ANLAMA TEKNİKLERİ I: OKUMA EĞİTİMİ YRD.DOÇ.DR. GÖKHAN ARI
OKUMA BECERİSİ A. OKUMA EĞİTİMİNİN FİZİKİ UNSURLARI 1. GÖZÜN YAPISI 2. NETLİK ALANI, NETLİK AÇISI, OKUMA MESAFESİ, SESLE İLGİLİ UZUVLAR B. OKUMA EĞİTİMİNİN ZİHNİ UNSURLARI
GÖZÜN YAPISI
GÖZÜN YAPISI 1. KORNEA Yoğun, jel kıvamlı bir maddedir. Gözün korunmasını sağlar. Homojendir. Işığın kırıldığı ilk bölümdür.
GÖZÜN YAPISI 2. AKÖZ HUMOR (SULU SIVI) Bu sıvı yapı kornea ile çevrilidir ve lense benzer bir yapıdır.
GÖZÜN YAPISI 3. İRİS Göze ışığın girişini kontrol eden yapıdır. Retinada oluşacak imaj için ışık miktarını belirler. Parlak ortamlarda küçülen iris, gözün dışarıdan bakıldığında renkli olarak görülen yapısıdır.
GÖZÜN YAPISI 4. LENS (GÖZ MERCEĞİ) Retinada görüntünün netleşmesini kontrol eder.
GÖZÜN YAPISI 5. SİLİYER KASLAR Lensin incelip kasılmasını sağlar. Bunlar kasılırsa lens incelir. Siliyer kasların hareketleri, retinaya düşen görüntünün netliği ya da bulanıklığını artırır/azaltır. İnsan vücudunda en fazla çalışan ve en çok yaşlanan (10 yaşından itibaren) kaslardır (Uyumanın sebeplerinden birisidir.
GÖZÜN YAPISI 6. VİTRÖZ HUMOR Jel kıvamlı ve gözün yuvarlaklığını sağlayan yapıdır.
GÖZÜN YAPISI 7. RETİNA Işığa duyarlı yapıdır. Siyahtır. Görme alıcılarına sahip iki tip alıcı vardır: koni, basil. Koniler, gündüz; basiller, gece görüşünü sağlar. Koniler, renkleri görür; basiller, renkleri göremez, ayırt edemez.
GÖZÜN YAPISI 8. SARI NOKTA (MAKULA) Retina üzerinde kör noktaya yakın bir mesafede yer alan son derece küçük bir yapıdır. Görüntünün azami (maksimum) ve net oluştuğu yerdir.
GÖZÜN YAPISI 9. GÖRME SİNİRİ Retinaya düşen görüntüyü beyne götürür. Bu sinirin retinadan çıktığı bölge kör noktadır. Burada koni ve basiller yer almaz. Beyinde sinirlerden alınan görüntünün algılanması birincil görme merkezi (görme gerçekleşir) ve duyusal görme merkezinde (beynin arka bölgesi) değerlendirilip yorumlanır.
OKUMA NETLİK ALANI (aktif görme alanı) NETLİK AÇISI (13-19 derece-2 derece 16 dk) OKUMA MESAFESİ (30-40 cm) OKUMA ORTAMI (ısı, ışık, gölge )
OKUMA BECERİSİ OKUMA EĞİTİMİNİN ZİHNİ UNSURLARI 1. görüntü 2. görüntü tanıma 3. görüntü yorum alanı 4. okuma merkezi
OKUMA ÖĞRENİMİ SÜRECİ Okuma öğrenimi süreci, değişik aşamalardan oluşmaktadır. Bunlar; Dildeki seslerin akustik analizi, Harflerin optik analizi, Ses-harf ilişkilerini tanıma ve beyne yerleştirme, Harf ve harf kombinasyonlarının sözcük oluşturmaları, Sözcük ve cümlelerin anlamlarını anlama.
OKUMANIN İLKELERİ Okuma anlam kurma sürecidir. Okunan yazının konusunu/temasını saptamak, Anlaşılmayan kelime ve cümleleri anlamak, Yazının ana fikrini bulmak, Yazının yardımcı fikirlerini anlamak, Yazının genel yapısını anlamak. Okuma akıcı olmalıdır. Harf tanımlama, kelime tanıma, kelime ayırt etme Okuma stratejik olmalıdır. Okuma motivasyonu gerektirir. Okuma devamlı gelişen bir eylemdir. Okuma bir iletişim kurmadır.
OKUMADA ÖĞRETMENE YÖNELİK UNSURLAR 1. Okuma eğitimi sürekli ve planlı olarak yapılan bir eğitimle gelişir. 2. Okumada kullanılan strateji ve yöntemler önemlidir. 3. Öğretmen okuma güçlüklerini oluşturan fizyolojik sebepleri (görme bozukluğu vs) bilmelidir. 4. Okumayı engelleyebilecek psikolojik etkenleri bilmelidir.
OKUMADA ÖĞRETMENE YÖNELİK UNSURLAR 5. Öğretmen, sınıf içi tutum ve davranışlarına dikkat etmelidir. 6. Öğretmen, okuma eğitimini çocuğun kişilik gelişmesi yönünde kurmalı ve geliştirmelidir. 7. Öğretmen, sınıftaki farklı okuma düzeyinde olan çocukları belirlemeli, gelişime göre okuma planlaması yapmalıdır. 8. Öğretmen tasarlama, uygulama ve değerlendirme faaliyetlerini düzenli olarak yapmalıdır.
OKUMADA ÖĞRETMENE YÖNELİK UNSURLAR 9. Öğretmen okumada anlama ve yorumlama sorularını iyi düzenlemelidir. 10. Okuma ile kelime dağarcığını geliştirmeye çalışmalıdır. 11. Okuma metinlerini ihtiyaca ve gelişime uygun ölçütleri göz önünde bulundurarak seçmelidir. 12. Okuma alışkanlığı kazandıracak ve geliştirecek uygulamalar yapmalı ve modeller geliştirmelidir.
OKUMADA ÖĞRENCİYE YÖNELİK UNSURLAR 1. Bu metni/kitabı niçin okuyorum? 2. Bu metni/kitabı kim, niçin yazmış olabilir? 3. Yazarın anlatmak istediklerini anlar mıyım? 4. Bu metni/kitabı okumadan önce onun hakkında düşünmeli miyim? 5. Okuduğum düşüncelerin doğruluğunu başka kaynaklardan kontrol etmeli miyim?
OKUMADA ÖĞRENCİYE YÖNELİK UNSURLAR 6. Bu metindeki/kitaptaki gerçeklerle benim yaşadığım çevrenin gerçekleri arasında nasıl bir ilgi var? 7. Okuduğum metindeki/kitaptaki düşünceleri başkalarıyla tartışabilir miyim?