED raporu 2014 yılı Şubat ayında Çevre Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. Rusya ÇED çalışması, devlet ve uzmanlar eliyle gerçekleştirilen çeşitli değerlendirme aşamalarından geçmiş, 2014 yılı Mart ayında Devlet Uzman Değerlendirme Kurulu, projenin Rusya ayağına ilişkin çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporunu da kapsayan Güney Akım Açık Deniz Boru Hattı Rusya Kesimi Tasarım Belgelerine onay vermiştir. South Stream Transport şirketi 2013 yılı Kasım ayında Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ÇED raporu taslağını sunmuştur. Bakanlığın rapora ilişkin kararını 2014 yılı ortalarında açıklaması beklenmektedir. ÇSED raporu taslağı da paydaşlarla istişarenin sürdürülmesi için 2014 yılında kamuoyuyla paylaşılacaktır. South Stream Transport şirketi, 2014 yılının yaz aylarında denizde, sonbahar aylarındaysa karada inşaat faaliyetlerine başlayabilmek üzere projenin gerçekleştirileceği her üç ülkeden ilgili inşaat izinlerini almayı amaçlamaktadır.