ANTIBIYOTIK DUYARLILIK Yürürlük i: 10.02.2014 TEST SONUÇLARININ Revizyon i: - KISITLI BILDIRIMINE YÖNELIK KURALLAR Sayfa: 1/5 Revizyon Açıklaması Madde No Yeni yayınlandı KAPSAM: Teşhis ve Tedavi Birimleri Hazırlayanlar: Doç. Dr. Yasemin ZER Mikrobiyoloji AD Öğrt. Üyesi 31.01.2014 Gülay YABA Kalite Yönetim Birimi Kontrol Funda BATMAZOĞLU Kalite Koordinatörü Prof. Dr. Tekin KARSLIGİL Tıbbi Mikrobiyoloji AD Bşk. Onay Prof. Dr. Metin KILINÇ Kalite Yönetim Temsilcisi Onay Prof. Dr. Levent ELBEYLİ Başhekim 03.02.2014 05.02.2014 05.02.2014 10.02.2014 10.02.2014
ANTIBIYOTIK DUYARLILIK Yürürlük i: 10.02.2014 TEST SONUÇLARININ Revizyon i: - KISITLI BILDIRIMINE YÖNELIK KURALLAR Sayfa: 2/5 1. Antibiyotik Tedavisi: 1.1. Antibiyotiklere direnç gelişimini önlemek için geliştirilen politikaların en önemli bileşeni kültür antibiyogram sonuçlarına göre tedavi vermektir. 1.2. Antibiyogram yapılırken etkene göre öncelikli antibiyotikler seçilip test edilmelidir. 1.3. Bilindiği gibi her antibiyotik her etkene uygun değildir. 1.4. Geniş spektrumlu antibiyotikler hedeflenen bakterinin üremesini durdururken öldürürken, diğer bakterilere de etki edebilmekte ve diğer bakterilerin direnç geliştirmesine yol açmaktadır. 1.5. Bu nedenle antibiyogram yaparken etkene yönelik antibiyotiklerin çalışılması yeterli değildir, bildirim yaparken de çalışılan her antibiyotik rapor edilmemeli, direnç gelişimini önleyici önlemler doğrultusunda seçici davranılmalı ve kısıtlı bildirim uygulanmalıdır. 1.6. Bildirimi kısıtlanan antibiyotik duyarlılık test sonuçlarına enfeksiyon kontrol komitesi ve antibiyotik kullanımı alt komitesi ulaşabilir. Kısıtlı bildirim uygulaması enfeksiyon kontrol komitesinin istediği hasta sonuçlarında kaldırılır. 2. Kısıtlı Bildirim Kuralları: 2.1. Birincil test ve bildirim gereken ilaçlar (A), laboratuvarda çalışılabildiği sürece (disk varlığı vb.) rapor edilmesi ve klinikte öncelikli olarak kullanımı tercih edilmesi gereken ilaçlardır. 2.2. Birincil test ve kısıtlı bildirim gereken ilaçlar (B) ise öncelikli olarak test edilmesi gerekebilen ilaçları içermektedir. Bununla birlikte sadece kısıtlı olarak, örneğin; bakteri birincil test ve bildirim gereken ilaçlara dirençli olduğunda bildirilebilir. 2.3. Sonucun bildirilmesini gerektiren diğer durumlar, özelliği olan klinik örnekler için (örn. BOS tan izole edilen enterik basiller için üçüncü kuşak sefalosporinler, üriner sistem izolatları için trimetoprim/sulfametoksazol gibi); polimikrobiyal enfeksiyon; farklı mikroorganizmaların etken olduğu çoğul odaklı enfeksiyonlar, hastanın allerjik olduğu durumlar, intolerans diğer ilaçlarla yanıt alınamaması enfeksiyon kontrolüne amaçlı bildirimdir. 2.4. BOS tan izole edilen ve bu dökümanda yer alan bakteri türlerinden herhangi biri için şu antimikrobik ilaçlar sadece oral yoldan kullanılabildikleri için uygulanmamalıdır: Birinci ve ikinci kuşak sefalosporinler (parenteral sefuroksim hariç) ve sefamisinler, klindamisin, makrolidler, tetrasiklinler ve florokinolonlar) 2.5. Rifampin antimikrobik kemoterapi için tek başına kullanılmamalıdır. 2.6. Salmonella ve Shigella spp. nin dışkı izolatları test edildiğinde sadece ampisilin, bir florokinolon ve trimetoprim/sulfametoksazol rutin olarak bildirilmelidir. Ayrıca, Salmonella spp. nin bağırsak dışı izolatları için bir üçüncü kuşak sefalosporin test edilmeli ve bildirilmelidir; kloramfenikol istek yapılırsa test edilip bildirilir. 2.7. Penisiline duyarlı stafilokoklar, aynı zamanda diğer penisilinlere, β-laktam/β-laktamaz inhibitör kombinasyonlarına, sefamisinlere ve karbapenemlere de duyarlıdır. Penisiline dirençli, oksasiline duyarlı suşlar β-laktamazlara dayanıksız penisilinlere dirençli, fakat β- laktamaza dayanıklı penisilinlere, β-laktam/ β-laktamaz inhibitör kombinasyonlarına, antistafilokokal sefemlere ve karbapenemlere duyarlıdırlar. Oksasiline dirençli stafilokoklar anti-mrsa aktivitesine sahip yeni sefalosporinler dışında şu anda piyasada bulunan tüm β- laktam antibiyotiklere dirençlidir. 2.8. Enterococcus spp. için sefalosporinler, aminoglikozidler (yüksek düzey direnç taraması hariç), klindamisin ve trimetoprim-sulfametoksazol in vitro olarak aktif görünebilir, ancak klinik olarak etkili değildirler ve bu izolatlar duyarlı olarak bildirilse dahi kullanılmamalıdır.
ANTIBIYOTIK DUYARLILIK Yürürlük i: 10.02.2014 TEST SONUÇLARININ Revizyon i: - KISITLI BILDIRIMINE YÖNELIK KURALLAR Sayfa: 3/5 2.9. Enterococcus spp. için endokardit gibi ciddi enfeksiyonlarda, gentamisin ve streptomisine karşı yüksek düzeyde direnç saptanmadıkça, ampisilin, penisilin vankomisin ile (duyarlı izolatlarda) bir aminoglikozid kombinasyonu tedavisi uygundur; bu kombinasyonların enterokoklara karşı sinerjik bakterisidal etkisi olduğu düşünülmektedir. 2.10. Amoksisilin-klavulanik asit, azitromisin, sefaklor, sefdinir, sefiksim, sefpodoksim, sefprozil, sefuroksim, klaritromisin, lorakarbef ve telitromisin Haemophilus spp. ye bağlı solunum yolu enfeksiyonlarının ampirik tedavisinde kullanılabilecek oral ilaçlardır. Bu antimikrobik ilaçların duyarlılık testlerine rutin olarak ihtiyaç duyulmaz, ancak sürns epidemiyolojik çalışmalar açısından gerekebilir. 2.11. H. influenzae nın BOS izolatlarında sadece ampisilin, üçüncü kuşak sefalosporinlerden biri, kloramfenikol ve meropenem tedavide kullanılabilir. 2.12. S. pneumoniae nın özellikle kan ve BOS izolatlarında penisilin duyarlılığı minimum inhibitör konsantrasyon (MİK) değeri istenerek değerlendirilmelidir. 2.13. Streptococcus spp. ; penisilin ampisiline orta duyarlı olan izolatlar bakterisidal etki için bir aminoglikozidle kombine tedaviye gereksinim gösterebilir. 2.14. β-hemolitik streptokok enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilecek antibiyotikler penisilin ve ampisilindir. Penisilinler ve diğer β-laktamlar için rutin duyarlılık testi yapılması klinik açıdan gerekli değildir. 2.15. Grup B streptokoklar için intrapartum profilakside penisilin ampisilin önerilmektedir. Anafilaksi yönünden düşük risk taşıyan penisiline allerjik kadınlarda sefazolin önerilirken, yüksek risk taşıyanlarda klindamisin eritromisin kullanılabilir. Grup B streptokoklar ampisilin, penisilin ve sefazoline duyarlıdır; ancak klindamisin ve/ eritromisine dirençli olabilir. Ağır penisilin allerjisi olan (anafilaksi yönünden yüksek risk) bir hamile kadında grup B streptokok izole edildiğinde, klindamisin ve eritromisin test edilmeli ve bildirilmelidir. 2.16. Anaerobik enfeksiyonların büyük bölümü polimikrobiyal olup dirençli bakterilerin çıkabileceği hem β-laktamaz (BLA) pozitif, hem de BLA negatif suşları içermektedir. Tek bir BLA negatif suş ile gelişen bir enfeksiyonda test ve bildirim için penisilin ampisilin uygun olabilir. 2.17. Birçok gram-pozitif anaerobik bakteri, dirençli bakterilerin çıkabileceği polimikrobiyal enfeksiyonlardan izole edilmektedir; bununla birlikte Clostridium türleri (örn. C. perfringens, C. septicum, C. sordellii) tek başına enfeksiyon etkeni olabilir ve penisilin ve ampisiline duyarlıdır, bu nedenle tedavide tercih edilebilirler. 2.18. Spor oluşturmayan, gram-pozitif anaerobik basillerin birçoğu metronidazole dirençlidir. 2.19. Aşağıdaki tabloda etkenlere yönelik birincil test ve bildirim gereken A grubu ilaçlar, birincil test ve kısıtlı bildirim gereken B grubu ilaçlar ile idrar yolu enfeksiyonlarında A grubu ilaçlar ile beraber birincil test ve rapor edilecek ilaçlar belirtilmiştir: ETKEN Enterobacteriaceae BİRİNCİL TEST VE BİLDİRİM (Grup A) - Ampisilin, - Gentamisin - Tobramisin BİRİNCİL TEST KISITLI BİLDİRİM (Grup B) - Amikasin, - Amoksisilin-klavulanik asit EK TEST KISITLI BİLDİRİM (Grup C) - Seftazidim - Aztreonam - Tetrasiklin İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI NDA BİRİNCİL TEST VE BİLDİRİM A EK (Grup U) -Sefalotin, -Lomefloksasin ofloksasin
ANTIBIYOTIK DUYARLILIK Yürürlük i: 10.02.2014 TEST SONUÇLARININ Revizyon i: - KISITLI BILDIRIMINE YÖNELIK KURALLAR Sayfa: 4/5 Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus spp. Enterococcus spp. Acinetobacter spp. Streptococcus pneumoniae -Seftazidim -Piperasilin -Tobramisin -Azitromisin Klaritromisin Eritromisin, -Klindamisin, -Oksasilin (sefoksitin), -Penisilin, -Trimetoprimsulfametoksazol -Ampisilin, -Penisilin -Kloramfenikol -Siprofloksasin Moksifloksasin -Kinopuristindalfopuristin -Ampisilinsulbaktam, -Seftazidim, -Siprofloksasin -, -İmipenem, -Meropenem,, -Tobramisin -Eritromisin, -Penisilin (oksasilin diski), -Trimetoprim / sulfametoksazol - Ampisilin-sulbaktam - Piperasilin-tazobaktam - Tikarsilin-klavulanik asit - Sefuroksim, Sefepim, - Sefoksitin, - Sefotetan, - Sefotaksim Seftriakson, - Siprofloksasin -, - Ertapenem, - İmipenem, - Meropenem, - Piperasilin, - Trimetoprimsulfametoksazol - Amikasin, - Aztreonam, - Sefepim, - Siprofloksasin, -, - İmipenem, - Meropenem, - Piperasilin-tazobaktam - Tikarsilin *Daptomisin, -Linezolid, -Telitromisin, -Doksisiklin, -Minosiklin, -Tetrasiklin, -Vankomisin, -Rifampin *Daptomisin, Linezolid, Vankomisin, Kinupristin/ dalfopristin -Amikasin, -Piperasilin-tazobaktam, -Tikarsilin-klavulanat, -Sefepim, -Sefotaksim, Seftriakson, -Doksisiklin, Minosiklin, -Tetrasiklin, -Piperasilin, -Trimetoprimsulfametoksazol *Sefepim, *Sefotaksim, *Seftriakson, Klindamisin, Gemifloksasin,, Moksifloksasin, - Kloramfenikol -Norfloksasin, -Nitrofurantoin -Sulfizoksazol -Trimetoprim (yüksek düzey) -Streptomisin (yüksek düzey) *Amoksisilin *Amoksisilinklavulanik asit *Sefuroksim Kloramfenikol -Lomefloksasin Ofloksasin, - Norfloksasin -Lomefloksasin, -Norfloksasin, -Nitrofurantoin, -Sulfizoksazol -Siprofloksasin, -Norfloksasin, - -Nitrofurantoin, -Tetrasiklin
ANTIBIYOTIK DUYARLILIK Yürürlük i: 10.02.2014 TEST SONUÇLARININ Revizyon i: - KISITLI BILDIRIMINE YÖNELIK KURALLAR Sayfa: 5/5 Streptococcus spp. β-hemolitik grup Klindamisin, Eritromisin, Penisilin ampisilin Ofloksasin, *Meropenem, Telitromisin, Tetrasiklin, Vankomisin Sefepim sefotaksim seftriakson, Vankomisin *İmipenem *Ertapenem Rifampin Linezolid Ofloksasin Linezolid Kloramfenikol *Daptomisin Haemophilus spp Ampisilin, Trimetoprim / sulfametoksazol, Ampisilin-sulbaktam, Sefuroksim (parenteral), Sefotaksim Seftazidim Seftriakson, Kloramfenikol, Meropenem Azitromisin Klaritromisin Amoksisilinklavulanik asid Aztreonam Siprofloksasin Sefaklor Sefuroksim aksetil(oral) Rifampin Sefiksim Tetrasiklin İmipenem