Aralık 2010 www.bto.org.tr
Türkiye de sağlık durumu Dünya Sağlık Örgütü Türkiye nin sağlık durumunu Kötü olarak saptamıştı: adil olmayan gelir dağılımı hızlı kentleşme sağlık sistemindeki yetersizlik WHO (2004) Health Care Systems in Transition HiT summary, Turkey. European Observatory on Health Systems and Policies. 2
Ülkemizde sağlıkta eşitsizlikler en önemli sorunlardan birisidir Türkiye de uygulamaya konulacak bir sağlık reformunun DSÖ nün sözünü ettiği sorun alanları ile sağlıkta yaşanan Eşitsizliklere çözüm olanakları sunması beklenir. 3
Sağlıkta Dönüşüm Programının Bileşenleri 1) Planlayıcı ve Denetleyici Bir Sağlık Bakanlığı, 2) Herkesi Tek Çatı Altında Toplayan Genel Sağlık Sigortası, 3) Yaygın, Erişimi Kolay ve Güler Yüzlü Sağlık Hizmet Sistemi; Güçlendirilmiş Temel Sağlık Hizmetleri ve Aile Hekimliği, Etkili, Kademeli Sevk Zinciri, İdari ve Mali Özerkliğe Sahip Sağlık İşletmeleri, 4) Bilgi ve Beceri ile Donanmış, Yüksek Motivasyonla Çalışan Sağlık İnsan Gücü, 5) Sistemi Destekleyecek Eğitim ve Bilim Kurumları, 6) Nitelikli ve Etkili Sağlık Hizmetleri İçin Kalite ve Akreditasyon, 7) Akılcı İlaç ve Malzeme Yönetiminde Kurumsal Yapılanma; Ulusal İlaç Kurumu, Tıbbi Cihaz Kurumu, 8) Karar Sürecinde Etkili Bilgiye Erişim: Sağlık Bilgi Sistemi. Kaynak: Sağlık Bakanlığı 2003.
Sağlıkta Dönüşüm Programı nın uygulama süreci 1. Kavramsallaştırma Etkili, Kademeli Sevk Zinciri (Henüz uygulamaya konulmadı) 2. Yasaların çıkarılması Kamu Hastane Birlikleri (TBMM de) 3. Kontrollü yerel uygulamalar (Adı «pilot» olan yasa ile aile hekimliği tüm ülkeye yaygınlaştırıldı!) 4. Türkiye geneline yaygınlaştırma Genel Sağlık Sigortası Aile hekimliği Tam Gün (Hekim işgücü piyasası düzenleme yasası)
Halk (?) Sağlık çalışanları (?) Küresel sermaye (?)
SDP NİN HALK AÇISINDAN ETKİLERİ OLUMLU Yeşil kartın kapsamı genişledi SSK lılar devlet hastanelerinden yararlanabilmeye başladı SSK lılar eczanelerden ilaç almaya başladı Kamu sağlık kuruluşlarına başvuru kolaylaştı OLUMSUZ Emekli Sandığı mensuplarının başta ilaç olmak üzere hizmet kapsamı daraldı İlaca düşük katılım payı ile erişimle ilgili sorunlar arttı SGK tedaviye müdahale etmeye başladı Genel Sağlık Sigortası herkesi kapsayamadı Katkı payı zorunluluğunun kapsamı genişletildi Acile başvurular arttı Aynı hastalık için birden fazla sağlık kuruluşuna başvuru (2.Görüş) arttı SAĞLIKTA EŞİTSİZLİKLER AZALMADI
SDP NİN HALK AÇISINDAN ETKİLERİ OLUMSUZ Kot kumlama işçileri, mevsimlik tarım işçileri vb. kesimler sağlık hizmetlerine erişemedi KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINA YETERLİ DESTEK SAĞLANMADI YANGINLAR, HASTANE ENFEKSİYONLARI VB. İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ SIRALAMASI DÜZELMEDİ, KÖTÜ PERFORMANS SÜRÜYOR! KAYNAKLAR KÖTÜ KULLANILDI! CEPTEN HARCAMALAR ARTTI! PIYASA KOŞULLARI VATANDAŞIN SAĞLIĞINI TEHDIT EDER DURUMA GELDI! GÖZLERINI YITIREN YURTTAŞLAR!...
Bölgelerarası eşitsizlikler sürüyor! 9
Bölgelerarası eşitsizlikler sürüyor! 10
Bölgelerarası eşitsizlikler sürüyor! 11
UNDP Türkiye yi insani gelişme endeksindeki performansı ile kötü örnek olarak gösteriyor! 12
Cepten harcamalar artıyor! Gemlik te yapılan bir araştırma (Kişi başına yıllık cepten sağlık harcaması): 2001: 83.1 USD 2006: 248.4 USD Pala, K., H. Gerçek, A. Turkkan ve H. Aytekin, The effect of health reforms in Turkey:Out-of-pocket payments are increasing, International Association of Health Policy in Europe Conference, June 17-20 2009, Coventry-United Kingdom. 13
Sağlık Bakanlığı da cepten harcamaların arttığını doğruluyor! 14
Hastanelere başvuru çok arttı! 15
Ancak acillere başvuru azalmadı, arttı! 16
SDP NİN SAĞLIK ÇALIŞANLARINA ETKİSİ OLUMLU Aile hekimi olarak çalışmaya başlayan hekimlerin geliri arttı OLUMSUZ İş yükü çok arttı Güvencesiz çalışma (Sözleşmeli, taşeron) arttı Gelecek kaygısı arttı Hizmet başı ödeme tıpta uzmanlık eğitimini olumsuz etkiledi Hizmet başı ödeme bazı etik sorunları gündeme getirdi Özlük haklarında artış olmadı Sağlık Bakanı nın hekim ücretleri için söylediği sözler doğru çıkmadı Kamuda hizmet başı ödeme sistemi nedeniyle «rekabet» dayatıldı; «ekip anlayışı» yıpratıldı Serbest hekimlik yok ediliyor Hekimlerin özel sektörde çalışma olanakları kısıtlandı Mecburi hizmet aileleri parçalamaya başladı
SDP NİN SAĞLIK ÇALIŞANLARINA ETKİSİ OLUMSUZ Radyasyonla çalışma süresi arttı Hekimlerin çalışma süreleri kısalmadı Tam gün sonrası ücretlerden kesinti arttı Özel sektörde maaşlar (4-15) ay öteleniyor Mesleğe yabancılaşma artıyor Hekimlerde depresyon arttı İşyeri hekimliği taşeron şirketlere devrediliyor Tıp fakülteleri finansal krize girdi, fakültelerdeki gelecek belirsizliği önemli bir gündemi oluşturuyor Hekim emeği değersizleştiriliyor SAĞLIK KURULUŞLARINDA ŞİDDET ARTTI!
I.Basamakta hekimler günde ortalama 57 hasta bakıyor! İş yükleri üç kat arttı!...
II.Basamakta hekimler günde ortalama 41 hasta bakıyor! İş yükleri iki kat arttı!...
Hekim dağılımında sorun var 21
Taşeron çalışan sayısı 10 kat arttı! Bakanlıkta çalışan her 4 kişiden 1 i taşeron şirketlerde çalışıyor!
Bakanlık hekim çalıştırmak için ihale açtı!
SDP NİN KÜRESEL SERMAYEYE ETKİSİ OLUMLU Sağlık alanında bir «PİYASA» yaratıldı Bu piyasada dönen para hem kamudan daha fazla aktarılarak, hem de vatandaşın cebinden daha fazla alınarak arttırıldı Hekimlere sigorta zorunluluğu getirildi Piyasadan özel sektöre aktarılan pay arttırıldı Kar maksimizasyonu sağlandı OLUMSUZ Muayenehaneler ve hekim sermayesine dayalı küçük sağlık kuruluşları henüz kapatılamadı «Ek ve tamamlayıcı sigorta»ya henüz geçilemedi «Kamu Hastane Birlikleri» henüz kurulamadı
26
«SAĞLIK» artık Hükümet belgelerinde «Özelleştirme» başlığında yer alıyor! Özelleştirme vizyonu çerçevesinde önümüzdeki dönemde, devletin bankacılık, hava ve deniz ulaşımı ile lokomotif ve vagon üretimi, et-balık ürünleri piyasası, şeker, tütün ve çay ürünlerinin işlenmesi, petro-kimya sanayi, malzeme alımı, elektrik dağıtım ve toptan ticareti, şans oyunları, İMKB, altın borsası, çeşitli kamu hizmetleri (araç muayene istasyonları, otoyol/köprü işletmeciliği, belediye-çöp/atık toplama ve yeniden değerlendirme), telekomünikasyon ve turizm alanlarından tamamen çekilmesi; bunun yanı sıra, elektrik üretimi, su şebekesi, kanalizasyon altyapısı, sağlık, eğitim, savunma, radyo-televizyon yayıncılığı, doğal gaz piyasası, kömür ve diğer maden işletmeciliğindeki payının azaltılması hedeflenmektedir. AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATININ ÜSTLENİLMESİNE İLİŞKİN TÜRKİYE ULUSAL PROGRAMI Resmî Gazete Sayı : 27097 (5. Mükerrer) 31 Aralık 2008 27
Özel hastane sayısı ikiye katlandı! 28
SGK dan özel hastanelere aktarılan para ikiye katlandı! 100% 90% 80% SGK tedavi edici sağlık harcamalarının dağılımı 70% 60% 50% 40% 30% Özel Hastane (Private Hospitals) Üniversite Hastanesi (University Hospitals) Devlet Hastanesi (MoH Hospitals) 20% 10% 0% Kaynak: www.sgk.gov.tr
TOPLAM 2009 Müracaat başına ortalama maliyet özel sektörde kamuya göre çok fazla! TABLO GSS TESİS ANA TÜRLERİNE GÖRE FATURA TUTARI VE ORTALAMA MALİYET 2009 YILI FATUR A DÖNEMİ TESİS TÜRÜ FATURA FATURA TUTARI GÖNDER MÜRACAAT BAŞINA ORTALAMA MALİYET EN TESİS SAYISI TOPLAM AYAKTAN YATARAK DİĞER GÜNÜ TOPLAM A İ F/B G/C H/D BİRLİK İ/E DEVLET 2. BASAMAK SAĞLIK TESİSLERİ 894 5.356.956.019 28 508 199 106 41,59 DEVLET 3. BASAMAK SAĞLIK TESİSLERİ 61 2.828.864.829 42 925 424 197 78,17 ÖZEL - 2. BASAMAK SAĞLIK TESİSLERİ 1.854 4.536.980.664 32 819 427 586 68,54 ÜNİVERSİTE SAĞLIK TESİSLERİ 77 2.930.341.911 63 1436 853 382 183,56 GENEL TOPLAM 2.886 15.653.143.423 33 796 446 327 63,34 NOT: Tesis sayısı 2009 toplamı için ortalama olarak verilmiştir. Kaynak: http://www.sgk.gov.tr 30
Toplam sağlık harcamaları içinde ilaç harcamalarının oranı (%) 25 24,8 20 16,5 15 14,7 13,6 13,8 10,8 11,3 10 8,8 5 0 Danimarka Finlandiya Fransa Almanya İsveç İsviçre Türkiye ABD Kaynak: OECD, 2009. 31
Önümüzdeki süreç Tekelleşme eğilimi Kamu hastane birlikleri Kamu-Özel Ortaklığı Özel hastane zincirleri Emek sömürüsünde artış İş güvencesiz çalışma Özel sektörde çalışma sınırlaması Hekim işgücü piyasası düzenleme yasası Reel ücretlerde düşüş Yeni tıp fakülteleri Mevcut fakültelere alınan öğrenci sayısındaki artış İthal hekim 32
HEKİMLER NE İSTİYOR?
Hastalarımıza yeterli süreyi ayırmak istiyoruz!
Hizmet başı ödeme baskısı altında çalışmak istemiyoruz!
Hastalarımızın tedavi olmak için para vermek zorunda kalmasını istemiyoruz! Herkese eşit, ücretsiz, kaliteli ve erişilebilir sağlık hizmeti sunulmasını istiyoruz!
Devletin sağlık hizmeti sunumundan çekilmesini doğru bulmuyoruz!
BİZLER, TEK BİR İŞTE, GÜNDE 8 SAAT, İNSANCA YAŞAYABİLECEĞİMİZ GÜVENCELİ BİR ÜCRETLE, ŞİDDETE UĞRAMAYACAĞIMIZ BİR ORTAMDA, ÇALIŞMAK İSTİYORUZ. SÖZLEŞMELİ DEĞİL, İŞ GÜVENCESİNE, ÖRGÜTLENME VE GREV HAKKINA SAHİP OLARAK İYİ HEKİMLİK YAPMAK İSTİYORUZ.