BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof Dr Zehra AYCAN zehraaycan67@hotmail.com
Büyüme Çocukluk çağı, döllenme anında başlar ve ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eder Bu süreçte çocuk hem büyür hem de gelişir
Büyüme Büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması Organizmadaki hücre sayısı ve hücrelerin büyüklüğü zaman ile ARTAR
Büyüme Gelişme Organizmanın fiziksel boyutlarındaki artış (Tartı, boy, baş çevresi, sekonder seks karakterleri, diş gelişimi ) Organizmanın fonksiyonlarındaki değişiklikler (zihinsel, motor-hareket, sosyal alandaki) (Kaba, ince motor gelişme, dil-işitme gelişimi, görme gelişimi )
Sağlıklı Çocuk Hastalık belirtileri göstermeyen Takvim yaşına uygun bir vücut büyümesi Fizyolojik gelişme Ruh ve zeka gelişimi gösteren çocuk
HORMON DIŞI FAKTÖRLER HORMONAL FAKTÖRLER Hücresel Büyümenin Kontrolü Hipotalamik kontrol Hipofiz Büyüme hormonu TSH ACTH LH/FSH IGF İnsülin T 3 /T 4 Kortizol T/E 2 HÜCRESEL BÜYÜME Genetik faktörler EGF NGF BESLENME
BÜYÜME INTRAUTERİN DÖNEMDE POSTPARTUM DÖNEMDE İNSÜLİN, IGF-1, IGF-2 (Tiroid hormonları ve Büyüme Hormonu rolü yok!!!!!) BÜYÜME HORM, TİROİD HORMONLARI PUBERTAL DÖNEMDE SEKS HORMONLARI- BÜYÜME HORMONU
Büyüme -Gelişme Olumsuz çevresel koşulların en fazla etkilediği dönem, büyümenin en hızlı ve dış etkilere en duyarlı olduğu; Antenatal dönem Süt çocukluğu Erken çocukluk
Süt çocukluğu dönemi: İlk 2 yaş. Fetal yaşamda etkili olan büyüme faktörleri (doğumdan sonra da devam eden) Doğumdan sonraki beslenme durumu Çocukluk dönemi: 2-3 yaşlarından 9-10 yaşlarına kadar olan dönem. Büyüme hormonu Tiroid hormonu Çevresel faktörler Ergenlik dönemi: Büyüme hormonu Cins steroidleri Tiroid hormonları
Süt Çocukluğu Dönemi Büyüme Problemleri Çevresel Faktörler Öncelikli Düşünülmeli Beslenme sorunları Anemi Tekrarlayan enfeksiyonlar Kr ishal. Hormonal problemler nadir
Çocukluk çağı..puberte Beslenme problemleri Kronik hastalıklar Endokrinolojik nedenler
Büyüme Klinik muayenenin en önemli bölümü; Yaşa göre büyüme ve gelişme durumunun değerlendirilmesi Büyümenin uygun aralıklarla ve doğru olarak değerlendirilmesi çocuk sağlığı ile ilgilenen tüm hekimler için ÖNEMLİ
Büyümenin Değerlendirilmesi AMAÇ Normalden sapmaların erkenden saptanması Normalden sapmanın nedenlerinin araştırılması Erken tedavinin planlanması
BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER
Büyümenin Değerlendirilmesi-Ölçümler Boy Ölçümü Vücut ağırlığı Baş Çevresi Göğüs Çevresi Diğer: Bel çevresi, kulaç, üst alt oranı..
Boy Ölçümü DOĞRU ÖLÇÜM ÖNEMLİ İlk iki yaş yatarak ölçüm 2-3 yaş arası hem yatarak hem ayakta 3 yaştan sonra ayakta ölçüm (ayakkabısız, dik pozisyonda) Yatarak Ayakta ; 1 cm
Boy Ölçümü Ayakta durabilen bir çocukta en iyi ölçüm yöntemi duvar tipi Harpenden stadiometredir Hareketli olan stadiometrelerde kullanışlı fakat sık kalibrasyon yapılmalı Geleneksel hareketli kolu olan ölçüm cihazlardan doğru ölçüm elde edilememekte
Boy Ölçümü Gündüz ölçümü gece ölçümüne göre 0,8 cm daha fazla (omurgayı oluşturan kasların yorulmasına bağlı) Ölçümlerin günün hangi saatinde alındığı bilinmeli
Boy Ölçümü Boy ölçümünü deneyimli kişiler tarafından yapılmalı Tekrarlayan en az 3 ölçümde farkın 0,3 cm den fazla çıkmaması gerekir Aynı kişi tarafından ölçüm yapılmalı
Boy Ölçümü
Kız Erkek Neyzi O, 2009
Hedef Boy Büyüme ve boy potansiyelinin belirlenmesinde genetik faktörler çok önemli Hedef boy anne ve baba boyunun ortalamasının alınması sonrasında erkek çocuklarda 6,5 cm eklenmesi, kız çocuklarda 6,5 cm çıkarılması ile hesaplanır
Hedef Boy Çocuğun büyüme özelliği aileninkine benzemiyor ise altta yatan Patolojik Durum düşünülmeldir. DİKKAT: Kısa boylu ailelerin kısa boylu çocukları ; ailevi boy kısalığı özelliklerine sahip değilse büyüme hormone sinyal yolağında yer alan tedavi edilebilir genetik bir sorun olma olasılığı araştırılmalı
Boy- Hedef Boy Uyumu Neyzi O, 2009
AİLESEL BOY KISALIĞI
GENETİK BOY KISALIĞI
Büyüme Hızı Büyümenin değerlendirilmesinde çok önemli Büyüme sorunun ayırıcı tanısında önemli bilgi sağlar Büyüme hızı : 6-12 aylık Mevsimsel varyasyonların olabilir
Yaşlara Göre Yıllık Boy Uzaması 0-1 yaş 25 cm/yıl 1-2 yaş 11-12 cm/yıl 2-4 yaş 7 cm/yıl 4 yaş - puberte 5-6 cm/yıl Pubertal büyüme E: 9.4 cm/yıl K:8.3 cm/yıl
Yetersiz Büyüme Kriterleri Yaş Yıllık Büyüme Hızı Sınırı 0-1 yaş 11 cm/yıl altında 1-2 yaş 7 cm/yıl 2-3 yaş 5 cm/yıl 4 yaş-puberte 4,5 cm/yıl Pubertal yıllar 5,5 cm/yıl
BÜYÜME HIZI Neyzi O, 2009
Vücut Ağrılığı Vücut ağırlığı doğum anından itibaren takip edilmeli Vücut ağırlığını değerlendirmek için kullanılan terazilerin duyarlılığı; İki yaşından küçük çocuklarda en fazla 10 gr Daha büyük çocuklar için ise 100 gr olmalı Büyük çocuklar giysisiz, bebekler ise bezsiz olarak tartılmalı
Süt çocukluğu/bebeklik dönemi Vücut ağırlığı İlk hafta %5-10,fizyolojik tartı kaybı İlk 6ay 20-30gr/gün (150-200 gr /hf) 2. 6 ay 15-20gr/gün (100-150gr/hf) 5 aylık iken: Doğum ağırlığının 2 katı 1 yaşında : Doğum ağırlığının 3 katı 2 yaş : Doğum ağırlığının 4 katı
Vücut Ağırlığı 3-12 AY: (YAŞ (AY) +9)/ 2 1-6 YAŞ: YAŞ (YIL)x2+8 7-12 YAŞ: (YAŞ (YIL)x7-5)/2 Kilo alamama nedenleri: Beslenme yetersizliği Enfeksiyon hastalıkları Kronik ishaller Kronik hastalıklar İlgi eksikliği
Ağırlık İzlem İlk 6 ayda her ay İkinci 6 ayda 3 ayda bir Sonraki 3 yılda yılda 2 defa Daha sonra yılda bir tartılır Sağlık Bakanlığı ilk 48 saat, 15-41.gün, 2,3,4,6,9,12. aylarda, 1-3.yaşlarda 6 ayda bir 4-6 yaşta yılda bir tartılmayı önermektedir
BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009
BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009
BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009
Baş Çevresi Baş çevresi; oksipital çıkıntı ile glabellanın 2,5 cm üzerinden geçen hattan ölçülür Kağıt mezur ile ölçüm İlk 36 ayda baş çevresi rutin ölçülmeli Anne ve babanın baş çevreside ölçülmeli İlk 3 ayda baş çevresinde hızlı veya yavaş büyüme ÖNEMLİ
Baş Çevresi Yenidoğanda baş çevresi 35cm (Kaput ve molding DİKKAT) 0-3 ay --------- 2cm/ay 3-6 ay --------- 1 cm/ay 7-12 ay-------- 0,5cm/ay 1-3 yaş--------- 0,25 cm/ay 4-6 yaş--------- 1 cm/yıl
3. Ayda baş çevresi 40,4 cm 6. Ayda baş çevresi 43,4 cm 9. Ayda baş çevresi 45 cm 12. Ayda baş çevresi 46-47 cm 3 yaşında baş çevresi 50 cm 15 yaşında baş çevresi 55 cm Baş çevresinin yaşa göre normal ortalama değerin 2 SD altında olması mikrosefalidir
Büyüme Ne sıklıkta Değerlendirilmeli? Haftada bir Ayda bir 3 ayda bir 6 Ayda bir Yılda bir Doğum 1 ay 6 ay 2 yaş 6 yaş Ergenlik sonu
Kız Erkek Neyzi O, 2009
Hastalıklar-Büyüme Eğrileri Turner Sendromu Down sendromu Prader Willi Sendromu Noonan Sendromu
ÖZET Büyümenin değerlendirilmesi çocuk izleminde çok önemli Büyüme önerilen aralıklarda izlenmeli Boy, ağırlık, baş çevresi ölçülmeli Ulusal büyüme eğrileri ile izlenmeli ÇOCUK HEKİMLERİNİN TUTUM KAZANMALARI ÖNEMLİ
Teşekkürler