Page 1 of 30
İçindekiler 3. PROJE ETKİ ALANI... 3 3.1 Proje İçin Etki Alanının Oluşturulması... 3 3.2 Proje Etki Alanının Tanımlanması... 4 3.3 Çevre Etki Alanı İnşaat Aşaması (su tutma dahil)... 5 3.3.1 Su Kalitesi / Hidroloji... 7 3.3.2 Hava Kalitesi (Sera gazı emisyonları dâhil)... 9 3.3.3 Gürültü ve Titreşim... 9 3.3.4 Toprak ve Arazi Kullanımı... 10 3.3.5 Biyolojik Çevre (Karasal ve Sucul Flora / Fauna)... 10 3.3.6 Atık Üretimi... 10 3.3.7 Peyzaj ve Görsel Etkiler... 10 3.3.8 Kültürel Varlıklar... 11 3.4 Çevre Etki Alanı - İşletme Aşaması... 16 3.4.1 Su Kalitesi / Hidroloji... 16 3.4.2 Hava Kalitesi (Sera gazı emisyonları dâhil)... 17 3.4.3 Gürültü ve Titreşim... 17 3.4.4 Toprak ve Arazi Kullanımı... 17 3.4.5 Biyolojik Çevre (Karasal ve Sucul Flora / Fauna)... 17 3.4.6 Atık Üretimi... 18 3.4.7 Peyzaj ve Görsel Etkiler... 18 3.5 Sosyo-Ekonomik Etki Alanı... 19 Page 2 of 30
3. PROJE ETKİ ALANI Bir proje için yürütülecek ÇED / ÇSED çalışmalarının asgari çalışma alanı, proje etki alanı (EA) olarak tanımlanır. Bu sebeple çalışma alanı genel olarak, bütün olası etkilerin görülebilmesi amacıyla EA'dan daha büyük olarak seçilir. Bu bağlamda Etki Alanı; inşaat, arazi alımı ve el koyma ile proje birleşenlerinin işletiminden biyolojik, fiziksel ve sosyo-ekonomik açıdan etkilenebilecek coğrafi alan olarak tanımlanabilir. Projenin özelliklerinden kalıcı ya da geçici olarak etkilenecek araziler bu alana dâhildir. Bu raporun amacı, baraj, HES Projesi, enerji nakil hatları ve relokasyon yolları dâhil olmak üzere Proje kapsamındaki çevresel ve sosyal çalışmaların yürütüldüğü etki alanını tanımlamaktır. Bu raporun A Bölümü, Projenin inşaat ve işletme aşamalarının fiziksel ve biyolojik çevrenin EA sını B Bölümü ise sosyal EA yı özetlemektedir. Etki Alanı (EA) Tanımı AİKB Performans Koşulları (PK) 1 nazarınca, etki alanı, aşağıdakilerden bir ya da daha fazlasını içerir: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Proje faaliyetleri ile alakalı olarak finanse edilecek ve müşteri tarafından sahip olunan ya da yönetilen mülk ve tesisler (örn. üretim tesisi, enerji iletim hatları, boru hatları, kanallar, limanlar, ulaşım yolları ve inşaat kampları). Müşterilerin işleri ya da projenin tamamlanması amacıyla yapılan çalışmalar için anlaşma sağlanmış tarafların (örn. yükleniciler) sahip olduğu ya da kontrol ettiği destek / fırsat faaliyetleri, mülkler ya da tesisler. Proje kapsamında AİKB tarafından finanse edilmeyen ilgili tesis ve işletmeler ile sağladıkları ürün ve servislerle projenin başarılı çalışması için gerekli olan ve güvenilirliği ve varlığı projeye münhasıran bağlı olan ayrı tüzel kişiler. Teminat olarak AİKB güvenlik paketine dahil olan ve müşteri tarafından sahip olunan ya da işletilen tesisler, işletmeler ve hizmetler. Projenin planlanan gelişmelerinin kümülatif etkilerinden veya coğrafi bölgedeki benzer etkilerin kaynaklarından, var olan herhangi bir proje veya durumdan ve son olarak bütün bunların dışında, projeyle alakalı olan ve durum tespiti esnasında gerçekleştirileceği tutarlı bir şekilde tahmin edilebilen projeye bağlı gelişmelerden potansiyel olarak etkilenen alanlar ve topluluklar. Proje sebebiyle, ileri bir tarihte ya da bir başka bölgede ortaya çıkacak planlanmamış ama tahmin edilebilir gelişmelerin etkileyeceği bölge ve topluluklar. Etki alanı, projeden bağımsız ya da proje olmadan da ortaya çıkabilecek potansiyel etkileri içermez. BÖLÜM A. ÇEVRE 3.1 Proje İçin Etki Alanının Oluşturulması Proje için etki alanını (EA) da kapsayan çalışma alanı, proje geliştirme aşamalarının (fizibilite, dizayn ve inşaat aşamaları) projenin farklı fazlarında tanımlanmış olan proje kapsamına (temel bileşenler ve destek altyapısı) dayanan çeşitli bileşenler için tanımlanmış ve araştırılmıştır. Bu bağlamda ana proje, fizibilite aşamasında Baraj ve HES ve Malzeme Ocağı Alanları olarak tanımlanmıştır. Bu sebeple, Türk ÇED Yönetmeliği ile Page 3 of 30
uyumlu şekilde sürdürülebilmesi istenen ÇED çalışması, tüm Baraj ve HES yapılarını (dolusavak, derivasyon tünelleri, hidroelektrik santrali, bölge erişim yolları gibi) ve malzeme ocaklarını kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. ENERJİSA ve Devlet Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), Proje nedeniyle taşınması gereken otoyol ve karayollarının belirlenmesi için beraber çalışmışlardır ve relokasyon yollarının ENERJİSA tarafından inşa edilip KGM tarafından işletilmesinde karar birliğine varılmıştır. Bu bağlamda, projenin başlangıcından itibaren Projenin parçası olarak sayılırlar. Relokasyon yolları, ÇED Yönetmeliği yürürlüğe girmeden önce planlanıp, rotaları onaylanmış olduğu için, ÇED Yönetmeliği hükümlerinden muaftır. Bu sebepten ötürü, relokasyon yolları için Türkiye ÇED Yönetmeliği kapsamında herhangi bir ÇED çalışmasına ihtiyaç duyulmamıştır. Ancak, 3,5 km uzunluğunda olan ve inşaat alanın karşısında bulunan, relokasyon yolu Alpaslan II Baraj ve HES Projesi ÇED çalışması kapsamında değerlendirilmiştir. Buna ek olarak geri kalan relokasyon yolları ilave Çevresel Değerlendirme ve Çevre Yönetim Planı ile değerlendirilmiştir. Proje için inşa edilecek elektrik iletim hattı (EİH), Türk Elektrik İletim Anonim Şirketi'nin (TEİAŞ) sorumluluğu altındadır. Bu bağlamda, Türk ÇED Yönetmeliği uyarınca ÇED raporunun hazırlanması TEİAŞ'ın sorumluluğundadır ve nihai güzergâhların belirlenmesinin ardından TEİAŞ, sertifikalı bir danışmanı ÇED hazırlıkları için görevlendirecektir. Bununla birlikte, Projenin değerlendirilmesine paralel olarak EİH ile ilgili çevresel ve sosyal konulara yönelik uygun bir anlayış edinildiğine emin olmak için resmi ÇED izin sürecinden önce, ENERJİSA 5 km lik bir koridorda çevresel ve sosyal değerlendirme çalışması ile ön değerlendirme çalışması başlatmıştır. Seçilen koridor, sabit başlangıç trafo iletim noktası, TEİAŞ ile tartışmalar ile çevresel ve sosyal kısıtlamalardan ve hassas bölge ya da reseptörlerden kaçınmak için yapılan analizler temel alarak belirlenmiştir. Bu bilgilerle temelde, Proje Tanımında daha ayrıntılı açıklanmış olan proje kapsamını özetlemek ve bu belge içerisinde tanımlanmış olan etki alanı için bir temel oluşturmak hedeflenmiştir. AİKB PK 1 içerisinde de belirtildiği üzere; bir projenin etki alanı, tanımlanmış bileşenlerin bir ya da birden fazlasını içerebilir. Bu bağlamda, bu bölümde, projenin farklı bileşenleri için daha önce gerçekleştirilmiş olan çevre çalışmalarını temel alan Proje Etki Alanının açıklanması sunulmuştur.. 3.2 Proje Etki Alanının Tanımlanması Alpaslan II Barajı ve HES Projesi'nin ("Proje") genel kapsamı; 116 m yükseklik, 54.69 km 2 genişliğindeki rezervuarı, dolusavak ve derivasyon binalarını, enerji tünellerini, 280 MW kapasiteli 4 üniteye sahip Alpaslan II Hidroelektrik Santralini, malzeme ocaklarını (inşaat için kullanılacak olan), yaklaşık 50 km uzunluğundaki enerji iletim hattını (EİH) ve toplam 54 km uzunluğundaki relokasyon yollarını ve Alpaslan II HES inşasını içermektedir. Hem EİH hem de relokasyon yolları ENERJİSA tarafından inşa edilecek olup ilgili idare yapıları bünyesinde TEİAŞ ve KGM tarafından işletilecektir. Proje etkilerinin iz bölgesi geniş bir alanı kapsamaktadır dolayısıyla rezervuar ve maden ocakları / taş ocakları tarafından doğrudan etkilenmeyen bölgelerde daha geniş çevresel etkiler gerçekleşecektir. Bu etkilerin bazıları, doğrudan ya da dolaylı olarak ENERJİSA'nın kontrolü altında olmayabilir ancak proje ile ilgili olmalarından ötürü projenin etki alanının belirlenmesi sırasında göz önünde bulundurulmalıdırlar. Proje etki alanı (çevresel) aşağıdakileri kapsayacak şekilde tanımlanabilir: Temel proje bileşenleri (baraj ve rezervuar, dolusavak, derivasyon tünelleri ve batardolar, HES, enerji iletim hattı) Page 4 of 30
Destek altyapı ve tesisler (taş ocakları ve maden ocakları, depolama alanları, kırma-eleme-yıkama tesisi, inşaat kampları, relokasyon yolları) Yukarıda da belirtildiği gibi, projenin çevresel etkileri çeşitli raporlarda tanımlanmış ve değerlendirilmiştir. Çevresel etkilerin belirlenmesi için sürdürülen çalışma alanı (etki alanı / EA dâhil), araştırılan çevresel ortam ve etkilere göre, her belgede ayrı tanımlanmıştır. Tüm çevresel başlıklar için farklı boyutsal kapsamlar (çalışma alanı / EA) tanımlanmış ve her biri temel veri toplama ve etki değerlendirme açısından incelenmiştir. Alpaslan II Baraj ve HES Projesi nin çalışma alanı aşağıdaki çevresel unsurları kapsamaktadır. Su Kalitesi/ Hidroloji Hava Kalitesi (sera gazı emisyonları) Toprak Kalitesi ve Arazi Kullanımları Gürültü ve Titreşim Biyolojik Çevre (karasal ve sucul flora/fauna) Atık Yönetimi Peyzaj ve Görsel Etkiler Kültürel Varlıklar 3.3 Çevre Etki Alanı İnşaat Aşaması (su tutma dahil) Bu bölüm, yukarıda belirtilen çevresel unsurlar açısından Projenin inşaat aşamasının proje etki alanını özetlemektedir. EİH inşaatında, 5 km genişliğindeki (önerilen EİH'nın her iki tarafından 2.5 km genişliğinde) koridoru kapsayan çalışma alanındaki çevresel problem ve etkileri (su kalitesi/hidroloji, hava kalitesi, toprak ve arazi kullanımı, gürültü ve titreşim, biyolojik çevre (karasal ve sucul flora / fauna), atık yönetimi, peyzaj ve görsel etkiler, kültürel varlık) inceler. Bu genişlik, TEİAŞ tarafından nihai güzergâhı seçmek için tanımlanan standart EİH çalışma alanı genişliğidir. Güzergahın seçiminin ardından, etki alanı 300 m genişliğinde bir koridor (önerilen EİH'nın her iki tarafından 150 m genişliğinde) olarak tanımlanmıştır. Çalışma alanı ve etki alanı ayrı ayrı Şekil 3.1 de gösterilmiştir. EİH için kullanılacak olan direk ve iletim hatlarının kurulumu sırasında kullanılacak olan inşaat koridoru (koridorun tamamında inşaat gerçekleştirilmek zorunda değildir.) yaklaşık 50 m genişliğindedir. Page 5 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.1. İlk Çalışma Koridoru / Alanı (2.5 km x 2,5 km, sarı çizgiler) ve Seçilmiş EİH Güzergahı için Etki Alanı (150 mx 150 m, mavi çizgiler) Page 6 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 3.3.1 Su Kalitesi / Hidroloji Hidroloji ve su kalitesi üzerindeki ana potansiyel etkiler, nehirleri etkilemesi olası inşaat faaliyetlerinden (su derivasyonu, batardo inşası, malzeme ocağı çalışmaları ve malzemelerin kırma - eleme faaliyetleri, ulaşım yolu inşası ve atık su üreten şantiye tesisleri) ve su tutma işleminden kaynaklanacaktır. Yolların inşası da yerel hidrolojiyi ve su kalitesini etkileyebilir. Su kalitesi ile alakalı temel etki, inşaat ve malzeme ocaklarındaki etkilerin nehirdeki sediman miktarını artırmasıdır Rezervuar alanında tutulacak su, Murat Nehrindeki su akışını ve sediman taşınmasını etkileyecektir. Mansapta su akışında geçici dalgalanmalar olacaktır. Su tutma sırasında, derivasyon tünellerinde bulunan sedimanlar mansaba sürüklenecektir. Dolum sürecinde mansapta bulunan askıda sediman yükünde artan bir azalma olacaktır. Bu faktörler göz önüne alınarak, su kalitesi ve hidroloji ile ilgili EA; baraj inşaat şantiyesi, HESP ve relokasyon yolları ve malzeme ocaklarından, baraj bölgesinden (batardo ve derivasyon yapıları da dahil) ve bu bölgelerin mansabından (baraj bölgesinin mansabına yaklaşık 3 km, mevcut Arıncık Regülatörü'nün hemen membası) kaynaklanan deşarj ya da akıntıların karıştığı nehir bölgeleri olarak seçilmiştir (Şekil 3.2). Bu bölge, mevcut durum veri toplanması ve olası etkilerin değerlendirilmesi bakımından yerel ÇED çalışması (Ağustos 2012 de ÇED olumlu kararı almıştır) kapsamında incelenmiştir. Page 7 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.2. Etki alanı - Su Kalitesi / Hidroloji (İnşaat Aşaması) Page 8 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 3.3.2 Hava Kalitesi (Sera gazı emisyonları dâhil) İnşaat aşaması süresince; kazı ve dolgu faaliyetleri, kazı malzemelerinin yükleme / boşaltma aktiviteleri, maden ocaklarından çıkarılan malzemelerin taşınması ve karayolu nakliyesi (araçlar ve ekipmanlardan kaynaklanan emisyonlar da dâhil) gibi faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonların (PM10, NO 2, CO, HC, SO 2 ve toz) oluşması beklenmektedir. Bu faaliyetler Projenin tüm inşaat aşaması boyunca farklı dönemlerde gerçekleştirilecektir. İnşaat faaliyetleri sırasında meydana gelmesi beklenen PM10 emisyon oranlarının, ulusal mevzuatta tanımlanan limit değerlerin (dağılım modelleme çalışmaları yapabilmek için gereken eşik değerleri) üzerinde olacağı hesaplanmıştır. Bu sebeple, PM10 emisyon dağılımı modellemeleri, yerel meteorolojik ve topoğrafik koşullara göre, ABD ÇKA (Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı) tarafından üretilen ICSST3 (Endüstriyel Kaynak Kompleksi Kısa Dönem 3) modeline göre modellenmiş ve konsantrasyon ve birikim değerleri hesaplanmıştır. NO 2, CO, HC, SO 2 emisyon oranları hesaplanmış ve yukarıda belirtilen limit değerlerin altında oldukları görüldüğü için bu parametreler için modelleme çalışmaları gerçekleştirilmemiştir. İnşaat faaliyetlerinden kaynaklanan toz emisyonlarını hesaplarken, toz emisyonlarının en yoğun dönemi dikkate alınarak en kötü durum senaryosu belirlenmiştir ve bu süre içinde gerçekleştirilecek kazı ve dolgu miktarları buna göre belirlenmiştir. Çalışma alanı / EA, Proje alanını (inşaat şantiyesi ve malzeme ocakları da dâhil) ve proje faaliyetlerinden etkilenmesi muhtemel civar yerleşimi kapsayacak, doğu - batı yönünde 40 km uzunluğunda ve kuzey-güney yönünde 27 km uzunluğunda olacak şekilde belirlenmiştir (Şekil 3.3). Sera gazı emisyonları küresel bir sorundur ve inşaat aşaması, Projenin genel sera gazı emisyon miktarını; inşaat malzemelerindeki gömülü enerji, alandaki yakıt-temelli ekipman kullanımı ve kaynak malzemelerin alana nakliyatı ile ilgili emisyonlar sebebiyle büyük ölçüde artıracaktır. Bu bağlamda, sera gazı emisyonlarına özel bir EA belirlenmemiştir ancak doğal olarak inşaat bölgesi ve iz bölgesine odaklanılmıştır. Alpaslan II Barajı ve HES yapılarının inşası için gerekli malzemelerin gömülü etkisi bu emisyon değerlendirmesinin önemli bir bileşenidir. Örneğin çelik, beton, bitüm gibi malzemeler, nihai ürünü yaratmak için yoğun - enerji tüketen işlemlere ihtiyaç duyan hammaddelerdir. Bir başka inşaat aşaması bileşeni de, bu malzemelerin oluşturulması, işlenmesi ve taşınması için saha ekipmanlarının kullanımıdır. Sahanın geniş ölçekli olması sebebiyle, bir çok çeşit ve büyüklükte inşaat aracı ve ekipman parçasına ihtiyaç duyulmaktadır ve bu araç ve ekipmanlar, beş yıllık inşaat aşaması süresi boyunca, çeşitli periyotlar halinde jeneratör kullanımı ihtiyacı doğuracaklardır. 3.3.3 Gürültü ve Titreşim İnşaat faaliyetleri süresince önemli gürültü kaynakları olacaktır ve bu kaynakların ürettiği gürültü emisyonunun civardaki yerleşim birimlerini etkilemesi olasıdır. İnşaat faaliyetleri gündüz ve tek vardiya olacak şekilde planlanmıştır. İnşaat aşaması süresince oluşması beklenen gürültü seviyesi, en kötü durum senaryosu (örn. tüm ekipmanların aynı anda çalışması) için hesaplanmıştır ve kümülatif gürültü seviyesi buna göre belirlenmiştir. Çalışma alanı / EA, Proje inşaat alanını (inşaat şantiyesi ve malzeme ocakları da dâhil) ve bu bölgelerin 3 km yarıçapındaki civar yerleşimi kapsayacak şekilde belirlenmiştir (Şekil 3.4). Şekilden de takip edilebileceği gibi, tüm gürültü kaynakları (ocaklar, inşaat alanları vb.) ayrı olarak değerlendirilmiş ve tüm bölgeler için EA buna göre hesaplanmıştır (Yukarıda belirtildiği gibi). Bu bağlamda daha açıklayıcı olması açısından, gürültü için EA 6 farklı alan (grup) için hesaplanarak Şekil 3.4 içerisinde gösterilmiştir. Page 9 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 3.3.4 Toprak ve Arazi Kullanımı Toprak ve arazi kullanımı için EA, Şekil 3.5 'de gösterildiği gibi inşaat alanları ve tüm malzeme ocaklarını kapsayan alan olarak tanımlanır. Bu bağlamda inşaat alanları; Baraj alanı ve civarını, ulaşım yollarını, relokasyon yollarını ve EİH güzergâhını (temel olarak direklerin kurulacağı bölgeler) kapsamaktadır. 3.3.5 Biyolojik Çevre (Karasal ve Sucul Flora / Fauna) İnşaat aşaması için, biyolojik çevre Etki Alanı; inşaat alanı ve maden ocaklarına yakın nehir kolu ve mansabı (baraj bölgesinin mansabında 3 kilometreye kadar), inşaat ve malzeme ocakları için alınan arazi bölgeleri ile bu bölgelerin yakın çevresi (Şekil 3.5 ile gösterilmiştir) olarak tanımlanabilir. Bu alan yerel ÇED çalışmasında (Ağustos 2012 de ÇED Olumlu almıştır) mevcut durum için veri toplamak ve potansiyel etkileri değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Bu bağlamda, yaklaşık 20 km x 30 km büyüklüğündeki bir alan bitki örtüsü ve arazi kullanımı açısından değerlendirilmiştir. Bu alan ve yakın civarı, etkilerin önemini daha geniş bir bağlamda görebilmek açısından, kaybolacak (ya da negatif anlamda etkilenecek) bitki örtüsü, habitat ve türlerin popülasyonu açısından değerlendirilmiştir. Bu bağlamda; vahşi hayat, uygunluk ve önemli flora türlerinin dağılımı (proje alanında bulunan) açısından olası alternatif / benzer habitatlar ile önemli türlerin yeniden dikilebileceği (tohum toplama faaliyetlerini takiben) uygun bölgeler araştırılmış ve incelenmiştir. Proje doğrultusunda yapılacak olan yoğun inşaat faaliyetleri ve inşa edilecek olan kalıcı tesisler sebebiyle meydana gelecek habitat kaybı, flora ve fauna türlerinin olumsuz şekilde etkilenmelerine sebep olacaktır. Projenin inşaat aşamasında kurulacak olan kalıcı binalar sebebiyle, bölge içerisinde daimi habitat kayıpları gerçekleşecektir. 3.3.6 Atık Üretimi Projenin inşaat aşamasında geçici atık depolama ve işleme tesislerinin kurulması planlanmıştır. Projenin inşaat aşamasında üretilecek olan atıklar; sistematik bir şekilde toplanacak, geri dönüşüm için ayrılacak ve Türk mevzuatında belirlenen hususlar dâhilinde hazırlanmış olan atık yönetim planına göre yeniden kullanılacak ya da bertaraf edilecektir. Uygun kazı malzemeleri gelecekteki inşaat faaliyetlerinde dolgu malzemesi olarak kullanılmaları amacıyla geçici olarak depolanacaktır. Tehlikeli atıklar ise, ayrı olarak toplanarak geçici olarak depolanacak ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin öngördüğü gibi lisanslı bir atık işleme / bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Geri dönüştürülebilir katı atıklar ayrı toplanacak ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Evsel katı atıklar periyodik olarak Muş Belediyesi katı atık sahalarına gönderilecektir. Paket atıksu arıtma tesisinden ve yıkama suyunun (kırma eleme tesisinden kaynaklanan) arıtımı için kullanılan sedimantasyon tanklarından oluşan çamur ise bu konuyla alakalı Türk mevzuatına göre susuzlaştırılıp bertaraf edilecektir. 3.3.7 Peyzaj ve Görsel Etkiler Projenin inşaat aşamasında peyzaj ve görsel etkiler için EA, inşaat faaliyetlerinin yürütüldüğü alanları kapsamaktadır. İnşaat sahaları, taş ocakları v.b. bulunması yerel peyzajın değişmesine ve yöre halkı için görsel etkilere neden olacaktır. Page 10 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 3.3.8 Kültürel Varlıklar Projenin, baraj, yol, EİH inşaatlarına ve rezervuarın su tutmasına bağlı olarak kültürel varlıklara etkileme olasılığı vardır. Rezervuar alanında Projeden etkilenecek olan dört adet kültürel varlık (Bkz. Şekil 3.6) belirlenmiştir (Van Kültürel Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu nun 64 sayılı ve 08.12.2011 tarihli resmi yazısında 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tanımlanmıştır). Bu kültürel varlıklar arasında sadece Tepeköy Höyüğü, 1.368m olarak belirlenen maksimum su seviyesinde tamamen sular altında kalacaktır. Diğerleri kısmen su altında kalacaktır. Kültürel Varlıklar için EA, rezervuar, baraj inşaat alanlarını, reloke yolların çalışma koridorlarını, EİH güzergâhını ve ayrıca çelik direklerin ayakizlerinin yanında rezervuar alanı dışındaki ulaşım yolları gibi destek tesislerin de ayakizlerini kapsayacak şekilde belirlenmiştir. Page 11 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.3. Etki Alanı - Hava Kalitesi (İnşaat Aşaması) Page 12 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.4. Etki Alanı Gürültü ve Titreşim (İnşaat Aşaması) Page 13 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.5. Etki Alanı - Topraklar, Arazi Kullanımı ve Biyolojik Çevre (İnşaat Aşaması) Page 14 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.6. Etki Alanı Kültürel Varlıklar Page 15 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş 3.4 Çevre Etki Alanı - İşletme Aşaması Bu bölüm, yukarıda Bölüm 3.2 de belirtilen çevresel başlıklar açısından Projenin işletme aşamasının proje etki alanını özetlemektedir. EİH için oluşturulan EA Şekil 3.1 de ayrıca verilmektedir. EİH ve relokasyon yolları ENERJİSA tarafından yapılacak olup ilgili bakanlık yapılarına ait olup TEİAŞ ve KGM tarafından işletileceklerdir. 3.4.1 Su Kalitesi / Hidroloji Rezervuar alanının oluşumu Murat Nehri'ndeki su akışı ve sediman taşınımını etkileyecektir. Alpaslan II Barajı'nın memba suyu, Alpaslan I rezervuarı tarafından düzenlenir. Murat Nehri üzerinde taşınan akıntılar, Karasu Nehri'nin suları ile Alpaslan II Barajı'nın 40 km mansabında birleşirler (buradan da Keban Rezervuarına akarlar). Hidroloji üzerindeki etki değerlendirmeleri için Etki Alanı, rezervuar alanını da kapsayarak membadaki mevcut tüm projeler ile özellikle potansiyel enerji üretimi sebebiyle, gelecekte gerçekleşmesi öngörülebilen projeleri; mansapta Murat Nehrinin kaynak noktasından Fırat Nehri ile birleşip Suriye sınırından geçtiği alanı kapsamaktadır. Proje alanından uzaklaştıkça Proje işletmesinin olası etkilerinin de azaldığı unutulmamalıdır. Projenin işletme aşamasının Etki Alanı topoğrafya ve havza dikkate alınarak belirlenmiş olup, Şekil 3.7 de gösterildiği gibi membada Alpaslan I rezervuar alanına kadar olup aşağıda Arıncık Regülatörüne uzanmaktadır. Mansap etkileri için ise Murat Nehri boyunca genişletilmiştir. Page 16 of 30
ENERJİSA ENERJİ ÜRETİM A.Ş Şekil 3.7. Etki Alanı - İşletme Aşaması Page 17 of 30
3.4.2 Hava Kalitesi (Sera gazı emisyonları dâhil) Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulması olası olan ve ulusal şebekeden temin edilecek enerji kullanımı, Yüksek Gerilimli şalterlerde gerçekleşecek olan sülfür heksaflorid (SF6) salınımı ve Alpaslan II Rezervuarı'nın oluşturulması sırasında ve ilgili biyokimyasal işlemlerden dolayı ortaya çıkacak CO 2 salınımı sonucu sera gazı emisyonları açığa çıkacaktır. Baraj, HES ve EİH işletmesinden kaynaklı havaya (PM10, NO2, CO, HC, SO2) emisyon oluşumu beklenmemektedir. Relokasyon yollarındaki trafiğe bağlı olarak havaya emisyonlar olacaktır. Bununla birlikte, Proje ek olarak trafiğe neden olmayacak sadece trafiğin yerini değiştirecektir. Trafiği reloke etmek, hava kirliliği kaynağının yer değiştirmesine bağlı olarak olası reseptörlerin değişmesine (işletme aşaması EA sında) neden olacak trafiği bazı reseptörlere yakınlaştırırken bazılarına uzaklaştıracaktır. Relokasyon yollarının çevresinde hava kalitesinde değişimler olacaktır, fakat hava kalitesi standartlarını geçme olasılığı yoktur. 3.4.3 Gürültü ve Titreşim Projenin işletme aşaması sırasında, gürültü emisyonunun kayda değer seviyede değişmesi beklenmemektedir. Bu aşamada gürültü emisyonu kaynağı olarak sadece, jeneratörler ve HES binası içinde yer alan türbinler gösterilebilir. Ancak, HES binaları gerekli izolasyona sahip olacağından ötürü açığa çıkacak gürültü ve titreşimin HES binası sınırları içinde kalacağı öngörülmüştür. Tribünlerden deşarj edilen sudan kaynaklı gürültü, elektrik santraline 1 km uzaklıktaki en yakın mesafede konumlanan yerleşim yerine kayda değer seviyede etki etmeyecektir. EİH nın kayda değer seviyede gürültü üretme olasılığı yoktur. Relokasyon yollarındaki trafikten kaynaklı gürültü oluşacaktır. Bununla birlikte, Proje ilave bir trafiğe sebep olmayacak olup, sadece trafiğin yerini değiştirecektir. Trafik kaynaklı gürültünün yeri değişecektir ve çalışma alanı gürültünün yer değiştirdiği alanları da kapsamaktadır. Bazı mülkler gürültüde artışla karşılaşırken, bazıları da azalma yaşayacaklardır. 3.4.4 Toprak ve Arazi Kullanımı Toprak ve arazi kullanımı için Etki Alanı; rezervuar, tüm kalıcı proje tesisleri, EİH direkleri ve relokasyon yollarını kapsayan tüm alınan arazi ve yakın civarını kapsar. Bu alanlarda, arazi kullanımı değişecektir ve nehir yatağında olası mansap erozyonu dahil olmak üzere toprak üzerinde etkiler görülmesi beklenmektedir. 3.4.5 Biyolojik Çevre (Karasal ve Sucul Flora / Fauna) İşletme aşamasında biyolojik çevre için Etki Alanı; rezervuar alanı, EİH hatları (Bkz. Şekil 3.1) ve relokasyon yolları dâhil olmak üzere, membada Alpaslan I Barajı ile baraj alanının 3 km mansabına kadar uzanan bölgedeki nehir yatağını içermektedir (Bkz. Şekil 3.6). Bu alan yerel ÇED kapsamında çalışılmıştır (Ağustos, 2012 de ÇED Olumlu kararı almıştır). Bu bağlamda, yaklaşık 20 km x 30 km büyüklüğündeki bir alan bitki örtüsü ve arazi kullanımı açısından değerlendirilmiştir. Bu alan ve yakın civarı, etkilerin önemini daha geniş bir bağlamda görebilmek açısından, kaybolacak (ya da negatif anlamda etkilenecek) bitki örtüsü, habitat ve türlerin popülasyonu açısından değerlendirilmiştir. Bu bağlamda; vahşi hayat, uygunluk ve önemli flora türlerinin dağılımı (proje alanında bulunan) açısından olası alternatif / benzer habitatlar ile önemli türlerin yeniden dikilebileceği (tohum toplama faaliyetlerini takiben) uygun bölgeler araştırılmış ve incelenmiştir. Rezervuar oluşumu ile birlikte, karasal habitatın bir kısmı sucul habitata dönüşecektir. Su tutma ile birlikte, karasal fauna mevcut alanı terk edecektir ve bu alandaki bazı memeli, sürüngen ve kuş türlerinin yaşam habitatları yok olacaktır. Proje Page 17 of 30
alanının yakın çevresinde; küçük memeliler (kemirgenler vb.), sürüngenler (kaplumbağa, kertenkele, vb) ve kuşlar gibi proje faaliyetlerinden etkilenen fauna türleri tarafından kullanılabilecek olan alternatif habitatların uygunluğu, bu türlerin yaşam ve beslenme habitatları açısından daha yüksek rakımlarda incelenmiştir. 3.4.6 Atık Üretimi Projenin işletme aşamasında atık depolama ve işleme tesislerinin kurulması planlanmıştır. Projenin işletme aşamasında üretilecek olan atıklar; sistematik bir şekilde toplanacak, geri dönüşüm için ayrılacak ve Türk mevzuatında belirlenen hususlar dâhilinde hazırlanmış olan atık yönetim planına göre yeniden kullanılacak ya da bertaraf edilecektir. Tehlikeli atıklar, ayrı olarak toplanarak geçici olarak depolanacak ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin öngördüğü gibi lisanslı bir atık işleme / bertaraf tesisine bertaraf edilecektir. Geri dönüştürülebilir katı atıklar ayrı toplanacak ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Evsel katı atıklar periyodik olarak Muş Belediyesi katı atık sahalarına gönderilecektir. 3.4.7 Peyzaj ve Görsel Etkiler Projenin işletme aşamasında, peyzaj ve görsel etkilere ait EA, rezervuar oluşumu dahil olmak üzere yerel peyzajın kalıcı olarak değişeceği, baraj yapısı ve kalıcı yeni yollar ile EİH çelik direklerini kapsamaktadır. Sayfa 18 / 30
BÖLÜM B. SOSYO-EKONOMİK 3.5 Sosyo-Ekonomik Etki Alanı Sosyo-ekonomik etki alanı Proje ve ilişkili tesislerden doğrudan etkilenen bütün yerleşim birimlerini kapsamaktadır. Buna karşın, etki alanı Projenin çarpan etkisini içermemektedir. Sosyal etki alanı yalnızca Projenin kamulaştırma alanı ile sınırlı değildir ve Projenin gerçekleştirilmesi sebebiyle sosyal ve ekonomik olarak değişimlerin yaşandığı alanları da kapsamaktadır. SED'e ilişkin seçim kriterleri arasında Projenin memba, mansap yerleşim birimlerindeki muhtemel etkileri, yeniden yerleşim, seyahat şekillerindeki değişiklikler gibi sosyal hususların tetiklediği etkiler ve ekonomik faaliyetlere ilişkin etki bulunmaktadır. Bu şekilde, Projelerin bir sosyal-ekonomik etki alanı genelde Proje ve ilgili tesislerin fiziksel ayak izinden daha büyük bir alanı kapsamaktadır. Bu aşamada, Projeden etkilenen yerleşim yerlerinin çoğunluğunun Muş ve Varto ilçelerinde bulunduğu tahmin edilmektedir; Bingöl İlinin Solhan İlçesinde iletim hatlarından etkilenen yalnızca iki yerleşim birimi bulunmaktadır. Etki alanında, Proje 2 İl, 1 3 İlçe, 4 Belde ve 51 köyü etkilemektedir. Bu aşamada, Projeden etkilenen yerleşim yerlerinin çoğunluğunun Muş ve Varto ilçelerinde bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu, Projenin anlaşılması ve mevcut sosyo-ekonomik temel bilgilere dayalı olarak Projenin sosyo-ekonomik etki alanına yönelik yapılan erken bir değerlendirmedir. Alanın sosyo-ekonomik anketleri gerçekleştirildiğinde (Nisan/Mayıs 2014) ve insanların alanda nasıl yaşadığı ve çalıştığına ilişkin daha derinlemesine bir anlayış gerçekleştiğinde, Projenin etki alanı değiştirilebilmektedir ve yeniden tanımlanabilmektedir. SED etki alanı aşağıdaki faktörlere göre seçilmektedir. 1. Baraj gölü alanı: Barajın su tutması sonucu edinilecek bütün özel mülkiyetli parseller ve kamu parselleri (22 yerleşim birimi - Proje YYEP'e bakınız). 2. İnşaat bölgesi ve taş ocakları: Ofis binaları, taş ocakları ve çimento tesisleri de dahil olmak üzere inşaat bölgesi için gerekli alanlar. ÇED Raporunda Projeden etkilenen 22 yerleşim birimi sınırları içerisinde yer aldığı belirlenen altı taş ocağı bulunmaktadır. Taş ocaklarının (TO) etkilediği yerleşim birimleri şunlardır: a. TO1: Doğdap (Tepeköy), Özenç b. TO 2: Doğdap (Koskar yakınında) c. TO 3: Kuşluk d. TO 4: Tepeköy e. TO 5: Akkonak, Kayalıdere f. TO 6: Dumlusu 1 Bingöl İlinin Solhan İlçesinden iki köy iletim hatlarından etkilenmektedir ve bu köylere Projenin daha geniş etki alanında yer verilmektedir. Sayfa 19 / 30
Şekil 3.8: Baraj Gölü Alanı ve Taş Ocakları (Taş Ocağı konumları K-1, 2, 3, 4, 5, 6 şeklinde gösterilmektedir) 3. Yeri değiştirilecek yollar: Muş-Varto devlet karayolu ve Muş-Varto kavşağı ve Karaağıl il karayolu baraj su tutma alanından geçmektedir (toplamda 54 km). Bu nedenle, yeri değiştirilecek yolun geçtiği yerleşim birimleri ve yol erişiminin değişmesi sebebiyle güzergah değişikliğinden etkilenen yakındaki yerleşim birimlerine sosyal etki alanında yer verilmektedir. Yeri değiştirilecek yollar baraj su tutma gövdesinin membasında ve mansabında mevcut yollara bağlanmaktadır. Ayrıca, bu yerleşim birimlerine ilişkin muhtemel etkiler de ele alınacaktır. Yeri değiştirilecek yollardan doğrudan etkilenen yerleşim birimleri aşağıda verilmektedir. a. Muş Varto Devlet karayolunun yerinin değiştirilmesinden etkilenen yerleşim birimleri: Akpınar, Ulusırt, Kayalık, Aşağıhacıbey, Aşağıalagöz, Taşdibek, b. Varto-Bulanık yolunun yerinin değiştirilmesinden etkilenen yerleşim birimleri: Değerli, Kayalıkale, Yeşilpınar, Özenç, Kuşluk 4. Projenin kamulaştırma bölgesinin çevresindeki 2 km'lik bölge: Baraj gölüne ilişkin arazi ediniminden etkilenen en yakın yerleşim biriminin çevresindeki 2 km'lik bölgede yer alan yerleşim birimleri de Projeden doğrudan etkilenebilmektedir. Söz konusu yerleşim birimleri Projenin tamamlanmasının ardından baraj gölü etrafına yerleşecektir. Topografya ve arazi yapısı Projeden doğrudan etkilenecek alanı sınırlandırmaktadır. Dağlar EA açısından doğal bir sınır oluşturmaktadır, çünkü 2 km'lik bölgenin ötesinde Projeden doğrudan etkilenebilecek herhangi bir yerleşim birimi bulunmamaktadır. Ayrıca, önceki deneyimler de etkilerin 2 km'lik bir bölge içerisinde görülebilir olduğunu göstermektedir. 2 km'lik bölge içerisindeki yerleşim birimleri şunlardır: Baltaş, Dönertaş, Derince, Tüten, Sudurağı, Dilimli. Sayfa 20 / 30
Şekil 3.9: 2 km'lik bölge içerisindeki yerleşim birimleri 5. İletim hatları: Proje üretilen elektriği iletim hatları (EİH) vasıtasıyla iletecektir. İletim hatlarının güzergahı TEİAŞ tarafından planlanmaktadır ve bu güzergaha SED çalışmasında yer verilmektedir, çünkü iletim hatları arazi kullanımı, halk sağlığı ve güvenliğini etkileyebilmektedir ve sosyal riskler meydana getirmektedir. 150 m'lik bir ani etki koridoru dikkate alınmıştır. İletim hatlarından etkilenen yerleşim birimleri Ağartı, Akpınar, Dilimli, Yücetepe, Bahçeköy, Kalecik, Aşağıyongalı, Yukarıyongalı, Karabey, Elmasırtı ve Kırık yerleşim birimleridir. Şekil 3.10: İletim Hatları 6. Mansap Etkileri: Murat nehrini kullanan mansap yerleşim birimlerindeki PEİ'ler nehirdeki su akışı ve su seviyelerinde dalgalanmalara neden olacak günlük enerji üretim faaliyetleri nedeniyle Projeden etkilenecektir. Ayrıca, bu PEİ'ler baraj su tutma sürecindeki su mevcudiyeti açısından da etkilenebilecektir. Baraj gövdesine Sayfa 21 / 30
daha yakın olan yerleşim birimlerinin, mansaptaki yerleşim birimlerine göre, bu dalgalanmalara karşı daha hassas olması beklenmektedir. Çevredeki alan kullanımları ve kullanıcıları da dahil olmak üzere etkilenebilecek mansap yerleşim birimleri Kıyıbaşı, Dilimli, Serinova ve Mercimekkale'dir. Tablo 3.1: Mansap Etkileri Mansaptan etkilenen yerleşim birimleri Kıyıbaşı & Dilimli Proje ve Arıncık Barajı/regülatörü arasında Serinova &Mercimekkale Arıncık regülatöründen sonra Şekil 3.11: Mansap Etkileri 7. Projenin sağladığı istihdam fırsatlarından faydalanan yerleşim birimleri. Proje Proje'nin arazi ediniminden etkilenen ve 2 km'lik proje alanı içerisinde kalan yerleşim birimlerinin yanı sıra Serinova ve Kıyıbaşı'nın mansap yerleşim birimleri de dahil olmak üzere yakındaki yerleşim birimlerine de istihdam fırsatları sağlamaktadır. Sayfa 22 / 30
Şekil 3.12: İstihdam fırsatlarından etkilenen yerleşim birimleri 8. Ev sahibi topluluk alanları: Muş merkez ilçesi ve Varto merkez ilçesinin Projenin fiziksel olarak yerinden edilme etkisi sonucu kentsel göç alması beklenmektedir. Bunun yanında, yalnızca arazi kaybından etkilenen yerleşim birimleri evlerini kaybeden ve kırsal yeniden yerleşimi tercih eden kırsal yeniden yerleşimcileri alabilmektedir. Ev sahibi topluluk riskleri ve sorunları SED kapsamında ele alınacak ve nihai YYEP çalışmasında ev sahibi topluluk sorunlarının altı çizilecektir. 9. Ortak mera kullanımı: Projenin arazi edinimi mera arazisini etkilemektedir. Proje bölgesi, hayvancılığın sürdürülmesi açısından mera arazisine erişimin önemli olduğu tarımsal üretime çok bağımlıdır. Köylerin büyük bölümü yalnızca kendi meralarını kullanmaktadır; ancak, köylerin bir bölümünün kullanmamaları halinde meralarını yakındaki köylere kiraladıkları gözlenmiştir. Projenin arazi edinimi alanında, birkaç mera yakındaki yerleşim birimleri tarafından kullanılmaktadır. Bu nedenle, arazi ediniminden etkilenecek yakındaki köyün mera arazisini kullanan / kiralayan yerleşim birimlerine de geniş sosyal etki alanı içerisinde yer verilmektedir. Bu yerleşim birimlerindeki PEİ'lerin hayvanların otlatılması için kiralanacak alternatif meralar bulması gerekmektedir. Bu yerleşim birimleri Serinova, Baltaş, Dönertaş, Kıyıbaşı, Sarıdal, Yedikavak, Yeşilpınar, Ziyaret'tir. Proje ayak izi dışındaki mera arazisine erişimin değişimi Proje etki alanı açısından temel bir belirleyici faktör olacaktır. Hem mera arazisi hem de bu mera arazisinden kopan köylere etki alanı içerisinde yer verilecektir. Sayfa 23 / 30
Şekil 3.13: Projeden Etkilenen Meraları Kullanan Yerleşim Birimleri 10. Mevcut Sulama: Arıncık Bendi Alpaslan II Projesinin 5 km mansabında yer almaktadır ve 10.400 ha'lık araziye su sağlamaktadır. Alpaslan II Barajının inşaatı su tutma işlemi esnasında mansaptaki su mevcudiyetini olumsuz olarak etkileyebilecektir. Bunun yanında, işletme safhası esnasındaki günlük su seviyesi dalgalanmaları da sulama arazisini etkileyebilecektir. Bu nedenle, Arıncık sulama sisteminin (Bkz.Şekil 3.7) kullanıcılarına sosyo-ekonomik etki alanı içerisinde yer verilmektedir. Sulama sisteminin 1.200 kayıtlı kullanıcısı bulunmaktadır ve sulama 15 yerleşim birimini kapsamaktadır. Bu yerleşim birimleri arasında, Karaköprü'deki Berce çiftliği 2 6.400 ha'lık arazisi bulunan en büyük özel sektör zirai yatırımcısıdır. Arıncık Bendi ile sulanan yerleşim birimleri şunlardır: Serinova, Taşoluk, Muratgören, Alican, Karaköprü, Çatbaşı, Kıyık, Şenoba, Mercimekkale, Bozbulut, Konukbekler (Yeroluk ve Körpeağaç ilçeleri), Nadaslık, Yoncalıöz, Ziyaret. Hükümetin Muş Ovasına ilişkin olarak yaptığı ve halen erken fizibilite aşamasında bulunan uzun vadeli sulama önerisinin Projenin etki alanı dahilinde olmadığı değerlendirilmektedir. Alpaslan II, önerinin gerçeğe dönüşmesi halinde suyun sonraki bir aşamada normal enerji üretim faaliyetleri vasıtasıyla düzenlenmesine ilişkin gelecekteki muhtemel bir gereksinim haricinde, bu önerinin desteklenmesine özgü yapıları kapsamamaktadır. Sulama önerisinin büyüklüğüne bakıldığında, Alpaslan II olmadan, Alpaslan I'in düzenleme kapasitesi ile bu önerinin gerçeğe dönüştürülebileceği görülebilmektedir. Sulama önerisi kümülatif etkilerin değerlendirilmesi çerçevesinde ele alınmaktadır. 2 http://www.berce.com.tr/projelerimiz/berce-alparslan-tarim-isletmesi-projesi/bu çiftlik 2011 yılında özelleştirilmiştir ve süt ürünleri üretimi, hayvan yemi üretimi ve sulu ekimde uzmanlaşmıştır. Sayfa 24 / 30
Mevcut Sulamalar Kamulaştırm adan Etkilenen yerleşimler Kamulaştırma Alanının 2 km Mesafesindeki Yerleşimler Ortak Mera Alanı Kullanımı Mansap Alanındaki Etkilerden Etkilenen Yerleşimler Etki Alanı Kentsel ve kırsal Komşu Topluluklar Yol Değişikliğinden Etkilenen Yerleşimler İstihdamdan Etkilenen Yerleşimler Baraj Tesisi ve Kaya Ocaklarının Yakınındaki Yerleşimler Enerji İletim Hatlarından Etkilenen Yerleşimler Şekil 3.14: Etki Alanının Kapsamı Etki bölgelerinin ayrışık olmadığı ve bir yerleşim biriminin birden fazla etki faktöründen etkilenebileceğinin vurgulanması önemlidir. Örneğin, baraj gölü alanındaki bir yerleşim birimi arazi edinimi nedeniyle arazi kaybı, yolun yerinin değiştirilmesi ve taş ocağı ile inşaat tesisi etkisinden etkilenebilmektedir ve istihdam fırsatlarından yararlanabilmektedir. Örneğin, baraj gölü alanındaki bir yerleşim birimi arazi edinimi nedeniyle arazi kaybı, yolun yerinin değiştirilmesi ve taş ocağı ile inşaat tesisi etkisinden etkilenebilmektedir ve istihdam fırsatlarından yararlanabilmektedir. Şekil 3.15 etki alanının kapsamına giren yerleşimlerde arazi kullanımlarını göstermektedir. Tablo 3.2. de her bir yerleşimde meydana gelebilecek etkileri göstermektedir. Sayfa 25 / 30
Şekil 3.15: Yerleşimlerin Arazi Kullanımı Sayfa 26 / 30
Tablo 3.2: Etkilerine Göre Yerleşimler Yerleşimler Muş Merkez Varto Bingöl Solhan Arazi Edinimi Mera Ortak Mera Kullanımı Mansap Alan Enerji Nakil Hatları 2 km Mesafe istihdam Kaya ocakları Yol Değişikliği Mevcut Sulama Komşu Topluluklar Ağartı X X Akkonak X X X X X Akpınar X X X X X X Alagün X X X X Alican X X Aligedik X X X X Aşağıalagöz X X X X X Aşağıyongalı X X Aşağıhacıbey X X X X X Bağiçi X X X X Bahçeköy X X Baltaş X X X Bozbulut X X Çatbaşı X X Değerli X X X X X Derince X X Dilimli X X X X Dönertaş X X X Dumlusu X X X X X Elmasırtı X X Kalecik X X Karabey X X Karaköprü X X Kayalıdere X X X X X Kayalık X X X X X Kayalıkale X X X X X Kırık X X Kıyıbaşı X X X X Sayfa 27 / 30
Yerleşimler Muş Merkez Varto Bingöl Solhan Arazi Edinimi Mera Ortak Mera Kullanımı Mansap Alan Enerji Nakil Hatları 2 km Mesafe istihdam Kaya ocakları Yol Değişikliği Mevcut Sulama Komşu Topluluklar Kıyık X X Konukbekler (Yeroluk ve Körpeğağaç Mah.) X X Kumlukıyı X X X X Kuşluk X X X X X X Mercimekkale X X X Mescitli X X X X Muratgören X X Muş Central X X Nadaslık X X Özenç X X X X X X Sanlıca X X X X Sarıdal X X Serinova (Aydıngün ve Bakırcılar Mah.) X X X X X Sudurağı X X Şenoba X X Taşdibek X X X X X Taşoluk X X Tepeköy X X X X X Tüten X X Ulusırt X X X X X Varto Central X X Yedikavak X X Yeşilpınar X X X Yoncalıöz X X Sayfa 28 / 30
Yerleşimler Muş Merkez Varto Bingöl Solhan Arazi Edinimi Mera Ortak Mera Kullanımı Mansap Alan Enerji Nakil Hatları 2 km Mesafe istihdam Kaya ocakları Yol Değişikliği Mevcut Sulama Komşu Topluluklar Yukarıyongalı X X Yurttutan-Toklu X X X X Yücetepe X X Ziyaret X X X Zorabat X X X X Sayfa 29 / 30