A Vitamini D Vitamini E Vitamini K Vitamini B1 Vitamini (Tiamin) Görme Büyüme Enfeksiyonlara karşı direnç sağlar. Üreme Deri, akciğer, mesane kanserlerini önler. Epitel dokunun korunmasını sağlar. Kalsiyum metabolizmasını düzenler. Deride D vitamini oluşumunu sağlar. Bağırsak ve böbrekten kalsiyum emilimini, vereme karşı bağışıklığı arttırır. Kemiklerden kana kalsiyum geçişini sağlar. Güçlü kemik ve diş oluşumu sağlar. Kalın bağırsak, kemik, deri, meme kanserlerini önler. Kalp hastalığı, katarakt ve çeşitli kanserlere karşı koruyucudur. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Kasları onarır. Toksik maddelerin etkisinden korur. A vitamininin emilmesine yardımcı O2 kullanımında artış Kırmızı kan hücre yapımı Hava kirliliğine karşı korur. Kan pıhtılaşması Kemiklerin mineralizasyonu Kırıkların iyileşmesi Şekerin enerjiye dönüşmesine yardımcıdır. Sinir sisteminin çalışması Alyuvarların oluşmasında rol alır. Gece körlüğü Körlük Bitot lekesi Kuru sert deri Diş çürümeleri Enfeksiyonlar Ülser emilim bozuklukları Raşitizm - Rikets (çocuklar) Osteomalasia (yetişkinler) Kemiklerde şekil bozukluğu KBY de renal osteodistrofi Hipoparatroidizm İsteksizlik Kas zayıflığı Konsantrasyon eksikliği Cinsel performansta azalma Prematürelerde alyuvarların parçalanması (hemolitik anemi) Körlük Kanama Burun kanamaları İdrarda kan görülmesi Deri altında mavi siyah noktalar görülebilir. İştah kaybı Dudakların çatlaması Kuru kaşıntılı deri Bulanık görme bozukluğu Kemik ve eklem ağrısı Düşük, sakat doğum Zehirlenme Hücre ölümü (organlarda Ca birikir) Deri kanseri riski artar. Hiperkalsemi Hiperkalsiüri Yumuşak dokularda kalsiyum birikimi Geri dönüşümsüz böbrek ve kardiyovasküler bozukluklar A vitamini depolarını boşaltır K vitamini ve bazı hormonların metabolizmasını bozar ve kanamalara yol açabilir. Kızartı Kaşınma Yüzde ateş basması bozukluğu Hemolitik anemi Hiperbilirubinemi Saptanmamış 5000 IU 800 1000 μ RE 9 μg / kg / g 200-400 IU 5 10 μg 8 mg (Kadın) 10 mg (Erkek) A Vitamini :, yumurta sarısı, karaciğer, kırmızı et, süt, yoğurt, tereyağı β-karoten : Havuç, kayısı, tatlı kabak, kavun, şeftali, ıspanak, brokoli, tere, maydanoz, dereotu, roka, Güneş Yağlı balıklar sarısı Anne sütü Margarin Bitkisel yağlar Kepeği ayrılmamış un 65 μg Sebzeler (özellikle yeşil yapraklılar) Meyveler Kuruyemişler Et (başta karaciğer) ürünleri İnsan sütü 1.1 1.5 mg 0.5 mg / 1000 kkal. Et Hayvansal gıdalarda bulunur. Antioksidanttır. Ön maddesi β-karoten gerektiğinde A vitaminine çevrilir. Yüksek dozda alınan β- karoten toksik değil. Isıya, oksidasyona, alkali ve aside dayanıklıdır. Antioksidanttır. Isıya, ışığa ve oksijene dayanıklıdır. UV ye hassas Isıya çok duyarlıdır. Alkalide hızla yapısı bozulur. Alkol emilimini azaltır. Antagonistleri: Çiğ balık, Kötü Kurşun ve asbest gibi toksik maddelerle çalışanlar Şeker hastaları Böbrek yetersizliği olanlar Güneşten yeterince yararlanamayanlar ve süt ürünlerini yeterince tüketmeyenler Hipertiroidi olanlar Malabsorbsiyonlu kişiler Aşırı kanamalarda Emilim bozukluğu Çok düşük kalorili diyetle beslenme Uzun süreli antibiyotik alımı Warfarin kullanımı Damar yoluyla beslenme beslenme Ağır işlerde çalışanlar
B2 Vitamini (Riboflavin) Niasin B6 Vitamini B12 Vitamini Folik Asit İskelet kasının korunmasında rol alır. Büyüme Doku yenilenmesi Enerji metabolizmasında rol alır. B6 Vitamininin aktif formuna çevrilmesi TCA da rol alır. ETS de elektron taşıyıcısıdır. Protein ve yağın vücutta yapımı ve kullanımı DNA oluşumu Deri, sinir ve sindirim sisteminin sağlıklı olması Kan kolesterolünün düşürülmesine yardımcıdır. Karbonhidratlardan enerji sağlanması Folik asit ve demirin indirgenmesi Güçlü bağışıklık sistemi Kanda alyuvar yapımı Protein ve nükleik asit sentezi Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizmasındaki enzimlerin çalışmasında gereklidir. DNA ve RNA oluşumu Kan ve sinir sisteminin yapısı Folik asit metabolizması Kanser, kalp ve sinir hastalıklarından korumada görev alır. Folik aside yardımcıdır. Vücudun tüm biyolojik olaylarında yer alır. Sinir ve sindirim sistemi sorunları Ödem Kol ve bacaklarda şişme Beri beri hastalığı Burun ve ağız kenarlarında yaralar Dil dudakta çatlama Göz kenarlarında kızarma Göz damarlarında genişleme Anemi Deride kaşıntı ve soyulma Uykusuzluk Sinir ve sindirim sistemi bozuklukları Kas zayıflığı, yorgunluk Hafıza kaybı Çevreye karşı ilgisizlik İştah azalması Dilde şişme, kızarma ve parlaklık Deride yaralar - kusma kabızlık Pellegra Sinir bozukluğu Cilt sorunları Deride yaralar Uykusuzluk Epilepsiye benzer konvülsiyonlar Bağışıklık sisteminde bozulma Böbrek taşı oluşum riski artabilir. Pernisiyöz anemi Beyin ve sinir sistemi bozukluğu Psikolojik sorunlar Saptanmamış Yüz, boyun ve göğüste yanma ve kaşınma Kollarda iğnelenme Kalp atışında değişme bozukluğu Kanda şeker ve ürik asit yükselmesi Uzun dönemde sinirlere zarar verebilir Yürüme zorluğu El ve ayaklarda uyuşma Alerjik reaksiyonlar Nadiren ise kan pıhtılaşmasına neden olabilir. Deride kızarma Kabarma 1.3 1.7 mg 0.6 mg / 1000 kkal. 15 19 mg NE 6.66 mg / 1000 kkal. 1.5 3 g gibi yüksek doz (ilaçlarla) HDL yi arttırır, total kolesterol ve LDL yi düşürür. 1.6 mg (Kadın) 2.0 mg (Erkek) Kepekli tahıl ve ürünleri Ay çekirdeği Et Yoğurt Maya Zenginleştirilmiş tahıllar Maya Tavuk Hindi Ayçiçeği Tavuk Yeşil sebzeler Kepekli tahıl ürünleri Yerfıstığı 2.0 mcg Yalnızca hayvansal gıdalarda bulunur: Sakatatlar Tüm etler ürünleri sarısı 180 200 μg çay, kahve, kırmızı lahana vb Isıya tiamin kadar olmasa da duyarlıdır. Işığa çok duyarlıdır. Floresan özelliği vardır. Alkol emilimini azaltır. Tüm koşullarda en dayanıklı vitamindir. Sıcak, asit, alkali, ışık ve oksidasyona karşı dayanıklıdır. Dayanıksız bir vitamindir. Asit, alkali ve ısıya dayanıksızdır. Emilimi için mide asidi gerekir. Aşırı C vitamini alımı emilimi bozabilir. Yetersizliği en uzun sürede ortaya çıkan bir vitamindir. Işık ve oksidasyona duyarlıdır. Çok kahve içenler Uzun süre diyalize giren hastalarda Uzun süre enteral beslenen hastalarda Sürekli egzersiz yapanlar Çok düşük kalorili diyetle beslenme tüketimi az olan toplumlarda Gebelik, emziklilik ve büyüme çağında Oral kontraseptif da Yoğun enerji gerektiren işlerde çalışanlar Şeker hastaları Hipertiroidi olanlar Doğum kontrol hapı Şeker hastaları İzoniazid, hidraliz, penisilamin da da yetersizlik olabilir. Vejeteryanlar Alkol Mide asidi az olanlar Oral kontraseptif
Biotin Pantotenik Asit C Vitamini Kalsiyum DNA ve alyuvar oluşumu, aminoasit metabolizması, hücre büyüme ve yenilenmesi için zorunludur. Bağışıklık sistem hücrelerinin oluşumunda etkindir. Glikoz, yağ asitleri, DNA yapımında, bazı aminoasitlerin yıkımında rol alır. Karbonhidrat, protein ve yağlardan enerji elde edilmesi için gerekli Koenzim A nın yapısında yer alır. Gıdalardan enerji sağlanmasına yardımcı olur. Kollajen dokunun sağlamlığı Bağ dokusu sentezi Yaraların kapanması Aminoasit metabolizması, demir, folik asit ve kalsiyumun vücutta kullanımı Bağışıklık sisteminin güçlü olması Nitrozaminin oluşumunu engeller. Birçok kanser ve kalp damar hastalığını önler. Antialerjik ve antibakteriyel etkisi vardır. Güçlü kemik ve diş oluşumu Sinir sisteminin çalışması Kas kasılması Kan pıhtılaşması Kan basıncını ve bağırsak Sindirim sisteminde bozukluklar Zayıf hissetme Kramplar Şizofreni Kalp hastalığı Bazı kanserler Sakat doğum Deri yaraları Ciltte yaralar İştah azalması Mental depresyon Dermatit Kolesterol yüksekliği Kas ağrıları Dil iltihabı Ayaklarda uyuşma, karıncalanma, ağrı ve yanma hissi Zihinsel ve sinirsel sorunlar İmmün sistem bozulması Yanma hissi Kas zayıflığı Diş etlerinde şişme ve kanama, diş dökülmesi Kaslarda ağrı hissi Nefes darlığı Enfeksiyon ve strese duyarlılık İştah azalması Ateş Eklemlerde şişme Skorbüt hastalığı Kemik kırılması Kas krampları Bel ağrısı Osteoporozis (kemik kaybı) Kemiklerde yumuşama Kaşıntı Alerjik bronş spazmları Böbrek taşları Akyuvarların parçalanması Demir zehirlenmesi 1 g alındığında bağırsakta B12 vitaminini parçalar? Böbrek taşı Diğer organ etleri Yoğurt Kavun Portakal Enginar 30 100 mcg Tüm besinlere dağılmıştır. En dengesiz diyetlerde bile yeterlidir. Maya sarısı Karnabahar Yerfıstığı 4 7 mg Sebzeler başta olmak üzere tüm gıdalarda bulunur. Yerfıstığı 60-75 mg normal bireylerde 100 mg sigara içenlerde 800 1200 mg Gebe Emzikli + 500 mg Bitkisel gıdalarda bulunur. Kuşburnu Kırmızı ve yeşil biber Koyu yeşil yapraklı sebzeler Karnabahar Çilek Turunçgiller Brokoli Kivi Domates Kavun ve ürünleri Kılçıklı yenilebilen balıklar (sardalya, hamsi) Gebelikte ilk 3 ayda yeterli alımı nöral tüp defektlerini önlüyor. Dayanıklı bir vitamindir. Asit, alkol ve ısıya dayanıklıdır. Oksidasyona hassas Bağırsaklarda da yapılabilir. Tüm gıdalarda bulunur. Asit ve alkali çözeltilerde ısıya hassastır. En duyarlı vitamindir. Antioksidanttır. Isı, ışık, bekletme, oksidasyon, temas (demir, bakır, oksijen) Asitli gıdalar, D vitamini ve laktoz kalsiyum emilimini arttırır. daki fitik asit ve çaydaki tanin kalsiyum emilimini azaltır. Sinir sistemi ilaçları Çölyak gibi durumlar emilimi bozabilir. Uzun süreli antibiyotik Bağırsaklarının bir bölümü ameliyatla alınmış kişiler ve ürünlerini tüketmeyenler Aşırı kahve, kolalı içecek, alkol tüketenler
Demir Sodyum Potasyum Çinko kanseri riskini azaltır. Sinir iletimi Hemoglobin yapısında kanda O2 taşınmasına yardımcı Kaslarda O2 depolanması Enerji metabolizmasındaki birçok enzim ve bazı proteinlerin yapısında bulunur. Bağışıklık fonksiyonları in vücuda giren zehirli maddelerin etkisini gidermesinde rol alır. Vücutta sıvı dengesini ve sinir hücreleri arasındaki iletimi sağlar. Kas çalışması, uyarılmasında etkin. Asit baz dengesini sağlar. Vücudun sıvı ve asit baz dengesini korur. Normal kalp atışını, kasların normal kasılıp gevşemesini, sinir sisteminin düzenli çalışmasını, kan basıncının ayarlanmasını sağlar. Kalp hastalığı, felç ve kanseri önler. İnsülin salınımında etkindir. Hücrede glikojen ve protein sentezi, enerji üretiminde rol alır. DNA, protein, enerji ve alkol metabolizması Normal büyüme ve gelişme Yaraların iyileşmesi Doku yapımı Güçlü bağışıklık sistemi Göz sağlığı Seks organlarının ve kemiklerinin gelişimi İnsülin hormonunun Raşitizm Öğrenme sorunları Konsantrasyon zorluğu O2 kullanımında yetersizlik İsteksizlik Enfeksiyonlara dirençsizlik Sıvı elektrolit ve asit baz dengesi bozulur Kas krampları Kas yorgunluğu Kas ağrıları ile kusma Şok koma Zihin bulanıklığı İştah kaybı Kas krampları Kas yorgunluğu Zayıf hissetme Düzensiz ve hızlı kalp atışı Hipertansiyon Huzursuzluk Solunum kasının zayıflığı Ani kalp durması Tat ve koku duyusu kaybı İştahsızlık Sinir ve sindirim sistemi bozuklukları Kulaklarda çınlama Cücelik bozukluğu Eklem ağrıları Deri renginde koyulaşma Diabetes Mellitus Cinsel sorunlar Toksik etki Hipertansiyon Demir ve bakır yetersizliğine neden olur., kusma ve kramplara yol açabilir. Bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Pekmez 15 mg (Kadın) Dalak 9 mg (Erkek) Tüm kırmızı etler Beyaz et Pekmez Domates 5 6 g Tuz (Diyet ile: 2 4 g) Çerez türü gıdalar Zeytin, turşu, sarmalık yaprak... gibi tüm salamuralar Tuzlanmış balık Hazır çorbalar Et ürünleri Etsu tabletleri Soya sosu gibi soslar Kabartma tozu - karbonat Soda 2 4 g Çay Portakal suyu Muz Kayısı ve ürünleri Tüm etler Kepekli tahıllar Kahve 8 12 mg Kepekli tahıl ürünleri Bitkisel kaynaklı gıdalardaki fitik asit, oksalik asit ve çaydaki tanin demiri bağlayarak emilimini azaltır. C vitamini ise arttırır. Sodyumdan kısıtlı diyetlerde yeşil yapraklı sebzeler kısıtlanır. de kaybedilen suyun litresi başına 0.5 1 g sodyum önerilir. Hipertansiyon, ödem, böbrek hastalığı ve osteoporozda tuz alımı azaltılmalıdır. Böbrekleri iyi çalışmayanlar yüksek potasyumlu gıdalardan ve potasyum tabletleri almaktan kaçınmalıdır. Mide ülseri olanlar çinko tableti almamalıdır. Menopoz öncesi kadınlar Hamileler Bağırsak paraziti olanlar Emilim bozukluğu olanlar Fazla aspirin Kronik ishal Çok uzun süre çalışan ve terleyenler Böbrek hastaları Diüretik ilaç Laksatif Yoğun egzersiz yapanlar Şeker hastalarında ketoasidozda Diyet yapanlar Vejeteryanlar
Bakır Krom Fosfor Magnezyum depolanması ve salgılanması 100 e yakın enzimin aktivitesi Akyuvarların yapımı Kan pıhtılaşması Demirin vücutta depolanması ve kullanılmasında Çeşitli enzimlerin aktivitelerinde Kollajen ve melanin maddesinin üretiminde Bazı kanserlerden korunmada rol oynar. Vücudun şekeri kullanmasında İnsülinin aktivasyonunu arttırır. Tip II DM u önler. Vücutta bazı yağların yapımında Yağın enerji için kullanılmasında Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde rol alır. Bakteri virüslerin neden olduğu hastalıklardan ve kanserden korur. DNA ve enzimlerin bir parçasıdır. Hücre zarı, kemik ve diş yapısına girer. 300 den fazla enzim aktivitesi Hemen hemen tüm biyolojik olaylarda yer alır. Enerji oluşumu Kalp hastalıklarını, böbrek ve safra taşlarını önler. Kemik yapısı Diş minesinin sağlamlığında rol oynar. Hücre yenilenmesi ve gelişiminde etkin Göz bozukluğu Öğrenme sorunları Deride kızarıklık Yaraların geç kapanması Folik asit emiliminde azalma Kısırlık ve dalakta büyüme İnsülin direnci Kemiklerdeki minerallerin azalması Akyuvar sayısının düşmesi Kolesterol ve tansiyonun yükselmesi ve kalp hastalıklarına yol açabilir. Kilo alma Aşırı susama İdrara çıkma İdrar yolu enfeksiyonları (DM a benzer belirtiler) İştahsızlık Vücutta ağrılar Sinir kas sisteminde, kan hücrelerinde, böbreklerde bozukluk görülür. Kalsiyum kaybı da kemik kaybı Kas güçsüzlüğü ve ağrısı Düzensiz kalp atışı Mental bozukluklar Davranış bozukluğu Sinirlilik Kalp krizi Kemik bozuklukları Wilson hastalığı (organlarda bakır birikmesi) bozukluğu Akciğer kanseri Böbrek hastalığı olanlarda sorun yaratabilir. Kalsiyum alımı yetersizse kemik kaybına yol açabilir. Toksisitesi yoktur. Sebze Buğday embriyosu 1.5 3.0 mg Pekmez Buğday Yeşil sebzeler 50 200 μg Ruşeym ve ürünleri sarısı Şarap Meyveler 550 mg ve ürünleri Sakatatlar Çerezler 280 350 mg 4.5 mg / kg Sert kabuklu meyveler Çikolata Çekirdek Demirden zengin besinler bakırdan da zengindir. Gıdalarla alınan aşırı miktardaki şeker vücuttan kromun atılmasına yol açar. Krom takviyesi LDL yi düşürür, HDL yi artırır. Proteinden zengin besinler fosfordan da zengindir. Kalsiyum ve D vitamini fosfor emilimini artırır. İdeal Ca/P 2 olmalı Aşırı şeker, tuz ve yağ kullanımı, fazla D vitamini, fosfatlar, kalsiyum ve diyet lifi gereksinimi arttırır. Çok düşük doğum ağırlıklı prematüre bebekler Malnütrisyonlu çocuklar Fazla miktarda C vitamini ve çinko alanlar Damar içi beslenmede Kan şekeri yüksek olanlar Sinir sistemi bozukluğu olanlar Malnütrisyon Hamileler Az kalorili diyetle Prematüre doğan bebekler Vejeteryanlar İyi beslenmeyen yaşlılar Uzun süre ishal olan kişiler Alüminyum içeren antiasitleri uzun süre DM lular Diüretik Yoğun egzersiz yapanlar Malabsorbsiyon, diyare, malnütrisyon, böbrek fonksiyonlarının bozulması yetersizlik nedenlerindendir.
Manganez Selenyum Klor Molibden İyot Flor Sülfür Karbonhidrat ve yağlardan enerji eldesinde gerekli enzimlere yardımcı Kemik oluşumu Kalp ve kanser gibi hastalıklardan korur. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Kanser, felç ve kalp hastalıklarından korur. Sperm yapımı ve hareketi için gereklidir. Lipid peroksidasyonundan koruyan enzimin yapısında bulunur. HCl yapısına girer ve sindirimde rol oynar. Sinirsel işlevleri düzenler. CO2 in akciğere taşınmasında kırmızı kan hücrelerine yardımcıdır. Yutak (yemek borusu) kanserine karşı koruyucudur. Enzim sistemleri içinde, karaciğerde ve kemiklerde görev alır. Tiroid hormonlarının yapısına girer. Enerji metabolizmasını düzenler. Büyüme gelişme, protein yapımı ve kemik gelişimi için gereklidir. Kemiklerin sağlamlığı Dişlerin bakterilere ve çürümeye karşı korunması Kollajen sentezi için gereklidir. Bağ dokuların yapımında etkindir. Büyüme gelişme geriliği Sinirlilik Kalp kasıyla ilgili sorunlar Kas ağrıları Çeşitli sağlık sorunları (yetersizlik çok ender görülür) Alkaloz Zayıflık hissi Hızlı kalp atışı ve nefes alma Vücutta su toplanması Kükürtlü aminoasit ve ürik asit metabolizmasında bozukluk Sürekli yorgunluk Kilo alma ve guatr Kreatinizm (zeka geriliği) Kemik ve diş sorunları Normalde rastlanmaz. İnhalasyon toksisitesi Parkinson hastalığına benzer nöromuskuler semptomlar - kusma Zayıf hissetme Deri döküntüsü Siroz Kanser??? kusma Karın ağrısı Tırnaklarda kalınlaşma, kırılma Guta benzer bir hastalık Bakır emilimini azaltır. Hamilelikte yüksek olursa bebekte tiroid bezinin büyümesi cücelik ve zeka geriliği (yetersizliğe benzer sorunlar görülür) Akne benzeri deri lezyonları Akut zehirlenme Hipertiroidi ve hiperplazi Toksik guatr Dişlerde siyah lekeler Toksik etki Flor zehirlenmesi Dişlerde yumuşama ve dökülme Kemiklerde ağrılar 2.5 5.0 mg Çay Kuruyemişler Organ etleri 55 70 μg 0.87 μg / kg Organ etleri Brokoli - lahana Kereviz Soğan - sarımsak - turp 750 mg Tuz Tuzlu yiyecekler Sebze ve meyveler 75 250 μg Organ etleri Tahıl taneleri Ekmek 150 mg 2 μg / kg 1.5 4.0 mg 60 μg / kg Proteinden yeterli diyet kükürtten de yeterlidir. İyotlu tuz Tavuk Kırmızı et Su ürünleri Su Çay Hayvansal kaynaklı besinler iyi kaynaktır. hastalığı olanlar tablet olarak almamalıdır. Antioksidant E vitamini ile birlikte işlev görür. Tuzun % 60 ı klordur. Tuz kaybına neden olan etmenler klor kaybına da neden olur (kusma, ishal, aşırı terleme). Kandaki ürik asit düzeyi yüksek olanlar ve gut hastalığı bulunanlar molibden tabletleri kullanmamalıdır. İyot yetersiz olduğunda tiroid bezleri daha çok hormon üretmek için kendilerini büyütürler. Teflon kaplarda pişen yemeklerde flor yüksektir. Saç, deri ve tırnak yapısında bulunur. Kwashiorkor DM ve pankreatik yetersizlikte Tüple Yüksek dozda magnezyum, kalsiyum, demir ve fosfor alanlar Uzun süre damar içi beslenmede Tüple Damar yoluyla Malnütrisyon