Türkiye de Sağlık Reformu: Sağlıkta Dönüşüm Projesi

Transkript

1 Türkiye de Sağlık Reformu: Sağlıkta Dönüşüm Projesi Doç. Dr. Bülent Gümüşel Hacettepe Üniversitesi Sağlık Ekonomisi ve Sağlık Politikası Araştırma ve Uygulama Merkezi HUSEP

2 Sunum içeriği Sağlık Reformunun Global Nedenleri Türkiye de Sağlık Reformu Tek Çatı ve Genel Sağlık Sigortası İlaç sektörü Fiyatlandırma politikaları Geri ödeme politikası Bütçe uygulama talimatı Pozitif liste İlaç alım protokolü Eczaneler ile farklı ıskonto oranları ile anlaşma Öneriler

3 Sağlık Sistemlerinin Temel Amaçları (DSÖ) Hastalığın maliyetine karşı finansal koruma sağlamak Hizmet edilen nüfusun sağlığını geliştirmek Toplumun beklentilerine cevap vermek

4 Sağlık Reformunun Global Nedenleri Artan maliyetler Yükselen beklentiler Ülkelerin ödeme kapasitesindeki sınırlılıklar

5 Sağlık Reformunun Global Nedenleri 1. Artan Maliyetler: Dünyanın her yerinde sağlık hizmetlerinin maliyetleri artmaktadır Yaşlanan nüfusun artan maliyetler üzerinde etkisi söz konusudur. Kronik hastalıklarda artış Yeni ve karmaşık teknoloji

6 Sağlık Reformunun Global Nedenleri 2. Yükselen Beklentiler: Ekonomik nedenler Ülkeler geliştikçe sağlık için daha çok harcama eğilimindedir Sosyal nedenler İletişim ve seyahat imkanlarındaki artış ile daha iyi sağlık hizmetlerinden haberdar olma Politik nedenler Demokrasinin gelişmesi ile birlikte artan beklentiler ve ülke yöneticilerin bu beklentilere cevap verme zorunluluğu

7 Sağlık Reformunun Global Nedenleri 3. Ödeme Kapasitesi: Sağlık sektöründeki maliyetler ve talep, ekonomik büyümeden daha hızlı gelişmiştir Dünya Bankası ve IMF den alınan borçlar, kamu harcamalarını kısma zorunluluğunu da beraberinde getirmiştir

8 Türkiye de Sağlık Reformu: Gerekçeler Sağlık güvencesi olmayan nüfus Mevcut sağlık sisteminden duyulan tatminsizlik Kaynak kullanımında verimsizlik Ekonomide dönüşüm ve uluslararası ilişkiler

9 Türkiye de sağlık reform çalışmaları ( ) 1990 DPT Sağlık Sektörü Master Planı Sağlık Projesi (Dünya Bankası) 1991 Sağlık Bakanlığı SPGK nin kurulması 1992 I. Ulusal Sağlık Kongresi 1992 Yeşil Kart uygulamasına geçiş 1993 II. Ulusal Sağlık Kongresi Sağlık Projesi (Dünya Bankası) (Sağlık Sektörünün Kapasite artışı ile ilgili)

10 Sağlıkta Dönüşüm Programı 2003-

11 Sağlıkta Dönüşüm Programının Amacı Sağlık hizmetlerinin etkili, verimli ve hakkaniyete uygun bir şekilde organize edilmesi, finansmanının sağlanması ve sunulması.

12 Sağlıkta Dönüşüm Programının Bileşenleri Planlayıcı ve denetleyici bir Sağlık Bakanlığı Herkesi tek çatı altında toplayan genel sağlık sigortası Yaygın, erişilebilir sağlık hizmeti Güçlendirilmiş temel sağlık hizmetleri Etkili, kademeli sevk zinciri İdari ve mali özerkliğe sahip sağlık işletmeleri Motivasyonu yüksek sağlık personeli Sistemi destekleyecek eğitim ve bilim kurumları Kalite ve akreditasyon Akılcı ilaç ve malzeme kullanımı Sağlık bilgi sistemi

13 Temel Reform Alanları Hizmet sunumunda reform Birinci basamakta aile hekimliği Sağlık işletmeleri Hizmet finansmanında reform

14 Hizmet sunumunda reform: Birinci basamak Kırsal alanda sağlık evi ve ocakları, kentlerde aile hekimleri Herkes bir aile hekimine kayıtlı olacak Aile hekimlerine listelerindeki hasta sayısına göre ödeme yapılacak İkinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetleri aile hekiminin sevkinden sonra kullanılacak

15 Hizmet sunumunda reform: Sağlık işletmeleri Gelirleri ile giderlerini karşılayabilen Verimlilik ve etkililik ilkelerine göre yönetilen Personelini sözleşmeli olarak istihdam eden Fiyatlarını pazarlıkla belirleyip hizmet ve kalite yarışına giren İdari ve mali açıdan özerk Kamu tüzel kişiliğine sahip işletmeler

16 Hizmet Finansmanında Reform Herkesi tek çatı altında toplayan Genel Sağlık Sigortası nın kurulması Hizmeti sunanla finanse edenin birbirinden ayrılması (Ör: SSK hastaneleri)

17 Hizmet Finansmanında Reform Temel Amaç: Hakkaniyet amacı doğrultusunda, vatandaşların ödeme gücü ile orantılı olarak katkıda bulunacakları ve hizmetleri ihtiyaçları ölçüsünde kullanacakları bir sigorta modeli oluşturmak

18 Hizmet Finansmanında Reform Temel İlkeler Toplumun tamamı için zorunluluk Temel vurgu koruyucu hekimlik hizmetlerinde Ödeme gücü olmayanların primleri kamu kaynaklarınca karşılanacak Belirli bir teminat paketi Hizmet alımı sözleşmeler aracılığı ile

19 Hizmet Finansmanında Reform 4 Ekim 2000 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kurulmuştur. Sosyal güvenlik reformunun sorumlusudur yılında sistemin ülke genelinde yaygınlaşması planlanmaktadır.

20 Türkiye de sağlık reformu, 2003 SSK mensuplarının Sağlık Bakanlığı tesislerinden yararlanmaya başlaması Ölçülebilir Performansa Dayalı Ek Ödeme Yöntemine geçiş (pilot uygulama- Bolu) Devlet memurları ve Emekli Sandığı mensuplarının özel sağlık kuruluşlarından yararlanmaya başlaması

21 Türkiye de sağlık reformu, 2004 Ulusal Sağlık Hesapları çalışması yayınlandı Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik çalışması yayınlandı Performansa dayalı ödeme sistemi Türkiye geneline yaygınlaştı Aile hekimliği pilot uygulaması başladı (Düzce)

22 Türkiye de sağlık reformu, 2005 Yeşil Kart sahipleri ayakta tedavi ve ilaç alımından yararlanmaya başladı Yeşil Kart sahiplerinden katılım payı alınmaya başlandı SSK ve diğer bazı kamu kurumlarının sağlık kuruluşları Sağlık Bakanlığına devredildi SSK lılar serbest eczanelerden yararlanmaya başladı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı TBMM ye gönderildi

23 Türkiye de sağlık reformu, 2006 beklenenler Aile hekimliği pilot çalışması 10+ ile yaygınlaştırılması Sosyal Güvenlik Kurumları Kanunu Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

24 Yeni Dönemde İlaç ve Geri Ödeme Sistemleri İle İlgili Düzenlemeler Hükümetlerin ilk dikkatini çeken ilaç harcamaları olmuştur. Ancak sağlık harcamaları ilaç harcamaları Hastalıklardan korunma Hastanelerdeki özellikle teşhis amaçlı harcamalar Yanlış sağlık yatırımları vb daha az sorgulanmıştır.

25 Dünya ilaç pazarı 2004 yılında dünyada üretici fiyatlarıyla toplam ilaç satışları 550 milyar $. Kuzey Amerika 45% ABD ve Kanada (Kuzey Amerika pazarı) toplam pazarın % 45 ini oluşturmuştur (248 milyar dolar). Avrupa, dünya pazarının % 26 sını (144 milyar $) Japonya ise % 11 ini (58 milyar $) oluşturmuştur. Diğer 18% Japonya 11% Avrupa 26% Kuzey Amerika, Avrupa ve Japonya toplam ilaç tüketiminin % 82 sini gerçekleştirmiştir. Kaynak:IMS: Information Medical Statistics 9 Mart 2005 Raporu

26 Avrupa Ülkeleri İlaç Tüketimi EFPIA üyesi 17 ülkenin 2003 yılında üretici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması milyar Euro dur. (144 milyar $) (2. sırada) Türkiye nin 2003 yılında üretici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması 4,3 milyar dolardır (tüketici fiyatlarıyla 6 milyar dolardır) Türkiye ilaç tüketimi dünya ilaç tüketiminin % 0.75 i, EFPIA üyesi 17 ülkenin ilaç tüketiminin % 3 üdür. Kaynak: Avrupa İlaç Endüstrileri ve Birlikleri Federasyonu (EFPIA) 2004 Raporu Avrupa İlaç Endüstrileri ve Birlikleri Federasyonu (EFPIA) üyesi ülkeler:; Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Luksemburg, Norveç, Portekiz ve Yunanistan dır.

27 Türkiye nin 2004 yılında ilaç harcamaları 6 katrilyon lira Türkiye nin 2005 yılında ilaç harcamaları 9 katrilyon lira oldu.

28 Kişi Başına İlaç Tüketimi Ülkeler Üretici Fiyatlarıyla Kişi Başına İlaç Tüketimi $ (2001) Kuzey Amerika 670 Japonya 377 Fransa 284 İsviçre 281 Belçika 250 İsveç 240 İngiltere 227 Finlandiya 223 Almanya 221 Portekiz 208 Avusturya 207 İtalya 207 İrlanda 199 İspanya 182 Yunanistan 163 Hollanda 159 Macaristan 101 Polonya 80 Çekoslavakya 77 Litvanya 56 Türkiye 38 Bulgaristan 24 Kaynak: İEİS Türkiye de İlaç Türkiye de 2003 yılında kişi başı ilaç tüketimi 60 $

29 2005 yılında üretici fiyatları baz alındığında eczane satışlarına göre kişi başı ilaç tüketimi: Türkiye: 93 dolar İtalya: 250 dolar İspanya: 250 dolar İngiltere: 250 dolar Almanya: 325 dolar Fransa: 375 dolar Japonya: 480 dolar ABD: 670 dolar Meksika: 70 dolar Arjantin: 50 dolar Brezilya: 40 dolar Türkiye kişi başına diğer ülkelere göre daha az ilaç tüketmekle beraber ulusal gelire oranla bakıldığında dünyada başlarda gelmektedir.

30 Türkiye de İlaç Tüketiminin GSMH ya Oranı Ülkeler (2000 Yılı) Üretici Fiyatlarıyla İlaç Tüketimi ($) / GSMH ($) Portekiz 1.85 Kuzey Amerika (ABD+Kanada) 1.49 Türkiye* 1.37 Fransa 1.22 Japonya 1.21 İspanya 1.20 Belçika 1.08 İtalya 0.99 İsveç 0.92 Almanya 0.91 Finlandiya 0.88 İngiltere 0.85 Avusturya 0.80 İsviçre 0.77 İrlanda 0.70 Hollanda 0.64 Danimarka 0.60 Norveç 0.51 Türkiye de Üretici Fiyatlarıyla İlaç Tüketiminin GSMH ye oranı 1996'da 0.93 iken, 2001 yılında 1.69 a, 2005'te 1.93'e yükselmiştir. Kaynak: EFPIA ve OECD verileri

31 Sağlık Harcamamız İçinde İlaç Harcamamız Danimarka % 9 İrlanda % 9.5 İsviçre % 11 ABD % 12 Hollanda % 12 Almanya % 13.5 Belçika % 15 Finlandiya % 15.5 Yunanistan % 18 Fransa % 20 İtalya % 23 Çek Cumhuriyeti % 25 Türkiye % 32 Üretici fiyatlarıyla ilaç tüketiminin toplam sağlık harcamalarına oranı (2000 yılı) Kaynak: OECD Health Data 2002, EFPIA 2002, İEİS 2002, DPT

32 İthal İlaçların Ulusal Pazarımızdaki Payı 1990 da Türkiye de ithal ilaçların payı toplam pazarın % 6 sıydı yılında ithal ilaçların payı toplam pazarın % 28 i oldu (842 milyon $). Kaynak: Türkiye de İlaç , İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası (İEİS)Yayını Türkiye'nin 2005 yılındaki ilaç ve eczacılık ürünleri ithalatı 3 milyar $ yaklaştı. İhracatın ithalatı karşılama oranıysa yalnızca % 8.5.

33 Sonuç Türkiye deki ilaç harcamaları sağlık harcamaları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.

34 Yeni Dönemde İlaç ve Geri Ödeme Sistemleri İle İlgili Düzenlemeler Bütçe Uygulama Talimatları IMS verilerine göre 2003 de en fazla satılan ilaçların alımını nasıl azaltabiliriz ve tasarruf sağlarız mantığını taşımaktadır. (Ör: antidepresanlar, antipsikotikler, klopidogrel,solunum sistemi ilaçları, kaspofungin) Bilimsel gerçeklerden uzaklaşma, Hastanın ilaca ulaşmasında gecikme, Türkiye gerçeklerini göz ardı etme.

35 Eşdeğer İlaç Uygulamasına Geçiş tarihli ve 5234 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 10 uncu maddesine eklenen (r) bendi çerçevesinde, eşdeğer ilaç uygulaması gerçekleştirilecek olup, bu uygulama kapsamında tüm kurumlar eşdeğer ilaç bedellerinin ödenmesinde en ucuzunun %30 fazlasına kadarını dikkate alacaklardır.

36 Beşeri eri Tıbbi T Ürünlerin Fiyatlandırılmas lmasına Dair Karar (14 Şubat 2004) Referans fiyat sistemine geçiş. Fiyat Beyannamesi ile 5 ülke fiyatı ve bunlar dahilinde veya bunlara ek olarak ithal edildiği ülke fiyatı da beyan edilmektedir. Referans fiyat sistemi uygulaması ile AB ülkelerindeki en ucuz ilaç fiyatı referans alınmaktadır. Sonuç: Bakanlık yetkililerine göre 750 milyon $ tasarruf

37 İlaç Alım Protokolü nün hayata geçirilmesi 10. Aralık Maliye, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Sağlık Bakanlıkları ve TEB arasında imzalandı 10. Şubat tarihinde hayata geçirildi Uygulanacak İndirim Oranları Eczanelerden temin edilecek reçete muhteviyatı ilaçlar için eczaneler, ilgili kurum ve kuruluşlara aşağıda belirtilen şekilde indirim yapacaklardır; a) Tüm Jenerik ilaçlarda perakende satış fiyatı (KDV dahil) üzerinden %11 oranında imalatçı veya ithalatçı indirimi % 0 oranında depocu indirimi İndirimli bedel üzerinden %3,5 oranında eczacı indirimi yapılır.

38 b) Orijinal ilaçlar iki grupta ele alınacak, indirim iki grup için farklı uygulanacaktır. ba) Birinci Grup: İlgili ilaç molekülünün Türkiye de ilk ruhsatlandığı tarihten itibaren 6 tam yılı doldurmamış ilaçlarda perakende satış fiyatı (KDV dahil) üzerinden %4 oranında imalatçı veya ithalatçı indirimi %0 depocu indirimi İndirimli bedel üzerinden %3,5 oranında eczacı indirimi yapılır. bb) İkinci Grup: 6 tam yıldan daha yaşlı orijinal ilaçlarda perakende satış fiyatı (KDV dahil) üzerinden %11 oranında imalatçı veya ithalatçı indirimi %0 depocu indirimi İndirimli bedel üzerinden %3,5 oranında eczacı indirimi yapılır.

39 İlaçta KDV indirimi KDV oranın %18 den %8 e çekilmesi

40 Beşeri Tıbbi Ürünlerin Sınıflandırılmasına Dair Yönetmelik (30 Haziran 2005) Beşeri tıbbi ürünlerin tedariği için iki sınıflandırma: 1. Reçeteye tabi beşeri tıbbi ürünler 2. Reçeteye tabi olmayan beşeri tıbbi ürünler

41 2006 yılı ilaç alım protokolünde revizyon 1. Eczanelerin 2005 cirosu üzerinden YTL arasında % YTL k arasında % 3, YTL arasında % YTL nin üzerinde olanlarda ise % 4,5 2. Sosyal güvenlik kurumlarının ortak ilaç alım listesi üzerinden ilaç almasının sağlanması

42 Öneriler 1. Uzun erimli ulusal ilaç politika ve stratejileri oluşturulmalıdır. 2. İlaca ayırdığımız kaynakların toplum sağlımızın geliştirilmesinde akılcı bir biçimde yönlendirilebilmesi için etkin ve verimli kullanımı temel hedef olmalıdır. 3. İlaç tüketimi gerçekli yöntemlerle kontrol altına alınmalı. 4. Bütçeden sağlığa ve sosyal güvenlik kurumlarına gerçekçi pay ayrılmalı.

43 Dikkatiniz için teşekkür ederim.