Çölyak Hastalığı Olan Çocukların Anne Sütü Alma ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçme Durumlarının Değerlendirilmesi Araş. Gör. Gizem Aytekin, Araş. Gör. Hülya Yılmaz Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü
ÇÖLYAK Gluten enteropatisi olarak da bilinen çölyak hastalığı; genetik olarak duyarlı kişilerde başlıca buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan ve gluten olarak adlandırılan depo proteinlerine karşı inflamatuar bir T hücre yanıtı sonucu kalıcı bir intolerans olarak gelişen proksimal ince bağırsak hastalığıdır. Bozkurt N. Yıldız E. (Ed. Baysal A, ve ark.) Diyet El Kitabı. 6. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi; 2011. p.165-166
ÇÖLYAK Son zamanlarda özellikle tamamlayıcı beslenmeye erken başlama, glutenle tanışma zamanı ve alınan gluten miktarının çölyak hastalığı gelişimi üzerine etkileri araştırılmaktadır. Yapılan çalışmalarda gluten tüketim miktarı, glutenle tanışma yaşı ve anne sütü alma süresinin çölyak hastalığı gelişimi ile ilişkili olduğu ileri sürülmektedir. Aliment Pharmacol Ther 2008;27(11):1030-1043.
Çalışmanın Amacı Bu çalışma, çölyak hastalığı olan çocukların anne sütü alma ve tamamlayıcı beslenmeye geçme durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem Bu çalışma 01.09.2016-01.12.2016 tarihleri arasında Gaziantep Metabolik Hastalıklar Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği nde kayıtlı, 0-18 yaş arası 22 si erkek, 23 ü kız olmak üzere toplam 45 çölyak hastası çocuk ve adölesan ile yürütülmüştür.
Yöntem Çalışmaya en az 1 yıldır çölyak hastası olan ve glutensiz diyet uygulayan çocuklar alınmıştır. Çocukların vücut ağırlıkları ve boy uzunlukları araştırmacı tarafından Çalışmayaölçülerek katılmayı kaydedilmiş, kabul eden WHO annelere Anthro vesosyo- demografikprogramları özellikler, ileanne değerlendirilmiştir. sütü, tamamlayıcı beslenme WHO AnthroPlus ve hastalık ile ilgili soruları içeren 26 soruluk bir anket formu uygulanmıştır.
Yöntem Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Veriler ortalama ( ±S), standart sapma (±S), sayı (n) ve yüzde (%) kullanarak ifade edilmiştir. Analizlerde ki kare testi ve bağımsız örneklem t testi kullanılmış, p<0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.
BULGULAR
Çocukların Anne Sütü ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçiş Özelliklerine Göre Dağılımı Beslenme Özellikleri Anne sütü alma durumu Hiç almadı Doğumdan sonraki ilk 1 saat içinde Doğumdan birkaç saat sonra Doğumdan 1-7 gün sonra Sayı (n=45) 2 14 20 9 Sadece anne sütü ile beslenme süresi (ay) 0-3 16 4-6 23 7-9 6 % 4.4 31.1 44.4 20.0 35.6 51.1 13.3
Çocukların Anne Sütü ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçiş Özelliklerine Göre Dağılımı Beslenme Özellikleri Ek besinlere başlama zamanı (ay) 0-3 4-6 7-9 İlk olarak verilen ek besin Yoğurt Meyve suyu/püresi Devam maması Sebze çorba Pirinç unlu muhallebi (inek sütü ile) Bebek bisküvisi ve çay Yemek suları ve ekmek İnek sütü Sayı (n=45) 16 23 6 5 8 13 3 3 4 7 2 % 35.6 51.1 13.3 11.1 17.8 28.9 6.7 6.7 8.9 15.6 4.4
Çocukların Anne Sütü ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçiş Özelliklerine Göre Dağılımı Beslenme Özellikleri Ek besinlere başladığında emzirme Emzirdi Emzirmedi Toplam emzirme süresi (ay) 0-3 4-5 6 7-12 13-18 18-24 >24 Sayı (n=45) 28 17 6 8 6 15 6 3 1 % 62.2 37.8 13.3 17.8 13.3 33.3 13.3 6.7 2.2
Hastalığın Ortaya Çıkmasını Etkileyebilecek Bazı Besinlere Başlama Zamanı Besinler Tahıl (ay) 0-3 4-6 7-9 10-12 İnek sütü (ay) 0-3 4-6 7-9 10-12 Sayı (n=45) Çalışmaya katılan annelerden hiçbiri inek 8 29 7 1 3 24 11 7 % 17.8 64.4 15.6 2.2 sütüne başlamak için 12 ay sonrasını beklememiştir. 6.7 53.3 24.4 15.6
Çocukların Yaşa Göre Ağırlık ve Yaşa Göre Boy Persentillerinin Persentiller Cinsiyete Göre Dağılımı Erkek (n=22) Kız (n=23) Sayı % Sayı % Yaşa göre ağırlık <5 3 13.6 0 0.0 5-<15 5 22.7 7 30.4 15-<85 14 63.6 13 56.5 85-<95 0 0.0 3 13.0 Yaşa göre boy <5 5 22.7 6 26.1 5-<15 5 22.7 4 17.4 15-<85 12 54.5 12 52.2 85-<95 0 0.0 1 4.3
Sonuç olarak İlk 4-6 ay sadece anne sütü ile beslenme ve ek besine başlandığı sırada emzirmeye devam etme konusunda istenilen düzeye gelinemediği söylenebilir. Ayrıca çalışmanın sonucunda çölyak hastalığının ortaya çıkışını etkileyebileceği düşünülen tahıl ve inek sütüne erken dönemlerde başlandığı görülmüştür.
Öneriler Özellikle genetik olarak duyarlı çocuklarda, doğumdan itibaren ilk 4-6 ay sadece anne sütü ile beslenme, 4-7. aylar arasında bebek hala anne sütü alıyorken az miktarda gluten ile tanıştırma ve inek sütünün, bebeğin beslenmesine 1 yaşından sonra eklenmesi konularında anneler bilinçlendirilmelidir. Özellikle demir, folat, kalsiyum ve D vitamini eksikliği yaygın olarak görüldüğü için çocukların beslenme durumu izlenmeli ve gerektiği durumlarda vitamin-mineral takviyesi yapılmalıdır.
Teşekkürler