PSİKOFİZYOLOJİ DENEYLERİNDE TASARIM Sirel Karakaş Hacettepe Üniversitesi Deneysel Psikoloji Uzmanlık Alanı Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Birimi Psikofizyoloji ve Nöropsikoloji Derneği Başkanı
Karıştırıcı Etkiler 1: Tüm deney desenlerinde gözlenebilir Proaktif tarihçe Retroaktif tarihçe Olgunlaşma Ayrıca, Denek kaybı Araç-gereç hatası
Karıştırıcı Etkiler 2: Denekten birden fazla ölçüm alındığında gözlenir Ön ölçme etkisi İstatistiksel regresyon Karıştırıcı Etkiler 3: Denek bağımsız değişken veya düzeyine tabi tutulduğunda gözlenir Çoklu uygulama etkisi Bağımsız değişken (veya düzeylerinin) etkileşmesi
Kontrol teknikleri Karıştırıcı etkiyi: Bağımsız değişken haline getirme Kontrol grubu kullanma Ortadan kaldırma Sabit tutma: tek düzeyde, dengeleyerek sabit tutma (eşleştirerek, bloklayarak) Seçkisizleştirme İstatistiksel kontrol Sıra hatalarını dengeleme (karşıt dengeleme, seçkisizleştirme)
İstenmeyen Etkiler Deneyci yanlılığı Deneyim yetersizliği Standart uygulama yapılmaması
MEG PET EcoG SPECT EEG fmrg MRG
KENDİLİĞİNDEN (SPONTAN)FAALİYET: ELEKTROENSEFALOGRAM (EEG) NÖROELEKTRİK YANITLAR: OLAY-İLİŞKİLİ POTANSİYELLER (ERP) OLAY-İLİŞKİLİ OSİLASYONLAR (ERO)
Uluslarası 10-20 sistemi Elektrot alanları
HÜ Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Birimi ndeki elektrik ve ses alanlarından yalıtılmış odadan görünümler
HÜ Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Birimi deki kontrol odası, izole odanın kontrol odasından monitorizasyonu, kullanılan elektro kepler
Hacettepe Üniversitesi Bilişsel Psikofizyoloji Araştırma Laboratuvarı Blok Şeması
YÖNTEM Denekler Örneklem ve varsa altgruplardaki denek sayısı Yaş aralıkları Cinsiyete dağılım Hangi elini kullanılmakta olduğu Örnekleme dahil olma öçütleri Dışlama ölçütleri Bilgilendirilmiş onam Etik uygunluk belgeleri Deneysel Paradigma/Görev Örn. Seyrek Uyarıcı (Odd-ball) Uyarıcı Özellikleri Şiddet: 65 db ses tonları Süre: 50 ms (10 ms r\f ) Olasılık: 0.20 (hedef/farklı) 0.80 (standardt)
Elektrot Yerleşim Özellikleri 15 elektrot alanından 10-20 sistemine göre Uygun boyda Electro-Cap üzerinden, birleştirilmiş kulak-memesi elektrotlarına göre (impedans <3k ); EOG (sol gözde, dış kantus ve supraorbital alanlardaki elektrotlardan bipolar kayıt) EMG (çenedeki elektrotlardan bipolar kayıt) Preamplifikasyon Koşulları Bant-geçiren filtreleme (0.16-70 Hz; 3 db down, 12 db / oktav) Örnekleme aralığı: 2 ms Kayıt süresi: 2 s (1000 ms uyarıcı-öncesi, 1000 ms uyarıcısonrası)
CD ye kayıtlı 6 eser bilgisayar ortamında açılmıştır. Her eserdeki makam (yeşil işaretli) ve usul (sarı işaretli) değişikliklerinin bulunduğu zaman noktaları uzman tarafından belirtilmiştir. EEG kaydı sırasında aynı zaman noktaları, bir yazılım aracılığıyla, EEG kaydında işaretlenmiştir.
Kayıt uzunluğunun incelenecek bileşenlere uygun seçilmesi ÖNEMLİDİR!!!!!
Artifact
Yap-Yapma Görevi Ters Döndürülmüş Form için oluşturulmuş olan görev Hedef Uyarıcı Yap-Yapma Ters Döndürülmüş Formu Hedef Uyarıcı Hedef Olmayan Uyarıcı Sarı uçağı gördüğünde 1 tuşuna bas, bombayı gördüğünde hiçbir tuşa basma. Hedef Olmayan Uyarıcı Bombayı gördüğünde 1 tuşuna bas, Sarı uçağı gördüğünde hiçbir tuşa basma. Baş. Uyaran 1 Uyaran 2 Bit. Baş. Bit. Yap-Yapma görevi toplam 150 uyaran: 120 tane (%80) hedef uyarıcı 30 tane (% 20) hedef olmayan uyarıcı DUR: 200 ms ISI: 1300 SOA: 1500 ms DUR: 200 ms Yap-Yapma Ters Döndürülmüş Formu Oturumu: toplam 150 uyaran: 120 tane (%80) hedef uyarıcı 30 tane (% 20) hedef olmayan uyarıcı
Deneysel Görevi Deneğin; Tam olarak anlamış olması Görevde kendisinden ne beklendiğini öğrenmiş olması ÖNEMLİDİR
Tek süpürümler ve ortalaması
I: Zamansal-Düzlemde Analiz: Olay-ilişkili potansiyeller (OİP)
II: Frekans Düzleminde Analiz: Genlik Frekans Karakteristikleri
II: Frekans Bileşenlerinin Elde Edilmesinde Sayısal Filtreleme
KTM de Usul Değişikliğinin Etkisi Beynin Spontan Faaliyet Durumu Frekans Bileşenleri için Beyin Haritalaması
Zaman-Frekans Bileşen Çözümleme Tekniği TFCA 15 10 5 0-5 10 5 0-5 15 10 5 0-5 4 2 0-2 -4 OİP C1 C2 C3 R TFCA Bileşenlerinin Zamansal Sinyalleri III: Zaman-Frekans Düzleminde Analiz
Normal Dağılım Eğrisi
T U R C O N S ÇALIŞMA GRUBU VE LABORATUVARLARI