Dr. Cüneyt SÜZEL İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Deniz Hukuku Derneği Genel Sekreteri Deniz Ticareti Hukukunda Taşıtan ve Yükleten
İÇİNDEKİLER SUNUŞ...VII TEŞEKKÜR... XI İÇİNDEKİLER...XIII KISALTMALAR... XXXIII GİRİŞ...1 Birinci Bölüm Milletlerarası Sözleşmeler ve Sözleşmelerin Uygulama Alanları 1. Denizde Eşya Taşıma Sözleşmeleri...5 I. İhtiyaç...8 II. Ulusal Düzenlemeler...12 III. Milletlerarası Düzenlemeler...14 A. 1924 KonişmentoMS Öncesi...14 B. 1924 KonişmentoMS...16 1. ILA Taslağı...17 2. 1921 Lahey Kuralları...18 3. 1922 Hill/Jackson Taslağı...18 4. 1922 CMI Taslağı... 22
XIV 5. 1922 Lahey Taslağı... 23 6. 1923 Lahey Taslağı... 24 7. Diplomatik Konferans... 24 8. Metodoloji... 25 C. 1968 Visby Protokolü... 25 1. 1963 Visby Taslağı... 25 2. 1968 Visby Protokolü...27 D. 1979 Özel Çekme Hakkı Protokolü... 28 E. Hamburg Kuralları... 30 F. Rotterdam Kuralları... 34 1. İhtiyaç... 34 2. Rotterdam Kuralları nın Hazırlık Süreci...35 a. CMI Aşaması...35 b. UNCITRAL Çalışma Grubu Aşaması... 40 c. UNCITRAL ve Birleşmiş Milletler Aşaması...41 d. İmza Töreni...42 e. Rotterdam Kuralları nda Değişiklik...43 IV. Değerlendirme...43 A. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeler...43 B. Türk Hukuku...45 2. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri nin Uygulama Alanları...47 I. KonişmentoMS...47 A. Uygulama Alanı... 48 1. 1924 KonişmentoMS... 48 2. Lahey-Visby Kuralları... 49 B. Konişmentolu Taşıma...53 C. Çarter Parti İstisnası... 56 D. Kara Zararları İstisnası...58 II. Hamburg Kuralları...59 A. Taşıma Senedinin Türü... 60 B. Taşımanın Türü...61
XV 1. Milletlerarası Taşıma...61 2. Deniz Taşıması...61 C. Bağlanma Noktaları... 63 1. Coğrafi Koşullar... 64 2. Taşıma Senedine Yönelik Koşullar... 66 a. Senedin Düzenlendiği Yer... 66 b. Genel Öncelik Kaydı... 66 D. Çarter Parti İstisnası... 66 E. Miktar Sözleşmesi İstisnası...70 III. Rotterdam Kuralları...71 A. Genel Kural... 72 1. Taşımanın Türü... 72 2. Milletlerarası Taşıma...74 3. Bağlanma Noktaları...75 a. Coğrafi Koşullar...75 b. Taşıma Senedinin Düzenlendiği Yer... 77 c. Genel Öncelik Kaydı...78 d. Denizde İfa Edene Etkisi...79 B. İstisnalar...81 1. Düzenli Hat Taşıması...81 2. Düzenli Hat Taşıması Dışında Kalan Taşımalar... 83 3. Değerlendirme... 84 C. Kişi Bakımından Uygulama Alanının Genişlemesi...85 D. Karma Taşıma Sözleşmesi İstisnası... 87 1. Rotterdam Kuralları na Tâbi Olan Karma Taşımalar... 87 2. 26 ncı Maddede Öngörülen İstisna... 88 a. Taşıyanın Sorumluluk Süresi... 88 b. Zararın Gerçekleştiği An...89 c. Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Başka Bir Milletlerarası Belge...91 d. Ara Sonuç... 92 3. 82 nci Maddede Öngörülen İstisna...93
XVI 4. Taşıtana ve Yükletene Etkisi...95 İkinci Bölüm Taşıtan ve Yükleten Kavramları 3. Temel Kavramların Belirlenmesi... 99 4. Denizaşırı Satış Hukuku...101 I. Milletlerarası Satıma İlişkin Yeknesak Kanun...101 II. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması... 102 III. Milletlerarası Ticari Terimler... 102 A. Kavram... 102 B. Ticari Terimler... 103 1. Her Türlü Taşıma İçin Kullanılan Ticari Terimler... 103 2. Deniz ve Su Taşımalarında Kullanılan Ticari Terimler.104 C. Taşıma Sözleşmesine Etkisi... 104 1. Deniz ve Su Taşımalarında Kullanılan Ticari Terimler.105 a. FAS ve FOB... 105 aa. Incoterms 2000... 105 bb. Incoterms 2010... 106 b. CFR ve CIF... 109 2. Her Türlü Taşıma İçin Kullanılan Ticari Terimler... 109 a. EXW...110 b. FCA...110 c. CPT ve CIP...111 d. DAP, DAT ve DDP... 112 5. Tacir (Merchant) İbaresinin Etkisi... 113 6. Milletlerarası Sözleşmeler Uyarınca Taşıtan ve Yükleten Kavramı..114 I. Denizde Eşya Taşıma Sözleşmeleri...114 A. KonişmentoMS...114 B. Hamburg Kuralları...118 C. Rotterdam Kuralları... 124
XVII 1. Hazırlık Çalışmaları... 124 a. CMI Süreci... 124 aa. CMI Taslağı Öncesi... 124 bb. CMI Taslağı... 130 b. UNCITRAL Çalışma Grubu Süreci... 132 2. Tanımlar... 135 a. Shipper Tanımı... 135 b. Documentary Shipper Tanımı... 136 II. Diğer Milletlerarası Sözleşmelerdeki Tanımlar... 142 A. CMNI... 143 B. Karma TaşımaMS... 143 C. CIM... 144 D. CMR... 144 E. VarşovaMS... 145 F. MontrealMS... 145 7. Ulusal Düzenlemeler... 146 I. Taşıtan ile Yükleten Ayrımının Bulunduğu... 146 A. Türk Hukuku... 146 B. Alman Hukuku... 147 C. İskandinav Hukuku... 151 D. Yunan Hukuku... 153 II. Taşıtan ile Yükleten Ayrımının Bulunmadığı... 154 A. İngiliz Hukuku... 154 B. Amerikan Hukuku... 158 C. Hollanda Hukuku... 159 D. Rus Hukuku...161 E. Çin Hukuku...161 8. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Konumu... 162 I. Türk Hukuku... 162 II. İngiliz ve Hollanda Hukuku... 164 III. Rotterdam Kuralları Uyarınca Değerlendirme... 166
XVIII Üçüncü Bölüm Taşıtanın ve Yükletenin Hakları ve Yetkileri 9. Taşıma Senedi Düzenlenmesini İsteme Hakkı... 169 I. Milletlerarası Satış Hukuku... 169 A. CISG... 169 B. Incoterms...170 II. UCP 500 ve 600 ün Etkisi...171 III. Milletlerarası Deniz Ticareti Hukuku...171 A. KonişmentoMS...171 B. Hamburg Kuralları...174 1. Taşıma Senedi Kavramı...174 2. Taşıma Senedi Düzenlenmesini İsteme Hakkı...175 a. Konişmento...175 b. Diğer Taşıma Senetleri... 179 c. Düzenlenecek Olan Taşıma Senedinin Türünün Belirlenmesi... 180 C. Rotterdam Kuralları... 180 1. Taşıma Senedi Kavramı...181 a. Devredilebilir Taşıma Senedi... 182 b. Devredilemez Taşıma Senedi... 183 2. Elektronik Taşıma Kaydı... 184 3. Taşıma Senedi Düzenlenmesini İsteme Hakkı... 185 a. Hazırlık Çalışması Süreci... 185 b. Hak Sahibi... 186 aa. UNCITRAL Taslağı Öncesi... 186 bb. Resmî Metin... 189 aaa. Hak Sahibi... 189 bbb. Taşıma Senedi veya Elektronik Taşıma Kaydı Düzenlenmesi Borcu... 192 ccc. Senedin veya Kaydın Türü... 195 IV. Ulusal Düzenlemeler... 197 A. Türk Hukuku... 197
XIX B. Alman Hukuku... 199 C. İskandinav Hukuku...200 D. Hollanda Hukuku... 201 E. İngiliz Hukuku... 203 10. Tasarruf Hakkı...204 I. Milletlerarası Satış Hukukunda Tasarruf Hakkı...204 II. Milletlerarası Taşıma Hukukunda Tasarruf Hakkı...206 A. Deniz Yük Senedine İlişkin Yeknesak Kurallar...206 B. Milletlerarası Sözleşmeler...207 1. Deniz Taşımasını Düzenlemeyen Sözleşmeler...207 2. Deniz Taşımasını Düzenleyen Sözleşmeler... 208 a. KonişmentoMS ve Hamburg Kuralları... 208 b. Rotterdam Kuralları... 208 aa. Tasarruf Hakkının Tanımı...209 bb. Tasarruf Hakkı Sahibi ve Hakkın Kullanılması.210 aaa. Taşıma Senedi Düzenlenmeyen Taşımalarda...211 bbb. Devredilemez Taşıma Senedi Düzenlenen Taşımalarda... 213 (1) Eşyanın Teslimi İçin Senedin İade Edilmesinin Gerekmemesi... 213 (2) Eşyanın Teslimi İçin Senedin İade Edilmesinin Gerekmesi...216 ccc. Devredilemez Elektronik Taşıma Kaydı Düzenlenen Taşımalarda... 219 ddd. Devredilebilir Taşıma Senedi Düzenlenen Taşımalarda... 219 cc. Tasarruf Hakkının Kapsamı ve Sınırı... 222 aaa. Tek Taraflı Hukuki İşlemle Yerine Getirilen Haklar... 223 (1) Hakların Emredici Niteliği... 223 (2) Öngörülen Haklar... 225 (3) Şekil Şartı... 227 (4) Hakların Sınırı... 228
XX bbb. Taşıma Sözleşmesini Değiştirme Hakkı... 230 dd. Tasarruf Hakkının Kullanılma Süresi... 232 ee. Tasarruf Edenin Sorumluluğu... 233 ff. Tasarruf Edenin Ek Bilgi ve Belge Sağlama Borcu... 235 gg. Taşıyanın Sorumluluğu... 238 hh. Tasarruf Hakkının Denizde İfa Edene Etkisi... 239 III. Ulusal Düzenlemelerde Tasarruf Hakkı...240 A. Türk Hukuku...240 1. Hükümlerin Emredici Niteliği...240 2. Tasarruf Eden Sıfatı... 241 3. Tasarruf Hakkının Kapsamı...244 B. Alman Hukuku... 245 11. Güverte Taşımasına İzin Verme... 250 I. UCP 500 ve UCP 600 ün Güverte Taşımasına Etkisi... 250 II. Güverte Taşımasına Yönelik Matbu Konişmento Kayıtları... 250 III. Milletlerarası Deniz Ticareti Hukuku nda Güverte Taşıması... 253 A. KonişmentoMS... 253 1. Düzenleme... 253 2. Hazırlık Çalışmaları... 254 3. Değerlendirme... 255 B. 1968 Visby Protokolü... 258 C. Hamburg Kuralları... 259 1. Hazırlık Çalışmaları... 259 2. Düzenleme... 262 a. Düzenleme... 262 b. Güvertede Taşımasının Kararlaştırılması... 262 aa. Anlaşma Dışı Güverte Taşıması... 262 bb. Anlaşmanın Tarafları...264 cc. Anlaşmanın İçeriği... 265 dd. Anlaşmanın Şekli...266 c. Matbu Konişmento Kayıtlarının Değerlendirilmesi... 269
XXI D. Rotterdam Kuralları... 272 1. Düzenleme... 272 2. İstisnalar... 273 a. Taşıma Sözleşmesine Uygunluk Gösterme... 273 b. Güverte Taşımasının Mümkün Olduğu Diğer Hâller... 277 c. Hükmün İşleyişi... 281 3. Konişmento Kayıtlarının Değerlendirilmesi... 282 IV. Ulusal Düzenlemelerde Güverte Taşıması... 283 A. Türk Hukuku...284 B. Alman Hukuku... 293 Dördüncü Bölüm Taşıtanın ve Yükletenin Borçları ve Sorumlulukları 12. Navlun Borcu... 299 I. UCP 500 ve UCP 600 ün Navlun Borcuna Etkisi... 299 II. Milletlerarası Deniz Ticareti Hukuku nda Navlun Borcu...300 A. KonişmentoMS...300 B. Hamburg Kuralları...300 C. Rotterdam Kuralları... 303 1. Hazırlık Çalışmaları...304 2. Düzenleme... 305 III. Türk Hukuku nda Navlun Borcu... 307 13. Eşyanın Yüklenmesi, İstifi ve Boşaltılması Borcu...310 I. KonişmentoMS...310 A. Sorun...310 B. Borcun Devredilme Sebepleri...311 C. Devre İlişkin Kayıtlar...311 1. Satış Sözleşmesi... 312
XXII 2. Navlun Sözleşmesi ve Konişmento Kayıtları...314 D. Kayıtların Niteliği... 315 E. Hangi Taşımalar?...316 F. Kayıtların Üçüncü Kişi Gönderilene Etkisi...317 G. Kayıtların Teslim Anına Etkisi...317 H. Farklı İçtihatlar...318 1. Genel Olarak...318 2. ABD Hukuku... 320 3. İngiliz Hukuku... 322 I. Alman Hukuku Bakımından Değerlendirme... 327 J. Türk Hukuku Bakımından Değerlendirme... 328 II. Hamburg Kuralları... 329 III. Rotterdam Kuralları... 330 A. İlgili Hükümler... 330 B. Borçlu Sıfatı... 333 C. Borçların Devri... 334 1. Hangi Borçlar?... 334 2. Kayıtların Denizde İfa Edene Etkisi... 335 3. Şekil Şartı... 336 D. Kayıtların Taşıyanın Sorumluluğuna Etkisi... 338 1. Taşıyanın Sorumluluk Süresi... 338 2. Sorumsuzluk Sebebi... 339 E. Taşıyana Karşı Sorumluluk... 342 1. Düzenleme... 342 2. Sorumlu Tutulanlar... 342 3. İstem Sahibi...344 4. Sorumluluk Sebepleri...344 14. Eşyayı Teslim Borcu... 345 I. Milletlerarası Satış Hukuku...346 A. CISG...346
XXIII B. Incoterms 2010... 347 II. Taşıma Hukuku... 349 III. Rotterdam Kuralları Öncesi... 350 A. KonişmentoMS... 350 B. Hamburg Kuralları... 353 IV. Rotterdam Kuralları Düzenlemesi... 354 A. Hazırlık Çalışmaları... 355 B. Eşya Kavramı... 356 C. Borçlar... 357 1. Teslim... 357 2. Taşımaya Hazır Hâlde Teslim... 359 a. Hükmün Emredici Niteliği... 359 b. Hazır Hâlde Teslim Kavramı... 361 c. Eşyanın Hazır Hâlde Teslim Edileceği Kişi... 362 d. Hazır Hâlde Teslim Edilme Anı... 363 3. Taşımaya Dayanıklı Bir Şekilde Teslim...364 a. Hükmün Emredici Niteliği...364 b. Kararlarlaştırılan Taşımaya Dayanıklı Olma Kavramı... 365 c. Sorumsuzluk Sebebi... 367 d. Kişi yahut Malvarlığı Zararı... 368 D. Sorumlu Kişi... 370 E. İstem Sahibi... 372 F. Taşıtanın Sorumsuzluk Sebebi... 374 G. Konteyner ve Taşıt Bakımından Özel Düzenleme... 376 1. Tanım... 376 a. Konteyner... 376 b. Taşıt... 377 2. Konteyner ve Taşıtın Yüklenmesi, Elden Geçirilmesi, İstifi ve Boşaltılması... 377 3. Konteynerin yahut Taşıtın İçeriğinin İstifi, Sabitlenmesi ve Muhafaza Edilmesi... 378 a. Düzenleme... 378
XXIV b. Hazırlık Çalışması Süreci... 379 c. Değerlendirme... 380 4. Konteynerin veya Taşıtın Taşımaya Hazır Hâlde Teslim Edilmesi... 381 5. Konteynerin veya Taşıtın Öngörülen Taşımaya Dayanıklı Olması... 381 15. Taşıma Senedindeki Kayıtlardan Sorumluluk... 382 I. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 384 A. KonişmentoMS... 384 B. Hamburg Kuralları... 385 C. Rotterdam Kuralları... 386 1. Sistematik... 386 2. Düzenleme... 387 II. Taşıma Senedi Kayıtları... 388 A. İşaretler... 388 1. Kavram... 388 2. İşaretler ve Başlıca İşaretler Kavramları... 389 a. İşaretler... 389 b. Tanınması İçin Gereken Başlıca İşaret... 391 aa. Milletlerarası Sözleşmeler... 391 bb. Yargı Kararları... 392 3. Taşıma Senedine İşaretlerin Kaydedilmesi Zorunluluğu... 394 a. KonişmentoMS... 394 aa. Şeklî Koşul... 394 bb. Süre Koşulu... 395 cc. İşaretin Eşya Üzerinde Gösterilme Şekline ve Dayanıklılığına İlişkin Koşullar... 396 aaa. İşaretin Gösterilme Şekli... 396 bbb. İşaretlerin Dayanıklı Olmasına İlişkin Koşul... 397 b. Hamburg Kuralları... 398 c. Rotterdam Kuralları...400 aa. Hüküm...400
XXV bb. Şekil Şartı... 401 cc. Süre Koşulu... 401 dd. İşaretin Gösterilme Şekli...402 ee. İşaretlerin Dayanıklı Olmasına İlişkin Koşul... 403 ff. Sözleşme Kayıtlarında Yer Alması Gereken Zorunlu Kayıtlardan Olup Olmadığı... 403 aaa. Sorun... 403 bbb. Taşıtanın Sorumluluğuna İlişkin Hükümler...404 ccc. Hazırlık Çalışmaları...404 B. Kolilerin, Parçaların Sayısı, Miktar, Ağırlık...407 1. KonişmentoMS...407 a. Sorun...407 b. Görüşler...408 aa. Dor un Açıklaması...409 bb. Hazırlık Çalışmaları...410 c. Seçim Hakkının Kime Ait Olduğu... 413 2. Hamburg Kuralları... 413 3. Rotterdam Kuralları...414 III. Kayıtlara Çekince Konulması...416 A. KonişmentoMS...416 1. Hüküm...416 2. Uygulama Alanı...417 3. Konişmentoya Kaydetmeme ya da Çekince Koyma Hakkı...418 a. Söze Dayalı Yorum...419 b. Amaca Dayalı Yorum... 420 aa. 1921 Lahey Kuralları ve Öncesi... 420 bb. 1923 Lahey Taslağı... 422 cc. Değerlendirme... 424 B. Hamburg Kuralları... 424 1. Düzenleme... 424 2. Hükmün Kapsamı... 425 3. Kayıtlara Çekince Koyma Hakkı... 425
XXVI a. Hazırlık Çalışmaları... 425 b. Değerlendirme... 426 C. Rotterdam Kuralları... 427 1. Hüküm ve Kapsamı... 427 2. Kavramlar... 429 a. Kapalı Konteyner... 429 b. Kapalı Taşıt... 431 3. Kayıtlara Çekince Koyma Zorunluluğu... 431 a. Hüküm... 431 b. Koşulları... 432 aa. Temel Açıklama Kavramı... 432 bb. Temel Açıklamanın Yanlış veya Hatalı Olması.. 433 aaa. Kavram... 433 bbb. Hazırlık Çalışmaları... 434 ccc. Pervasızca Hareket... 435 ddd. Yaptırım... 436 eee. Rücu Hakkı... 437 fff. Denizde İfa Edenin Sorumluluğu... 437 4. Kayıtlara Çekince Koyma Yetkisi... 438 a. Kapalı Konteyner veya Kapalı Taşıt İçinde Teslim Edilmeyen Eşyalar... 438 aa. Hangi Eşya?... 438 bb. Çekince Koyma Hakkının Koşulları ve Çekincenin Şekli... 439 aaa. Fiziksel veya Ticari Bakımdan Denetimin Mümkün Olmaması... 439 bbb. Bilginin Hatalı Olduğuna İnanılmasının Haklı Sebeplere Dayanması... 442 b. Kapalı Konteyner veya Kapalı Taşıt İçinde Teslim Edilen Eşyalar... 443 aa. Eşyanın Tanımı, İşaretleri, Miktarı, Kolilerin veya Parçaların Sayısı...444 aaa. Düzenleme...444 bbb. Koşullar... 445 bb. Eşyanın Ağırlığı...446
XXVII aaa. Düzenleme...446 bbb. Eşyanın Denetlenmesinin Ağırlığa İlişkin Çekinceye Etkisi...446 ccc. Koşullar... 447 IV. Taşıyanın Sorumluluğu... 450 A. KonişmentoMS... 450 1. Konişmentonun İspat İşlevi... 450 a. Visby Protokolü Öncesi... 450 b. Visby Protokolü Sonrası... 450 2. Karinenin Kapsamı...451 a. Hangi Bilgiler...451 b. Hazırlık Çalışmaları...451 3. Karinenin Aksinin İspatı... 453 a. Hüküm... 453 b. Hazırlık Çalışmaları... 454 aa. 1968 Visby Protokolü nün Hazırlık Çalışmaları.454 bb. 1924 KonişmentoMS nin Hazırlık Çalışmaları. 455 c. Değerlendirme... 458 B. Hamburg Kuralları... 459 1. Hüküm... 459 2. Konişmento Kayıtları...460 3. Konişmento Dışındaki Senetlerdeki Kayıtlar... 461 C. Rotterdam Kuralları... 461 1. Düzenleme... 461 2. Kapsamı...463 a. 36 ncı Maddenin Birinci Fıkrasındaki Bilgiler...463 b. 36 ncı Maddenin İkinci ve Üçüncü Fıkrasındaki Bilgiler...463 3. Karine... 465 a. Devredilebilir Taşıma Senedi yahut Elektronik Taşıma Kaydı... 465 b. Devredilemez Taşıma Senedi veya Elektronik Taşıma Kaydı...466 aa. Hazırlık Çalışmaları...466
XXVIII bb. Eşyanın Teslimi İçin Senedin İadesinin Gerekli Olması... 467 cc. Eşyanın Teslimi İçin Senedin İadesinin Gerekli Olmaması...469 aaa. 36 ncı Maddenin Birinci Fıkrasında Öngörülen Sözleşme Kayıtları...469 bbb. Konteynerlere İlişkin Kayıtlar... 471 ccc... 36 ncı Maddenin İkinci Fıkrasında Öngörülen Sözleşme Kayıtları... 471 V. Rücu İstemi... 472 A. Düzenleme... 473 1. KonişmentoMS... 473 2. Hamburg Kuralları... 474 3. Rotterdam Kuralları... 474 a. Bilgilerin Zamanında Sağlanması Borcu... 475 b. Doğru Bilgi Sağlama Borcu... 475 B. Sorumlu Kişi... 476 1. Ulusal Düzenlemeler... 476 a. Alman Hukuku... 476 b. İskandinav Hukuku... 479 c. Türk Hukuku... 479 2. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 483 16. Garanti Mektubu,...484 I. UCP 500 ve UCP 600 ün Etkisi... 487 A. Shipper s Load and Count Said by Shipper to Contain Kayıtları... 487 B. Temiz Taşıma Senetleri... 487 II. Temiz Taşıma Senedi... 488 A. Kavram... 488 B. Garanti Mektubu İhtiyacı ve Sorunu... 489 III. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 491 A. KonişmentoMS... 491 1. 1924 KonişmentoMS... 491
XXIX 2. Visby Protokolü... 492 B. Hamburg Kuralları... 493 1. Hükmün Düzenlenme Gerekçesi... 493 a. Öneriler... 493 aa. Garanti Mektubunun Sözleşme de Düzenlenmemesi Görüşü... 495 bb. Garanti Mektubunun Geçersiz Sayılması... 495 aaa. Her Hâlükarda Geçersiz Sayılması... 495 bbb. Dürüstlük Kuralına Aykırılık Hâlinde Geçersiz Sayılması... 496 2. Düzenleme... 497 a. Garanti Mektubunun Tarafları... 497 b. Garanti Mektubunun Kapsamı... 498 c. Garanti Mektubunun Geçerliği... 501 aa. Üçüncü Kişi Bakımından... 501 bb. Tarafları Bakımından... 502 aaa. Kural... 503 bbb. İstisna... 503 d. Taşıyanın Rücu Hakkına Etkisi... 505 e. Taşıyanın Sorumluluk Sınırına Etkisi... 507 f. Gönderilenin Shipper a Yönelik İstemi... 507 C. Rotterdam Kuralları... 508 17. Tehlikeli Eşya... 509 I. Düzenleme...511 A. KonişmentoMS...511 B. Hamburg Kuralları... 512 C. Rotterdam Kuralları...514 II. Tehlikeli Eşya Tanımı... 515 A. Sorun... 515 B. IMDG Kuralları...519 C. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 523 1. KonişmentoMS... 523 2. Hamburg Kuralları... 524
XXX 3. Rotterdam Kuralları... 525 a. Sözleşme nin Hazırlık Çalışmaları... 525 b. Tehlikeli Eşya Kavramının Yorumu... 527 D. Türk Hukuku nda Tehlikeli Eşya... 529 1. Tehlikeli Eşya Kavramı... 529 2. Hukuken Tehlikeli Eşya Kavramı... 530 E. Alman Hukuku nda Tehlikeli Eşya... 531 III. Borçlar... 532 A. Tehlikeli Niteliğin Bildirilmesi Borcu... 532 1. KonişmentoMS... 532 a. Sözleşme nin Hazırlık Çalışmaları... 532 b. Değerlendirme... 534 aa. Cins ve Nitelik Kavramları... 534 bb. Eşyanın UN Numarasının Bildirilmesi... 535 2. Hamburg Kuralları... 536 3. Rotterdam Kuralları... 538 B. İşaretleme ve Etiketleme Borcu... 539 1. IMDG Kuralları... 539 2. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeler...540 a. KonişmentoMS...540 b. Hamburg Kuralları...540 c. Rotterdam Kuralları... 542 C. Ambalajlama Borcu... 543 IV. Sorumluluk...544 A. Sorumlu Kişi...544 B. Sorumluluğun Niteliği... 547 1. KonişmentoMS... 547 2. Hamburg Kuralları... 549 3. Rotterdam Kuralları... 549 C. Sorumluluğun Kapsamı... 550 1. KonişmentoMS... 550 2. Hamburg Kuralları... 551
XXXI 3. Rotterdam Kuralları... 551 D. Sorumsuzluk Sebebi... 553 V. Taşıyanın Hakları... 554 A. KonişmentoMS... 554 B. Hamburg Kuralları... 557 C. Rotterdam Kuralları... 557 18. Sorumluluğun Sınırı... 558 I. Sorumluluğun Sınırlandırılması İhtiyacı... 559 II. Rotterdam Kuralları nın Hazırlık Çalışmaları nda Yapılan Değerlendirmeler... 560 III. Rotterdam Kuralları nın Hazırlık Çalışmalarında Sorumluluk Sınırı Ölçütüne İlişkin Öneriler... 561 A. Hangi Zararlar?... 561 B. Önerilen Sorumluluk Sınırı Ölçütleri... 561 C. Sonuç... 562 19. Taşıtana ve Yükletene İlişkin Hükümlerin Emredici Niteliği... 563 I. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 563 II. Türk Hukuku...564 III. Alman Hukuku... 565 20. Dava Süresi... 565 I. Milletlerarası Deniz Ticareti Sözleşmeleri... 565 A. KonişmentoMS... 565 B. Hamburg Kuralları... 566 C. Rotterdam Kuralları... 566 II. Türk Hukuku... 567 SONUÇ... 571 KAYNAKÇA... 581