TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 380 kv VAN BACK TO BACK SİSTEMİ (B2B)-İRAN SINIR ENERJİ İLETİM HATTI VE VAN B2B SİSTEMİ Van İli; Merkez, Özalp, Gürpınar, Saray ve Başkale İlçeleri ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu ANKARA 2013
BaşlıkSayfası Proje Sahibinin Adı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Adresi Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: 2 06520 Çankaya / ANKARA Telefon Numaraları 0 (312) 203 86 11 Faks Numaraları 0 (312) 203 87 17 Projenin Adı 380 kv Van Back to Back Sistemi (B2B)-İran Sınır Enerji İletim Hattı ve Projenin Bedeli 24.000.000 Proje İçin Seçilen Yerin (Hat Güzergahının ve Alternatif Güzergahların) Açık Adresi (Adı, Mevkisi, Birden Fazla İl veya İlçede Yer Alıyorsa Bunların Tanımlayan Yörenin Adı) Van ili, Merkez, Özalp, Gürpınar, Saray ve Başkale İlçeleri EİH Koordinatları Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone (1) UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Nokta Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam ND1 353927.973 4272081.832 38.5836437 43.3228543 NDSON 453885.535 4238904.921 38.2954808 44.4725553 S.1 360198.112 4272224.584 38.5859389 43.3947865 S.2 362910.414 4272608.919 38.5898242 43.4258410 S.3 366422.500 4272724.137 38.5913975 43.4661313 S.4 367760.212 4272572.511 38.5902318 43.4815151 S.5 368750.423 4271713.813 38.5826429 43.4930429 S.6 369856.674 4271125.875 38.5775091 43.5058494 S.7 370916.508 4270893.795 38.5755730 43.5180556 S.8 372858.249 4270662.643 38.5737706 43.5403818 S.9 374000.375 4269891.603 38.5669870 43.5536283 S.10 375821.916 4269764.657 38.5660998 43.5745534 S.11 378787.116 4269690.240 38.5658388 43.6085924 S.12 381804.914 4268343.858 38.5541152 43.6434506 S.13 383859.405 4267749.384 38.5490301 43.6671218 S.14 387087.500 4266737.226 38.5403267 43.7043210 S.15 392388.499 4267983.128 38.5522095 43.7649407 S.16 397674.008 4266400.744 38.5385762 43.8258180 S.17 400713.413 4262063.788 38.4998436 43.8613017 S.18 404430.599 4258304.234 38.4663750 43.9044357 S.19 408293.027 4256990.616 38.4549441 43.9488739 S.20 413894.689 4253293.596 38.4221893 44.0135180 S.21 416913.331 4251955.974 38.4104220 44.0482522 S.22 419985.730 4251702.337 38.4084169 44.0834675 S.23 422504.692 4250605.397 38.3987543 44.1124360 S.24 424500.626 4250257.197 38.3957875 44.1353284 S.25 427799.950 4248692.200 38.3819574 44.1732675 S.26 428848.282 4248072.900 38.3764607 44.1853317 S.27 432488.955 4243996.606 38.3400095 44.2273988 S.28 434423.965 4243023.012 38.3313797 44.2496294 S.29 436274.748 4241754.507 38.3200820 44.2709178 S.30 438774.006 4241203.352 38.3152894 44.2995542 S.31 441116.743 4240977.459 38.3134107 44.3263696 S.32 445727.237 4243200.504 38.3337354 44.3789332 S.33 448463.021 4242915.117 38.3313251 44.4102548 S.34 450696.917 4242388.626 38.3267061 44.4358493 S.35 451897.513 4241493.100 38.3187010 44.4496454 ii
No Koordinatları UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam T.1 353393.720 4272118.771 38.5838884 43.3167153 T.2 353283.032 4272411.076 38.5865032 43.3153834 T.3 353216.901 4272613.564 38.5883163 43.3145818 T.4 353222.014 4272653.707 38.5886787 43.3146320 T.5 353346.854 4272700.003 38.5891164 43.3160551 T.6 353427.455 4272702.316 38.5891505 43.3169797 T.7 353477.092 4272723.834 38.5893526 43.3175449 T.8 353544.905 4272509.065 38.5874291 43.3183683 T.9 353801.044 4272543.636 38.5877827 43.3213008 T.10 353816.031 4272515.579 38.5875325 43.3214787 T.11 353815.306 4272462.461 38.5870539 43.3214815 T.12 353820.959 4272438.040 38.5868348 43.3215515 T.13 353811.458 4272420.617 38.5866763 43.3214461 T.14 353827.666 4272348.500 38.5860293 43.3216472 T.15 353858.904 4272233.723 38.5850005 43.3220298 Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 45 Zone: 38 Ölçek Fak: 6 Projenin ÇED Yönetmeliği ndeki Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Raporu Hazırlayan Kuruluşun Adı Ek I-Madde 32-154 kv (kilovolt) ve Üzeri Gerilimde 15 km den Uzun Enerji İletim Tesisleri (İletim Hattı, Trafo Merkezi, Şalt Sahaları) ELTEM-TEK Elektrik Tesisleri Mühendislik Hizmetleri, Telekomünikasyon, Maden, Danışmanlık, İnşaat ve Tic. A.Ş. Adresi Ziyabey Cad. 1419. Sok. No:14 06520 Balgat / Ankara Telefon Numaraları 0 312 285 13 83 Faks Numaraları 0 312 287 08 25 Raporu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi No su, Tarihi 17 Nihai ÇED RaporuSunum Tarihi 06/06/2013 iii
Yeterlik Belgesi Tebliği Kapsamında Çalıştırılması Taahhüt Edilen Personel Tablosu Projenin Adı Proje Sahibi Pojenin Mevkii Projesi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Van İli, Merkez, Özalp, Gürpınar,Saray ve Başkale İlçeleri Yeterlik Belge No 17 Tebliğin İlgili Maddesi Kapsamında Çalıştırılacak Personel Adı Soyadı Mesleği Sorumlu Olduğu Bölüm, Sayfa, Bölüm, Ekler vb. İmzası Çevre Mühendisi (Madde 5/1-a) Mühendislik veya Mimarlık Fakülteleri veya Fakülte veya Akademi veya Dört Yıllık Yüksek Okul veya Fen veya Edebiyat Fakülteleri Mezunu Personel (Madde 5/1-b) Tuncay VESEK Çevre Mühendisi Gökhan KILIÇ Çevre Mühendisi D. Gülsüm ŞAHİN Harita Mühendisi Emrullah ÖZKAN İnşaat Mühendisi Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun İnşaat Mühendiliği İle İlgili Kısımları Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunca veya PTD İnceleme Değerlendirme Sürecinde Belirlenmiş Meslek Grubundaki Personel Kazım YAZGAN Elektrik Mühendisi Raporun Elektrik Mühendisliği İle İlgili Kısımları - - - Rapor Koordinatörü (Madde 5/1-c) Veysel SELİMOĞLU Çevre Yüksek Mühendisi Tüm Rapor Çağrı ÇAMURTAŞ Çevre Mühendisi Tüm Rapor Emre KILCI Harita Mühendisi Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları (Madde 5/1-ç) Kapsamındaki Personel Hasret ŞAHİN S.Kaan TUNCA Çevre Mühendisi Harita Mühendisi Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları Gürhan ZORBA Ziraat Mühendisi Raporun Ziraat Mühendisliği İle İlgili Kısımları iv
İçindekiler BaşlıkSayfası... ii İçindekiler... v Tablolar Dizini... xiii Şekiller Dizini...xv Tanımlar ve Kısaltmalar... xvii Bölüm I Projenin Tanımı ve Amacı (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri)... 1 I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı ve Hizmet Amaçları... 1 I.2. Proje Konusu Faaliyetin Ömrü... 1 I.3. Faaliyetin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri... 1 Bölüm II. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu... 3 II.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması,... 7 II.1.1. Hat Güzergahının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi... 7 II.1.2. Hat Güzergahının Yerleşim Alanlarına Mesafesi... 7 II.1.3. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi ve Mesafelerin Belirtilmesi... 8 II.1.4. Panoramik Fotoğraflar...11 II.2. II.3. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri...11 II.2.1. Hat Güzergahı İçin Seçilen Yer Alternatifleri...11 II.2.2. Teknoloji Alternatifleri...12 Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin ve Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi)...12 II.3.1. Şantiye Tesisleri...12 II.3.2. Trafo Merkezleri...13 II.3.4. Proje Kapsamında Kullanılacak Araç ve Ekipmanlar...13 Bölüm III. Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları...14 III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları...14 III.2. Proje Bedeli...14 III.3. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu...14 III.4. Projenin Fayda-Maliyet Analizi...15 v
III.5. III.6. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri...16 Kamulaştırma (KamulaştırılacakAlanların 1/25.000 lik Harita Üzerinde Gösterimi, Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu, İstimlak ve İzin İrtifak Hakkı İle İlgili Bilgi Verilmesi)...16 III.7. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler)...17 III.8. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Zamanlama Tablosu...18 III.9. Diğer Hususlar...18 Bölüm IV. IV.1. IV.2. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi ve Bu Alan İçindeki Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması...19 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)...19 Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı...19 IV.2.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik Özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb.1/25.000' lik Jeoloji Haritası ve Kesitler)...19 IV.2.2. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezindeki Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su Seviyeleri, Miktarları, Emniyetli Çekim Değerleri, Kaynakların Debileri, Halen Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Van Karasu Sulama Sahası Hakkında Bilgi Verilmesi)...29 Yer altı Suları...29 Jeotermal Kaynaklar...30 IV.2.3. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Diğer Kullanımlar)...31 Akarsular...31 Göller...33 IV.2.4. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.),(5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanununa Göre Gerekli İzinlerin Alınması)...37 Alüvyal Topraklar:...37 Kestanerengi Topraklar:...37 Kolüvyal Topraklar...38 Hidromorfik Topraklar...38 IV.2.5. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları)...41 IV.2.5.1. Mera Vasfında Olan Yerler Mevcutsa 4342 Sayılı Mera Kanunu Hükümlerine Göre İrdelenmesi...44 vi
IV.2.5.2. Arazi Vasfı İle İlgili Bilgiler (Tapu Kayıtları), 1/25.000 Ölçekli ve 1/5.000 Ölçekli Alanların İşaretlenmiş Olduğu Onaylı(Koordinatlı) Harita ve Vaziyet Planı)...45 IV.2.6. Orman Alanları...46 IV.2.6.1. Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanları İçinde Bulunması Halinde...46 IV.2.6.1.1 Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarının (m 2 ) Belirtilmesi...46 IV.2.6.1.2 Projenin Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkilerinin İrdelenmesi ve Etki Azaltıcı Tedbirlerin Belirtilmesi...46 IV.2.6.1.3 Proje Sahasının İşaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Meşcere Haritası, 1/10.000 Ölçekli Orman Kadastro Haritası...47 IV.2.6.1.4 Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümlerinde Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Bu Ağaçların Meşcere Tipi, Kapalılığı vs. Özelliklerinin Belirtilmesi...47 IV.2.6.1.5 Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olmadığının Belirtilerek Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 5191 Sayılı Kanun İle Değişik 17/3. Maddesi Gereğince İzin Alınacağının Belirtilmesi...47 IV.2.6.1.6 Orman Bölge Müdürlüğü nün Görüşü 47 IV.2.6.2 Proje Sahasının Orman Alanları Dışında Bulunması Halinde...47 IV.2.6.2.1 Proje Sahasına En Yakın Orman Alanı Mesafesi...47 IV.2.6.2.2 Mesafeye Bağlı Olarak Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler...48 IV.2.6.2.3 Proje İle İlgili Olarak Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkiler ve Etki Azaltıcı Tedbirler...48 Elazığ Orman Bölge Müdürlüğün' den ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu talebinde bulunulmuştur. Bölge Müdürlüğü tarafından düzenlenecek ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formunda ormanlık alana rastlanmadığı belirtilmiştir. Arazi izin başvuruları sırasında orman alanına rastlanılması durumunda aşağıdaki hususlara dikkat edilecektir;...48 IV.2.6.2.4 Proje Yerinin Orman Alanları Dışında Olduğuna Dair Orman Bölge Müdürlüklerinin Görüşü...49 IV.2.7. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Korunma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki vii
Alanlar. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Varsa Korunan Alanların 1/100.000 Ölçekli Harita Üzerinde Gösterilmesi)...49 IV.2.7.1. Milli Parklar...49 IV.2.7.2. Tabiat Parkları...50 IV.2.7.3. Sulak Alanlar...51 IV.2.7.4. Tabiat Anıtları...52 IV.2.7.5. Tabiatı Koruma Alanları...52 IV.2.7.6. Yaban Hayatı Koruma Alanları...53 IV.2.7.7. Biyogenetik Rezerv Alanları...53 IV.2.7.8. Biyosfer Rezervleri...53 IV. 2.7.9. Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi ve IV.2.7.10. Kültürel Sitler...53 Özel Çevre Koruma Bölgeleri ve Özel Koruma alanları...54 IV.2.7.11. Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar...54 IV.2.8.Flora Ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal Ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Nadir Ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler Ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları Ve Bu Türler İçin Alınan 2012-2013 Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin Ve Örnekleme Alanlarının 1/25 000ölçekli Topografik Harita Üzerinde Gösterilmesi, Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat Ve İşletme Aşamalarında).(Flora Ve Fauna Arazi Çalışmasının Hangi Tarihlerde Ve Kim Tarafından Yapıldığının Belirtilmesi),Hat Boyunca Kuş Göç Yollarının Olup Olmadığının Belirtilmesi Varsa Önlemler, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği Çerçevesinde Ve Yaban Hayatı Bakımından Gerekli Önlemler.)...55 IV.2.8.1. Flora...55 Proje Alanı ve Çevresinin Vejetasyon Tipleri...56 Floristik Bulgular...57 IUCN Kategorileri...58 Bern Sözleşmesi ile Koruma Altındaki Bitki Türleri...60 Alanda Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan bitki türü bulunmamaktadır....60 Projenin Flora Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler...60 IV.2.8.2. Fauna...62 İzlenen Metodoloji...62 Proje Alanının Faunistik Özellikleri...62 Amfibiler (İkiyaşamlılar)...63 Sürüngenler...63 Kuşlar...63 Memeliler...64 Fauna Türlerinin Ulusal ve Uluslararası Koruma Statüleri...65 Projenin Fauna Türleri Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler...69 Bu önlemlere dikkat edilerek ve Birlşemiş Milletlerin çevre sorunlarına yaklaşımı açık bir şekilde viii
tanımlayan UNEP in (United Nation Enviromental Programme) çevresel konulara yaklaşımı olan ekonomik gelişmeyi ve kalkınmayı engellemeyecek şekilde doğa koruma stretejilerinin geliştirilmesi prensibini dikkate alınarak, yapılacak nakil hattının ekosistemin flora ve faunası üzerine kalıcı ve berteraf edilemez etkileri beklenmemektedir....70 IV.2.10. Diğer Özellikler...71 IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri...72 IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Enerjinin İletildiği Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler)...72 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler)...72 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)...77 IV.3.3.1. Eğitim...77 IV.3.3.2. Sağlık...81 IV.3.3.3. Kültür Hizmetleri...81 Kültür Bakanlığı, Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde Müze, Kültür Merkezi ve İl Halk Kütüphanesi bulunmaktadır. Şehirde iki adet sinema, devlet tiyatrosu ve Van Gölü kıyısında kamu kurum ve kuruluşlarına ait sosyal tesisler bulunmaktadır....81 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar, Turizm Alanları vb.)...82 IV.3.4.1. Sanayi Bölgeleri...82 IV.3.4.2. Turizm Alanları...83 V.3.4.3. Yerleşme Alanları ve Konutlar...85 IV.3.4.4. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları...85 IV.3.5. Diğer Özellikler...86 Bölüm V. V.1. Projenin Bölüm IV te Tanımlanan Alan Üzerindeki Etkileri ve Alınacak Önlemler (Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır Bu Etkileri Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.)...87 Hat Güzergahı Boyunca ve Trafo Merkezi Alanında Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler...87 V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları...87 V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları...88 V.1.3. Nakil Hatlarına Ait Servis Yollarının İnşaası İle İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler...88 ix
V.1.4. İletim Hatları ve Trafo Merkezi İnşası İle İlgili İşlemler...88 V.1.4.1. Trafo Merkezi İnşası ve Montajı...88 V.1.4.2. Alt Montaj...89 V.1.4.3. Üst Montaj...90 V.1.4.4. Tel Çekimi, Renkli Balon ve Kuşkonmazların Eklenmesi...90 V.1.4.5. Kabul...91 V.1.5. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama V.1.6. V.1.8. V.1.10. V.1.11. V.1.12. V.1.13. V.1.14. V.1.15. Gibi Toz Yayıcı İşlemler...91 V.1.5.1. Çukurun Açılması ve Toprak Malzemenin Ekskavatörle Yerinden Sökülmesi Aşamasında Toz Emisyonları...92 V.1.5.2. Sökülen Toprak Malzemenin Depolanmak Üzere Boşaltılması Aşamasında Toz Emisyonları...93 V.1.5.3. Boşaltılan Toprak Malzemenin Çukur Yakınında Depolanması Aşamasında Toz Emisyonları...93 V.1.5.4. Toprak Malzemenin Yeniden Çukura Serilmesi Aşamasında Toz Emisyonları...93 V.1.5.5. Toplam Toz Emisyonları...93 Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği...94 V.1.7.1. İçme ve Kullanma Suyu...96 V.1.7.2. Sulama Suyu...96 V.1.7.3. Toplam Su İhtiyacı...96 V.1.7.4. Bertaraf Yöntemleri...97 Enerji İletim Hatlarında Yapılacak Topraklama İle İlgili İşlemler...97 Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı...98 Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Tarımsal Amaçlı Arazi Kullanım İzni,...98 Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Orman Alanları Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Tedbirler...99 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği... 100 Hat Güzergahı, Trafo Merkezi Ve Yakın Çevresinde Yeraltı Ve Yerüstünde Bulunan Kültür Ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti Ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi,... 101 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı Ve Çevre İçin Riskli Ve Tehlikeli Olanlar,... 101 x
V.2. V.1.15.1. Elektromanyetik alanın biyolojik çeşitliliğe olası etkilerinin ve alınması gereken tedbirler değerlendirilmesi,... 104 V.1.16. Taşkın Önleme Ve Drenaj İle İlgili İşlemler (09.09.2006 Tarih Ve 26284 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Başbakanlık Genelgesinin İlgili Hükümlerine Uyulacağının Taahhüt Edilmesi (Derelerin Üzeri Kapatılmayacak, Dere Yataklarına, Karasu Sulama Sahasına Hafriyat, Molozlar Ve Her Türlü Atık Malzemenin Dökülmeyeceği)... 105 V.1.17. Hat Güzergahı Boyunca Mevcut Dere Geçişleri (Dere Yataklarını Üstten Kesecek EİH Yüksekliği Temizlik Yapacak İş Makinelerinin Boom Yüksekliğini Karşılayacak Seviyede Olmalı, Minimum 15 m.)... 106 V.1.17.1. Hat Güzergahı Boyunca Dere Geçişlerinde Direk Yerlerinin Tespiti... 106 V.1.18. Diğer Faaliyetler... 106 Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler... 107 V.2.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezindeki Temel Yapıların (Direkler, İzolatörler, İletkenler, Kuleler vb.) Diğer Ünitelerin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler... 107 V.2.2. Hat Güzergahı Ve Trafo Merkezinin Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı, Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür Ve Miktarları, Özellikleri, Boyutları, Özellikleri ve Nasıl Bertaraf Edileceği,... 107 V.2.3.Trafo Merkezinin Tipi Ve Özellikleri, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, Bakımı, Arıza Ve Kaza Durumlarında Oluşacak Trafo Yağı vb. Maddelerin Yaratacağı Kirliliğe Karşı Alınacak Önlemler,. 109 V.2.4. Trafo Yağının Kimyasal Özellikleri... 109 V.2.5. V.2.6. V.2.7. Hat ve Trafo Merkezinden Kaynaklanan Elektrik ve Manyetik Alan Şiddetleri, Etkileri, Ulusal ve Uluslararası Standartlar İle Kıyaslanması, Olası Etkilerinin İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemlerin Belirtilmesi... 110 Hattın Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri vs.) Etkileri,... 115 Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler... 115 V.2.8. Hat ve Trafo Merkezinin Bölgedeki Sulak Alanlara Etkileri, (Proje Alanı İçindeki Mevcut Olan Derelerin Yatakları Korunmalı, Bu Dere Yataklarına Hiçbir Şekilde Müdahale Yapılmayacağının Taahhüdü)... 117 V.2.9. Diğer faaliyetler... 117 V.3. Projenin Çevresel Fayda Maliyet Analizi... 118 Bölüm VI. İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkiler ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler... 119 VI.1. Arazi Islahı... 119 VI.2. Diğer Çalışmalar... 119 xi
Bölüm VII. Projenin Alternatifleri (Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, ve Alınacak Önlemlerin Alternatiflerin Karşılaştırılması Yapılacak ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.)... 120 Bölüm VIII. İzleme Programı... 121 VIII.1. VIII.2. Bölüm IX. Bölüm X. Bölüm XI Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı (Doğal Afetler Riski İçin Ne Gibi Önlemler Alınacağı)... 121 ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği' nde "Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri" Başlığının Dördüncü Maddesinde Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program... 123 Halkın Katılımı (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇED Raporuna Yansıtılması)... 124 Yukarıdaki Başlıklar Altında Verilen Bilgilerin Teknik Olmayan Bir Özeti (Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Yapılması Planlanan Tüm Çalışmaların ve Çevresel Etkiler İçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca Basit, Teknik Terim İçermeyecek Şekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte Anlatılması)... 127 Sonuçlar (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu Seçimlerin Nedenleri)... 130 Ekler (Raporun Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi, Belge ve Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayanlar)... 133 Notlar ve Kaynaklar... 134 xii
Tablolar Dizini Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları... 3 Tablo 2 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşimler ve Mesafeleri... 7 Tablo 3 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi Miktarları...11 Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi Miktarları...11 Tablo 5 İnşaat Aşamasında Yer Alacak Araç ve Ekipmanlar...13 Tablo 6 Zamanlama Tablosu...15 Tablo 7 Mülkiyet ve İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak veya İzin Alınacak Alanlar İle İlgili Hesaplama...17 Tablo 8 Van İli Yeraltı Su Kaynakları...29 Tablo 9 Van Karasu Sulama Sahası' na Ait Veriler...30 Tablo 10 Van İli Jeotermal Sahalar...30 Tablo 11 Van İli Sınırları İçerisindeki 2010 Yılı Akarsu Ölçüm Değerleri...32 Tablo 12 Van İlinde Bulunan İlçelerin Arazi Varlığı...41 Tablo 13 Van İli, Merkez, Özalp, Gürpınar,Saray ve Başkale İlçeleri 2011 yılı Tarım Alanlarının Kullanım Durumlarına Göre Dağılımları (Dekar)...42 Tablo 14 Van İli; Merkez, Özalp, Gürpınar,Saray ve Başkale İlçeleri 2011 Yılına Ait Bitkisel Üretim (Tarla Ürünleri) Miktarları...42 Tablo 15 Van İli; Merkez, Özalp, Gürpınar,Saray ve Başkale İlçeleri 2011 Yılına Ait Tablo 16 Bitkisel Üretim (Sebze) Miktarları...43 Van İli; Merkez, Özalp, Gürpınar,Saray ve Başkale İlçeleri 2011 Yılına Ait Bitkisel Üretim (Meyve) Miktarları...44 Tablo 17 Van İli' nde Bulunan Sulak Alanlar...51 Tablo 18 Van İli nde Bulunan Sit Alanları Miktarları...54 Tablo 19 IUCN RED List Kategorileri...67 Tablo 20 Van İli; Merkez, Özalp, Gürpınar, Saray ve Başkale İlçeleri' ne Ait 2012 yılı ADNKS Nüfus Verileri...73 Tablo 21 Van İli nin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı (2010-2011 Dönemi)...73 Tablo 22 Van İli nin Aldığı Göç...73 Tablo 23 Van İli nin Verdiği Göç...75 Tablo 24 Van İli, Merkez İlçesi Eğitim Durumu...77 Tablo 25 Van İli, Başkale İlçesi Eğitim Durumu...78 Tablo 27 Van İli, Özalp İlçesi Eğitim Durumu...79 Tablo 28 Van İli, Saray İlçesi Eğitim Durumu...80 Tablo 29 Van İli nde bulunan Devlet Hastaneleri...81 Tablo 30 Van İli' nde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri...82 Tablo 31 Van İli'ndeki Sanayi Tesislerinin Sektörlere Göre Dağılımı...82 Tablo 32 Van İli'ndeki Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı...83 Tablo 33 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılan Emisyon Faktörleri...92 Tablo 34 Katı Atık Miktarları...94 Tablo 35 Ambalaj Atığı Miktarları...94 Tablo 36 Evsel Katı Atık Miktarları...94 Tablo 37 İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atık Miktarları...95 Tablo 38 İşletme Aşamasında Oluşacak Ambalaj Atığı Miktarları...95 Tablo 39 İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Katı Atık Miktarları...95 Tablo 40 İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı...96 Tablo 41 Toplam İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı...96 Tablo 42 Üzerinde Trafik Olan ve Olmayan Sular İçin Uygun Görülen En Büyük Salgı Durumu... 106 xiii
Tablo 43 İletim Hatlarının Bakım Malzemeleri... 107 Tablo 44 Sülfür Hekza Florür Özellikleri... 108 Tablo 45 TEİAŞ Yeni İzolasyon Yağı Satın Alma Şartnamesi ne Göre Yağın Özellikleri... 109 Tablo 46 Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri... 111 Tablo 47 Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri... 112 Tablo 48 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları... 113 Tablo 49 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları... 113 Tablo 50 50/60 Hz Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Sınır Değerler... 113 Tablo 51 Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında, Yer Altı Hattının Tam Üstünde, TM nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı)... 114 Tablo 52 154 kv ve 380 kv Gerilime Sahip Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar... 114 Tablo 53 İzleme Programı... 121 xiv
Şekiller Dizini Şekil 1 EİH Güzergahınıve İnceleme Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası... 3 Şekil 2 EİH Güzergahını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita... 6 Şekil 3 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri... 9 Şekil 4 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri... 9 Şekil 5 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri...10 Şekil 6 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Büyük Toprak Grupları Yüzdelik Dilimleri...10 Şekil 7 İş Akım Şeması...15 Şekil 8 Van İli Jeolojik Haritası ve Alanı Gösterir Harita...20 Şekil 9 Van İli Genişletilmiş Statigrafisi...21 Şekil 10 Proje Güzergâhını Gösterir Heyelan Envanter Haritası...28 Şekil 11 Van Karasu Sulama Sahası...30 Şekil 12 Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası...31 Şekil 13 Akgöl' ün Planlanan EİH' na Göre Konumu...34 Şekil 14 Van Gölü' nün Planlanan EİH' na Göre Konumu...35 Şekil 15 Erçek Gölü' nün Planlanan EİH' na Göre Konumu...35 Şekil 16 Gövelek Gölü' nün Planlanan EİH' na Göre Konumu...36 Şekil 17 Turna Gölü' nün Planlanan EİH' na Göre Konumu...36 Şekil 18 İnceleme Alanı İçerisindeki Kuru Tarım (Nadaslı)Alanları ve Konumları...38 Şekil 19 İnceleme Alanı İçerisindeki Mera Alanları ve Konumları...39 Şekil 20 İnceleme Alanı İçerisindeki Çayır Alanları ve Konumları...39 Şekil 21 İnceleme Alanı İçerisindeki Sulu Tarım Alanları ve Konumları...40 Şekil 22 İnceleme Alanı İçerisindeki Diğer Araziler ve Konumları...40 Şekil 23 Türkiye Milli Parklar Haritası...50 Şekil 24 Hat güzergahını ve Bölgedeki Tabiat Parklarını Gösterir Uydu Haritası...50 Şekil 25 Proje Güzergahı ve Bölgedeki Sulak Alanları Gösterir Uydu Görüntüsü...52 Şekil 26 Özel Çevre Koruma Bölgesi Alanları Haritası...54 Şekil 27 Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri...55 Şekil 28 Türkiye Grid Karaleme Sistemi...56 Şekil 29 Türkiye nin Endemizm Haritası ve bölgelere göre endemik türlerin bulunma Şekil 30 düzeyi...58 Faaliyet Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Bitki Türlerinden Bazıları...60 Şekil 31 Bölgede Saptanan Fauna Elemanlarının Tür Sayısı Bakımından Birbirlerine Oranlar...62 Şekil 32 Türkiye deki Kuş Göç Yolları...64 Şekil 33 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Türlerin BERN Sözleşmesi ne Göre Değerlendirilmesi...66 Şekil 34 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Türlerin IUCN e Göre Şekil 35 Değerlendirilmesi...67 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Sürüngen, Kuş ve Memeli Türlerinin MAK' na Göre Değerlendirilmesi...69 Şekil 36 Kuşkonmaz Düzenekleri...90 Şekil 37 İkaz Küreleri...91 Şekil 38 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm... 124 Şekil 39 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm... 124 Şekil 40 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm... 125 Şekil 41 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm... 125 xv
Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6 Ek 7 Ek 8 Ek 9 Ek 10 Ek 11 Ek 12 Ek 13 Ek 14 Ek 15 Ek 16 Ek 17 Ek 18 Ek 19 Ek 20 Ek 21 Ekler Dizini ÇED Raporu Özel Formatı Yer Bulduru Haritası Güzergâh Planı Topoğrafik Harita Arazi Varlığı Haritası Meşçere Haritası Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası Proje Yerine Ait Fotoğraflar Çevre Düzeni Planı Yerinde İnceleme Yazısı Jeoloji Haritası ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Meteorolojik Bülten Flora ve Fauna Tablosu Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu Uydu Görüntüleri Gazete İlanları Broşür Yeterlik Belgesi Büro Tescil Belgesi Çalışma Grubunun Tanıtımı xvi
Tanımlar ve Kısaltmalar Bu raporda geçen; TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü nü, FAALİYET SAHİBİ: TEİAŞ ı, EİH: Enerji İletim Hattını, TM: Trafo Merkezi ni, PROJE: Van İli, Merkez, Özalp, Gürpınar, Saray ve Başkale İlçeleri sınırları içerisinde tesisi ve işletilmesi planlanan, 380 kv Van Back to Back Sistemi(B2B)-İran Sınır Enerji İletim Hattı ve Projesi ni. ETKİ ALANI: EİH nın işletme öncesi, işletmesi ve işletme sonrasındaki çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin ayrıntılı olarak irdelendiği ve söz konusu hattın sağından ve solundan 25 m olacak şekilde belirlenen 50 m genişliğindeki alanı, İNCELEME ALANI: EİH güzergâhında inşa edilecek direk yerlerindeki değişiklilerin tolere edilmesi amacıyla çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında belirlenen ve söz konusu hattın sağından ve solundan 2,5 km olacak şekilde belirlenen 5 km genişliğindeki alanı, ÇED: Çevresel etki değerlendirmesini, ÇED YÖNETMELİĞİ: 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve söz konusu yönetmeliklerin yürürlükteki değişikliklerini, ÇED RAPORU:Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin 11. maddesinde yer alan hüküm kapsamında ve T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın 19.03.2013 tarih ve 4578 sayılı yazısı 1 ekinde verilen özel format doğrultusunda hazırlanan projeye ilişkin iş bu ÇED raporunu ifade eder. 1 Bkz. Ek 1 ÇED Raporu Özel Formatı xvii
Bölüm I Projenin Tanımı ve Amacı (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı ve Hizmet Amaçları Proje; Van İli, Merkez ilçesi sınırlarında yapılması planlanan Van Back to Back Sistemi (B2B) ve Van Back to Back Sistemi ile İran sınırı arasında tesis ve işletilmesi planlanan 380 kv Van B2B-İran Sınır EİH' na ilişkindir. Planlanan EİH' nın gerilimi 380 kv, 954 MCM iletken kesitli ve yaklaşık 111 km uzunluğundadır. Söz konusu enerji iletim hattı ve Van Back to Back Sistemi ile elektrik enerjisi enterkonnekte sisteme bağlanarak, geçtiği iller üzerindeki bölgelerin enerji ihtiyacının karşılanmasında önemli bir katkı sağlayacaktır. Planlanan hat, Türkiye genelinde tüketicilere sürekli ve kesintisiz enerji sağlanması hususunda önem taşımaktadır. Dolayısıyla projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini, olumlu yönde etkileyecektir. 154 kv (kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km den uzun enerji iletim tesisleri (iletim hattı, trafo merkezi, şalt sahaları) 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin Ek I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi nde yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu yönetmeliğin Ek III Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı doğrultusunda; planlanan 380 kv Van B2B-İran Sınır EİH ve Van Back to Back Sistemi projesinin çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilecek yer ve teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesi ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaların tespit edilmesi amacıyla iş bu rapor hazırlanmıştır. I.2. Proje Konusu Faaliyetin Ömrü EİH nın ekonomik ömrü 30 yıl olarak planlanmaktadır. I.3. Faaliyetin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere, hizmet satın almak amacı ile 05.02.2001 tarihinde kurulmuştur. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik ve sosyal ilerlemelerinde elektrik enerjisi çok büyük önem arz etmektedir. Teknolojinin hızla gelişmesi ile artan elektrik enerjisi ihtiyacı daha büyük güçleri, taşınacak gücün fazlalığı ise daha büyük gerilimleri gerektirmiştir. Türkiye nin elektrik enerjisi politikaları ekonomik ve sosyal kalkınmanın gerektirdiği ve yüksek oranlarda artmakta olan ulusal elektrik ihtiyacımızın kesintisiz, kaliteli ve güvenilir olarak karşılanmasının sağlanması doğrultusundadır. 1
Bu kapsamda işletilmesi ve tesisi planlanan EİH ile elektrik enerjisi enterkonnekte sisteme bağlanarak yukarıdaki bölümde anılan illerin enerji ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunulacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında ihtiyaç duyulacak personelin vasıflarına uygun olarak yöre halkından seçilecek olmasından dolayı kısa vadeli yöre ekonomisine katkıda bulunulacağı düşünülmektedir. 2
Bölüm II. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu EİH nın etüt ve kamulaştırma çalışmaları kapsamında proje ile ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak görüşler doğrultusunda güzergahta değişiklikler olması muhtemeldir. Bu nedenle güzergahtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde değerlendirme yapılması amacıyla EİH güzergahının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere 5 km' lik koridor inceleme alanı belirlenmiştir. EİH güzergahı ve belirlenen inceleme alanı aşağıdaki haritada görülmektedir. Şekil 1 EİH Güzergahınıve İnceleme Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası Projeye konu güzergaha ait some noktalarının koordinatları UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları EİH Koordinatları Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam ND1 353927.973 4272081.832 38.5836437 43.3228543 NDSON 453885.535 4238904.921 38.2954808 44.4725553 S.1 360198.112 4272224.584 38.5859389 43.3947865 S.2 362910.414 4272608.919 38.5898242 43.4258410 S.3 366422.500 4272724.137 38.5913975 43.4661313 S.4 367760.212 4272572.511 38.5902318 43.4815151 S.5 368750.423 4271713.813 38.5826429 43.4930429 S.6 369856.674 4271125.875 38.5775091 43.5058494 S.7 370916.508 4270893.795 38.5755730 43.5180556 S.8 372858.249 4270662.643 38.5737706 43.5403818 S.9 374000.375 4269891.603 38.5669870 43.5536283 S.10 375821.916 4269764.657 38.5660998 43.5745534 S.11 378787.116 4269690.240 38.5658388 43.6085924 S.12 381804.914 4268343.858 38.5541152 43.6434506 S.13 383859.405 4267749.384 38.5490301 43.6671218 S.14 387087.500 4266737.226 38.5403267 43.7043210 S.15 392388.499 4267983.128 38.5522095 43.7649407 S.16 397674.008 4266400.744 38.5385762 43.8258180 S.17 400713.413 4262063.788 38.4998436 43.8613017 3
S.18 404430.599 4258304.234 38.4663750 43.9044357 S.19 408293.027 4256990.616 38.4549441 43.9488739 S.20 413894.689 4253293.596 38.4221893 44.0135180 S.21 416913.331 4251955.974 38.4104220 44.0482522 S.22 419985.730 4251702.337 38.4084169 44.0834675 S.23 422504.692 4250605.397 38.3987543 44.1124360 S.24 424500.626 4250257.197 38.3957875 44.1353284 S.25 427799.950 4248692.200 38.3819574 44.1732675 S.26 428848.282 4248072.900 38.3764607 44.1853317 S.27 432488.955 4243996.606 38.3400095 44.2273988 S.28 434423.965 4243023.012 38.3313797 44.2496294 S.29 436274.748 4241754.507 38.3200820 44.2709178 S.30 438774.006 4241203.352 38.3152894 44.2995542 S.31 441116.743 4240977.459 38.3134107 44.3263696 S.32 445727.237 4243200.504 38.3337354 44.3789332 S.33 448463.021 4242915.117 38.3313251 44.4102548 S.34 450696.917 4242388.626 38.3267061 44.4358493 S.35 451897.513 4241493.100 38.3187010 44.4496454 Van B2B Koordinatları No UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam T.1 353393.720 4272118.771 38.5838884 43.3167153 T.2 353283.032 4272411.076 38.5865032 43.3153834 T.3 353216.901 4272613.564 38.5883163 43.3145818 T.4 353222.014 4272653.707 38.5886787 43.3146320 T.5 353346.854 4272700.003 38.5891164 43.3160551 T.6 353427.455 4272702.316 38.5891505 43.3169797 T.7 353477.092 4272723.834 38.5893526 43.3175449 T.8 353544.905 4272509.065 38.5874291 43.3183683 T.9 353801.044 4272543.636 38.5877827 43.3213008 T.10 353816.031 4272515.579 38.5875325 43.3214787 T.11 353815.306 4272462.461 38.5870539 43.3214815 T.12 353820.959 4272438.040 38.5868348 43.3215515 T.13 353811.458 4272420.617 38.5866763 43.3214461 T.14 353827.666 4272348.500 38.5860293 43.3216472 T.15 353858.904 4272233.723 38.5850005 43.3220298 Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 45 Zone: 38 Ölçek Fak: 6 Projeye konu hat güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı; Merkez İlçesi/ Van Özalp İlçesi/ Van Gürpınar İlçesi/ Van Saray İlçesi/ Van Başkale İlçesi/ Van İlçeleri sınırlarından geçmektedir. Projeye konu EİH' nın başlangıç noktası olan Van İli, Merkez İlçesi; Doğu Anadolu Bölgesi' nin Yukarı Murat-Van Bölümü' ndeki Van Gölü kapalı havzasındadır. Merkez İlçe' nin; doğusunda Özalp, kuzeydoğusunda Muradiye, kuzeyinde Erciş, güneyinde Edremit ve Gürpınar ve batısında Van Gölü yer almaktadır. Projeye konu EİH nın geçtiği diğer bir İlçe Van ili, Özalp İlçesi' dir. İran sınırına 45 km mesafede kurulan Özalp Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Murat Van Bölümünde yer alır. Denizden yüksekliği 2.100 metredir. İlçenin Van İli' ne uzaklığı 64 km' dir. Doğusunda İran ve Saray İlçesi, Batısında Van, Güneyinde Gürpınar kuzeyinde Muradiye ve Çaldıran İlçeleri ile çevrili olan Özalp toplam 2.380 km kare yüz ölçümüne sahiptir.ilçenin toplam 51.876 nüfusla 1 belde, 52 köy ve 20 mezrası vardır. İlçe merkezinin nüfusu 10.904 tür. 4
Van' ı ve dolayısıyla Türkiye' yi İran'a bağlayan demiryolu ve karayolu ilçe merkezinden geçmektedir 1. Projeye konu EİH nın geçtiği diğer bir ilçe Van İli, Gürpınar İlçesi' dir. Yüzölçümü bakımından ilin en büyük ilçesidir. İlçe merkezi Hoşap Suyu kenarında kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1740 metredir. Van-Hakkari karayolu ilçenin 3 km kuzeyinden geçer. İl merkezine 21 km mesâfededir. İlçe topraklarının doğusunda Koçlular, güneyinde Hakkari batısında, Kavuşşahap Dağlarının uzantısında yüksek yaylalar yer alır. Hoşap Suyu boyunda Hoşap ve Havasar Ovaları vardır. Projeye konu EİH nın geçtiği diğer bir ilçe Van İli, Saray İlçesi' dir. İlçenin yüz ölçümü 1.334 km 2 ' dir. İlçenin; güneybatısında Gürpınar, güneydoğusunda Başkale, doğusunda İran Devleti sınırı yer almaktadır. Projeye konu EİH nın geçtiği diğer bir ilçe Van İli, Başkale İlçesi' dir. Yüzölçümü 2.599 km 2, denizden yüksekliği 2.400 m 2 ' dir. Van a uzaklığı 120 km olan Başkale, Van ın güneydoğusunda yer alır. İspiriz Dağı eteklerine kurulmuştur. Kuzeyinde Van a bağlı Özalp, doğusunda Türk-İran sınırı, güneyinde Hakkari ye bağlı Yüksekova, batısında ise Van a bağlı Gürpınar İlçesi bulunmaktadır. Van İli' nin güneydoğusunda yer alan ilçe toprakları çok dağlık ve engebelidir. Kuzey-güney doğrultulu yüksek dağ dizileri arasındaki bir vadiden oluşur. Doğu kesimi Yiğit Dağı olarak bilinen Haravil Dağı (3468 m) Batı kesimini Başkale Dağı adıyla anılan İspiriz Dağı ( 3668 m.), Güneybatı kesiminde Gökdağ (3604 m.) engebelerindendir. Dicle Nehri nin en önemli kollarından olan Büyük Zap Suyu, Haravil Dağı ile doruğu ilçe sınırları dışında kalan Mengene Dağı yamaçlarından doğan suların birleşmesiyle oluşur. Bu akarsuyun derin vadisi tabanında bazı dar düzlükler vardır. 1 http://www.ozalp.bel.tr/haber_detay.asp?haberid=22 5
Şekil 2 EİH Güzergahını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita 6
II.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması, II.1.1. Hat Güzergahının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi EİH güzergahı ekte yer alan 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita 1 ve arazi varlığı haritası 2 üzerinde gösterilmiş olup, some noktalarının koordinatları ileriki bölümlerde UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) olarak verilmiştir. Projeye konu güzergâhın etüt, plan ve profil çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergâhtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir. Ayrıca EİH nın işletme öncesi, işletmesi ve işletme sonrasındaki çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin ayrıntılı olarak irdelenmesi amacıyla hattın sağından ve solundan 25 m olmak üzere 50 m lik koridor proje etki alanı olarak seçilmiştir 3. II.1.2. Hat Güzergahının Yerleşim Alanlarına Mesafesi Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisindeki başlıca yerleşim birimleri, iletim hattına göre konumları ve mesafelerini gösterir tablo aşağıda verilmiştir 4. Tablo 2 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşimler ve Mesafeleri İli İlçesi Köyü Güzergaha Göre Yönü Güzergaha Mesafesi (m) Van Merkez Alabayır G 1.650 Van Merkez Çobanoğlu G 650 Van Merkez Gölyazı G 540 Van Merkez Gedelova KD 1.050 Van Merkez Aşağıçitli G 1.550 Van Merkez Yukarıçitli G 650 Van Merkez Baykuş KD 630 Van Merkez Yalınağaç K 750 Van Merkez Ortanca K 500 Van Merkez Arıtoprak G 750 Van Özalp Yukarı Çavdarlık K 900 Van Özalp Karlıyamaç G 1.500 Van Özalp Hazine KD 800 Van Gürpınar Umut GB 1.700 Van Gürpınar Akgöl KD 320 1 Bkz. Ek 4 Topoğrafik Harita 2 Bkz. Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 3 Bkz. Ek 4 Topoğrafik Harita ve Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 4 Yukarıda verilen mesafeler sadece hattın yerleşimlere olan uzaklığı hakkında öngörü oluşması için oluşturulmuş olup, söz konusu mesafelerinsüreci devam eden etüt, plan ve profil çalışmaları kapsamında değişiklik göstermesi muhtemeldir. 7
İli İlçesi Köyü Güzergaha Göre Yönü Güzergaha Mesafesi (m) Van Gürpınar YarımağIl KD 750 Van Gürpınar Elaçmaz KD 2.200 Van Saray Yeşilağaç KD 1.650 Van Saray Çakmakköy G 470 Van Saray Kargalı K 1.830 Van Saray Kepir G 750 Van Saray Karahisar GB 800 Van Saray Turanköy KD 670 Van Başkale Eşmepınar G 1.100 Van Başkale Ömerdağı G 400 Van Başkale Gelenler KD 480 Van Başkale Güvendik KD 2.200 Van Başkale Böğrüpek GB 150 Projeye konu güzergâhın etüt, plan ve profil çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergâhtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir. Kesin güzergâh çalışmaları mevcut süreç içerisinde tamamlanmamış olduğundan yukarıda belirtilen yerleşim birimlerinin hat güzergâhına olan mesafeleri değişiklik gösterebilmektedir. Konumlar ve uzaklıklar topografik haritaya göre takribi olarak belirtilmiş olup, sadece konum belirlemeye yönelik bir bilgi niteliğindedir. Anılan mesafeler taahhüt değildir. Söz konusu mesafeler inceleme koridoru içerisinde direk yerlerinin kesinleşmesi durumunda ve teknik gerekçeler nedeniyle değişkenlik gösterecektir. Ayrıca yerleşim birimleri tablosu oluşturulurken 1\25.000 ölçekli topoğrafik harita başta olmak üzere yerleşim birimlerinin yakınlık durumlarına göre uydu görüntülerinden yararlanılmıştır. II.1.3. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi ve Mesafelerin Belirtilmesi Projeye konu hat güzergâhının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere 5 km genişliğinde koridor proje inceleme alanı olarak seçilmiş ve bu alan içerisindeki arazilerin Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanımları ve Arazi kabiliyetleri (arazi sınıfları) ekte yer alan 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritasında ayrıntılı olarak verilmiştir 1.Arazi varlığı haritası sayısal olarak Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nden temin edilmiştir. Proje kapsamında inceleme alanı olarak belirlenen alanın içerisinde görülen şimdiki arazi kullanımları, büyük toprak gruplarıve inceleme alanı içerisindeki yüzdeleri aşağıdaki şekilde verilmiştir. 1 Bkz. Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 8
Şekil 3 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri Şekil 4 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri 9
Şekil 5 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri Şekil 6 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Büyük Toprak Grupları Yüzdelik Dilimleri 10
Tablo 3 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi Miktarları Arazi Vasfı Miktarı (m 2 ) Yüzdelik (%) Mera 284817622.8 49.78 Kuru Tarım (Nadaslı) 203353288.2 35.54 Sulu Tarım 27770156.7 4.85 Çayır 11974870.7 2.09 Sulu Tarım(Yetersiz) 9939845.9 1.73 Terkedilmiş (Hali) Arazi 6196098.9 1.08 Diğer Araziler 26764191.0 4.67 Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi Miktarları Arazi Vasfı Miktarı (m 2 ) Yüzdelik (%) Kestanerengi Topraklar 346347820.4 60.53 Kahverengi Topraklar 80579898.8 14.08 Kireçsiz Kahverengi Topraklar 102128003.6 17.85 Alüvyal Topraklar 10985650.1 1.92 Regosoller 3130876.0 0.54 Kolüvyal Topraklar 1210094.0 0.21 Diğer Topraklar 26158657.5 4.57 Proje için belirlenen arazilerin şimdiki kullanım durumları,büyük toprak gruplarının dağılımları ve değerlendirmeleri ileriki bölümlerde ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. 380 kv Van Back to Back Sistemi (B2B)-İran Sınır EİH ve projesinin, belirlenen etki alanın ve inceleme alanın işlendiği, Van İli sınırları içerisinde kalan Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları, Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları, Ava Yasak Alanlar, Göl-Sulak Alanlar, Gölet-Baraj, Özel Avlaklar, Devlet Avlakları ve Özel Çevre Koruma Alanları nı gösterir harita ekte yer almaktadır 1.Ayrıca Van İli içerisindeki Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma alanları ile ilgili değerlendirme ileriki bölümlerde detaylandırılmıştır. II.1.4. Panoramik Fotoğraflar EİH güzergâhı üzerinde çeşitli some noktalarında çekilen resimler ekte verilmiştir 2. II.2. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri II.2.1. Hat Güzergahı İçin Seçilen Yer Alternatifleri EİH güzergahı öncelikle TEİAŞ tarafından 1/25.000 ölçekli haritalar üzerinden takribi olarak belirlenmiştir. Belirlenen takribi güzergah, arazideki topoğrafik ve coğrafik koşullar dikkate alınarak tekrar incelenmiştir. Bu incelemede EİH nın yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis, bakım ve işletme kolaylıkları, bataklık, sel yatağı ve heyelana maruz alanlar, orman, meyvelik ve kavaklık gibi alanlar, tarım alanları, askeri sahalar, ulusal ve 1 Bkz. Ek 7 Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası 2 Bkz. Ek 8 Proje Yerine Ait Fotoğraflar 11