EĞİTİM ARAŞTIRMALARI İLE İLGİLİ ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 27, Sayfa 143-158, 2009 EĞİTİM ARAŞTIRMALARI İLE İLGİLİ ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ Mustafa Yavuz Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Konya, mustafayavuz@selcuk.edu.tr ÖZET Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin eğitimle ilgili araştırmalara ne ölçüde ulaşabildiklerinin tespiti, eğitimle ilgili bir araştırmada bulunmasını istedikleri özelliklerin belirlenmesi ve hangi konularda araştırma taleplerinin olduğunun ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada; araştırmacı tarafından Türkçe ye uyarlanan Likert tipi ölçek kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2006 2007 eğitim-öğretim yılında Konya ilinde görev yapan öğretmen ve yöneticiler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Konya da görev yapan, tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 204 öğretmen ve yöneticiden oluşmaktadır. Verilerin analizinde, yüzdelik değerler, t testi, one-way anova test, geçerlik ve güvenirlik testleri SPSS 14.00 ve Lisrel 8.51 programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; eğitim araştırmaları ile en ilgili grup, okul öncesi, özel eğitim ve sınıf öğretmenliği branşındaki öğretmenlerdir. Öğretmen ve yöneticiler araştırmalarını daha çok internet aracılığı ile takip etmektedirler, en çok araştırılmasını istedikleri ve sonuçlarından en çok etkilendikleri araştırmalar etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri, farklı zeka alanı ve ilgiye sahip öğrenciler için etkili öğretim stratejileri konulu araştırmalardır. Ayrıca; öğretmen ve yöneticilerde cinsiyete göre Eğim Araştırmasının Değeri ölçeğinin Araştırmanın Uygulanabilirliği alt boyutunda kadın ve erkeklerin görüşleri farklılaşmaktadır. Araştırmanın diğer değişkenleri bakımından kadın ve erkek öğretmenlerin görüşleri arasında fark yoktur. Anahtar Kelimeler: Eğitim Araştırması, Öğretmen ve Yönetici

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 27, Sayfa 143-158, 2009 AN ANALYSIS OF THOUGHT OF TEACHERS AND PRINCIPALS ON EDUCATIONAL RESEARCH Mustafa Yavuz Selçuk University, Ahmet Keleşoğlu Education Faculty, Konya, mustafayavuz@selcuk.edu.tr ABSTRACT The aim of this study are to determinate how much the teachers reach the research on education, to identify the characteristics they want to see in the research on education and to identify that in which subject they demands on. The data were collected through a Likert type scale adaptation to Turkish for present study. The population of the study has been consisted of teachers and principals who has work in Konya/Turkey. The sample of the study has also been consisted of 204 teachers and principals selected randomly. SPSS 14.00, Lisrel 8.51 was used for percentile values, t test, one-way anova test, and reliability and validity analyses of the scale. The results of the study revealed that the most related groups on educational research are primary school teachers, special education teachers and nursery school teachers. Generally the teachers and principals follow research internet, the subject of research which they want to searched most and those which they were affected most are the effective education model, strategy and techniques and effective education strategies for students who have different ability groups. Besides in the perceptions of gender of teachers and principals, research feasibility sub dimension of the value of educational research are different between male and female teacher. Keywords: Educational Research, Teacher and Principal

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 145 GİRİŞ Ülkelerin gelişiminde öncü rol o ülkenin gençlerini eğitenlerindir. Bu anlamda; öğretmenlerin kendilerini yenilemeleri ve çağdaş gelişmeleri takip etmeleri gerekmektedir. Yenilikleri takip eden öğretmenler hem bu durumları nedeniyle gençlere bir model olabilirler hem de çağdaş gelişmeleri gençlere aktarabilirler. Çağdaş gelişmeleri öğrencilerine aktarmak durumunda olan öğretmenlerin belirli yeterlik düzeyinde olması ve sürekli öğrenen olması gerekir. 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 45. maddesinde öğretmen yeterlik alanları; genel kültür, özel alan bilgisi ve pedagojik formasyon olarak sıralanmıştır. Bilim ve teknolojideki hızlı gelişme ve değişmeler hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin yaşam boyu öğrenme süreci içinde bulunmasını gerektirmektedir. Bu nedenle öğretmen, öğrenmeyi öğrenmeli ve öğrencilerine de öğrenmeyi öğretmelidir Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yaptırılan araştırma sonucuna göre çağdaş bir öğretmende bulunması gereken özellikler aşağıda sıralanmıştır (Çiçek ve diğ. 2001): 1. Hem öğretmenlik mesleği, hem de alanları ile ilgili yayınları (gazete, dergi, kitap vb.) takip etmeli, ilgili etkinliklere (konferans, panel, seminer vb.) katılmalıdır. 2.Kendini sürekli denetlemeli ve değerlendirmeli (oto kontrol sistem oluşturmalıdır.), yetersiz olduğu noktaları belirleyerek geliştirmeye çalışmalı; bu amaçla meslekî etkinliklere (kurs, seminer vb.-özellikle yaz dönemlerinde) katılmalıdır. 3. Sürekli kitap okumalı (genel ve meslekî alanda), okuma alışkanlığına sahip olmalıdır. 4. Felsefe ve bilim alanında dünyadaki gelişmeleri izlemelidir. Maltepe Üniversitesi tarafından yaptırılan bir diğer araştırmaya göre; öğretmenlerin yalnızca % 35 i bilimsel mesleki dergi okuyabiliyor. Yalnız %21 i bilgisayar kullanıyor, % 39 u interneti hiç kullanmıyor. Ayrıca öğretmenlerin %67,1 i Toplam Kalite Yönetimi, %82,2 si Çoklu Zekâ Kuramı %75,7 si Duygusal Zekâ, %67,1 i Öğrenme Stilleri hakkında Hiç ya da Az düzeyde bilgiye sahip olduklarını belirtmişlerdir (Eşme, Temel, Turaşlı, 2007). Ülkemizde öğretmen ve yöneticilerin yeterliklerini ölçmeyi amaçlayan bazı araştırmalar yapılmasına karşın (İlhan, 2004; Şahin, 2004; Gökçe, 1999) öğretmen ve yöneticilerin araştırmalara ulaşabilme durumu, eğitim araştırmaları ile ilgili değerlendirmeleri ve eğitimle ilgili hangi araştırmalara ihtiyaç duydukları yeterince araştırılmamıştır. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin eğitimle ilgili araştırmalara ne ölçüde ulaşabildiklerinin, eğitimle ilgili bir araştırmada bulunmasını istedikleri özelliklerin ve hangi konularda araştırma taleplerinin olduğunun belirlenmesidir. Araştırmada bu temel amacı gerçekleştirmek için aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır.

146 M. Yavuz 1. Öğretmen ve yöneticilerin sahip oldukları cinsiyet, öğrenim durumu, yaş, branş ve görev yaptığı okul değişkenlerine göre hangi düzeyde eğitim araştırmaları ile ilgilenmekte ve sonuçları üzerinde düşünmektedirler? 2. Öğretmen ve yöneticiler eğitimle ilgili araştırmalara hangi kaynaklardan ulaşmaktadırlar? 3. Öğretmen ve yöneticilerin takip ettikleri araştırmalar ve bu araştırmaların bulguları nelerdir? 4. Öğretmenlerin yakın gelecekte araştırılmasını istediklerinin konular ve bu konuların öncelik sıralaması nedir? 5. Cinsiyet, görev, yapılan okul türü ve öğrenim durumu değişkenlerine göre öğretmenlerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüşleri farklılaşmakta mıdır? YÖNTEM Araştırma modeli Araştırma genel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini 2006 2007 eğitimöğretim yılında Konya ilinde görev yapan öğretmen ve yöneticiler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Konya da görev yapan 204 öğretmen ve yöneticiden oluşmaktadır. Veri toplama aracı Araştırmada kullanılan, Everton ve diğ. (2002) tarafından geliştirilen ölçeğin orijinal adı Questionnaire used to survey teacher opinion on educational research dür. Ölçeğin orijinali üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, kişisel bilgileri, ikinci bölüm, eğitim araştırmalarının etkisini ve üçüncü bölüm, öğretmenlerin görüşlerine göre eğitim araştırmalarının değerini ölçmek amacıyla geliştirilmiş 18 madde ve iki boyutlu ölçekten oluşmaktadır. Ölçek; Türkçe ye uyarlanırken İngilizce eğitimi uzmanlarınca Türkçe ye çevrilmiş daha sonra Türkçe metin tekrar İngilizce ye çevrilerek orijinal ölçekle karşılaştırılmış ve uyumlu olduğu görülmüştür. Daha sonra ölçek, araştırmacı tarafından öğretmen ve yöneticilerden oluşan 220 kişilik bir gruba uygulanmıştır. Ölçeğin iç tutarlığının belirlenmesinde Cronbach alpha güvenirlik ölçütü kullanılmıştır. Bu amaçla yapılan güvenirlik analizi sonucunda; Cronbach alpha değerleri ve faktör yükleri tablo 1 de verilmiştir. Madde toplam korelasyonu.30 un altında olan maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Ayrıca ölçeğin ölçmedeki kararlığını ölçek amacıyla dört hafta ara ile aynı gruba uygulanmış ve yapılan analiz sonucunda test-tekrar test güvenirliği.94 olarak tespit edilmiştir. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 55, en düşük puan ise 11 dir. Ölçek, Türkçe ye uyarlanırken ilk iki bölüm orijinalinde olduğu gibi alınmış, Eğitim Araştırmasının Değeri ölçeği ise kaç boyutlu olduğunun belirlenmesi

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 147 amacıyla yapılan açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda 11 madde ve üç alt boyuttan oluştuğu görülmüştür. AFA, çok sayıda değişkenden, bu değişkenlerin birlikte açıklayabildikleri az sayıda tanımlanabilen anlamlı yapılara ulaşmayı hedefler. Faktör analizi sonuçlarını değerlendirmede temel ölçüt, değişkenlerle faktörler arasındaki korelasyonlar olarak yorumlanabilen faktör yükleridir. Faktör yüklerinin yüksek olması, değişkenin söz konusu faktör altında yer alabileceğinin bir göstergesi olarak görülür (Büyüköztürk, 2004). Bir ölçeğin faktörleri arasında ilişkisizlik (orthogonality) varsa varimax döndürme tekniği, faktörler arasında sürekli bir ilişki dizisi varsa genellikle Oblique döndürme kullanılır (Tabachnick ve Fidell, 1996). Araştırmada ölçeğin faktörleri arasında ilişki düzeyi.32 nin altında olduğu için varimax döndürme tekniği kullanılmıştır. Eğitim Araştırmasının Değeri ölçeğinin Türkçe formunun yapı geçerliğini sağlamak için AFA dan sonra Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. DFA, kuramsal bir temele dayanarak çeşitli değişkenlerden oluşturulan faktörlerin gerçek verilerle ne derece uyum gösterdiğini değerlendirmeye yönelik bir analizdir. DFA da sınanan modelin yeterliğinin belirlenmesi için çok sayıda uyum indeksi kullanılmaktadır (Büyüköztürk ve diğ., 2004). Uyum GFI, AGFI, CFI, NFI, RFI ve IFI >.90 ve RMSEA <.05 ölçüt olarak alınmıştır (Hu ve Bentler, 1999). Yapılan DFA da elde modelin uyum indeksleri incelenmiş ve Ki-kare değerinin (x²=355.86, sd=168, p=0.00) manidar olduğu görülmüştür. Ölçeğin uyum indeksi değerleri ise RMSEA=0.014, NFI=0.98, CFI=0.96, IFI=0.93, RFI=0.96, GFI=0.94 ve AGFI=0.93 olarak bulunmuştur. Bu uyum indeksi değerleri modelin uyumlu olduğunu göstermektedir. Tablo 1: Eğitim Araştırmasının Değeri ölçeğinin AFA sonuçları A. Birinci faktör: Araştırmanın Hazırlığı ve Yorumlanması Faktör Yükleri Madde toplam r 14. Öğretmenlerin kendileri de araştırma becerisine sahip olmalıdır..79.57 15. Öğretmenler araştırmanın tasarımına yardımcı olmalıdır.78.61 17.Öğretmenler araştırma bulgularının yorumlanmasında yardımcı olmalıdır..73.51 Toplam varyansın % 33.31 ini açıklamaktadır. Özdeğeri, 3.66 ve Cronbach alpha değeri.74 olarak hesaplanmıştır. B. İkinci faktör: Araştırma Sonuçlarının Uygulanabilirliği Faktör Yükleri Madde toplam r 8. Araştırma sonuçları öğretmenlerin kendi günlük uygulamalarında.67.44 kullanılabilmelidir. 10.Araştırmanın sonuçları genellenebilmelidir..73.47 11.Araştırmanın sonuçları öğrenme kazanımları sağlamaya yönelik.57.50 olmalıdır. 12.Araştırma öğretmenlerin kendilerini etkili bir şekilde nasıl.64.51 değerlendireceklerini göstermelidir. 13.Öğretmenler araştırma konularının belirlenmesine yardımcı.51.42 olmalıdır. Toplam varyansın %13.13 ünü açıklamaktadır. Özdeğeri, 1.44 ve Cronbach alpha değeri.71 olarak hesaplanmıştır.

148 M. Yavuz C. Üçüncü faktör: Araştırma Konusu Faktör Yükleri Madde toplam r 6. Araştırma öğretmenin eğitim-öğretimle ilgili tutumlarına.75.45 odaklanmalıdır. 7. Araştırma çalışma sürecinde öğretmen ve öğrencilere somut.72.50 örnekler sunmalıdır. 3. Araştırma öğrenci-öğretmen etkileşimine odaklanmalıdır..71.39 Toplam varyansın %10.43 ünü açıklamaktadır. Özdeğeri, 1.14 ve Cronbach alpha değeri. 63 olarak hesaplanmıştır. Verilerin çözümlenmesi: Öğretmen ve yöneticilerin cinsiyet, öğrenim durumu, yaş, branş ve görev yaptığı okul değişkenlerine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/sonuçları üzerinde düşünme durumlarının, araştırmalara ulaştıkları kaynakların, araştırmaların etkisi ve araştırılmasını istedikleri konuların belirlenmesinde yüzdelik testi kullanılmıştır. Ayrıca öğretmen ve yöneticilerde cinsiyete göre eğitim araştırmaları ile ilgili görüş farkının belirlenmesinde t testi, görev yapılan okul ve öğrenim durumu değişkenlerine göre eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüş farkının belirlenmesinde ise ANOVA testi kullanılmıştır. BULGULAR Eğitim Araştırmaları ile Öğretmen ve Yöneticilerin İlgilenme Durumları Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilere Öğretmenlik ve yöneticilik süreniz içerisinde eğitimle ilgili herhangi bir araştırmayla ciddi bir şekilde ilgilendiniz mi/sonuçları üzerinde düşündünüz mü? sorusu yönetilmiş ve bu soruya katılımcıların %53.96 sı evet, %46.04 ü hayır cevabını vermiştir. Bu soruya verilen cevapların cinsiyet, öğrenim durumu, yaş, branş, görev yapılan okul değişkenine göre yüzdeleri Tablo 2 Tablo 6 arasında verilmiştir. Tablo 2: Cinsiyet değişkenine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/ sonuçları üzerinde düşünme durumu Cinsiyet Eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumu N Evet Hayır Erkek 125 %55,2 %44,8 Kadın 79 %50.6 %49,4 Toplam 204 %53,4 %46.6 Tablo 2 de erkek ve kadın öğretmen ve yöneticilerin verdikleri cevapların yüzdeleri incelendiğinde erkeklerin (evet = %55,2) kadınlara göre (evet = %50. 6) eğitim araştırmalarına karşı daha ilgili oldukları söylenebilir. Burada daha çok dikkat çeken nokta öğretmenlerin neredeyse sadece yarısının eğitim araştırmaları ile ilgili olması durumudur. Öğretmenler ve yöneticilerin eğitim araştırmalarına yeterince ilgi göstermemesini nedenleri araştırılmalı ve gerekli çözümler ortaya konulmalıdır.

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 149 Tablo 3: Öğrenim durumu değişkenine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/ sonuçları üzerinde düşünme durumu Öğrenim durumu Eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumu N Evet Hayır Öğretmen lisesi-ön lisans 83 %50.00 %50.00 Lisans 107 %54.5 %45.5 Lisansüstü 14 %47.1 %52.9 Tablo 3 deki verilerde lisans mezunlarının(evet= %54.5) öğretmen lisesi-ön lisans mezunlarına göre(evet= %50.00) eğitim araştırmaları ile daha ilgili oldukları, ancak lisansüstü mezunlarının (evet= %47.1) bu soruya verdiklerin cevapların yüzdesinin her iki gruptaki öğretmen ve yöneticilere göre daha düşük düzeyde kaldığı görülmektedir. Bu durum dikkat çekici bir sonuç olarak görünmektedir. Sebepleri üzerinde araştırmaların yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Tablo 4: Yaş değişkenine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/ sonuçları üzerinde düşünme durumu Yaş Eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumu N Evet Hayır 25 yaş ve altı 15 %60.00 %40.00 26-35 yaş 77 %48.01 %51.9 36-45 yaş 64 %50.00 %50.00 46-55 yaş 48 %64.6 %35.4 Tablo 4 den eğitim araştırmaları ile en ilgili grubun 46-55 yaş arası öğretmen ve yöneticilerin (evet= %64.6) olduğu, bu grubu 25 yaş ve altı öğretmen ve yöneticilerin (evet= %60) izlediği görülmektedir. Tabloya göre eğitim araştırmaları ile en az ilgili grubun 26 35 yaş grubu arasındaki öğretmen ve yöneticiler (evet= % 48.01) olduğu görülmektedir. Öğretmenler meslekleri gereği öğrenmeye en açık ve öğrenmeyi meslek içerisinde de devam ettirmesi gereken kişilerdir. Mesleğin başında araştırmalara karşı daha ilgili olan öğretmenlerin özellikle 26 45 yaşları arasında eğitimle ilgili araştırmalar ile yeterince ilgilenmemesi dikkat çekici bir durumdur. Bu durumu hazırlayan koşullar araştırılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır. Tablo 5: Branş değişkenine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/ sonuçları üzerinde düşünme durumu Branş Eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumu N Evet Hayır Sosyal branşlar 86 %52.3 %47.7 Sayısal branşlar 45 %46.7 %53.3 Güzel sanatlar ve beden eğitimi branşları 11 %54.5 %45.5 Okul öncesi, özel eğitim ve sınıf 41 %68.3 %31.7 öğretmenliği branşları Mesleki ve teknik eğitimle ilgili branşlar 21 %42.9 %57.1

150 M. Yavuz Tablo 5 de eğitim araştırmaları ile en ilgili grubun okul öncesi, özel eğitim ve sınıf öğretmenliği branşlarına sahip öğretmenler (evet = %68.3) olduğu görülmektedir. Bu durumun nedeni özellikle son yıllarda ilköğretime yönelik program değişikliklerinin gerçekleştirilmesi ve öğretmenlere hizmet içi eğitim programları olabilir. Eğitim araştırmaları ile en az ilgili grup ise mesleki ve teknik eğitimle ilgili branşlara sahip öğretmenler (evet = %42.9) olduğu görülmektedir. Bu durumun nedeni; eğitimle ilgili araştırmalarda bu grubun ihmal edilmesi ve fakültelerin yapılanmasının bir sonucu olarak, eğitim bilimleri bölümlerinin eğitim fakültelerinde mesleki ve teknik eğitim fakültelerine göre daha etkin olmasından kaynaklanabilir. Ayrıca mesleki ve teknik eğitim öğretmenleri var olan uygulamalı dersler ve staj çalışmaları nedeniyle uygulamalara teorik araştırmalarda daha fazla önem veriyor olabilir. Ayrıca sosyal branşlara sahip olan öğretmenlerin (evet = %52.3), sayısal branşlara sahip olan öğretmenlere göre (evet = %46.7) eğitim araştırmaları ile daha çok ilgili olduğu söylenebilir. Sayısal branştaki öğretmenler yoğun sözel ifadeli araştırmalara daha az ilgi gösteriyor olabilir. Bu sonuçlara göre; eğitim araştırmalarının hedef kitlesini daha iyi planlamamız gerektiği söylenebilir. Tablo 6: Görev yapılan okul değişkenine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme/ sonuçları üzerinde düşünme durumu Görev yapılan okul Eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumu N Evet Hayır İlköğretim 83 %60.2 %39.8 Ortaöğretim 121 %48.8 %51.2 Tablo 6 daki verilerin Tablo 5 deki verileri desteklemektedir. Çünkü eğitim araştırmaları ile daha ilgili olan okul öncesi, özel eğitim ve sınıf öğretmenliği branşları daha çok ilköğretim okullarında görev yapmaktadır. Bu nedenle; Tablo 6 da ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlere göre eğitim araştırmaları ile daha ilgili oldukları görülmektedir. Araştırmaların Takip Edildiği Kaynaklar Öğretmen ve yöneticilere İlgilendiğiniz/üzerinde düşündüğünüz araştırma ile ilgili bilgileri hangi kaynaklardan edindiniz? sorusu yöneltildi ve birden çok kaynağı işaretleyebilecekleri belirtildi. Ortaya çıkan sonuçlar aşağıda grafikte verilmiştir.

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 151 YARARLANILAN KAYNAKLAR 25 20 YÜZDELER 15 10 5 0 Şekil 1: Öğretmen ve yöneticilerin araştırmaları takip ettikleri kaynaklar Şekil 1 de öğretmen ve yöneticilerin araştırmaları en çok internet ortamından (% 20), interneti sırasıyla kitap (%18) ve hizmet içi eğitim programlarının (%17) takip ettiği görülmektedir. Öğretmen ve yöneticilerin bu anlamda en az yararlandıkları kaynaklar ise dergiler (%11) ile müfettiş ve meslektaşları (%10) olduğu görülmektedir. İnternet kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle öğretmen ve yöneticilere ulaşmanın en uygun yolunun internet ortamı olduğu görülmektedir. Bu sonuca göre Milli Eğitim Bakanlığı internet ortamına daha fazla yatırım yapmalıdır. Zenginleştirilmiş ve kolay ulaşılabilen veri tabanları hazırlanarak öğretmen ve yöneticilerin hizmetine sunulmalıdır. Araştırmadan öğretmenlerin basılı dergilerden yeterince yararlanmadıkları ya da yararlanamadıkları görülmektedir. Basılı dergilerin sanal ortama aktarılması bu sorunun bir çözümü olabilir. Ayrıca müfettişlerin eğitim liderliği rolleri desteklenmeli ve öğrenen bir okul ortamı oluşturulmalıdır.

152 M. Yavuz Bulguları Bakımından Öğretmen ve Yöneticileri Etkileyen Araştırmalar Öğretmen ve yöneticilere Sizi bir öğretmen olarak öğrencilik yıllarınızdan bugüne kadar en çok etkilemiş olan araştırma isimlerini ve bulgularını boş bırakılan yere yazınız şeklinde bir ifade kullanılarak, araştırma isimlerini ve araştırma bulgularını yazmaları istenmiştir. Bu soruyu toplam 204 öğretmen ve yöneticiden 75 tanesi (%36.76) en az bir araştırma ismi yazarak cevaplamıştır. Bununla birlikte; sadece bir araştırma ismi yazanların sayısı 32, iki araştırma ismi yazanlar 12, üç tane araştırma ismi yazanlar ise yalnızca 13 kişidir. Öğretmen ve yöneticilerden 72 kişi ise (% 35,29) herhangi bir araştırma ismi yazmamıştır. En az bir araştırma bulgusunu yazan öğretmen ve yöneticilerin sayıları ise toplamda 31 (%15.19) kişi olmuştur. Yalnızca bir araştırma bulgusu yazanların sayısı 22, iki araştırma bulgusu yazanlar 3 kişi, üç tane araştırmanın bulgularını yazanların sayısı ise 6 kişi olarak belirlenmiştir. Öğretmen ve Yöneticileri Etkileyen Araştırmaların Konularına Göre Sınıflandırılması 1. Etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri: 9 kişi 2. Farklı zeka alanlarına göre eğitim: 8 kişi 3. Etkili iletişim teknikleri: 5 kişi 4. Çocuk-aile ilişkileri: 5 kişi 5. Öğrenme kuramları: 3 kişi 6. Gençlik psikolojisi: 2 kişi 7. Sınıf yönetimi: 2 kişi Bu araştırmaların yanı sıra az sayıda öğretmen ve yönetici de reklamların tüketime etkisi, televizyon dizilerinin tüketime etkileri, modüler eğitim, cinsel istismar, engellilerin eğitimi, mesleki eğitim, sanat kültür ve yaratıcılık, Türkler ve düşünme, dini kavrama ve kavratma gibi araştırmalarla da ilgilendiklerini belirtmişlerdir. Sonuçlardan öğretmen ve yöneticilerin en çok etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri ve farklı zeka alanlarına göre eğitim konuları ile ilgilendikleri söylenebilir. Bununla birlikte en az ilgilenilen konular ise gençlik psikoloji ve sınıf yönetimi olarak ortaya çıkmaktadır. Öğretmenlerin ilgilendikleri alanların uygulamada kendilerine daha gerekli olan konular olarak görünmektedir. Bu araştırmanın sonuçları bir bakımdan bir ihtiyaç analizi olarak değerlendirilip, bundan sonra yapılacak olan araştırmalar öğretmenlerin ilgilendikleri konular üzerinde yoğunlaştırılabilir.

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 153 Öğretmen ve Yöneticilerin Yakın Gelecekte Araştırılmasını İstedikleri Konular Öğretmen ve yöneticilere Eğitimle ilgili yakın gelecekte hangi konuların araştırılmasını istersiniz? sorusu yöneltilerek, kendilerine on altı tane seçenek verilmiş, ayrıca varsa eklemek istedikleri araştırma konuları da sorulmuştur. Ayrıca öğretmen ve yöneticilerden öncelikli gördükleri üç konuyu öncelik sıralamasına göre belirtmeleri istenmiştir. Bu soruya verilen cevaplarla ilgili veriler aşağıda sunulmuştur. Tablo 7: Öğretmen ve yöneticilerin araştırılmasını istedikleri konular ve bu konuların öncelik sıralaması Araştırma konu başlıkları Araştırılmasını isteyen kişi sayısı Öncelik sıralaması 1 2 3 1) Etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri 98 19 17 11 2) Farklı zeka alanı ve ilgiye sahip öğrenciler için etkili 95 15 19 13 öğretim stratejileri 3) Yaratıcı düşünmeyi geliştirme 95 12 16 17 4) Öğrenci-öğretmen etkileşimi 94 17 19 9 5) Öğrenci motivasyonunu sağlama 94 19 20 13 6) Bilgiye ulaşma yollarının öğretimi 70 9 7 15 7)Yöneticilerin eğitimi 69 13 8 17 8) Öğrenme hedeflerinin belirlenmesi 64 23 2 4 9) Öğrenen bir okul ortamı oluşturma 57 4 12 14 10) Öğretim ve bilgi teknolojileri 53 5 6 4 11) Etkili sınıf yönetimi yaklaşımları 53 2 8 2 12) Etkili okul yönetimi ve toplam kalite yönetimi 50 2 6 5 13) Matematik öğretimi 37 6 2 3 14) İşbirliğine dayalı öğretimi geliştirme 37 2 2 7 15) Sınıf içi iletişim teknikleri 32 4 7 5 16) Okuma-yazma öğretimi 17 4 2 4 Öğretmen ve yöneticilere yukarıda verilen araştırma konularının dışında eklemek istedikleri araştırmalar sorulmuş ve araştırılmasını istedikleri bazı konu başlıkları aşağıda sıralanmıştır. - 7 14 yaş grubu öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi - Öğrencilerin yaş gruplarına göre ders sürelerinin belirlenmesi - Başarının ölçülmesi - Türkçe nin güzel konuşulması ve yabancı dillerin etkisinden kurtarılması - Eğitimde disiplin, okulda şiddet - Duygusal zeka - Ezbersiz eğitim - Mesleki eğitim Tablo 7 de öğretmen ve yöneticileri etkileyen araştırmaları konuları ile araştırılmasını istedikleri konuların genel olarak örtüştüğü görülmektedir.

154 M. Yavuz Öğretmen ve yöneticiler daha çok Etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri ve farklı zeka alanı ve ilgiye sahip öğrenciler için etkili öğretim stratejileri konularına ilgi göstermekte ve yakın gelecekte de yine bu konuların araştırılmasını istemektedirler. Araştırma sonuçları öğretmen ve yöneticilerin özellikle bu konular hakkında daha çok bilgi sahibi olmak istedikleri yönünde yorumlanabilir ve bu durum araştırmacılar için de bir yol gösterici durum olarak değerlendirilebilir. Bu bakımdan araştırma sonuçları uygulama ile teoriyi buluşturmaya hizmet edebilir. Eğitim Araştırmasının Değeri Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmasının değerine ilişkin algılarının cinsiyet değişkenine göre farkını ortaya koyan t testi sonuçları Tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8: Kadın ve erkek yönetici ve öğretmenlerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüş farklılığını gösteren t testi sonuçları Alt boyutlar Cinsiyet N X S t P Hazırlık ve yorum Uygulanabilirlik Araştırma konusu Kadın 79 12.03 1.05 Erkek 125 11.74 2.19 Kadın 79 21.08 2.31 Erkek 125 19.98 2.75 Kadın 79 12.46 1.65 Erkek 125 12.02 1.89 1.01.31 2.93.00* 1.69.09 Öğretmen ve yöneticilerin cinsiyetleri bakımından eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüşlerinin farklılaşıp/farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla t testi uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda Araştırmanın uygulanabilirliği alt boyutunda kadın ve erkek öğretmen ve yöneticilerin görüşlerinin farklılaştığı ortaya çıkmıştır (P=.00<.05). Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında kadınların erkeklere göre araştırmanın uygulanabilir olmasına daha çok önem verdikleri söylenebilir. Ölçeğin diğer alt boyutlarında kadın ve erkekler arasında fark tespit edilmemiştir. Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmasının değerine ilişkin algılarının görev yaptığı okul türü değişkenine göre t testi sonuçları Tablo 9 da verilmiştir.

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 155 Tablo 9: Görev yaptıkları okul değişkenine göre yönetici ve öğretmenlerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüş farklılığını gösteren t testi sonuçları Alt boyutlar Okul N X S t P Hazırlık ve yorum Uygulanabilirlik Araştırma konusu İlköğretim 83 12.08 1.80 Ortaöğretim 121 11.69 2.08 İlköğretim 83 20.71 2.55 Ortaöğretim 121 20.20 2.68 İlköğretim 83 12.34 1.88 Ortaöğretim 121 12.08 1.76 1.69.09 1.84.06.91.36 Görev yapılan okul türüne göre öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüşleri arasında farklılık olup/olmadığı t testi yapılarak analiz edilmiştir. ve görev yapılan okul türü değişkeninin ölçeğin her üç alt boyutunda da (P=.09,.06,.36>.05) öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmaları konusundaki görüşlerini farklılaştırmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç hem ilköğretim hem de ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili benzer görüşlere sahip olduklarını göstermektedir. Araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmasının değerine ilişkin algılarının öğrenim durumu değişkenine göre ANOVA sonuçları Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10: Öğrenim durumu değişkenine göre yönetici ve öğretmenlerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili görüş farklılığını gösteren ANOVA sonuçları Alt boyutlar Öğrenim durumu n X S F P Fark Öğretmen lisesi-ön lisans 22 12.64 1.46 Hazırlık ve yorum Lisans Lisansüstü 165 11.75 2.04 17 11.82 1.74 1.98.14 - Uygulanabilirlik Öğretmen lisesi-ön lisans 22 21.09 2.91 Lisans 165 20.24 2.63 Lisansüstü 17 21.18 2.06 1.82.16 - Öğretmen lisesi-ön lisans 22 12.41 2.03 Araştırma konusu Lisans Lisansüstü 165 12.12 1.82 17 12.53 1.41.57.56 -

156 M. Yavuz Öğrenim durumu değişkenine göre öğretmen ve yöneticilerin eğitim araştırmalarının değeri ile ilgili tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan ANOVA testi sonucunda; ölçeğin her üç alt boyutunda da (P=.14,.16,.56>.05) görüşlerin farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum; bireylerin öğrenim durumları farklı olsa da eğitim araştırmaları ile ilgili görüşlerinin değişmediğini göstermektedir. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Sonuçlar Bu araştırmanın temel amacı, öğretmenlerin eğitim ile ilgili araştırmalara ne ölçüde ulaşabildiklerinin tespiti, eğitimle ilgili bir araştırmada bulunmasını istedikleri özelliklerin belirlenmesi ve hangi konularda araştırma taleplerinin olduğunun belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda daha önceden Everton ve diğ.(2002) tarafından İngiltere de geliştirilen ve uygulanan ölçek Türkçe ye uyarlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmada, öğretmen ve yöneticilerin cinsiyet, öğrenim durumu, yaş, branş ve görev yapılan okul değişkenlerine göre eğitim araştırmaları ile ilgilenme durumları, eğitim araştırmalarının öğretmen ve yöneticileri üzerindeki etkisi ve değeri tespit edilmiştir. Buna göre öğretmen ve yöneticilerde; 1. Erkekler, kadınlara göre, 2. Lisans mezunları, öğretmen lisesi-ön lisans ve lisansüstü mezunlarına göre, 3. 46-55 yaş grubundakiler, diğer gruplara göre, 4. Okul öncesi, özel eğitim ve sınıf öğretmenliği branşındaki öğretmenler diğer branşlardakilere göre, 5. İlköğretimde çalışanlar, ortaöğretimde çalışanlara göre eğitim araştırmalarına daha ilgili görünmektedirler. 6. Araştırmaları en çok internetten takip etmektedirler. 7. Öğretmen ve yöneticileri sonuçları bakımından en çok etkilendikleri ve en çok araştırılmasını istedikleri araştırmalar; etkili öğretim model, yaklaşım ve teknikleri, farklı zeka alanı ve ilgiye sahip öğrenciler için etkili öğretim stratejileri konulu araştırmalardır. 8. Öğretmen ve yöneticilerde cinsiyete göre Eğim Araştırmasının Değeri ölçeğinin Araştırmanın Uygulanabilirliği alt boyutunda kadın ve erkeklerin görüşleri farklılaşmaktadır. Araştırmanın diğer değişkenleri bakımından kadın ve erkek öğretmenlerin görüşleri arasında fark yoktur.

Eğitim Araştırmaları İle İlgili Öğretmen 157 Öneriler 1. Cinsiyet, öğrenim durumu, yaş, branş ve görev yapılan okul değişkenlerine göre bazı gruplar eğitimle ilgili araştırmalara daha az ilgili görünmektedirler. Bu gruplara yönelik motivasyonu artırıcı ve özendirici yöntemler bulunmalıdır. 2. Araştırmalara ulaşmak için öğretmen ve yöneticiler çoğunlukla internetten yararlanmaktadırlar. Bu nedenle; eğitim araştırmalarını içeren geniş bir veri tabanı oluşturulmalı ve erişim kolaylaştırılmalıdır. 3. Öğretmen ve yöneticiler araştırmaların sonuçlarından yeterince bilgi sahibi olamamaktadırlar. Bu nedenle; okulda öğretmen ve yöneticilere yönelik güncel dergiler ve diğer yayınları da içeren kitaplıklar oluşturulmalı ve ihtiyaç analizi yapılarak hizmet içi eğitim programları yaygınlaştırılmalıdır. 4. Öğretmen ve yöneticilerin araştırılmasını istedikleri konularla ilgili olarak üniversitelerle eşgüdüm sağlanmalıdır.

158 M. Yavuz KAYNAKLAR Büyüköztürk, Ş. (2004) Veri Analizi El Kitabı (4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Çiçek, F.F., Başaran. S.T, Demirbaş. A., Maden, C. (2001). Çağdaş Öğretmen Profili. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Eşme, İ.,Temel., A.,Turaşlı, N. K. (2002). İstanbul Maltepe ve Kartal İlçeleri Öğretmen Profili Araştırması, http://www.maltepe.edu.tr/akademik/fakulteler/egitim/ogr-ars.doc. (17 Nisan 2007). Everton, T, Galton, M and Pell, T. (2002). Educational Research and The Teacher, Research Papers in Education 17(4), 373 401. Gökçe, E. (1999). İlköğretim Öğretmenlerinin Yeterlikleri, Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Hu, L. T., Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55. İlhan, A.Ç. (2004). 21.Y.Y. Öğretmen Yeterlikleri, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5,58. Şahin. A. E. (2004). Öğretmen Yeterliklerinin Belirlenmesi, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5, 58. Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics (3. Ed.). New York: Harpercollins College Publishers.