LABORATUVARDA KALİTE VE LABORATUVAR GÜVENLİĞİ DR.Ö.SERDAR ERBEK MİKROBİYOLOJİ VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ UZMANI KALİTE Verimliliktir, Bir programa uymaktır. (Tam zamanında üretim yapmaktır), Sürekli geliştirmedir, Çalışanlarca gösterilen saygı ve değerlerle müşterinin vatandaşın memnuniyetini sağlamaktır, Bir yaşam felsefesidir, Bir yönetim tarzıdır, İsrafın önlenmesidir, Müşterilerin bekledikleri ile bulduklarıarasındaki uçurumu kapatmaktır. Dr. Joseph Juran a göre kalite, kullanıma uygunluktur. Kalitede %99 seviyesi Her gün 14 dakika susuz ve elektriksiz geçirmek Her gün 22 yenidoğanın düşmesi 600.000 öğün yemeğin bakteri ile kontaminasyonu Philip B. Crosby nin bakış açısına göre ise kalite; sistemin şartlara ve talebe uygunluğudur Örnek fransadan
Laboratuvar kalitesi Test sonuçlarının Doğru Güvenilir Zamanında verilmesidir. Laboratuvarda hatalı sonuç Gereksiz tedavi Tedavi komplikasyonları Hastaya gecikmiş müdahale İlave ve gereksiz tanı testleri Hastanın eforunun ve zamanın gereksiz harcanması Yasal ve toplumsal sorunlar Kalite sistemleri ISO 9000 ISO 17025 ISO 15189 AKREDİTASYON Doğru,güvenilir,zamanında sonuç verilmesini güvence altına alarak;bireylerin ve toplumun tıbbi hatalardan zarar görme riskini azaltmak.
Kalite Yönetim Sistemi Bileşenleri Organizasyon Çalışanlar Ekipman Süreç kontrolü Bilgi yönetimi Belge ve kayıtlar Satın alma ve Stok yönetimi Olay yönetimi Organizasyon: Laboratuvarın yasal olarak sorunu olmayan organizasyon planı ve yapısı olmalı Kapsam açık bir şekilde dökümante edilmeli. Tüm personelin sorumlulukları,raporlama ve iletişimdeki rolleri Değerlendirme Süreç iyileştirme Müşteri hizmetleri Tesis ve güvenlik Çalışanlar Oryantasyon eğitimi İyi bir iş planı Görev tanımları Ekipman İhtiyaçlar Cihazın performansı Elektrik-ısı-su ihtiyacı Kalibrasyon süreleri Kalibrasyonda harcadığı kit miktarı Firmanın stok durumu Teknik servisin yeterliliği
Satın alma ve stok yönetimi Fiyat fayda ilişkisi Ulaşılabilirlik Kritik stok ne olmalı Bilgi yönetimi Hasta bilgileri Test sonuçları Değerler Raporlar Dökümantasyon ve kayıtlar Politika,süreç ve prosedür dökümanları sistemin temelidir. Dökümanın adı sınıflandırması Yazan-kontrol eden ve onaylayan Değişiklik ve değişikliğin onaylanması Dağıtım Arşivleme,depolama ve eski dökümanların saklanması Kayıtların sınıflandırılması Kayıtlara erişim Bilgide değişiklik Depolama ve saklama Bertaraf
Olay yönetimi(uygunsuz etkinlik yönetimi) Bu sistem ile sadece politikalar,süreçler,prosedürler ve diğer gereklilikler sorgulanmaz. Altta yatan sistematik problemler,sorunları ortadan kaldırmada yönetimin taahhüt eksikleri olabilir, Değerlendirme İnternal değerlendirme İç tetkikler Hedefler İç kalite kontrol sonuçları External değerlendirme Lisanslama veya akreditasyon Dış kalite kontrol sonuçları Süreç iyileştirme ve Süreç kontrol Preanalitik Analitik Postanalitik Müşteri hizmetleri Tesis ve Güvenlik
Laboratuvar süreci Testin istenmesi Örneğin alınması Örneğin hazırlanması ve taşınması Testin analizi Sonuçların raporlanması Sonuçların yorumlanması ve takip edecek diğer işlemler İndikatörler 1) Uygun test istemi Test isteklerinin test rehberine uygunluk oranı Belirli aralıklarla istenmiş olan testlerin gereksiz istenme oranı 2)Yatan hastalarda kimlik bantı Bantsız hasta %2,1-%5,7 Yanlışlık % 1
3)Kan alma işleminden hasta memnuniyeti 4)Red edilmiş örnek %0,3-%0,8 Acil servislerde daha yüksek %2,2 Lab.dışı personelde lab. personeline göre 2-4 kat daha fazla. 5)Kan kültüründe kontaminasyon %2,5-%2,9 6)Örnek kabında/tüpünde bilgi hatası Rutin lab.da %0,01-%0,03 Cerrahi patoloji örneklerde %0,4-%2 7)Testin performansı 8)Jinekolojik sitoloji ve biyopsi örnekleri arasındaki uyum 11)Kritik değer raporlama 9)Yatan hastalarda test sonuçlarının kullanılabilirliği 12)Raporun gerçekleşme süresi 10)Düzeltilmiş rapor sonuçları 13)Klinisyenin laboratuvara olan güveni 14)Anormal sitoloji sonuçlarının takibi
LABORATUVAR GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİRİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ 29/12/2012 SAYI 28514 Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir. Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. OLASILIKxETKİ Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar. Laboratuvar tasarımı: Amaç toplum ve çevre için etkin bir laboratuvar oluşturmaktır.
Deprem önlemleri Yangın riskine karşı otomatik gaz kesen sistemler olmalıdır. Ağır cihaz ve mobilyalar sabitlenmelidir. Rafların önünde koruma bandı olmalıdır. Kimyasal maddeler tehlike sınıflarına uygun olarak ayrıştırılmalı ve güvenli saklama koşulları sağlanmalıdır. Büyük kesitli camlar,kesici delici yaralanma riskini en aza indirecek şekilde yapılmış olmalıdır. Dolaplar kilit mekanizmasına sahip olmalıdır Alanlar 1,5 metre çapında/kişi 2 metrekare/kişi Lab.a geçiş fiziki bir engel ile ayrılmalıdır. Ofis alanları teknik alanın içinde yer alamaz. Kapı-Pencereler Kapılar kendiliğinden kapanabilir ve kilitlenebilir olmalıdır. Kapılarda görüş penceresi olmalıdır. Kapı genişliği 120 cm altında olmamalıdır. Herhangi bir noktadan çıkış kapısına uzaklık 20 metreyi aşmamalıdır.
Oturma elemanları Tabure ve sandalyeler vinilolmalı,tekstilden olmamalı. Sırtı desteklemeli,yüksekliği bir kolla ayarlanmalı. Uzun süreli bilgisayar kullanımında kollu sandalyeler kullanılmalıdır. Gürültü 50-60 db i aşmamalıdır. Genel gürültü için gürültü emen materyaller kullanılabilir. Buzdolabı ve derin dondurucuların ayrı bir odada bulunması tercih edilmelidir. Kişisel temizlik alanları Lavabolar kirli ve temiz diye ayrıştırılmalıdır. Tercihan ayak kontrollü olmalı,otomatik sıvı sabun ve kağıt havlu makinası bulunmalıdır. Göz duşu yerden 84-114 cm yüksekte olmalıdır;tehlikeli alanlardan en fazla 30 m uzakta olmalıdır. Tüm beden duşu yerden 208-244 cm yüksekte olmalıdır. Zemin Vinil ile kaplanmış veya vinil tabanlı olmalıdır. Kolay temizlenebilir ve dekontamine edilebilir olmalı;emici olmayan,kaymaz,çizilme-boya-nemeısıya dirençli,tek parça ve köşesiz olmalıdır. Ağır cihazlar düşünülerek zemin desteklenmelidir.
Çalışma bankoları Kolay temizlenebilir ve dekontamine edilebilir olmalı;emici olmayan,kenarları yükseltilmiş,kimyasallara dayanıklı olmalıdır. Bankolar arasında en az 1,5 m olmalıdır. Duvarlar ve Tavanlar Duvarlar; herhangi bir yangın durumunda 1 saat dayanabilmelidir.kolay temizlenebilir ve sıvı geçirmeyen özellikte olmalıdır. Tavanlar;En az 3m yüksekliğinde,tek parça,ses emici özellikli ve kolay temizlenebilir olmalıdır. Aydınlatma Laboratuvarların doğal gün ışığı alması önerilir 700-800 lüx civarında, gözü yormayan;doğal ışığa en yakın özellikte olmalıdır. Aşırı aydınlatmadan kaçınılmalıdır. Işık kaynakları yüzeye monte edilebilir veya asılı olmalıdır. Elektrik Tesisatı Tesisat kaçak akım röleleri ve uygun amperdeki sigortalarla korunmalıdır. Kablolar sağlam olmalı,kablo kanalı içinde ve yerden yüksekte olmalı;düzenli kontrolleri yapılmalıdır. Lab.da yeterli miktarda priz bulunmalı ve mutlaka topraklanmış olmalıdır. Panonun yeri tüm elemanlar tarafından bilinmeli ve erişilebilir olmalıdır. Jeneratör ve Ups olmalıdır.
Yangın Yangın alarmı olmalıdır. Kuru toz söndürücüler bulundurulmalı ve çıkış kapısına yakın olmalıdır. Çıkış kapısı doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılmalıdır. Çıkışı engelleyecek malzemeler olmamalıdır. Acil çıkış kapısı raylı veya döner kapı şeklinde olmamalıdır. Elektrik kesildiğinde yeterli aydınlatma olmalıdır. Havalandırma İdeal olanı bağımsız merkezi havalandırma sisteminin olmasıdır. Çalışma alanlarındaki hava basıncı koridor ve lab.dışı alanlara göre daha düşük olmalıdır. Otoklav lab. dışı alanda bulunmalı ve ayrı havalandırması bulunmalıdır. Biyolojik Kimyasal Fiziksel
Biyolojik Tehlikeler Solunum Yolu ile Bulaş Havada asılı kalan sıvı veya katı parçacıklara aerosol denir. 5 mikrondan büyük parçacıklar 1 metreden daha az yol alabilir. 5 mikrondan küçük parçacıklar ise havada asılı kalarak 1,5-60 metreye kadar taşınabilirler. Lab.da sık bulaşan etkenler; Brucella spp. M tuberculosis Francisella tularensis Coxiella burnetti Chlamidya psittaci dir Deri ve Mukoza Yolu ile Bulaş Perkutan yaralanmalarda bulaş riski HIV %0,24-%0,65 HCV %1,5-%2,5 HBV %10-%30 Su ve sabunla yıkanır. Kanamasına izin verilir (suyun altında). Yara bandı kapatılır. Lab. sorumlusuna haber verilir. Enf.Hast.Uzmanından yardım alınır. Olay bildirim formu doldurulur.
Temas; Gr(+)bakterilerin çoğu Mikobakteriler, Sporlu bakteriler Enterik patojenlerin çoğu Maya mantarları cansız yüzeylerde aylarca kalabilir S aureus VRE E coli Salmonella spp HAV Rotavirus 7 ay 4 ay 16 ay 4,2 yıl 2 ay 2 ay Ağız yolu ile bulaş Pipetaj Kimyasal tehlikeler Kişiye Aşındırıcı Tahriş edici Zehirli Duyarlaştırıcı Kanserojen Mutajen Teratojen Ortama Yanıcı Patlayıcı Çevreye Zehirli
Kimyasalların depolanması Kesinlikle alfabetik sıralama yapılmaz. Tehlike sınıfı Fiziksel özellikleri (parlama noktası,tutuşma derecesi ) Saklama koşulları(havalandırma gereksinimi) Miktarı Ambalaj özelliği Envanter Adı Formülü Kimyasalın Uluslar arası tanımlayıcı numarası Üretici adı Lot numarası Kimyasalın türü Hacmi Tehlike sınıfları Saklama koşulları Saklama yeri
Kimyasalı etiketsiz başka bir şişeye böldüğümüzde Kimyasalın adı ve içeriği Tehlike işareti Hazırlayan kişi Hazırlama ve son kullanma tarihi Kimyasal dökülme Kişisel koruyucu ekipman Sınırlayıcı Emici absorban madde Nötralizan Temizleme ve atık ekipmanı Fiziksel tehlikeler Isı Elektrik Sıkıştırılmış gazlar Yangın Kayma düşme Gürültü Radyasyon Isı kaynaklı tehlikeler (yüksek ısı- düşük ısı) Haşlanma Temas yanıkları Yangın Elektrik
Sıkıştırılmış gazlar Elektrik kaynaklı tehlikeler Kapasite üzerinde yüklenme Alet ve makinaların yanlış kullanımı Yetersiz/uygunsuz bakım Güvensiz tesisat (gevşek priz,topraklama yok,kaçak akım rölesi yok,ara uzatma kabloları) Sıvılaşmış gazlar (propan,karbondioksit) Sıvılaşmamış gazlar (oksijen, nitrojen) Eriyik gazlar (asetilen) Yangın Açık alev Elektrik Gaz Kimyasallar Kayma-düşme Islak zeminler Düzgün olmayan zeminler Uygun monte edilmemiş dolap,raf ve cihazlar Ayak altındaki kablolar,borular,açık çekmeceler.
Riski Yok Etmek Tedbirleri Sıralaması Gürültü;Yoğunluk-temas süresi-sıklığa bağlı olarak değişir. 80 db altı uzun süre kalınırsa işitme kaybı olabilir. 80 dbüstü kalıcı işitme kaybı olabilir. 1. Tehlike, kaynağında önlenir 2. Tehlike, kaynağında azaltılır 3. Kişi, tehlikeden uzaklaştırılır. 4. Tehlike, kapalı ortama alınır 5. Çalışanın maruziyeti azaltılır 6. Güvenli Çalışma Sistemleri kurulur 7. Kişisel korunma donanımı (KKD) kullanılır. NELER YAPMALI Eğitim Çalışan güvenliği ve sürveyansı Güvenlik programı olmalı Risk değerlendirmesi Acil durum planı Dökümanlar Test rehberi; o Örneklerin çalışılma zamanını, o Örnek türünü, o Ön hazırlık işlemi gerektiren testlere ait bilgiyi, o Örnek alımı ile ilgili kuralları, o Örnek kabul ve ret kriterlerini,
Örneklerin alınmasıve transferine yönelik düzenleme yapılmalıdır Örneklerin alındığı tarih ve saat HBYS de bulunmalıdır. İlgili çalışanlara, örnek alımı ve transferi konusunda eğitim verilmelidir Örneklerin laboratuvarakabulüne yönelik düzenleme yapılmalıdır Örnek kabul birimi bulunmalıdır Örnekler örnek kabul birimine teslim edilmeli, o Örnekleri gönderen bölüm, o Örneklerin teslim tarih ve saati HBYS de bulunmalıdır. Örnekler kabul ve ret kriterlerine göre değerlendirilmelidir Reddedilen örneklere ilişkin; o Reddedilme nedenleri ve reddeden kişiye ait bilgiler HBYS de yer almalı, o Reddedilme nedenleri aylık olarak analiz edilmeli, o Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyet başlatılmalıdır. Örneklerin laboratuvara kabul edildiği tarih ve saat HBYS de bulunmalıdır. Testlerin çalışılma sürecine yönelik yazılıdüzenleme bulunmalıdır Yazılı düzenleme, o Testlerin çalışılmasını, o Kalite kontrol çalışmalarını, o Sonuçların onaylanmasını kapsamalıdır.
Laboratuvardabulunan cihazlar için düzenleme yapılmalıdır Laboratuvardabulunan tıbbi cihazlar için envanter oluşturulmalıdır. Bu envanterde; o Cihazın adı, o Markası, o Modeli, o Üretim tarihi, o Seri numarası, o Temsilci firma, o Hizmete giriş tarihi bulunmalıdır. Laboratuvardabulunan her cihaz için dosya oluşturulmalıdır. o Kullanım kılavuzu veya CD si, o Varsa test veya cihaza ait kalibrasyon kayıtları veya sertifikaları, o Varsa kalite kontrol sonuçları, o Cihaz bakım formları (Günlük, haftalık, aylık vb), o Arıza bildirim formları, o Firma iletişim bilgileri, o Kullanıcı eğitim sertifikaları bulunmalıdır. Testlerin iç kalite kontrol testleri çalışılmalıdır. Testlerin iç kalite kontrol testi çalışılmalı, o Normal, varsa düşük ve yüksek patolojik kontrol serumları çalışılmalıdır. İç kalite kontrol test sonuçları değerlendirilmeli, o Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyet başlatılmalıdır. Testlerin dış kalite kontrol testleri çalışılmalıdır. Dahil olunan dış kalite kontrol programında belirlenen periyotlarda dış kalite kontrol testleri çalışılmalıdır. Dış kalite kontrol test raporları değerlendirilmeli, o Gerektiğinde düzeltici önleyici faaliyet başlatılmalıdır.
Panik değer bildirim sürecine yönelik düzenleme bulunmalıdır. Panik değerler belirlenmelidir Panik değerler HBYS üzerinde tanımlanmalıdır Panik değer tespiti durumunda HBYS üzerinde çalışanı uyarıcı sistem bulunmalıdır. Panik değer sonuçları bildirilmeli, o Bildirimlerde; bildirimi yapan kişi, bildirim yapılan kişi, panik değer sonucu, bildirimin yapıldığı tarih ve saat kayıt edilmelidir. Laboratuvar çalışanlarına panik değerler ve panik değer bildirimi ile ilgili eğitim verilmelidir. Laboratuvar süreçlerine yönelik performans değerlendirmesi yapılmalıdır. Preanalitik, analitik ve postanalitiksüreçler ile ilgili aylık değerlendirme yapılmalıdır. Değerlendirme sonuçlarına göre gerekli düzeltici önleyici faaliyetler başlatılmalıdır. Hasta sonuçraporlarına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Hasta sonuç raporlarında; o Örneğin alındığı, o Örneğin laboratuvara kabul edildiği, o Sonucun onaylandığı tarih ve saat yer almalıdır. Rutin ve acil testler için sonuçverme süreleri belirlenmelidir. Hasta ve ilgili çalışanlar sonuçverme süreleri hakkında bilgilendirilmelidir. Laboratuvar güvenliğini sağlamaya yönelik düzenleme bulunmalıdır Laboratuvar güvenlik rehberi hazırlanmalıdır. Bu rehber asgari; o Laboratuvar çalışanlarının uyması gereken kuralları, o Kullanılan kimyasal maddelere karşı alınması gereken tedbirleri, o Yangına karşı alınması gereken tedbirleri, o Elektrik güvenliğini sağlamaya yönelik tedbirleri, o Giriş ve çıkışlara ilişkin kuralları, o Temizlik, dezenfeksiyon, sterilizasyon kurallarını kapsamalıdır.
Laboratuvarda sıcaklık ve nem takipleri yapılmalıdır. Laboratuvardasıcaklık takibi gerektiren cihazların sıcaklık takibi yapılmalı, o Etüv, derin dondurucu, su banyosu ve buzdolaplarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır. Laboratuvar ortamının sıcaklık ve nem takibi yapılmalıdır. Hastane dışında yapılan testlere yönelik düzenleme yapılmalıdır. Hastane dışında yapılan testlere yönelik yazılı düzenleme bulunmalıdır. Yazılı düzenleme; o İstemin yapılması ve örneğin laboratuvara ulaştırılmasını, o Sonuç raporlarının hastaneye ulaştırılmasını, o Raporların hastaneye ulaştırılma sürelerini kapsamalıdır. Testlerin çalışıldığılaboratuvar, hizmet kalite standartlarının karşılanma durumu açısından değerlendirilmelidir. o Biyokimya Laboratuvarı Hizmet Kalite Standartlarından; 01,02, 03, 06, 07, 08, 10 Standart numaralı maddelerin uygunluğu açısından hizmet sunan kurum yılda en az 2 kez hastane tarafından değerlendirilmelidir. Hasta sonuç raporunda testlerin çalışıldığı kurumun adı ve hastane adı bulunmalıdır. İlaçve kitlerin muhafaza edildiği buzdolaplarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır. Buzdolaplarının içinde bulunan malzemelere göre sıcaklık takibi yapılmalıdır.
Hastalara hizmet verilen alanlar iletişime açık bir şekilde düzenlenmelidir. Sonuçalma, numune kabul, kayıt, halkla ilişkiler hizmet noktalarında hasta ve çalışan arasında fiziksel bariyer (camekân, pencere, demir parmaklık, yükseklik) bulunmamalıdır. Çalışanlar tarafından kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır. Bölüm bazında kullanılmasıgereken kişisel koruyucu ekipman belirlenmelidir. Kişisel koruyucu ekipman çalışma alanlarında ulaşılabilir olmalıdır. Kişisel koruyucu ekipman kullanımı konusunda çalışanlara eğitim verilmelidir. Tıbbi cihazların yönetimine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Tıbbi cihazların bölüm bazında envanteri bulunmalıdır. Tıbbi cihazların bakım, onarım, ölçme, ayar ve kalibrasyonlarına yönelik plan bulunmalı, o Plan dahilinde cihazların ölçme, ayar ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Kalibrasyonu yapılan cihazların kalibrasyon etiketi bulunmalıdır. Etikette; o Kalibrasyonu yapan firmanın adı, o Kalibrasyon tarihi, o Geçerlilik süresi, o Sertifika numarası bulunmalıdır.
Hastanenin temizliğine yönelik düzenleme yapılmalıdır Bölüm bazında temizlik planı bulunmalıdır. Risk düzeylerine göre temizlik kuralları belirlenmelidir. Temizlik malzemeleri ve malzemelerin kullanımı ile ilgili kurallar belirlenmelidir. Kapalı ve açık alanların temizlikleri kontrol edilmelidir. o Kontrol aralıkları, o Kontrol sorumluları belirlenmelidir. Atıkların kaynağında ayrıştırılmasına yönelik düzenleme yapılmalıdır Her bölüm için atıklar belirlenmelidir. Uygun atık kutuları kullanılmalıdır. Antibiyotik duyarlılık test sonuçlarının kısıtlıbildirimine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Kısıtlı bildirim uygulaması yapılacak antibiyotikler belirlenmelidir. Çalışılan tüm antibiyotik duyarlılık test sonuçları HBYS üzerinde kayıt edilmelidir. Hasta sonuçraporu kısıtlı bildirim uygulamasına göre hazırlanmalıdır. Bildirimi kısıtlanan antibiyotik duyarlılık test sonuçlarına kimler tarafından ulaşılabileceği belirlenmelidir. Antibiyotik diskleri uygun sıcaklıkta saklanmalıdır. Stoktaki diskler -20 C de saklanmalıdır. Kullanımdaki diskler 4-8 0C de saklanmalıdır
Mikrobiyoloji laboratuvarındakültür testlerinin güvenli çalışılmasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Kültür testleri biyogüvenlikkabininde çalışılmalıdır. Biyogüvenlik kabinlerinin; o Günlük temizlik, o Bakım, o Kalite kontrol ve performans testleri yapılmalıdır. Kültür plaklarının dekontaminasyonuna yönelik düzenleme yapılmalıdır. Kültür plakları otoklav aracılığıyla dekontamine edildikten sonra atılmalıdır. Otoklavların; o Temizliği, o İndikatör kontrolü, o Bakımı yapılmalıdır. Çok açık ve net bunu görüyoruz, üretim zorlaması var. Bunun yanında maliyet zorlaması var. Siz işi daha ucuza yaptırmak için taşeronluk sistemini acımasız bir şekilde kullanarak, insanları, çalışanları adeta köleleştirerek bir uygulama içerisine girerseniz, burada maliyetin getirdiği baskılardan dolayı, çok kazanma hırsıyla bütünleşen bu anlayış, ister istemez güvenliği ikinci derecede bırakmaktadır. TEŞEKKÜRLER.