Tarihsel Yönü Bacterium monocytogenes 1924 te infekte tavşanların izolasyonundan sonra Murrey tarafından tanımlandı. 1927- Kral Lister Listerilla monocytogenes ismini verdi. 1929- İnsan patojeni olarak doğrulandı. 1940- Listeria monocytogenes olarak değiştirildi. 1985 California da Meksika tarzı peynirden salgın.
Gıda Kaynaklı Patojen Olarak Listeria Monocytogenes in Ortaya Çıkışı Medikal tanılar geliştirildi. İzolasyon ve bulma stratejileri geliştirildi. İstatiksel çalışmalarda genç ve yaşlılarda,immünitesi zayıf kişilerde sayıları artmış. Gıda üretimindeki değişiklikler soğuk depolama,uzamış raf ömrü Yemek pişirme çeşitliliği ve hazır gıdalar tüketme Ciddi hastalık belirtileri Mide asitliğini bastırıcı ilaçların kullanımında artış
Listeria Histeria nın özellikleri Hastalık şiddetli ölüm oranı %20-30 Listeria monocytogenes in heryerde bulunan türü Dirençli organizmalar Psikotrofik Asit toleranslı Tuz toleranslı
Listeria Cinsleri Günümüzdeki 6 Türü L.monocytogenes;sadece halk sağlığı ile ilgili(hemolitik) L.ivanovii;hayvan patojeni(hemolitik) L.seeligeri;non-patojenik,indikatör(hemolitik) L.innocua;non-patojenik,indikatör L.welshimeri;non-patojenik L.grayi;non-patojenik
İzolasyon 1. Soğuk Zenginleştirme 2. USDA-FSİS Metodu(identifikasyon ve izolasyon metodu) Et Ürünleri(25gr) ve çevresel örnekler Ön zenginleştirme:uvm (30 o C/24 sa) İkinci ön zenginleştirme:fraser(35 o C/24+48sa) Modified Oxford Agar (35 o C/24+48sa) 3. FDA Method (BAM) - Günlük ürünler,deniz ürünleri(25gr) Listeria Enrichment Broth (30 o C/4 sa) Acriflavine,nalidixic asit eklenir.30oc/20 sa,asit ve sikloheksimid 44 sa Oxford Agar 30-35 o C LPM Agar/PALCAM 24-48 sa 4. Hızlı metodlar ViDAS,Gene Trak
Özellikleri ve İdentifikasyonu G+ kısa çubuk,tek veya çift İndirekt yayılan ışık altında mavimsiyeşil parlaklık Takla hareketi(peritrichous flagella) 20-25 o Cde,37 o Cde değil Gelişme; 0-45 o Cde, ph:4,4-9,6 <%10 NaCl CAMP test beta-hemoliz Biyokimyasallar;mannitol (+),ksiloz (-)
Tür Tiplendirme Serotipleme Bilinen 13 serovar İnsan izolatlarının %95 i; 1/2a, 1/2b, 4b 1981-4b bütün gıda kaynaklı salgınlara sebep olan Tiplendirmeyi tamamlamak için birkaç laboratuvar çalışması Faj tipleme Sadece referans laboratuvarlar için pratik Tarama metodları Muhafaza etmek için faj zor Genotipik metodlar PFGE(tercih edilen),ribotipleme,rapd,pcr
Koruyucu Maddelere Karşı Direnç veya Hassasiyet 1. Sıcaklık Süt; 98 o /15 dk inaktive edilir. Et; 74 o pişirme Artan sıcaklıklara dayanmada ısı şok ve stres adaptasyonu takip eder. 2. Dondurucu Hayatta kalırlar 3. Asit (ph<4,3 gelişme yok) Asetik asit>laktik asit>sitrik asit>malik asit>hcl Düşük depolama sıcaklığında hayatta kalırlar. Asit adaptasyonu 4. Su aktiviteleri <0.93 aw gelişme yok
5. Koruyucu metodlar sodyum diasetat propiyonik asid sorbic asid benzoik asid p-aminobenzoik asid sodyum nitrit sıvı duman otlar,bitki özleri,baharatlar 6. Bakteriyosinler nisin pediosin 7. Modifiye edilmiş atmosfer paketleme 8. Isıl olmayan metodlar Işınlama; gama,uv,yüksek enerjili darbeli ışık Yüksek hidrostatik basınç 9. Kombine işlemler; "Hurdle Concept" 10. Dezenfektanlar klorin,ozon,quat, perasetik asid
Kaynakları 1. Çevre Toprak Sular,göller,nehirler,lağım suları Bitkiler,silaj,çayır 2. Gıda işleme tesisleri Giriş - ayakkabılardaki toprak,giysiler,ham ürün,insanla ilgili taşıyıcılar Alanlar - soğutucular,aerosollar,kalıntı araçları Mezbahalar - %50den fazla pozitif karkaslar Kümes hayvanı çalışmaları - tüy yolma,soğuk su,yeniden kazanılmış atık sular
3. Gıda Genel bulgular Listeriosis kurbanlarının %11 buzdolabı gıdalarından Süt ve günlük ürünler Çiğ süt - %2-5 LM+(< 10 CFU/ml) Peynir- 2-10% LM+ (<10-107 CFU/g pha bağlı) Dondurma - 0.3-2% LM+ (< 1 CFU/g) Yoğurt ve tereyağında seyrek Et ürünleri Ham kesim ve rostalar,ham kıyma,pişirilmiş hazır yenenler,taze kümes hayvanları,balık ve deniz ürünleri,özellikle pişmiş yengeç ve karides problemli ürünler Sebzelerde düşük sayıda,havuç ve domateste genellikle yok 4. Taşıyıcı insan %2-10 asemptomik fekal döküntüler Listeriosisli hasta:sıklıkla >10 4 CFU/g 2.yayılım önemli
Listeriozisli İnsanlar 1. Bulaşıcı doz Konakçının immünolojik durumu Virulans çeşitliliğine bağlı yaygın patlama (%2-6 popülasyonun fekal taşıyıcılarıyla) Salgın verileri:>100 CFU/g Uzun inkübasyon zamanı problem;3-70 gün Hazır tüketilen gıdalarda 0 toleransı 2. Hassas populasyonlar Yenidoğanlar, yaşlılar, hamileler, immünitesi zayıf yetişkinler, organ nakli yapanlar, kanserliler, AİDSliler Kronik hastalıklılar; kalp yetmezliği, diabet, alkolizm, siroz Sağlıklı insan normal etkilenebilir
3. Oluş sıklığı 4. Belirtiler ~2-7 durumlar/1 milyon popülasyon Arasıra meydana gelen durumlar;hastane kaynaklı,cilt teması(veterinerde) Bazı gıda kaynaklı salgınlar;uzun inkübasyon periyodu problem Hamilelerde; - 3.ayda grip benzeri hastalık - düşük yapma - birkaç yeni doğanda septisemi - menenjit Yatkın yetişkinlerde;-bakteriyemi(fekal odaksal infeksiyonların %30 endokardit,septik artrit,hepatit,osteomiyelit Önceden sağlıklı yetişkinler;-menenjit -hafif gastroenteritis Ölüm oranı; genellikle %20-30 -Yaşlılarda,immünitesi zayıf kişilerde %40
Hayvanlarda Listeriozis- zoonoz 1993-1997 verilerine göre; sığır %87,koyun %9,keçi %2 Koyun geç sonbahar,kış,erken ilkbaharda o o o L.monocytogenes ve L.ivanoii gıdalarla sindirimi doğru fermente edilmeyen silajlarla Dışkı ve sütte Listerianın semptomatik ve asemptomatik döküntüleri Belirtiler; o Beyin iltihapları;yetişkin koyunlarda yaygın infeksiyon circling hastalığı denir. o Plasenta iltihabı;son ayda düşüklere sebep olur o Septisemi;kuzularda KC ve dalakta,beyin iltihabından daha düşük ölümlere neden olur.
Keçi;benzer klinik belirti ve tanılar Sığır; o o o İnfeksiyon kaynağı;silaj,yeni hayvan sürüsü depolaması Dışkı ve sütte birçok ay için semptomik veya asemptomik döküntüler Belirtiler;beyin iltihabı,düşük,septisemi, meme iltihabı Diğer hayvanlar;domuz,kümes hayvanları,tavşanlar,köpek, kedi.
Patojenitesi ve Virülansı 1. Patojenitesi o Fare modeli KC ve dalakta LD50 ve sayılar suşlar arası çeşitli genişlikte Virülansla kaynak arasında açık bir ilişki yok(insan,hayvan,gıda) veya suşlarla(fenotip/genotip tipi) Bütün suşlar potansiyel olarak ölümcül düşünülür. 2. Deneysel infeksiyon Hücresel bağışıklık çalışmak için kullanılır İnfeksiyon sonrası %90 KC de,%10 dalakta Makrofaj içinde hayatta kalanın gelişimiyle KCde 1 log azalma izlenir ve 3-4 gün içinde inaktivasyon
3. İnfeksiyon rotası Organizmanın sindirimi; midede hayatta kalır, intestinal bariyeri geçer Makrofajlarla fagositoza neden olurlar, fagositozdan kaçarlar Sitoplazmada hızlı gelişirler, hücreden hücreye yayılırlar. Kan damarlarından lenfoid nodüllerine ve diğer organlara taşınırlar KC ve dalakta çoğu nötrofillerle öldürülür.
Virulans faktörler Memeli hücrelerine giriş İnternalin; epitel hücrelerine giriş için gereken bir yüzey proteini. 37Cde 20Cden daha fazla sentezlenir inla; epitel hücresine giriş inlb; hepatositlere P60; 60 kda fibroblast hücrelerine giriş için proteinle ilişkili ekstraselüler invazyon
Vakuoladan kaçış ve intraselüler gelişim Listeriolisin O(LLO); B-hemolisin hly ile kodlanır. streptolizin O ya benzer thiol aktiveli toksin Membranda porlar üretmek için, liziz için kolesterol reseptörüne bağlanır. Fosfolipaz diğer bir etkendir ph=5 aktif (fagozom ph) ph=7 inaktif (sitozol) hemolitik olmayan mutantlar fagositlerden kaçamazlar. Fosfotidilinozitol spesifik fosfolipaz C (PI-PLC) 37 kda yüzey proteini içerir vakuolden kaçışta.
İntrasitoplazmik hareket Bakteriler hücre yüzeyinde aktin polimerizasyonunun devamının direkt sonucu ileriye doğru gider. İntrasitoplazmik hareketlilik için hücre yüzeyinde düzensiz ActA nın polimerizasyonu komet kuyruk formu oluşturur.
hücreden hücreye yayılım Hücreden hücreye yayılım ve membranların parçalanması ActA aktin polimerizasyonu ile diğer hücrenin membranında çıkıntı yapar Listeriolisin, metalloproteaz ve fosfolipaz C hücre membranını parçalar ve vakuoladan kaçışı sağlar
Virulans fonksiyonunun regülasyonu Virulans genler düşük sıcaklıkta bastırlır Max.37oC de zehirlenme faktörleri sentezlenir ısı şoku ve besin yoksunluğu ile etkilenir. prfa diye kodlanan 27 kda protein ile yeniden düzenlenir.